Deleng sumberé Indhonésia

{{dwiaksara}}
{{Coord|5|S|120|E|display=title}}
{{Infobox country
|latd=6 
|latm=10.5 
|latNS=S 
|longd=106 
|longm=49.7 
|longEW=E
|leader_name2 = [[KH. Ma'ruf Amin]]
|conventional_long_name = Républik Indhonésia
|native_name = ''Republik Indonesia''
|image_flag = Flag of Indonesia.svg
|image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg
|common_name = Indhonésia
|symbol_type = [[Garuda Pancasila|Lambang nagara]]
|national_motto = "[[Bhinneka Tunggal Ika]]" {{small|([[Basa Jawa Kuna]])}}<br />{{small|"Séjé-séjé nanging ajeg manunggal"}}<br />'''[[Idhéologi|Idhéologi nasional]]:''' [[Pancasila]]<ref>{{cite journal |url=http://countrystudies.us/indonesia/86.htm |publisher=US Library of Congress |title=Indhonésia |edition=Country Studies}}</ref><ref name="Vickers">[[#Vickers|Vickers]], p. 117</ref>
|national_anthem =''[[Indonesia Raya]]''<br />{{small|"Indhonésia Agung"}}<br /><br /><center> </center>
|image_map = Indonesia (orthographic projection).svg
|capital = [[Jakarta]]
|largest_city = capital
| official_languages = {{plainlist|
*[[Basa Indonesia]] (nasional)
*[[Basa Jawa]]<ref>{{cite web|url=https://peraturan.bpk.go.id/Home/Details/162614/perda-no-2-tahun-2021|title=Peraturan Daerah Daerah Istimewa Yogyakarta Nomor 2 Tahun 2021 tentang Pemeliharaan dan Pengembangan Bahasa, Sastra, dan Aksara Jawa}}</ref> (daérah)}}
|demonym = 
|government_type = [[Républik|Républik konstitusional]] [[Sistem présidhènsial|présidhènsial]] [[Nagara manunggal|manunggal]]
|leader_title1 = [[Présidhèn Indhonésia|Présidhèn]]
|leader_name1 = [[Joko Widodo]]
|leader_title2 = [[Wakil Présidhèn Indhonésia|Wakil Présidhèn]]
|legislature = [[Majelis Permusyawaratan Rakyat]]
|upper_house = [[Dewan Perwakilan Daerah]]
|lower_house = [[Dewan Perwakilan Rakyat]]
|sovereignty_type         = [[Sajarah Indhonésia|Adeg]]
|established_event1       = ''[[Vereenigde Oostindische Compagnie]]''
|established_date1        = 20 Maret 1602
|established_event2       = [[Indhiya Nèderlan]]
|established_date2        = 1 Januari 1800
|established_event3       = [[Sajarah Nusantara (1942-1945)|Kajègan Jepang]]
|established_date3        = 9 Maret 1942
|established_event4       = [[Proklamasi Mardika Indhonésia|Bayawara mardika]]
|established_date4        = 17 Agustus 1945
|established_event5       = [[Républik Indhonésia Sarékat]]
|established_date5        = 27 Dhésèmber 1949
|established_event6       = RIS dibubaraké
|established_date6        = 17 Agustus 1950
|established_event7       = [[Ordhe Anyar]]
|established_date7        = 12 Maret 1967
|established_event8       = ''[[Sajarah Indhonésia (1998-saiki)|Réformasi]]''
|established_date8        = 21 Mèi 1998
|area_km2 = 1,904,569<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf|title=UN Statistics|publisher=United Nations|date=2005|access-date=2007-10-31|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20071031023924/http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf|archive-date=2007-10-31}}</ref>
|area_label = [[Laladan dharat|Dharat]]
|area_rank = angka 14
|area_sq_mi = 735.358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water =
|area_label2 = [[Laladan banyu|Banyu (%)]]
|area_data2 = 4,85
|population_estimate = 255.461.700<ref name="bpsest">{{cite web | title =Population Projection by Province, 2010–2035 |url =http://www.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/1274 | publisher =Badan Pusat Statistik|access-date = 18 Mèi 2015 }}</ref>
|population_census = 237.424.363<ref name="imf2"/>
|population_estimate_year = 2015
|population_census_year = 2010
|population_census_rank = angka 4
|population_density_km2 = 124,66
|population_density_rank = angka 84
|population_density_sq_mi = 322,87
|GDP_PPP = $3,010 triliun<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_year = 2016
|GDP_PPP_rank = angka 8
|GDP_PPP_per_capita = $11.633<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = angka 102
|GDP_nominal = $936,955 miliar<ref name = "imf2">{{cite web | url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=7&sy=2010&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CPPPSH&grp=0&a= | title = Report for Selected Countries and Subjects: Indonesia | work = World Economic Outlook | publisher = International Monetary Fund | date = April 2016 |  access-date = 26 Agustus 2016}}</ref>
|GDP_nominal_year = 2016
|GDP_nominal_rank = angka 16
|GDP_nominal_per_capita = $3.620<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = angka 117
|Gini = 35.6 <!--number only-->
|Gini_year = 2010
|Gini_change =  <!--increase/decrease/steady-->
|Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |access-date=2 Maret 2011}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI = 0.707 <!--number only-->
|HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady-->
|HDI_ref = <ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf|title=Human Development Report 2015|publisher=United Nations|access-date=15 Dhésèmber 2015}}</ref>
|HDI_rank = angka 110
|currency = [[Rupiah]] (Rp)
|currency_code = IDR
|time_zone = [[Zona wektu Indhonésia|warna-warna]]
|utc_offset = +7 tekan +9
|utc_offset_DST = +7 tekan +9
|time_zone_DST = [[Zona wektu Indhonésia|warna-warna]]
|date_format = DD/WW/TTTT
|drives_on = kiwa <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver-->
|calling_code = [[+62]]
|cctld = [[.id]]
|footnote_a = {{note|a|a}} Pamaréntah resmi ngakoni mung [[Agama ing Indhonésia|enem agama]]: [[Islam]], [[Protèstan]], [[Katulik Roma]], [[Hindhu]], [[Buda]], lan [[Konghucu]].<ref name="Yang">{{cite journal |last=Yang |first=Heriyanto |title=The History and Legal Position of Confucianism in Post Independence Indonesia |journal=Marburg Journal of Religion |volume=10 |issue=1 |page=8 |date=August 2005 |url=http://archiv.ub.uni-marburg.de/mjr/pdf/2005/yang2005.pdf |format=PDF|access-date=2 Oktober 2006}}</ref>
|area_magnitude = 1 E+12
|Pamérang wilayat wektu Indhonésia:
[[Wektu Indhonésia Kulon]] (UTC+7), [[Wektu Indhonésia Tengah]] (UTC+8), [[Wektu Indhonésia Wétan]] (UTC+9)
|official_website = [http://www.indonesia.go.id/ indonesia.go.id]
|religion = Resmi:{{ref label|a|a}}<br />[[Islam]]<br />[[Protèstan]]<br />[[Katulik]]<br />[[Hindhu]]<br />[[Buda]]<br />[[Konghucu]]
}}

