Vidi fonton por Olimpiaj ludoj

[[Dosiero:Olympic flag Wikivoyage banner.jpg|center|775px]]
[[dosiero:Olympic rings without rims.svg|200px|dekstre]]
[[Dosiero:Olympic flame at opening ceremony 2004.jpg|eta|dekstra|{{centre|La olimpika fajro dum malferma ceremonio de la [[Somera Olimpiko 2004]]}}]]

La '''Olimpiaj ludoj''' aŭ '''Olimpikoj'''<ref>[https://www.reta-vortaro.de/revo/art/olimpik.html#olimpik.0o indiko en la Reta Vortaro de Esperanto]</ref> estas [[divers-sporta]] konkurado, kiu okazas ĉiun kvaran jaron. Origine okazigatajn en [[Olimpio]] en [[antikva Grekio]], ilin reiniciatis la [[Francio|franca]] [[barono]] [[Pierre de Coubertin]] en la fino de la [[19-a jarcento]]. La Ludoj de la Olimpikoj, pli bone konataj kiel la [[someraj Olimpikoj]], okazas ĉiun kvaran jaron ekde [[1896]], kun escepto de la jaroj dum la [[Unua mondmilito|unua]] kaj [[dua mondmilito]]j. Speciala versio de Olimpiaj ludoj por [[vintraj sportoj]], nomata la [[vintraj Olimpikoj]], komenciĝis en [[1924]], sed ekde [[1994]] tiuj ĉi ludoj ne okazas dum la sama jaro kiel la someraj Olimpikoj, kiuj estas la plej grava evento en la mondo de [[sporto]].

== Antikvaj ludoj ==
{{Ĉefartikolo|Antikvaj Olimpikaj Ludoj}}
[[Dosiero:GR-olympia-palaestra.jpg|eta|325px|Palestro ĉe [[Olimpio]], loko dediĉita al trejnado de luktistoj kaj aliaj atletoj.]]
En la [[Antikva epoko|malnovepoko]], Olimpiaj Ludoj estis serio de [[Atletiko|atletikaj konkurencoj]] inter reprezentantoj de [[Poliso (urboŝtato)|urboŝtatoj]] kaj unu el la [[Tuthelenaj Ludoj]] de [[Antikva Grekio]]. Ili estis okazigitaj por honoro de [[Zeŭso]], kaj la grekoj donis al ili [[Greka mitologio|mitologian]] [[Origina mito|originon]]. La unua Olimpiko estas tradicie datata por la jaro 776 a.K.<ref name="olym_Olym">{{Citaĵo el la reto|url=https://www.olympic.org/ancient-olympic-games/history|titolo=History|alirdato=2016-08-11|verko=Olympic Games}}</ref> Ili plue okazis kiam Grekio venis sub la [[Romia Imperio|romia regado]], ĝis la imperiestro [[Teodozo la 1-a]] nuligis ilin en 393 a.K: kiel parto de la kampanjo por trudi [[kristanismo]]n kiel la [[Religio de ŝtato|ŝtata religio de Romio]]. La ludoj okazis ĉiun kvaran jaron, aŭ laŭ ''[[olimpiado]]'', kio iĝis tempunuo en historiaj kronologioj.<ref name=":1">{{Cite web|url=http://healthandfitnesshistory.com/historical-athletes/panhellenic-games/|title=Panhellenic Games|last=|first=|date=|website=Health and Fitness History|publisher=|access-date=9a de Novembro 2016}}</ref>

La Olimpikoj havas longan tradicion. Oni ne plu scias veran originon de la antikvaj Olimpiaj Ludoj, sed estas multaj legendoj pri tiu temo. Unuafoje dokumente menciitaj ili estis en la jaro 776 a.K. en [[Grekio]], sed tiuj certe ne estis la unuaj ludoj. Tiutempe ili estis plejparte regiona afero, kun nur unu konkuro, la stadiona kuro (192 m).

Poste aldoniĝis pliaj konkuradoj: tiutempe la sportistoj konkuris pri kurado (longaj kaj mallongaj distancoj), pentatlono (kuro, longosalto, lancoĵeto, diskoĵeto, lukto), pugnoluktado (aŭ pankracio, lukto kaj pugnobatalo) kaj ĉevalvetkuro, pentatlono. Lastan tagon de la evento poetoj kaj filozofoj povis prezenti siajn verkojn kaj ideojn. La lastaj Olimpiaj Ludoj de la antikva epoko okazis en la jaro [[393]] post Kristo: La imperiestro [[Teodozio la 1-a]] malpermesis Olimpiajn ludojn pro ilia pagana karaktero. Laŭ ordono de [[Teodozio la 2-a]] oni detruis la templojn de Olimpio kiel ankaŭ aliajn grekajn sanktaĵojn. Invadoj de fremdaj popoloj, superakvoj kaj terglitoj kaŭzis, ke oni forgesis pri la temploj.

== Antaŭirantoj de la modernaj ludoj ==
[[Dosiero:Evangelos Zappas.jpg|eta|maldekstre|180px|Portreto de [[Evangelis Zappas]] en [[Zappeion]].]]
Post la [[renesanco]] ekzistis en multaj Eŭropaj landoj provoj revivigi la Olimpiajn ludojn. Simile kiel la antikvaj Olimpiaj ludoj estis naciaj kaj ne internaciaj eventoj. La unua konata provo venas el la 17-a jarcento. Inter 1612 kaj 1642 plurfoje okazis la [[Olimpiaj ludoj de Cotswold]] en okcidenta Anglujo. Postiranto de la multsporta evento ankoraŭ okazas. De 1796 ĝis 1798 la ''{{lang|fr|Olympiades de la République}}'' dum la [[Franca revolucio de 1789|franca revolucio]] estis inspirita de la antikvaj ludoj. Pro tiuj ludoj la [[metra decimala sistemo]] estas uzata en sportoj.<ref>{{citaĵo el la reto|url=http://www.lepotentiel.com/afficher_supplement.php?id_article=68524&id_supplement=8&id_edition=4405|titolo=Histoire et évolution des Jeux olympiques|lingvo={{fr}}|alirdato=12-a de Marto 2020|arkivurl=https://web.archive.org/web/20120606163615/http://www.lepotentiel.com/afficher_supplement.php?id_article=68524&id_supplement=8&id_edition=4405|arkivdato=6-a de Junio 2012}}</ref> En la parto {{lang|sv|Ramlösa}} de la sveda urbo [[Helsingborgo]] Olimpiaj ludoj okazis en 1834 kaj 1836. En 1850 la anglo {{lang|en|William Penny Brookes}} fondis „Olimpian klason“ en {{lang|en|[[Much Wenlock]]}}. El tio evoluis la „{{lang|en|Wenlock Olympian Games}}“ en 1859, kiuj ankoraŭ estas ĉiujara evento. {{lang|en|Brooks}} ankaŭ aranĝis landajn Olimpiajn ludojn en la Londona [[Kristala Palaco]] en 1866.

