Wys bron van Spaans

: ''Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien [[Spanjaarde]].''
{{Inligtingskas Taal
|naam=Spaans
|inheemsenaam=''español'', ''castellano''
|uitspraak=[espaˈɲol], [kasteˈʎano]
|familiekleur=Indo-Europees
|state={{vlagland|Argentinië}}<br />{{vlagland|Bolivië}}<br />{{vlagland|Brasilië}}<br />{{vlagland|Chili}}<br />{{vlagland|Colombia}}<br />{{vlagland|Costa Rica}}<br />{{vlagland|Dominikaanse Republiek}}<br />{{vlagland|Ecuador}}<br />{{vlagland|Ekwatoriaal-Guinee}}<br />{{vlagland|El Salvador}}<br />{{vlagland|Filippyne}}<br />{{vlagland|Grenada}}<br />{{vlagland|Guatemala}}<br />{{vlagland|Honduras}}<br />{{vlagland|Kuba}}<br />{{vlagland|Marokko}}<br />{{vlagland|Meksiko}}<br />{{vlagland|Nicaragua}}<br />{{vlagland|Panama}}<br />{{vlagland|Paraguay}}<br />{{vlagland|Peru}}<br />{{vlagland|Spanje}}<br />{{vlagland|Uruguay}}<br />{{vlagland|Venezuela}}<br />{{vlagland|Verenigde State}}<br />{{vlagland|Wes-Sahara}}
|streek=[[Amerikas]] en [[Suid-Europa]]
|sprekers=426 miljoen (moedertaal)<br />91 miljoen (tweede taal)<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/spa |title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Spanish |publisher=Ethnologue |access-date=2 Maart 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200524162435/https://www.ethnologue.com/language/spa |archive-date=24 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
|rang=3
|skrif=[[Latynse alfabet]]
|fam1=[[Indo-Europese tale|Indo-Europees]]
|fam2=[[Romaanse tale|Romaans]]
|fam3=[[Wes-Romaanse tale|Wes-Romaans]]
|fam4=[[Gallo-Iberiese tale|Gallo-Iberies]]
|fam5=[[Ibero-Romaanse tale|Ibero-Romaans]]
|fam6=[[Wes-Iberiese tale|Wes-Iberies]]
|nasie={{vlagland|Verenigde Nasies}}<br />[[Lêer:Vlag van die AU.png|22px]] [[Afrika-unie]]<br />{{vlagland|Europese Unie}}<br />{{vlagland|Argentinië}}<br />{{vlagland|Bolivië}}<br />{{vlagland|Chili}}<br />{{vlagland|Colombia}}<br />{{vlagland|Costa Rica}}<br />{{vlagland|Dominikaanse Republiek}}<br />{{vlagland|Ecuador}}<br />{{vlagland|Ekwatoriaal-Guinee}}<br />{{vlagland|El Salvador}}<br />{{vlagland|Grenada}}<br />{{vlagland|Guatemala}}<br />{{vlagland|Honduras}}<br />{{vlagland|Kuba}}<br />{{vlagland|Meksiko}}<br />{{vlagland|Nicaragua}}<br />{{vlagland|Panama}}<br />{{vlagland|Paraguay}}<br />{{vlagland|Peru}}<br />{{vlagland|Puerto Rico}}<br />{{vlagland|Spanje}}<br />{{vlagland|Uruguay}}<br />{{vlagland|Venezuela}}<br />{{vlagland|Wes-Sahara}}<br />[[Lêer:Flag of Arizona.svg|22px]] [[Arizona]]<br />[[Lêer:Flag of Florida.svg|22px]] [[Florida]]<br />[[Lêer:Flag of California.svg|22px]] [[Kalifornië]]<br />[[Lêer:Flag of New Mexico.svg|22px]] [[Nieu-Meksiko]]<br />[[Lêer:Flag of Texas.svg|22px]] [[Texas]]
|agentskap=Asociación de Academias de la Lengua Española
|iso1=es|iso2=spa|iso3=spa
|kaart=[[Lêer:Map-Hispanophone World.svg|frameless|upright=1.5|center|Verspreiding van Spaans]]
}}

'''Spaans''' (''español'', [espaˈɲol], {{Audio|Espanolpronunciation.ogg|luister}}) of '''Kastiliaans''' (''castellano'', [kasteˈʎano] {{Audio|Es castellano 001.ogg|luister}}), van '[[Kastilië]]', is 'n [[Romaanse tale|Romaanse taal]] en die derde grootste [[taal]] van die wêreld naas [[Engels]] en [[Chinees]]. Spaans word deur meer as 500 miljoen mense gepraat. Die meeste daarvan woon in [[Latyns-Amerika]].