'''Indhonésia''', resminé '''Républik Indhonésia''' ([[Basa Indonésia|basa Indhonésia]]: ''Republik Indonesia''), iku sawijining [[nagara berdaulat]] [[Pratélaning nagara transkontinéntal|transkontinéntal]] dumunung mligi ing [[Asia Kidul-Wétan]] karo sawatara tlatah ing [[Oséania]]. Dumunung ing antarané [[Samodra Hindia]] lan [[Samodra Pasifik|Pasifik]], iku nagara [[kapuloan]] gedhé dhéwé ing donya, kanthi punjul [[Pratélaning pulo ing Indhonésia|telulas èwu pulo]].<ref name="NG-Indonesia-Island">{{cite news | title = Hanya ada 13.466 Pulau di Indonesia | date = 8 Fèbruari 2012 | work = National Geographic Indonesia | url = http://nationalgeographic.co.id/berita/2012/02/hanya-ada-13466-pulau-di-indonesia | language = Indonesia | access-date = 2016-08-29 | archive-date = 2017-12-28 | archive-url = https://web.archive.org/web/20171228035556/http://nationalgeographic.co.id/berita/2012/02/hanya-ada-13466-pulau-di-indonesia | url-status = dead }}</ref><ref>"The Naming Procedures of Indonesia's Islands", ''Tenth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names'', New York, 31 July – 9 August 2012, United Nations Economic and Social Council</ref> Indhonésia nduwé kira-kira populasi liwat 258 yuta wong lan [[Pratélaning nagara miturut cacah jiwa|nomer papat nagara paling akèh populasiné ing donya]], nagara [[Bangsa Austronésia|Austronésia]] paling akèh populasiné, uga [[Islam miturut nagara|nagara mayoritas Muslim]] paling akèh populasiné. Pulo paling padhet sa donya [[Jawa]] ngandhut punjul setengah saka populasi.