Post la [[Greka revolucio]] kontraŭ la regado de la [[Otomana Imperio]] en Grekujo kreskis intereso por reenkonduki la Olimpiajn ludojn. La unua propono venis el la poemo „Dialogo de la mortintoj“ de la poeto kaj eldonisto Panagiotis Soutsos el 1833. En 1856 la Greka negocisto [[Evangelos Zappas]] skribis leteron al la reĝo [[Otto la 1-a (Grekio)|Otto la 1-a]] kiel klopodo akiri mecenatan revivigon de la Olimpiaj ludoj. La [[Olimpiaj ludoj de Zappas]] unuafoje okazis en la jaro 1859 en la Atena urbocentro. Nur grekoj partoprenis tiujn ludojn. Zappas ankaŭ mecenatis rekonstruon de la Tutatena Stadiono. Post la morto de Zappas sekvis tri pliaj ludoj en 1870, 1875 kaj 1889.

== Revivigo ==
[[Dosiero:RUSMARKA-1776.jpg|eta|[[Pierre de Coubertin]] en rusa poŝtmarko de 2013 el serio "Sportaj Legendoj".]]
Post la retrovo de la antikvaj sportejoj kaj temploj de Olimpio en 1766 komenciĝis elfosado, centjarojn poste. La germano [[Ernst Curtius]] gvidis ĝin de 1875 ĝis 1881. Rilate al la franc-germana malamikeco barono [[Pierre de Coubertin|de Coubertin]] diris: „Germanujo elfosis tion, kio restis de la malnova Olimpio. Kial Francujo ne restarigu la malnovan grandiozecon?“<ref name="p-s">{{citaĵo el la reto|url=https://www.planet-schule.de/wissenspool/olympische-spiele/inhalt/hintergrund/frieden-und-voelkerverstaendigung-die-spiele-der-neuzeit.html#kapitel02|titolo=Hintergrund: Von der Geburt einer Idee|lingvo={{de}}|alirdato=14-a de Marto 2020|arkivurl=https://web.archive.org/web/20180203010151/https://www.planet-schule.de/wissenspool/olympische-spiele/inhalt/hintergrund/frieden-und-voelkerverstaendigung-die-spiele-der-neuzeit.html|arkivdato=3-a de Februaro 2018}}</ref> Dum eduko-vojaĝo al  Anglujo kaj Nordameriko la praktiko de lerneja sporto aparte impresis Coubertin. Ankaŭ pro tio li subtenis edukado-reformon en Francujo laŭ la Angla ekzemplo.<ref>{{citaĵo el la reto|url=https://books.google.de/books?id=sNE4ut_XnQ4C&pg=PA54#v=onepage&q&f=false|titolo=Abschlag Rio: Jugend trainiert GOLF für Olympia|lingvo={{de}}|alirdato=14-a de Marto 2020}}</ref> Li opiniis ke nesufiĉa korpa kapablo de la soldatoj en la [[Francuja-Prusuja milito]] de 1870/71 estis unu el la ĉefaj kialoj de la Francuja malvenko. Fine de la 19-a jarcento Eŭropo estis ombrita de vetarmado kaj disputoj inter ŝtatoj. Por malhelpi al memismo kaj kontribui al internacia komunikado sporto estis laŭ li bona maniero por atingi tion. Laŭ lia idealo la ludoj kunigu sportistojn de ĉiuj popoloj, haŭtkoloroj kaj religioj por konkuri en paca etoso. Ekde 1889 Coubertin organizis sportofestojn kaj vizito de la Olimpiaj ludoj de {{lang|en|Wenlock}} 1890 firmigis en Coubertin la revon, ke la Olimpiaj ludoj povos estis revivigitaj.

Precipe de germanaj kaj belgaj deputitoj Coubertin ricevis kritikon. Dum kongreso en 1893 en la [[Sorbono]] ili kritikis neakordigeblon de „germana“ gimnastiko kaj la modernmoda „sporto“ el Anglujo.<ref name="p-s" /> En la sekvanta jaro de la 16-a ĝis la 23-a de Junio Coubertin aranĝis kunsidon por sportoinstruistoj el diversaj landoj. Venis 80 personoj el naŭ landoj (kaj neniu el Germanujo). Tie li prezentis sian ideon de Olimpiaj ludoj. La lastan tagon oni rigardas kiel fondiĝodaton de la [[Internacia Olimpika Komitato|IOK]]. La partoprenantoj ankaŭ decidis, ke en 1896 [[Ateno]] estos gastiganto de la [[Somera Olimpiko 1896|unuaj modernaj Olimpiaj ludoj]]. Kiel unuan prezidanton la kunsido elektis la grekon Dimitrios Vikelas. Coubertin fariĝis ĝenerala sekretario.

== Modernaj ludoj ==
[[Dosiero:Diver2.jpg|eta|dekstra|Plonĝado dum la Olimpiaj ludoj de 1908]]
En la jaro [[1896]] en [[Ateno]] okazis la unuaj Olimpiaj ludoj de la nuntempo (295 viroj el 13 landoj en 42 konkuroj), kaj ekde tiam ili okazas – krom interrompoj pro la mondmilitoj - ĉiun kvaran jaron en malsama loko. Ekde la jaro [[1924]] ankaŭ vintraj ludoj okazas: unue samjare kiel la someraj ludoj, sed ekde 1994 (pro komercaj kialoj) en dujara alterno kun ili.

Olimpia ĵuro: "Nome de ĉiuj partoprenantoj, mi promesas, ke ni partoprenos en tiuj ĉi Olimpiaj ludoj konsiderante kaj obeante ties validajn regulojn, en la bona spirito de, kaj por la honoro de niaj teamoj.