[[Lêer:Linguistic map Southwestern Europe-en.gif|duimnael|links|Chronologiese kaart van die taalkundige evolusie in Suidwes-Europa tussen 1000 en 2000]]
Die Spaanse standaardtaal ontstaan in die 13de eeu uit die streektaal van Kastilië (die gebied rondom [[Toledo]] en [[Madrid]]).

== Uitspraak van Spaans ==
Die uitspraak en spelling van Spaans is, in vergelyking met dié van baie ander tale, redelik eenvoudig. Die spelling is grotendeels foneties: daar is vir die grootste deel een eenduidige verhouding tussen geskrewe letters en die uitspraak van klanke.

Reëls en voorbeelde:
{| class="wikitable"
|--
!Spaans
!Uitspraak
!voorbeeld
|--
|c
|voor e of i: soos die [[Engels]]e th in Europese Spaans (maar soos s in Latyns-Amerika)<br />oorblywende gevalle: k
|cerveza (bier)<br />casa (huis)
|--
|ch
|soos die "''tj''" klank in [[Afrikaans]] in ''tjops''
|hecho (gemaak, gedaan)
|--
|d
|stom aan die einde van 'n woord
|ciudad (stad)
|--
|g
| soos die ''gh'' in ''ghoen'' of die ''g'' in ''berge'' <br />voor i of e as sagte g
|ganar (wen)<br />gente (mense), Girona ([[Gerona]])
|--
|gu
|voor e of i soos ''gh'' in '''ghoen''' of die ''g'' in '''berge'''
|guerra (oorlog)
|--
|gü
|gw (g soos in garçon, w soos in die Engelse "watch")
|desagüe (afwatering)
|--
|h
|word nie uitgespreek nie<br />
|hotel, prohibido (verbode),<br />
|--
|hu
|w (soos in [[Washington]])<br />
|huevo (eier),<br />
|--
|i<br />ie
|ie<br />je
|ilimitado (onbegrens)<br />fiebre (koorts<!--af?-->),<br />
|--
|j
|sagte g
|trabajo (werk)
|--
|ll (LL)
|lj (zj in [[Argentinië]], j in [[Colombia]], [[Meksiko]])
|calle (straat)
|--
|ñ
|nj
|mañana (môre)
|--
|u
|oe
|uno (1)
|--
|x
|in [[Meksiko]]: sagte g, of sj (soos in Sjinees)
|México
|--
|v
|b (in die middel van 'n woord sag, amper soos w)
|venado (hert<!--af?-->)
|--
|z
|soos die Engelse th (s in Latyns-Amerika)
|zapatero (skoenmaker)
|}

Die klemtoon lê op die laaste lettergreep, maar op die een na laaste as die woord op 'n klinker, -n of -s eindig. As hiervan word afgewyk word staan daar 'n aksent op die beklemtoonde klinker (bv. ''fármaco'' (geneesmiddel), ''[[Córdoba]]'').

Wie die basisreëls van die Spaanse spelling en uitspraak leer, kan daarom na 'n bietjie oefening enige teks sonder probleme lees. Daar is egter wel verskillende Spaanse [[dialek]]te en [[streektaal|streektale]]. Die uitspraak in die omgewing van die Spaanse hoofstad Madrid klink anders as dié in [[Andalusië]], en die Spaans wat in Spanje gepraat word, klink ook anders as hoe dit in [[Suid-Amerika|Suid]]- en [[Sentraal-Amerika]] gepraat word. Ook binne die Latyns-Amerikaanse lande is daar verskillende streeksvariante.

[[Katalaans]] is 'n selfstandige [[taal]], maar verwant aan Spaans.