Wangun papréntahan republik Indhonésia kalebu [[Majelis Permusyawaratan Rakyat|législatur]] lan [[Présidhèn Indhonésia|Présidhèn]] kapilih. Indhonésia duwé [[Pratélan provinsi ing Indhonésia|34 provinsi]], kang lima duwé status administratif mirunggan. Kutha krajan lan paling akèh kang ndunungi yakuwi [[Jakarta]]. Nagara duwé tapel wates karo [[Papua Nugini]], [[Timor Wétan]], lan [[Malaysia]] [[Malaysia Wétan|sisih wétan]]. Nagara tanggané kalebu [[Singapura]], [[Filipina]], [[Australia]], [[Palau]], lan tlatah [[India]] [[Kapuloan Andaman lan Nicobar]]. Indhonésia iku sawijining anggota pangadeg [[ASEAN]] lan anggota saka ékonomi utama [[G-20]]. Ékonomi Indhonésia iku [[Pratélaning nagara miturut PDB (nominal)|peringkat 16]] PDB nominal donya lan [[Pratélaning nagara miturut PDB (PPP)|gedhé dhéwé angka 8]] PDB ing [[Paritas daya tuku|PPP]].

Kapuloan Indhonésia wis tlatah wigati ing padagangan wiwit ing paling ing abad kaping 7, nalika [[Sriwijaya]] lan banjur mengko [[Majapahit]] dagang karo [[Tiongkok]] lan [[India]]. Panguwasa lokal nggunakaké modhèl budaya, agama lan pulitik manca saka awal abad [[Masèhi]], lan karajan [[Hindhu]] lan [[Buda]] ngrembaka. [[Sajarah Indhonésia]] wis diprabawai déning kakuwasan manca kepincut karo sumber daya alam Indhonésia. Pedagang [[Muslim]] lan sarjana [[Sufi]] nggawa [[Islam ing Asia Kidul-Wétan|Islam]] kang saiki dominan,<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|title=Islam in Indonesia: Contrasting Images and Interpretations|first1=Jajat|last1=Burhanudin|first2=Kees van|last2=Dijk|date=31 Januari 2013|publisher=Amsterdam University Press|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|title=Indonesia: A Global Studies Handbook|first=Florence|last=Lamoureux|date=1 Januari 2003|publisher=ABC-CLIO|via=Google Books}}</ref> sawatara kakuwasan Éropa nggawa [[Kristen]] lan perang siji liyané kanggo monopoli dagang ing [[Kapuloan Maluku]] ing [[Jaman Penjelajahan]]. Sawisé telung lan setengah abad [[Indhiya Nèderlan|kolonialisme Walanda]] wiwit [[Pulo Ambon|Amboina]] lan [[Batavia, Indhiya Nèderlan|Batavia]], lan pungkasanipun kabèh [[Kapuloan Indhonésia|kapuloan]] kalebu [[Timor]] lan [[Papua Kulon]], ing kaping diselani déning kakuwasan [[Portugis]], [[Prancis]] lan [[Inggris]], Indhonésia [[Révolusi Nasional Indhonésia|mardika]] sawisé [[Perang Donya II]]. Sajarah Indhonésia kang wis wiwit ora tenang, karo tantangan bencana alam, [[Pembantaian ing Indhonésia 1965-66|raja pati massa]], [[Korupsi ing Indhonésia|korupsi]], [[Pratélaning gerakan separatis aktif ing Asia#Indhonésia|separatisme]], [[Éra Pasca-Soeharto|prosès démokratisasi]], lan pèriode saka owah-owahan ékonomi kanthi rikat.