=== Kroniko: [[Someraj Olimpikoj]] ===
[[Dosiero:Olympic Fire in Berlin 1936.jpg|eta|dekstre|250px|Olimpia flamo en la [[Somera Olimpiko 1936]] okazinta en [[Nazia Germanio]].]]
[[Dosiero:Somera Olimpiko 1980.png|eta|150px|Malgranda olimpika emblemo de la [[Somera Olimpiko 1980]] okazinta en [[Moskvo]].]]
:[[Somera Olimpiko 1896|1-a]] 1896 [[Ateno]] ([[Grekio]]) starto de 100-metra kuro, venkis Thomas Burke kun 12 s
:[[Somera Olimpiko 1900|2-a]] 1900 [[Parizo]] ([[Francio]])
:[[Somera Olimpiko 1904|3-a]] 1904 [[St. Louis]] ([[Usono]])
:[[Somera Olimpiko 1908|4-a]] 1908 [[Londono]] ([[Britio]])
:[[Somera Olimpiko 1912|5-a]] 1912 [[Stokholmo]] ([[Svedio]])
:[[Somera Olimpiko 1916|6-a]] 1916 [[Berlino]] (ne okazis pro la [[Unua Mondmilito]])
:[[Somera Olimpiko 1920|7-a]] 1920 [[Antverpeno (urbo)|Antverpeno]] ([[Belgio]])
:[[Somera Olimpiko 1924|8-a]] 1924 [[Parizo]] ([[Francio]])
:[[Somera Olimpiko 1928|9-a]] 1928 [[Amsterdamo]] ([[Nederlando]])
:[[Somera Olimpiko 1932|10-a]] 1932 [[Los-Anĝeleso]] ([[Usono]])
:[[Somera Olimpiko 1936|11-a]] 1936 [[Berlino]] ([[Germanio]]) (olimpika ĵurado) [[Jesse Owens]], usona nigrulo gajnis 4 ormedalojn en la [[Nazia Germanio]]
:[[Somera Olimpiko 1940|12-a]] 1940 [[Tokio]] (ne okazis pro la [[Dua Mondmilito]])
:[[Somera Olimpiko 1944|13-a]] 1944 [[Londono]] (ne okazis pro la Dua Mondmilito)
:[[Somera Olimpiko 1948|14-a]] 1948 [[Londono]] ([[Britio]])
:[[Somera Olimpiko 1952|15-a]] 1952 [[Helsinko]] ([[Finnlando]])
:[[Somera Olimpiko 1956|16-a]] 1956 [[Melburno]] ([[Aŭstralio]])
:[[Somera Olimpiko 1960|17-a]] 1960 [[Romo]] ([[Italio]])
:[[Somera Olimpiko 1964|18-a]] 1964 [[Tokio]] ([[Japanio]]) Yoshinori Sakai, studento el Hiroŝimo, portis la olimpikan torĉon al la olimpiaj ludoj
:[[Somera Olimpiko 1968|19-a]] 1968 [[Meksikurbo]] ([[Meksiko]])
:[[Somera Olimpiko 1972|20-a]] 1972 [[Munkeno]] ([[Germanio]]) okazis palestina teroratako kontraŭ israelaj sportistoj
:[[Somera Olimpiko 1976|21-a]] 1976 [[Montrealo]] ([[Kanado]]) 22 afrikaj landoj bojkotis, ĉar la partoprenanta Nov-Zelando pli frue ludis rugbeon kun Sud-Afriko
:[[Somera Olimpiko 1980|22-a]] 1980 [[Moskvo]] ([[Sovetunio]]) Usono kaj 50 okcidentaj landoj bojkotis tion pro la [[Afganio|afgania]] interveno de Sovetunio
:[[Somera Olimpiko 1984|23-a]] 1984 [[Los-Anĝeleso]] ([[Usono]]) socialistaj landoj (krom [[Rumanio]], [[Jugoslavio]] kaj [[Ĉinio]]) bojkotis kiel reprezalio pro la antaŭa bojkoto
:[[Somera Olimpiko 1988|24-a]] 1988 [[Seulo]] ([[Suda Koreio]]) ([[Kubo (lando)|Kubo]] kaj [[Nord-Koreio]] bojkotis)
:[[Somera Olimpiko 1992|25-a]] 1992 [[Barcelono]] ([[Hispanio]])
:[[Somera Olimpiko 1996|26-a]] 1996 [[Atlanto]] ([[Usono]])
:[[Somera Olimpiko 2000|27-a]] 2000 [[Sidnejo]] ([[Aŭstralio]])
:[[Somera Olimpiko 2004|28-a]] 2004 [[Ateno]] ([[Grekio]])
:[[Somera Olimpiko 2008|29-a]] 2008 [[Pekino]] ([[Ĉinio]])
:[[Somera Olimpiko 2012|30-a]] 2012 [[Londono]] ([[Anglio]])
:[[Someraj Olimpikoj 2016|31-a]] 2016 [[Rio-de-Ĵanejro]] ([[Brazilo]])
:[[Someraj Olimpikoj 2020|32-a]] 2020 [[Tokio]] ([[Japanio]]) okazis en 2021 pro la [[pandemio]] de [[KOVIM-19]]
:[[Somera Olimpiko 2024|33-a]] 2024 [[Parizo]] ([[Francio]])
:34-a 2028 [[Los-Anĝeleso]] ([[Usono]])

=== Kroniko: [[Vintraj Olimpikoj]] ===
[[Dosiero:2002 Winter Olympics flame.jpg|eta|alt=Interwoven steel frame several stories high with the lit flame at the top|upright|Olimpia flamo dum la Malfermiga Ceremonio de la [[Vintra Olimpiko 2002|Vintra Olimpiko de 2002]] okazintaj en [[Sallagurbo]].]]
:[[Vintra Olimpiko 1924|1-a]] 1924 [[Chamonix]] ([[Francio]]) (296 atletoj el 16 landoj en 16 konkursoj)
:[[Vintra Olimpiko 1928|2-a]] 1928 [[St. Moritz]] ([[Svislando]])
:[[Vintra Olimpiko 1932|3-a]] 1932 [[Lake Placid]] ([[Usono]])
:[[Vintra Olimpiko 1936|4-a]] 1936 [[Garmisch-Partenkirchen]] ([[Germanio]])
:[[Vintra Olimpiko 1948|5-a]] 1948 [[St. Moritz]] ([[Svislando]])
:[[Vintra Olimpiko 1952|6-a]] 1952 [[Oslo]] ([[Norvegio]])
:[[Vintra Olimpiko 1956|7-a]] 1956 [[Cortina d’Ampezzo]] ([[Italio]])
:[[Vintra Olimpiko 1960|8-a]] 1960 [[Squaw Valley]] ([[Usono]])
:[[Vintra Olimpiko 1964|9-a]] 1964 [[Innsbruck]] ([[Aŭstrio]])
:[[Vintra Olimpiko 1968|10-a]] 1968 [[Grenoblo]] ([[Francio]])
:[[Vintra Olimpiko 1972|11-a]] 1972 [[Sapporo]] ([[Japanio]])
:[[Vintra Olimpiko 1976|12-a]] 1976 [[Innsbruck]] ([[Aŭstrio]])
:[[Vintra Olimpiko 1980|13-a]] 1980 [[Lake Placid]] ([[Usono]])
:[[Vintra Olimpiko 1984|14-a]] 1984 [[Sarajevo]] ([[Jugoslavio]])
:[[Vintra Olimpiko 1988|15-a]] 1988 [[Kalgario]] ([[Kanado]])
:[[Vintra Olimpiko 1992|16-a]] 1992 [[Albertville]] ([[Francio]])
:[[Vintra Olimpiko 1994|17-a]] 1994 [[Lillehammer]] ([[Norvegio]])
:[[Vintra Olimpiko 1998|18-a]] 1998 [[Nagano]] ([[Japanio]])
:[[Vintra Olimpiko 2002|19-a]] 2002 [[Salt Lake City]] ([[Usono]])
:[[Vintra Olimpiko 2006|20-a]] 2006 [[Torino]] ([[Italio]])
:[[Vintra Olimpiko 2010|21-a]] 2010 [[Vankuvero]] ([[Kanado]])
:[[Vintra Olimpiko 2014|22-a]] 2014 [[Soĉi]] ([[Rusio]])
:23-a 2018 [[Pjonĉango]] ([[Sud-Koreio|Suda Koreio]])
:24-a 2022 [[Pekino]] ([[Ĉina Popola Respubliko|Ĉinio]])