== Geografiese verspreiding ==
[[Lêer:Countries with Spanish as an official language.svg|duimnael|400px|
{{sleutel|Red|Spaans is die enigste amptelike taal op nasionale vlak}}
{{sleutel|#000080|Spaans is 'n mede-amptelike taal}}]]
[[Lêer:Variedades principales del español.png|duimnael|400px|Verspreiding van Spaanse dialekte]]
[[Lêer:Carta de Idioma Español Castellano.png|duimnael|Gebruik van die terme ''español'' of ''castellano'' volgens Spaanstalige lande]]
{| class="wikitable"
! colspan="2" | Lande met 'n merkwaardige aantal Spaanse sprekers
|-
! Alfabetiese volgorde
! Aantal moedertaalsprekers
|-
|
# [[Amerikaanse Maagde-eilande]] (3&nbsp;980)
# [[Andorra]] (40&nbsp;000)
# [[Argentinië]] (41&nbsp;248&nbsp;000)
# [[Aruba]] (105&nbsp;000)
# [[Australië]] (150&nbsp;000)
# [[Belize]] (130&nbsp;000)
# [[Bolivië]] (7&nbsp;010&nbsp;000)
# [[Bonaire]] (5&nbsp;700)
# [[Brasilië]] (19&nbsp;700&nbsp;000)
# [[Chili]] (18&nbsp;000&nbsp;000)
# [[China]] (250&nbsp;000)
# [[Colombia]] (47&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Costa Rica]] (4&nbsp;220&nbsp;000)
# [[Curaçao]] (112&nbsp;450)
# [[Dominikaanse Republiek]] (8&nbsp;850&nbsp;000)
# [[Duitsland]] (410&nbsp;000)
# [[Ecuador]] (10&nbsp;946&nbsp;000)
# [[Ekwatoriaal-Guinee]] (447&nbsp;000)
# [[El Salvador]] (6&nbsp;859&nbsp;000)
# [[Filippyne]] (2&nbsp;900&nbsp;000)
# [[Finland]] (17&nbsp;200)
# [[Frankryk]] (2&nbsp;100&nbsp;000)
# [[Frans-Guyana]] (13&nbsp;000)
# [[Guatemala]] (8&nbsp;163&nbsp;000)
# [[Guyana]] (198&nbsp;000)
# [[Haïti]] (1&nbsp;650&nbsp;000)
# [[Honduras]] (7&nbsp;267&nbsp;000)
# [[Israel]] (160&nbsp;000)
# [[Italië]] (455&nbsp;000)
# [[Japan]] (500&nbsp;000)
# [[Kanada]] (272&nbsp;000)
# [[Koeweit]] (1&nbsp;700)
# [[Kuba]] (11&nbsp;285&nbsp;000)
# [[Libanon]] (2&nbsp;300)
# [[Marokko]] (960&nbsp;706)
# [[Meksiko]] (125&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Nederland]] (17&nbsp;600)
# [[Nicaragua]] (5&nbsp;503&nbsp;000)
# [[Nieu-Seeland]] (26&nbsp;100)
# [[Oostenryk]] (1&nbsp;970)
# [[Panama]] (3&nbsp;108&nbsp;000)
# [[Paraguay]] (4&nbsp;737&nbsp;000)
# [[Peru]] (26&nbsp;152&nbsp;265)
# [[Portugal]] (1&nbsp;750&nbsp;000)
# [[Puerto Rico]] (4&nbsp;017&nbsp;000)
# [[Roemenië]] (7&nbsp;000)
# [[Rusland]] (1&nbsp;200&nbsp;000)
# [[Spanje]] (44&nbsp;400&nbsp;000)
# [[Suid-Korea]] (90&nbsp;000)
# [[Swede]] (39&nbsp;700)
# [[Switserland]] (172&nbsp;000)
# [[Trinidad en Tobago]] (32&nbsp;200)
# [[Turkye]] (29&nbsp;500)
# [[Uruguay]] (3&nbsp;442&nbsp;000)
# [[Verenigde Koninkryk]] (900&nbsp;000)
# [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] (41&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Venezuela]] (26&nbsp;021&nbsp;000)
# [[Wes-Sahara]] (341&nbsp;000)
|
# [[Meksiko]] (125&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Colombia]] (45&nbsp;600&nbsp;000)
# [[Spanje]] (44&nbsp;400&nbsp;000)
# [[Argentinië]] (41&nbsp;248&nbsp;000)
# [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] (41&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Peru]] (26&nbsp;152&nbsp;265)
# [[Venezuela]] (26&nbsp;021&nbsp;000)
# [[Brasilië]] (19&nbsp;700&nbsp;000)
# [[Chili]] (18&nbsp;000&nbsp;000)
# [[Kuba]] (11&nbsp;285&nbsp;000)
# [[Ecuador]] (10&nbsp;946&nbsp;000)
# [[Dominikaanse Republiek]] (8&nbsp;850&nbsp;000)
# [[Guatemala]] (8&nbsp;163&nbsp;000)
# [[Honduras]] (7&nbsp;267&nbsp;000)
# [[Bolivië]] (7&nbsp;010&nbsp;000)
# [[El Salvador]] (6&nbsp;859&nbsp;000)
# [[Nicaragua]] (5&nbsp;503&nbsp;000)
# [[Paraguay]] (4&nbsp;737&nbsp;000)
# [[Costa Rica]] (4&nbsp;220&nbsp;000)
# [[Puerto Rico]] (4&nbsp;017&nbsp;000)
# [[Uruguay]] (3&nbsp;442&nbsp;000)
# [[Panama]] (3&nbsp;108&nbsp;000)
# [[Filippyne]] (2&nbsp;900&nbsp;000)
# [[Frankryk]] (2&nbsp;100&nbsp;000)
# [[Portugal]] (1&nbsp;750&nbsp;000)
# [[Haïti]] (1&nbsp;650&nbsp;000)
# [[Rusland]] (1&nbsp;200&nbsp;000)
# [[Marokko]] (960&nbsp;706)
# [[Verenigde Koninkryk]] (900&nbsp;000)
# [[Japan]] (500&nbsp;000)
# [[Italië]] (455&nbsp;000)
# [[Ekwatoriaal-Guinee]] (447&nbsp;000)
# [[Duitsland]] (410&nbsp;000)
# [[Wes-Sahara]] (341&nbsp;000)
# [[Kanada]] (272&nbsp;000)
# [[China]] (250&nbsp;000)
# [[Guyana]] (198&nbsp;000)
# [[Switserland]] (172&nbsp;000)
# [[Israel]] (160&nbsp;000)
# [[Australië]] (150&nbsp;000)
# [[Belize]] (130&nbsp;000)
# [[Curaçao]] (112&nbsp;450)
# [[Aruba]] (105&nbsp;000)
# [[Suid-Korea]] (90&nbsp;000)
# [[Andorra]] (40&nbsp;000)
# [[Swede]] (39&nbsp;700)
# [[Trinidad en Tobago]] (32&nbsp;200)
# [[Turkye]] (29&nbsp;500)
# [[Nieu-Seeland]] (26&nbsp;100)
# [[Nederland]] (17&nbsp;600)
# [[Finland]] (17&nbsp;200)
# [[Frans-Guyana]] (13&nbsp;000)
# [[Roemenië]] (7&nbsp;000)
# [[Bonaire]] (5&nbsp;700)
# [[Amerikaanse Maagde-eilande]] (3&nbsp;980)
# [[Libanon]] (2&nbsp;300)
# [[Oostenryk]] (1&nbsp;970)
# [[Koeweit]] (1&nbsp;700)
|}

