Wys bron van Dauphiné

{{Inligtingskas Voormalige landonderafdeling
|inheemse_naam	= Dauphiné
|gewone_lang_naam = 
|gewone_naam = Dauphiné
|kontinent = Europa
|gebied		= 
|land		= Frankryk
|era       	=Middeleeue
|status      	=
|status_teks = Franse Provinsie
|ryk		=
|bestaanstydperk = 
|jaar_begin	= 1349
|jaar_einde	= 1790
|datum_begin	= [[30 Maart]] [[1349]]
|datum_einde	= [[4 Maart]] [[1790]]
|gebeurtenis_begin	=
|gebeurtenis_einde	=
|gebeurtenis1	=
|datum_gebeurtenis1	= 
|gebeurtenis2	=
|datum_gebeurtenis2	=
|gebeurtenis3	=
|datum_gebeurtenis3	=
|gebeurtenis4	=
|datum_gebeurtenis4	=
|gebeurtenis_voor	=
|datum_voor	=
|gebeurtenis_na	=
|datum_na	=
|v1		=
|vlag_v1	=
|v2		=
|vlag_v2	=
|v3		=
|vlag_v3	=
|v4		=
|vlag_v4	=
|v5		=
|vlag_v5	=
|n1		=
|vlag_n1	=
|n2		=
|vlag_n2	=
|n3		=
|vlag_n3	=
|n4		=
|vlag_n4	=
|n5		=
|vlag_n5	=
|beeld_vlag	= Flag of Dauphiné.svg
|vlag = Vlag van die Dauphiné
|beeld_wapen	=Blason province fr Dauphine.svg|Die wapen van die provinsie Dauphiné
|simbool_tipe = wapenskild
|beeld_kaart	=Dauphine in France (1789).svg
|beeld_kaart_byskrif	=Die ligging van Dauphiné in Frankryk in 1789
|nasionale_leuse	=
|nasionale_volkslied	=
|wetgewer=
|godsdiens=
|hoofstad		=[[Grenoble]]
|breedtegraad_grade	=45
|breedtegraad_minute	=11
|breedtegraad_NS	=N
|lengtegraad_grade	=5
|lengtegraad_minute	=43
|lengtegraad_OW	=O
|algemene_tale	=[[Frans]]
|regeringstipe	=
|titel_leier	=
|leier1		=
|jaar_leier1	=
|leier2		=
|jaar_leier2	=
|leier3		=
|jaar_leier3	=
|leier4		=
|jaar_leier4	=
|leier5		=
|jaar_leier5	=
|leier6		=
|jaar_leier6	=
|leier7		=
|jaar_leier7	=
|leier8		=
|jaar_leier8	=
|titel_verteenwoordiger = 
|verteenwoordiger1 = 
|jaar_verteenwoordiger1=
|titel_adjunk	=
|adjunk		=
|jaar_adjunk	=
|adjunk2	=
|jaar_adjunk2	=
|stat_jaar1	=2007
|stat_bev1	=2265267
|stat_opp1	=19931
|bev_digtheid1	=114
|stat_jaar2	=
|stat_bev2	=
|stat_opp2	=
|bev_digtheid2	=
|stat_jaar3	=
|stat_bev3	=
|stat_opp3	=
|bev_digtheid3	=
|stat_jaar4	=
|stat_bev4	=
|stat_opp4	=
|bev_digtheid4	=
|geldeenheid	=
}}

'''Dauphiné''' ([[Oksitaans]]: '''''Daufinat''''', [[Arpitaans]] : '''''Dôfenâ''''') is 'n voormalige provinsie in suidwestelike [[Frankryk]] wat rofweg ooreenkom met die huidige [[département]]s  [[Isère]], [[Drôme]] en [[Hautes-Alpes]]. Die historiese hoofstad is [[Grenoble]] en die hoofdorpe is [[Vienne, Isère|Vienne]], [[Valence, Drôme|Valence]], [[Die, Drôme|Die]], [[Gap, Hautes-Alpes|Gap]] en [[Briançon]].

Die provinsie in die noorde deur die Rhône begrens wat Bresse en Bugey van mekaar skei. In die ooste is dit deur Savoye en Piémont begrens en in die suide deur die Comtat Venaissin en Provence. Die westelike grens is aangedui deur die Rhône suid van [[Lyon]]. Dauphiné het gestrek tot by die buitewyke van Lyon. Die provinsie kon verdeel word in ''Haut Dauphiné'' (Opper-Dauphiné), die Alpynse gedeelte van die provinsie en ''Bas Dauphiné'' of ''Dauphiné du Midi'' (Neder-Dauphiné) wat uit die pre-Alpe en medium valleie van die Rhône bestaan het.