== Olimpiaj simboloj kaj ceremonioj ==
=== Simboloj ===
[[Dosiero:Olympic-flag-Victoria.jpg|eta|maldekstre|Olimpia flago.]]
La olimpika movado uzas plurajn tutmonde protektitajn [[simbolo]]jn, difinitajn de la internacia olimpika komitato en la olimpika ĉarto. La plej konata estas la olimpika flago kun la kvin [[Olimpikaj ringoj|diverskoloraj implikitaj ringoj]] sur blanka fono. La ses koloroj: blanko, ruĝo, bluo, verdo, flavo kaj nigro estis elektitaj, ĉar la flago de ĉiu lando en la mondo entenas almenaŭ unu el tiuj koloroj. Krome la nombro de la ringoj reprezentas la kvin kontinentojn (laŭ la klasika nombrado). La flago estis dezajnita en [[1914]] kaj estas elmetita ekde la [[Somera Olimpiko 1920|Someraj ludoj de la jaro 1920]] en [[Antverpeno]].<ref name="symbole">[http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1303.pdf Olimpikaj simboloj, Olimpika muzeo (PDF, angle), vidita la 23-an de novembro 2009]</ref>

La oficiala [[frapfrazo]] de la olimpika movado estas ([[latine]]) ''citius, altius, fortius'', kio signifas ''pli rapide, pli alte, pli forte''.

La idealoj de De Coubertin speguliĝas pli bone en la olimpika kredo:
{{Citaĵo|''La plej grave ĉe la olimpikaj ludoj ne estas venko, sed partopreno, kiel ankaŭ en la vivo la plej grave ne estas venko, sed strebo al celo. La plej grave ne estas venkinte, sed bone luktinte.''|De Coubertin<ref name="symbole" />}}

La [[olimpika saluto]] estas saluto kiun la atletoj, dum la Olimpiaj ludoj, faris per levita dekstra brako.

=== Malferma ceremonio ===
[[Dosiero:Olympiatuli 1952.jpg|eta|dekstra|La klimakso de la malferma ceremonio estas la ekflamigo de la olimpika fajro, ĉi tie en [[Helsinki]] en [[1952]]]]
La malfermaj ceremonioj de la Olimpiaj ludoj enhavas serion de tradiciaj eroj, kiuj estas priskribitaj en la olimpika ĉarto.<ref name="opening summer">{{Citaĵo el la reto |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1134.pdf |titolo=Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Summer Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle) |alirdato=2010-07-09 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110429094114/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1134.pdf |arkivdato=2011-04-29 }}</ref><ref name="opening winter">{{Citaĵo el la reto |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1036.pdf |titolo=Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Winter Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle) |alirdato=2010-07-09 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20090325013925/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1036.pdf |arkivdato=2009-03-25 }}</ref>
La ceremonio komenciĝas kutime per la suprentiro de la flago kaj la ludo de la [[nacia himno]] de la gastiganta lando. Sekvas diversaj artistaj spektakloj (muziko, kantado, danco, teatro), kiuj reprezentas la gastigantan landon. Grando kaj komplekso de la ceremonioj daŭre kreskas, ĉar ĉiu gastiganta lando strebas superi sian antaŭulon. Tiel la kostoj de la malferma ceremonio de la [[Somera Olimpiko 2008|someraj ludoj en la jaro 2008]] en [[Pekino]] superis 100 milionojn da dolaroj.<ref>[http://www.focus.de/sport/olympia-2008/aktuell/eroeffnungsfeier-ein-feuerwerk-der-macht_aid_323349.html Ein Feuerwerk der Macht, Focus, 8-an de aŭgusto 2008, vidita la 23-an de novembro 2009.]</ref>

Post la arta parto de la ceremonio, la atletoj paradas en la stadionoj grupigitaj laŭ landoj. Grekio estis tradicie la unua lando kiu eniras kaj kondukas la paradon por honori la originojn de la Olimpiko. Poste la aliaj landoj eniras en la stadionon alfabetorde kongrue kun la elektita lingvo de la gastiganta lando, kaj la atletoj de la gastiganta lando estas la lastaj enirantoj. Dum la [[Somera Olimpiko 2004]], kiu estis gastigita en [[Ateno]], [[Grekio]], la greka flago eniris la unua en la stadiono, kvankam la greka delegitaro eniris la lasta. Ekde la [[Somera Olimpiko 2020]], la venontaj gastigantoj de la respektivaj Olimpiaj ludoj (ĉu someraj aŭ vintraj) eniroj tuj antaŭ la nuntempa gastiganto en descendanta ordo. Poste oni faras diskursojn, formale malfermante la ludojn. Finfine, la Olimpia torĉo estas portata en la stadionon kaj trapasita ĝis ĝi atingas la finan torĉokuron; ofte sukcesa Olimpia atleto el la gastiganta lando ekbruligas la olimpian flamoj en la stadiona kaldrono.<ref>[https://web.archive.org/web/20110429094114/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1134.pdf "Fact sheet: Opening Ceremony of the Summer Olympic Games" (PDF).] International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) la 29an de Aprilo 2011. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090325013925/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1036.pdf "Fact sheet: Opening Ceremony of the Winter Olympic Games"] (PDF). International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) la 25an de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref>
{{Ĉefartikolo|Stafetado de la olimpika torĉo}}