Indhonésia dumadi saka atusan [[Golongan ètnis ing Indhonésia|golongan ètnis]] lan [[Basa-basa ing Indhonésia|linguistik]] asli. Golongan ètnis gedhé dhéwé – lan dominan ing pulitik – yaiku [[Wong Jawa|Jawa]]. [[Idèntitas nasional]] wis dikembangaké, dikukuhaké déning [[basa nasional]], karagaman etnik, pluralisme agama ing populasi mayoritas Muslim, lan sajarah kolonial lan kraman marang iku. Sesanti nasional Indhonésia, ''"Bhinneka Tunggal Ika"'' ("séjé-séjé nanging ajeg manunggal"), nuduhaké karagaman kang nagara. Sanajan populasi gedhé lan tlatah padhet kang ndunungi, Indhonésia duwé tlatah jembar ara-ara samun kang njurung [[karagaman hayati]] tingkat paling dhuwur kaping pindho ing donya. Indhonésia duwé sumber daya alam kalubèran kaya [[lenga]] lan [[gas bumi]], [[timah]], [[tembaga]] lan [[emas]]. Pertanian mligi mrodhuksi [[beras]], [[tèh]], [[kopi]], [[bumbon crakèn]] lan [[karèt]]. Partner dagang utama Indhonésia yaiku [[Jepang]], [[Amérika Sarékat]] lan nagara tangga [[Singapura]], [[Malaysia]] lan [[Australia]].

==Étimologi==
{{further|Jeneng Indhonésia}}
Jeneng ''Indhonésia'' asalé saka pertalan Yunani saka ''[[Kali Sindu]]'' lan tembung ''nèsos'', tegesé "pulo Indhiya".<ref name = "EcoSeas1">{{cite book | last = Tomascik | first = T | author2=Mah, JA|author3=Nontji, A|author4=Moosa, MK |title = The Ecology of the Indonesian Seas&nbsp;– Part One | publisher = Periplus Editions | year = 1996 | location = Hong Kong | isbn = 962-593-078-7}}</ref> Jeneng kuwi wis ana ing abad kaping 18, adoh sadurungé Indhonésia mardika.<ref name = "indoety">{{cite news | last=Anshory |first=Irfan |title=Asal-usul Nama Indonesia |publisher=Pikiran Rakyat |date= 16 Agustus 2004 | url = http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm |access-date=5 Oktober 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20061215190155/http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm |archive-date = 15 Dhésèmber 2006|url-status=dead|language=id}}</ref> Ing taun 1850, [[George Windsor Earl]], sawijining [[étnologi|étnolog]] Inggris, ngajokaké istilah ''Indunesians''—lan, pilihané, ''Malayunesians''—kanggo kang ndunungi "Kapuloan Indhiya utawa Kapuloan Malayu".<ref name="JIAEA_1">{{cite journal |last=Earl |first= George SW |title=On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations |journal= Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |page = 119}}</ref> Ing publikasi kang padha, muridé Earl, [[James Richardson Logan]], nggunakaké ''Indhonésia'' minangka sinonim kanggo ''Kapuloan Indhiya''.<ref name="JIAEA_3">{{cite journal |last=Logan |first= James Richardson | title = The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders | journal = Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |pages=4:252–347}}</ref><ref>{{cite journal |last=Earl |first=George SW |title= On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations |journal= Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA) |year=1850 |pages= 254, 277–8}}</ref> Nanging, akadhemisi Walanda nulis ing publikasi Indhiya Wétan padha wegah nggunakaké ''Indhonésia''. Nanging, padha nggunakaké istilah ''Kapuloan Malayu'' (''Maleische Archipel''); ''Indhiya Nèderlan'' (''Nederlandsch Oost Indië''), luwih kondhang ''Indië''; ''Wétan'' (''de Oost''); lan ''Insulinde''.<ref name = "Kroef">{{cite journal |title = The Term Indonesia: Its Origin and Usage |journal= Journal of the American Oriental Society |author = Justus M van der Kroef | volume = 71 | issue = 3 | pages = 166–71 | year = 1951 | doi =10.2307/595186 |jstor=595186}}</ref>

Sawisé 1900, jeneng ''Indhonésia'' dadi luwih umum ing lingkungan akademik njaba Nèderlan, lan golongan nasionalis Indhonésia migunakaké kuwi kanggo èksprèsi pulitik.<ref name = "Kroef" /> [[Adolf Bastian]], saka Universitas Berlin, mopulèrke jeneng kuwi liwat bukuné ''Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884–1894''. Pelajar Indhonésia kang pisanan nggunakaké jeneng iki yaiku [[Ki Hajar Dewantara|Suwardi Suryaningrat]] (Ki Hajar Dewantara), nalika ngedegaké kantor berita ing Nèderlan kang jenengé ''Indonesisch Pers-bureau'' ing 1913.<ref name="indoety"/>

== Sajarah ==

''Kanggo tulisan sabanjuré, pirsani [[Sajarah Indhonésia]]''

Ing samadyaning prabawa agama [[Hindhu]] lan [[Buda]], sawatara [[karaton]] ngadeg ing pulo [[Sumatra]] lan [[Jawa]] wiwit [[abad kaping 7]] nganti [[abad kaping 14]]. Tekaning pedagang-pedagang Arab saka Gujarat, [[India]] sabanjuré nepungaké agama [[Islam]] kang pungkasané dadi agama gedhé dhéwé ing Indhonésia.