== 'n Vergelyking tussen Spaans en ander Romaanse tale ==
{| class="wikitable" style="font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode"
! Latyn
! Spaans
! Portugees
! Katalaans
! Italiaans
! Frans
! Betekenis en aantekeninge
|-
| ''nos''
| ''nos'''otros'''''
| ''nós''
| ''nos'''altres'''''
| ''noi''
| ''nous'' (''nous '''autres''''' in [[Kanadese Frans]])
| ons ("ander" mense)
|-
| ''germānum, frater''
| ''hermano''
| ''irmão''
| ''germà''
| ''fratello''
| ''frère''
| broer
|-
| ''dies Martis'' <br /> (Klassieke [[Latyn]])
| ''martes''
| ''terça-feira'' <br /> ([[Kerklatyn]] ''tertia feria'')
| ''dimarts''
| ''martedi''
| ''mardi''
| Dinsdag
|-
| ''cantiōnem''
| ''canción''
| ''canção''
| ''cançó''
| ''canzone''
| ''chanson''
| lied
|-
| ''magis'' or ''plus''
| ''más'' <br /> (selde: ''plus'')
| ''mais'' <br /> (in die argaïese taal ook ''chus'')
| ''més''
| ''più''
| ''plus''
| meer
([[Romaans]] ''mai'')
|-
| ''manūm sinistram''
| ''mano izquierda''
| ''mão esquerda'' <br /> (verouderd ook ''sẽestra'')
| ''mà esquerra''
| ''mano sinistra''
| ''main gauche''
| linkerhand
([[Baskies]]: ''esku ezkerra'')
|-
| ''nullam rem natam'' <br /> (letterlik "geen gebore ding nie")
| ''nada''
| ''nada'' <br /> (verouderd ook ''rem'')
| ''res''
| ''niente''
| ''rien''
| niks
|}

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Interwiki|kode=es}}
{{CommonsKategorie-inlyn|Spanish language}}
{{Wikt-inlyn|Spaans}}
* {{es}} [http://www.rae.es/ ''Real Academia Española'']

{{Romaans}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Spaans| ]]