=== Ferma ceremonio ===
[[Dosiero:Birdsclosing.jpg|eta|maldekstra|Atletoj kuniĝas en la stadiono dum la ferma ceremonio de la [[Somera Olimpiko 2008]] en [[Pekino]].]]
La ferma ceremonio de la Olimpiaj ludoj okazas dimanĉe kaj post ĉiuj sporteventoj estas finitaj. Flag-portantoj el ĉiu partoprenanta lando eniras en la stadiono, sekvitaj de la atletoj kiuj eniras ĉiuj kune, sed nacia distingo.<ref name="IOCclosingProtocol">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.olympic.org/Documents/Reference_documents_Factsheets/Closing_Ceremony_of_the_Games.pdf|titolo=Closing Ceremony Factsheet|alirdato=12a de Aŭgusto 2012|dato=5a de Junio 2012|eldoninto=The International Olympic Committee}}</ref> Tri landaj flagoj estas hisataj dum la korespondaj [[nacia himno|naciaj himnoj]] estas ludataj: nome la flago de la nuntempa gastiganta lando; la flago de Grekio, por honori la naskolokon de la Olimpiaj ludoj; kaj la flago de la gastiganta lando de la venontaj someraj aŭ vintraj Olimpiaj ludoj.<ref name="IOCclosingProtocol"/> La prezidanto de la organiza komitato kaj la prezidanto de la IOK faras siajn fermajn [[diskurso]]jn, la ludoj estas oficiale fermitaj, kaj la olimpia flamo estas estingita.<ref>{{cite web|title=Closing Ceremony|publisher=International Olympic Committee|date=31a de Januaro 2002|url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20090325013905/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf|archive-date=25a de Marto 2009|access-date=27a de Aŭgusto 2008|url-status=dead|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2021-12-31|arkivurl=https://web.archive.org/web/20090325013905/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf|arkivdato=2009-03-25}} {{Citaĵo el la reto |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2021-12-31 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20090325013905/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf |arkivdato=2009-03-25 }}</ref> En tio kio estas konata kiel Antverpena Ceremonio, la nuntempa [[urbestro]] de la urbo kiu organizis la ludojn transpasas specialan olimpian flagon al la prezidanto de la IOK, kiu poste pasigas ĝin al la nuntempa urbestro de la urbo kiu estos gastiganto de la venontaj Olimpiaj ludoj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/38344/32574/w6rlej/the-olympic-flags-and-emblem.html|titolo=The Olympic Flags and Emblem|alirdato=10a de Februaro 2009|eldoninto=The Vancouver Organizing Committee for the 2010 Olympic and Paralympic Winter Games|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080920110445/http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/38344/32574/w6rlej/the-olympic-flags-and-emblem.html|arkivdato=2008-09-20}}</ref> La gastiganta lando de la venontaj ludoj poste por mallonge prezentas sin per artaj montroj de danco kaj teatro reprezentaj de ties kulturo.<ref name="IOCclosingProtocol"/>

Kiel kutime, la lasta medalhaviga ceremonio de la ludoj okazas kiel parto de la ferma ceremonio. Tipe, la maratonmedaloj estas transdonitaj en la Somera Olimpiko,<ref name="IOCclosingProtocol"/><ref>{{cite news|title=The Latest: Rio Games close with samba-fueled Carnival party|work=The San Diego Union-Tribune|agency=Associated Press|date=21a de Aŭgusto 2016|url=http://www.sandiegouniontribune.com/sdut-the-latest-mens-marathon-underway-on-last-day-of-2016aug21-story.html|access-date=24a de Junio 2018}}</ref> dum la medaloj de [[skikurado]] estas havigitaj en la Vintra Olimpiko.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.olympic.org/closing-ceremonies|titolo=The Closing Ceremonies of the Olympic Game|alirdato=24a de Junio 2018|dato=1a de Junio 2014|eldoninto=International Olympic Committee}}</ref>

===Medalhavigo===
[[Dosiero:CyclingTeamPursuitBeijing2008.jpg|eta|Medalceremonio ĉe Somera Olimpiko 2008 kun (el maldekstro dekstren): la [[dana flago]], la [[flago de Britio]], kaj la [[novzelanda flago]].]]
Medalceremonio okazas post la fino de ĉiu olimpika evento. La venkinto, kaj la dua kaj tria-ranga konkurencintoj aŭ teamoj, staras sur triloka of a three-tiered [[wikt:rostrum|rostrum]] ([[tribuno]]) por ricevi sian respektivan medalon fare de membro de la IOK.<ref>{{cite web|title=Olympic Games – The Medal Ceremonies|website=Encyclopædia Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Mount-Olympus-Meets-the-Middle-Kingdom-1702245/The-Medal-Ceremonies|access-date=9a de Oktobro 2020}}</ref> Post la ricevo de medaloj, la nacia flagoj de la tri medalricevintoj estas hisitaj dum la [[nacia himno]] de la lando de la ormedalisto estas aŭskultata.<ref name="otraditions" >[https://usatoday30.usatoday.com/olympics/owg98/osytr03.htm "Symbols and Traditions: Medal ceremony".] USA Today. 12a de Julio 1999. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref> Ankaŭ volontuloj el la gastiganta lando agadas kiel gastigantoj dum la medalceremonio, kaj helpas la funkciulojn kiuj disdonas la medalojn kaj kiel flag-portantoj.<ref>{{cite news|title= Medal ceremony hostess outfits unveiled|website=[[Sina Corp|Sina Online]]|date= 18a de Julio 2008|url= http://english.sina.com/china/p/1/2008/0718/172118.html|access-date=[[29-a de augusto]] [[2008]]}}</ref> En la Somera Olimpiko, ĉiu medalceremonio okazas ĉe la sportejo kie la respektiva evento estis okazinta,<ref>{{cite news|last1=Madhani|first1=Aamer|last2=Armour|first2=Nancy|title=Medalists at 2018 Winter Olympics get precious keepsake. And a medal|work=USA Today|date=13a de Februaro 2018|url=https://www.usatoday.com/story/sports/winter-olympics-2018/2018/02/13/medalists-2018-winter-olympics-get-precious-keepsake-and-medal/332267002/|access-date=22a de Aprilo 2018}}</ref> sed la medalceremonioj ĉe la Vintra Olimpiko kutime okazas ĉe speciala "plaza" (medalejo).<ref>{{cite news|title=Mascots come first, then medals for Olympic champions|work=USA Today|agency=Associated Press|date=12a de Februaro 2018|url=https://www.usatoday.com/story/sports/olympics/2018/02/12/mascots-come-first-then-medals-for-pyeongchang-winners/110334494/|access-date=22a de Aprilo 2018}}</ref>

==Sportoj==
{{Ĉefartikolo|Olimpiaj sportoj}}

En la someraj ludoj estas [[arkpafado]], [[atletiko]], [[basbalo]], [[biciklado]], [[bokso]], [[futbalo]], [[gazonhokeo]], [[gimnastiko]], [[golfo (sporto)|golfo]], [[halterlevo]], [[ĵudo]], [[kajakado-kanuado]], [[karateo]], [[korbopilko]], [[lukto]], [[manpilko]], [[moderna pentatlono]], [[naĝado]], [[sporta pafado]], [[rajdado]], [[remado]], [[rugbeo sepopa]], [[skermo]], [[softbalo]], [[tabloteniso]], [[tekvondo]], [[teniso]], [[triatlono]], [[velado]], [[volanludo]] kaj [[volejbalo]].

En la vintraj ludoj estas [[arta sketado]], [[biatlono]], [[glacihokeo]], [[glitkurado]], [[glitŝtonludo]], [[luĝo]], [[skiado]] kaj [[sledado]].