Wong-wong Éropa teka ing pawitaning abad kaping 16 lan nalika iku nemu nagara-nagara cilik. Nagara-nagara iku banjur kanthi gampang dikuwasani supaya sabanjuré uga bisa nguwasani dol-tinuku bumbon crakèn ing tlatah kono.

Ing abad kaping 17, nagara [[Walanda]] kang nalika iku minangka nagara paling kuwat ing tlatah Éropa, nelukaké nagara [[Inggris]] (British) lan [[Portugal|Portugis]] (kajaba tlatah jajahan [[Portugal|Portugis]] ing Timor Wétan). Bangsa [[Walanda]] njajah Indhonésia nganti mangsané [[Perang Donya II|Perang Donya Kapindho]]. Wiwitané [[Walanda]] ngadegaké [[VOC|Syarikat Hindia Wétan Londho]], yaiku armada niyaga bumbon crakèn duwèké pamaréntah [[karajan]] Walanda, lan sabanjuré ing wiwitaning abad kaping 19 kanthi kekuwatan prajurité wiwit blak-blakan njajah tlatah Indhonésia.

Samangsa [[Perang Donya II]], [[Walanda]] (Landa) dijajah karo [[Jerman]], nalika iku [[Jepang|Jepun]] nguwasani Indhonésia. Sawisé Indhonésia kapilut ing taun [[1942]], pihak Jepun sesora yèn para pejuwang Indhonésia iku kanca dedagangan kang kooperatif lan sedya nggelar prajurit yèn dibutuhaké. [[Soekarno]], [[Mohammad Hatta]], [[K. H. Mas Mansur]], lan [[Ki Hajar Dewantara]] banjur olèh kanugrahan saka Maharaja Jepun ing taun [[1943]].

Ing Maret 1945, pihak Jepang nggawé sawijining kumite kanggo mardikaké Indonésiya, sabubaré [[Perang Pasifik]] rampung ing taun iku. Kaanan iki kasurung déning organisasi para mudha, golongan pimpinan Soekarno nyoba supaya Indhonésia bisa mardika.

Ing madya liya, Walanda ngirimaké prajurit kanggo ngrebut manèh Indhonésia.

Samubarang pratingkah kebak getih kanggo nanggulangi para pejuwang kanggo mardika mau banjur kondhang kanthi sebutan 'tumindak pulisi' (''Actie Politioneel''). Pungkasané, Walanda gelem nampa hak bangsa Indhonésia kanggo mardika ing [[27 Dhésèmber]] [[1949]] sawisé kasurung-surung bangsa-bangsa liya, mligi [[Amérika Sarékat]]. Soekarno dadi [[présidhèn]] pisanan Indhonésia kanthi Mohammad Hatta dadi wakil présidhèn.

Ing warsa [[1950-an]] lan [[1960-an]], pamarintah Soekarno wiwit mangayubagya blok sosialis, kaya ta [[Républik Rakyat Cina]] lan [[Yugoslavia|Yugoslawiya]]. Ing taun [[1960-an]] uga kedadèn konfrontasi adu tiyasa karo nagara tangga, [[Malaysia]], lan nggresulané para kawula amarga urip kecingkrangan tambah ndadra.

Jendral [[Soeharto|Suharto]] dadi présidhèn ing taun [[1967]] kanthi alesan ngamanaké nagara saka anceman [[kuminisme]] tumrap Soekarno kang nalika iku sansaya tanpa daya. Sawisé Soeharto nyekel kuwasa, [[PKI]] dibubaraké lan warga Indhonésia kang dikira cawé-cawé lan mèlu kuminis akèh kang mati. Ing 32 taun papréntahan Soeharto iku mau [[Orde Baru]], kanggo mbèdakaké karo jaman Soekarno kang mau ''Orde Lama''.