== Geskiedenis ==
Die Dauphiné is vroeër deur die [[Gallië|Galliese]] stamme die Allobroges, Ségovellaunes, Voconces en Tricastins bevolk. Dit is deur die Romeine oorwin in die [[2de eeu v.C.]] en verskeie Romeinse kolonies het in die streek ontstaan waarvan die belangrikste Vienne (Valentinopolis) was. Dauphiné is later deur die [[Boergondiërs]] ingeval en is aan Lothar toegeken na die verdeling van die Karolingiese Ryk. Nadat dit ingesluit is in die kortstondige [[Koninkryk van Boergondië]] is die gebied verdeel onder verskeie feudale en kerklike here.<ref name=fotw>[http://www.fotw.us/ Flags Of The World], [http://www.fotw.us/flags/fr-dauph.html Dauphiné (Traditional province, France)], Besoek op 27 November 2007</ref>

Die kern van die provinsie was die Graafskap van Viennois, die gebied om Vienne aan die oostelike oewer van die Rhônerivier. In die [[11de eeu]] het Graaf Guigues I van Albon, Neder-Dauphiné, Grésivaudan, Champsaur, wat voorheen aan die Biskop van Vienne behoort het, en Briançonnais tot sy domein toegevoeg. In [[1192]] het Guigues VI van Albon die titel ''Dauphin de Viennois'', letterlike Dolfyn van Viennois aangeneem. Guigues VI het die gebiede Embrun en Gap sowel as Faucigny, 'n provinsie van Savoye, tot sy domein toegevoeg na sy huwelik met die dogter van Hertog Pierre II in [[1268]]. In [[1343]] is Faucigny weer aan Savoye afgestaan.<ref name=fotw/>

Gedurende die [[Middeleeue]] het Dauphiné as 'n onafhanklike staat wat deel gevorm het van die [[Heilige Romeinse Ryk]] bestaan. Die laaste onafhanklike dauphin, [[Humbert II van Viennois|Humbert II]], wat geen erfgename gehad het nie, het sy provinsie aan die Koning van [[Frankryk]], Fillips VI, verkoop op [[30 Maart]] [[1349]] volgens die Verdrag van Romans (1349) wat op bekwame wyse deur sy ''protonotaire'', Amblard de Beaumont onderhandel is. Humbert is tot die stap gedwing deur sy spandabelrige besteding op projekte soos verskeie godsdienstige stigtings, die stigting van die Universiteit van Grenoble en 'n weelderige hof. Hy het aan [[kruistog]]te deelgeneem en bankrot teruggekeer terwyl sy vrou en seun tydens sy afwesigheid gesterf het. Hy het noodgedwonge besluit om te bedank en sy staat te verkoop. Op daardie stadium het Humbert II ook die titels Prins van die Briançonnais, Hertog van die Champsaur, Markies van Cézanne, Graaf van Vienne, Albon, Grésivaudan, Embrun en Gapençais, Paltsgraaf van La Tour, Valbonne, Montauban en Mévouillon, gehad wat ter selfde tyd aan Frankryk oorgedra is.<ref name=fotw/>

Vandat dit in Frankryk opgeneem is, is die Dauphiné gereserveer vir die Franse kroonprins wat die titel [[Dauphin van Frankryk|Dauphin]] aangeneem het. Die eerste Dauphin van Frankryk was die kleinseun van Filips VI, Karel van Normandië, die toekomstige Karel V die Wyse. Lodewyk XI was die enigste Dauphin van Frankryk wat in die provinsie gewoon het en dit regeer het. Die tydperk het gedien as 'n magskool.

Die Dauphiné was 'n mylpaal en militêre laer op pad na [[Italië]] waarvoor Franse ambisies aan die groei was. Dit was ook 'n protestantse uithoek tydens die geloofsoorloë van 1562-1598.

In 1562 het die Hertog Emmanuel-Philibert wapens opgeneem teen die Kalviniste wat die midi in Frankryk oorval het en sy state bedreig het. Hy het Karel de La Forest, Baron van Rumilly as luitenant-generaal in Dauphiné benoem. Aan die hoof van 'n korps troepe het laasgenoemde teen François de Beaumont, Baron van Adrets, die hoof van die mees bloeddorstige protestante party, geveg, maar is doodgemaak met sy wapens in sy hande onder die mure van Vienne in 'n botsing met die [[Hugenote]]  in [[1565]].

In 1572, toe nuus van die Sint-Bartholomeusdag Slagting die streek bereik het nuwe slagtings van Augustus tot Oktober 1572 in Province plaasgevind. Die luitenant-generaal van die koning Gordes het die protestante hier beskerm.

In die [[18de eeu]] het die provinsie 'n tydperk van voorspoed en ekonomiese groei beleef; gevolglik was die bourgeoisie, wat vrugte versamel het, aan die hoof van 'n beweging wat gelei het tot die [[Franse Rewolusie]]. Die provinsie was dan ook op [[21 Augustus]] [[1787]] die eerste wat 'n State-Generaal byeen geroep het. Die afgevaardigdes van Dauphiné Antoine Barnave en Jean-Joseph Mounier was belangrike akteurs in die revolusie

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

[[Kategorie:Voormalige provinsies van Frankryk]]