[[Dosiero:Dwain Chambers at Olympic Trials 2008 02.jpg|eta|maldekstre|<center>[[Dwain Chambers]] (meze) en 100-metra kurado dum brita kvalifikiga konkuro por partopreno en la [[somera olimpiko 2008]]. [[100-metra kurado]] estas unu el la plej popularaj sportoj en [[atletiko]].]]
La [[Olimpiaj sportoj|Olimpika programo]] konsistas el 35 [[sporto]]j, 30 fakoj kaj 408 eventoj. Por ekzemplo, [[Luktado]] estas somerolimpia sporto, kiu enhavas du fakojn: nome [[Klasik-stila luktado|grek-romia]] kaj [[liberstila luktado]]j. Ĝi estas siavice subdividita en dekkvar eventoj por viroj kaj kvar eventoj por virinoj, ĉiuj el kiuj reprezentas diferencajn pezklasojn.<ref>{{cite web|title=Wrestling|publisher=The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad|url=http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/|access-date=25a de Marto 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090226194816/http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/|archive-date=26a de Februaro 2009|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2021-12-31|arkivurl=https://web.archive.org/web/20090226194816/http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/|arkivdato=2009-02-26}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090226194816/http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/ |date=2009-02-26 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2021-12-31 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20090226194816/http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/ |arkivdato=2009-02-26 }}</ref> La programo de la Somera Olimpiko inkludas 26 sportojn, dum la Vintra Olimpiko konsistas el 15 sportoj.<ref name="Sports" >[https://olympics.com/en/sports/ "Sports".] International Olympic Committee. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref> [[Atletiko]], [[naĝado]], [[skermo]], kaj [[gimnastiko]] estas la nuraj somerolimpiaj sportoj kiuj neniam forestis el la olimpika programo. [[Skikurado]], [[arta sketado]], [[glacihokeo]], [[Nordia kombino]], [[skisaltado]], kaj [[rapid-sketado]] aperis en la programoj de ĉiu Vintra Olimpiko ekde ties starto en [[Vintra Olimpiko 1924|1924]]. Nuntempaj olimpiaj sportoj, kiel [[badmintono]], [[korbopilko]], kaj [[volejbalo]], aperis por la unua fojo en la programo kiel [[montrosporto]]j, kaj estis poste promociitaj al plenaj olimpiaj sportoj. Kelkaj sportoj kiuj estis konkurencitaj en pli fruaj Olimpiaj ludoj estis poste forfaligitaj el la programo.<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/uk/sports/past/index_uk.asp|title=Olympic Sports of the Past|website=olympic.org|access-date=10a de Februaro 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20081218082711/http://www.olympic.org/uk/sports/past/index_uk.asp|archive-date=2008-12-18|url-status=dead}}</ref>

Olimpiaj sportoj estas kontrolitaj de internaciaj sporto-[[federacio]]j (ISF-oj) agnoskitaj de la IOK kiel tutmondaj kontrolistoj de tiuj sportoj. Estas 35 federacioj reprezentataj ĉe la IOK.{{sfn|Olympic Charter|2007|pp=88–90}} Estas sportoj agnoskitaj de la IOK kiuj ne estas inkluditaj en la olimpika programo. Tiuj sportoj ne estas konsiderataj olimpiaj sportoj, sed ili povas esti promociitaj al tiu statuso dum programrevizio kiu okazas en la unua sesio de la IOK post la okazigo de la Olimpiaj ludoj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.olympic.org/uk/organisation/if/index_uk.asp|titolo=International Sports Federations|alirdato=8a de Februaro 2009|eldoninto=International Olympic Committee}}</ref>{{sfn|Olympic Charter|2007|p=87}} Dum tiaj revizioj, sportoj povas esti ekskluditaj aŭ inkluditaj en la programon surbaze de dutriona majoritata voĉdonado de la membroj de la IOK.<ref>{{cite web|url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_942.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110429094118/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_942.pdf|archive-date=29a de Aprilo 2011|title=Factsheet: The sessions|publisher=International Olympic Committee|page=1|access-date=[[8-a de februaro]] [[2009]]}}</ref> Estas agnoskitaj sportoj kiuj neniam estis en olimpika programo en ajna fako, ekzemple [[skvaŝo]].<ref name="recognizedsports" >[https://web.archive.org/web/20090324032152/http://www.olympic.org/uk/sports/recognized/index_uk.asp "Recognised Sports".] olympic.org. Arkivita el la originalo la 24an de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref>

[[Dosiero:Depart4x100.jpg|eta|dekstre|Starto de 4×100 metroj por viroj dum la [[Somera Olimpiko 2008]] en [[Pekino]].]]
En Oktobro kaj Novembro 2004, la IOK establis Olimpikan Programan Komisionon, kiu ricevis la taskon revizii la sportojn de la Olimpia programo kaj de ĉiuj ne-Olimpiaj agnoskitaj sportoj. La celo estis apliki sisteman alproksimigon al establado de la Olimpia programo por ĉiu okazigo de la ludoj.<ref name="factsheetsports" >[https://web.archive.org/web/20090325013905/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1135.pdf "Factsheet: The sports on the Olympic programme" (PDF).] International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) en 25a de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref> La komisiono formulis sep kriteriojn por pritaksi ĉu sporto estu inkludita en la Olimpian programon.<ref name="factsheetsports" /> Tiuj kriterioj estas historio kaj [[tradicio]] de la sporto, universaleco, populareco de la sporto, ĝenerala montrobildo, [[sano]] de la atletoj, disvolvigo de la koncerna Internacia Federacio kiu kontrolas tiun sporton, kaj [[kosto]]j de la organizado de la sporto.<ref name="factsheetsports" /> El tiu studo kvin agnoskitaj sportoj aperis kiel kandidatoj por inkludo en la [[Somera Olimpiko 2012]]: nome [[golfo (sporto)|golfo]], [[karateo]], [[rugbeo 7]], [[rultabulado]] kaj [[skvaŝo]].<ref name="factsheetsports" /> Tiuj sportoj estis reviziitaj de la Plenumkomitato de la IOK kaj poste referencataj al la Ĝenerale Sesio en Singapuro en Julio 2005. El la kvin sportoj rekomenditaj por inkludo nur du estis elektitaj kiel finalistoj: nome [[karateo]] kaj [[skvaŝo]].<ref name="factsheetsports" /> Neniu sportoj atingis la postulitan dutriona majoritata voĉdonado de la membroj de la IOK kaj konsekvence ili ne estis promociitaj al la Olimpia programo.<ref name="factsheetsports" /> En Oktobro 2009 la IOK voĉdonis instali golfon kaj rugbeon 7 kiel olimpiaj sportoj por la [[Somera Olimpiko 2016|Somera Olimpiko de 2016]] kaj de [[Somera Olimpiko 2020|2020]].<ref name="newosports" />

La 114-a sesio de la [[Internacia Olimpika Komitato|IOK]], en 2002, limigis la somerolimpikan programon al maksimumo de 28 sportoj, 301 eventoj, kaj 10 500 atletoj.<ref name="factsheetsports" /> Tri jarojn poste, en la [[117-a IOK-sesio]], oni faris la unuan plej gravan programrevizion, kiu rezultis en la ekskludo de [[basbalo]] kaj de [[softbalo]] el la oficiala programo de la [[Somera Olimpiko 2012|Londonaj Ludoj de 2012]]. Ekde tiam ne estis interkonsento por la promocio de aliaj du sportoj: la programo de 2012 aperigis ĝuste 26 sportojn.<ref name="factsheetsports" /> La ludoj de 2016 kaj 2020 revenis al maksimumo de 28 sportoj kun aldono de rugbeo kaj golfo.<ref name="newosports" >[https://www.espn.com/olympics/news/story?id=4545111 "Golf, rugby added for 2016 and 2020".] ESPN. Associated Press. 9a de Oktobro 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.</ref>

===Amatoreco kaj profesieco===
[[Dosiero:Nagano 1998-Russia vs Czech Republic.jpg|eta|maldekstra|Profesiaj ludistoj de la [[National Hockey League|NHL]] estis rajtigitaj partopreni en [[glacihokeo]] starte en 1998 (en la foto finalo de 1998 inter Rusio kaj Ĉeĥio).]]
La [[etoso]] de aristokrataro ekzempligita en la [[Public school (Unuiĝinta Reĝlando)|britaj lernejoj]] ege influis super [[Pierre de Coubertin]].{{sfn|Eassom|1994|pp=120–123}} Tiuj publikaj lernejoj defendis la kredon ke sporto formas gravan parton de eduko, sinteno kiu estas resumita en la diraĵo ''[[mens sana in corpore sano]]'', nome ''sana menso en sana korpo''. Tiukadre, ĝentelmano estis tiu kiu iĝas plurfaceta, ne la plej unuaranga en nur unu specifa afero. Estis ankaŭ hegemonia koncepto de justeco, en kiu praktiki aŭ trejniĝi estis konsiderata kvazaŭ perfido.{{sfn|Eassom|1994|pp=120–123}} Tiuj kiuj praktikis sporton profesie estis konsiderataj kiel havantoj de maljusta avantaĝo super tiuj kiuj praktikis ĝin nur kiel [[hobio]].{{sfn|Eassom|1994|pp=120–123}}

La ekskludo de profesiuloj okazigis kelkajn polemikojn laŭlonge de la historio de la moderna Olimpiko. La ĉampiono en la [[Somera Olimpiko 1912]] de [[pentatlono]] kaj [[dekatlono]] nome [[Jim Thorpe]] estis senigita el siaj medaloj kiam oni malkovris, ke li estis ludinta duon-profesian basbalon antaŭ la Olimpikoj. Liaj medaloj estis postmorte redonitaj fare de la IOK en 1983 pro kompata sinteno.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.biography.com/search/article.do?id=9507017|titolo=Jim Thorpe Biography|alirdato=9a de Februaro 2009|eldoninto=Biography.com}}</ref> Svisaj kaj aŭstriaj skiistoj bojkotis la [[Vintra Olimpiko 1936|Vintran Olimpikon de 1936]] kiel apogo al siaj skiadaj instruistoj, kiuj ne estis rajtigitaj konkurenci ĉar ili vivtenis sin per sia sporto kaj ili estis konsiderataj profesiuloj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.olympic.org/garmisch-partenkirchen-1936-winter-olympics|titolo=Garmisch-Partenkirchen 1936|alirdato=25a de Julio 2011|eldoninto=International Olympic Committee}}</ref>

La alveno de ŝtat-sponsoritaj "plen-tempaj amatoraj atletoj" el landoj de la [[Orienta Bloko]] erodis la ideologion de la pura [[amatoro]], kiel metis la mem-financitajn amatorojn de okcidentaj landoj je malavantaĝo. [[Sovetunio]] enirigis teamojn de atletoj kiuj estis teorie ĉiuj studentoj, soldatoj aŭ laboristoj de iu profesio, sed ĉiuj el kiuj estis reale pagitaj de la ŝtato por trejniĝi je plen-tempa bazo.<ref>{{cite web|url=http://blogs.bu.edu/guidedhistory/russia-and-its-empires/tyler-benson/|title=The Role of Sports in The Soviet Union - Guided History|website=blogs.bu.edu|accessdate=2021-12-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022002522/http://blogs.bu.edu/guidedhistory/russia-and-its-empires/tyler-benson/|archivedate=2014-10-22}}</ref><ref name="cia.gov">[https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP80-00810A005600130009-0.pdf "Soviet Sports and Intelligence Activities" (PDF).] [[Central Intelligence Agency]]. 28a de Decembro 1954. Alirita la 1an de Januaro 2022.</ref>{{sfn|Eassom|1994|pp=120–123}} La situacio estis ege malavantaĝa por usonaj kaj okcidenteŭropaj atletoj, kaj estis grava faktoro en la malpliigo de usonaj medalatingoj en la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj. Tamen, pretersolvoj ankaŭ en okcidentaj landoj ebligis individuojn dediĉi sin plen-tempe al sporto, kvankam teorie respektante la amatorajn regulojn.<ref>"Degrees of Difficulty: How Women's Gymnastics Rose to Prominence and Fell from Grace", de Georgia Cervin, {{ISBN|0252043774}}</ref> Kiel rezulto, la Olimpiaj ludoj ŝanĝis sin el [[Amatoro|amatoreco]], kiel viziis [[Pierre de Coubertin]], al permeso de partopreno de profesiaj atletoj,<ref name="Amateurism" >[https://usatoday30.usatoday.com/olympics/owg98/osytr01.htm "Symbols and traditions: Amateurism".] USA Today. 12a de Julio 1999. Alirita la 1an de Januaro 2022.</ref> sed nur en la [[1990-aj jaroj]], post la [[disfalo de Sovetunio]] kaj la malaltigo de ties influo en la [[Internacia Olimpika Komitato]].<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP80-00810A005900310006-0.pdf|title=Soviet Control of Sports Activities and Sports Propaganda|publisher=Central Intelligence Agency|date=[[7-a de februaro]] [[1955]]|access-date=22a de Aŭgusto 2021|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP80-00810A005800260002-1.pdf|title=Soviet Sports as an Instrument of Political Propaganda|publisher=Central Intelligence Agency|date=20a de Januaro 1955|access-date=22a de Aŭgusto 2021|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last=Schantz|first=Otto|title=The Olympic Ideal and the Winter Games Attitudes Towards the Olympic Winter Games in Olympic Discourses – from Coubertin to Samaranch|publisher=Comité International Pierre De Coubertin|url=http://coubertin.org/docs/Winter%20Games%20Schantz.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160919124001/http://coubertin.org/docs/Winter%20Games%20Schantz.pdf|archive-date=19a de Septembro 2016|url-status=dead|access-date=19a de Septembro 2016|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2021-12-31|arkivurl=https://web.archive.org/web/20160919124001/http://coubertin.org/docs/Winter%20Games%20Schantz.pdf|arkivdato=2016-09-19}} {{Citaĵo el la reto |url=http://coubertin.org/docs/Winter%20Games%20Schantz.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2021-12-31 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160919124001/http://coubertin.org/docs/Winter%20Games%20Schantz.pdf |arkivdato=2016-09-19 }}</ref>

====Polemiko pri la kanada teamo de glacihokeo====
Ĉirkaŭ la fino de la 1960-aj jaroj, la Kanada Amatora Hokea Asocio sentis, ke iliaj amatoraj ludantoj ne plu povos esti konkurenceblaj kontraŭ la sovetaj plentempaj atletoj kaj kontraŭ tiuj de aliaj konstante pliboniĝantaj eŭropaj teamoj, ĉefe orienteŭropaj. Ili postulis la kapablon uzi ludistojn el profesiaj ligoj sed ili trafis opozicion el la IIHF ([[Internacia Glacihokea Federacio]]) kaj de la IOK. En la Kongreso de IIHF de 1969, la IIHF decidis permesi al Kanado uzi naŭ ne-NHL profesiajn hokeistojn<ref name="Num17">{{cite web|url=http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-17.html|title=Protesting Amateur Rules, Canada Leaves International Hockey|date=4a de Januaro 1970|website=iihf.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160220041527/http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-17.html|archive-date=20a de Februaro 2016|url-status=dead}}</ref> en la Tutmonda Ĉampioneco de 1970 en [[Montrealo]] kaj [[Winnipeg]], [[Manitobo]], Kanado.<ref>{{cite web|url=http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-40.html|title=Finally, Canada to Host the World Championship|date=7a de Majo 2004|website=iihf.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303190615/http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-40.html|archive-date=[[3-a de marto]] [[2016]]|url-status=dead}}</ref> La decido estis renversita en Januaro 1970 post Brundage diris, ke la glacihokea statuso kiel Olimpia sporto estus endanĝerigita se oni faris tiun ŝanĝon.<ref name="Num17" /> Reage, Kanado retiriĝis el la internacia glacihokea konkurenco kaj funkciuloj asertis, ke ili ne revenos ĝis oni instalos "malferman konkurencon".<ref name="Num17" /><ref>{{cite news|title=Summit Series '72 Summary|publisher=Hockey Hall of Fame|url=http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml|access-date=2a de Marto 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807130920/http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml|archive-date=7a de Aŭgusto 2008|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2021-12-31|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080807130920/http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml|arkivdato=2008-08-07}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080807130920/http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml |date=2008-08-07 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2021-12-31 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20080807130920/http://www.hhof.com/html/GamesSummarySUM1972.shtml |arkivdato=2008-08-07 }}</ref> Günther Sabetzki iĝis prezidanto de la IIHF en 1975 kaj helpis solvi la disputon kun la KAHA. En 1976, la IIHF interkonsentis permesi la "malferman konkurencon" inter ĉiuj ludistoj por la Tutmonda Ĉampioneco. Tamen, ludistoj de NHL ne estis ankoraŭ rajtigitaj ludi en la Olimpiaj ludoj ĝis 1988, pro la nuramatora politiko de la IOK.<ref>{{cite web|url=http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-6.html|title=First Canada Cup Opens Up the Hockey World|date=15a de Septembro 1976|website=iihf.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314105846/http://www.iihf.com/iihf-home/the-iihf/100-year-anniversary/100-top-stories/story-6.html|archive-date=14a de Marto 2016|url-status=dead}}</ref>

==Bojkotoj==
Grekio, Aŭstralio, Francio kaj Unuiĝinta Reĝlando estas la nuraj landoj kiuj partoprenis en ĉiuj Olimpiaj ludoj ekde ilia starto en 1896. Kvankam multaj landoj foje ne partoprenis en iuj Olimpiaj ludoj pro manko de kvalifikitaj atletoj, kelkaj elektis [[bojkoto]]n al okazigo de precizaj Olimpiaj ludoj pro diversaj tialoj, plej ofte politikaj.

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Literaturo ==
* Buchanan, Ian (2001). Historical dictionary of the Olympic movement. Lanham: Scarecrow Presz. ISBN 978-0-8108-4054-6.
* Kamper, Erich; Mallon, Bill (1992). The Golden Book of the Olympic Games. Milan: Vallardi & Associati. ISBN 978-88-85202-35-1.
* Preuss, Holger; Marcia Semitiel García (2005). The Economics of Staging the Olympics: A Comparison of the Games 1972–2008. Edward Elgar Publishing. ISBN 978-1-84376-893-7.
* Simson, Vyv; Jennings, Andrew (1992). Dishonored Games: Corruption, Money, and Greed at the Olympics. New York: S.P.I. Books. ISBN 978-1-56171-199-4.
* Wallechinsky, David (2004). The Complete Book of the Summer Olympics, Athens 2004 Edition. SportClassic Books. ISBN 978-1-894963-32-9.
* Wallechinsky, David (2005). The Complete Book of the Winter Olympics, Turin 2006 Edition. SportClassic Books. ISBN 978-1-894963-45-9.

== Vidu ankaŭ ==
* [[Olimpika ĵuro]]
* [[Gejaj Ludoj]]
* [[Internacia Olimpika Komitato]]
* [[Junularaj Olimpikoj]]
* [[Ludoj de la Novaj Aperantaj Fortoj]]
* [[Paralimpikoj]] kaj [[Specialaj Olimpikoj]]
* [[Olimpiaj ludoj de la etaj eŭropaj ŝtatoj]]
* [[Popola olimpiko 1936]]
* [[Stafetado de la olimpika torĉo]]
* [[Suma medaltabelo de ĉiuj someraj olimpikoj]]
* [[Mondaj ludoj]]
* [[Ŝakolimpiko]]

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj|q=Olimpiaj ludoj|n=Kategorio:Olimpikoj}}
===En Esperanto===
* [http://www.esperanto-muenchen.de/Fakvortlistoj/someraj_olimpikoj/somol_unua.htm Terminaro Someraj Olimpikaj Ludoj (esperante, germane)] Somera Olimpiado - fakvortlisto de Norbert Gütter ĉe E-Klubo en München 
* [http://www.esperanto-muenchen.de/Fakvortlistoj/vintraj_olimpikoj/vinol_unua.htm Terminaro Vintraj Olimpikaj Ludoj (esperante, germane)] Vintra Olimpiado - fakvortlisto de Norbert Gütter ĉe E-Klubo en München 
===Alilingve===
* [http://www.olympic.org/ Internacia Olimpia Komitato] {{en}}

{{NavigacioEnVintrajOlimpikoj}}
{{NavigacioEnSomerajOlimpikoj}}

{{Leginda|2022|08|14}}
{{Havenda artikolo|Olimpikaj ludoj}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Olimpikoj]]