Suharto kasil nyedhakaké manèh Indonesiya marang nagara-nagara manca-lan kasil nuwuhaké ékonomi kang manjila, ora kétang ora warata. Ing wiwitan Orde Baru, strategi ékonomi nagara digawé déning sapérangan ahli ékonomi lulusan fakultas ékonomi ''University of California at Berkeley'', kang diwènèhi gelar "golongan Berkeley". Nanging, Soeharto lan sakancané bisa dilèngsèraké sawisé unjuk rasa kang sumrambah ing sadhéngah papan. Tambah manèh, nagara lagi keblandhang utang amarga krisis. Soeharto mudhun ing taun [[1998]].

Saka 1998 nganti [[2001]], ana telung (3) présidhèn kang mung sedhéla waé ngrasakaké kuwasa, yaiku: [[Bacharuddin Jusuf Habibie|Bacharuddin Jusuf (BJ) Habibie]], [[Abdurrahman Wahid]] lan [[Megawati Soekarnoputri]]. Ing taun [[2004]] présidhèn Indhonésia kang anyar yaiku [[Susilo Bambang Yudhoyono]].

Indhonésia saiki nggémbol prakara akèh, wiwit saka dhuwit, pulitik, agama, lan rasa guyub. Acèh lan Papua nyoba luwar saka Nagara Kesatuan Républik Indhonésia. [[Timor Wétan]] malah wis ngumandhangké [[kamardikan]]é ing taun 2002 sawisé 24 taun dikuwasani Indhonésia lan 3 taun ing panggulawenthahé [[PBB]]. Masalah paling anyar kang katimpa nagara iki yaiku anané samubarang karusakan jalaran alam.

Ing [[26 Dhésèmber]] [[2004]], [[tsunami]] nerjang puluhan éwu warga ing [[NAD|Acèh]] lan [[Pulo Nias]], [[Sumatra]].

== Pulitik ==
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Pulitik Indhonésia]]''
[[Gambar:Ruang MPR.jpg|thumb|Pelantikan Présidhèn Indhonésia déning [[Majelis Permusyawaratan Rakyat]] ing [[Gedung DPR/MPR|Komplèks Parlemèn]] Jakarta, 2014.]]
Indhonésia iku salah siji saka negara ing donya kang nganggo sistem dhémokrasi kanthi pas lan bener ing papréntahané, wujud nagara [[républik]] [[présidhèn]]sial multiparté kang dhémokratis. Kayadéné ing nagara-nagara dhémokrasi liyané, sistem pulitik kang didhasaraké marang Trias Pulitika yaiku pamisahan kakuwasan lègislatif, èksekutif lan yudhikatif. Kakuwasan lègislatif dicekel déning sawijining lembaga kang jenengé Majelis Permusyawatan Rakyat (MPR) kang dumadi saka rong badan yaiku DPR kang anggota-anggotané wujud wakil-wakil Parté Pulitik lan DPD kang anggota-anggotané makili provinsi. Saben laladan diwakili déning 4 wakil kang dipilih langsung déning rakyat ing laladané dhéwé-dhéwé.

Majelis Permusyawaratan Rakyat ([[MPR]]) iku lembaga paling dhuwur nagara. Nanging sawisé amandemèn angka 4, MPR dudu lembaga paling dhuwur manèh. Kaanggotaan MPR owah sawisé Amandeman UUD 1945 ing pèriode [[1999]]-[[2004]]. Kabèh anggota MPR iku anggota DPR, ditambah anggota [[DPD]] (Dewan Perwakilan Laladan).<ref>{{cite book |title=Amandemen Ketiga Undang-Undang Dasar 1945 |url=http://www.gtzsfdm.or.id/documents/laws_n_regs/con_decree/3_AmdUUD45_eng.pdf |format=PDF |author=Majelis Permusyawaratan Rakyat |authorlink=Majelis Permusyawaratan Rakyat |accessdate=2006-12-13 |archive-date=2006-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061201025250/http://www.gtzsfdm.or.id/documents/laws_n_regs/con_decree/3_AmdUUD45_eng.pdf |url-status=dead }}</ref> Anggota DPR lan DPD dipilih liwat pemilu lan dilantik kanthi mangsa kalungguhan limang taun. Wiwit [[2004]], MPR iku parlemèn sistem rong kamar (bikameral), sawisé kacipta DPD minangka kamar kaloro. Sadurungé, anggota MPR iku kabèh anggota DPR ditambah Utusan Golongan. MPR wektu iki dipangajengi [[Hidayat Nur Wahid]]. Anggota MPR wektu iki ana 550 anggota DPR lan 128 anggota DPD. DPR wektu iki dipangajengi [[Agung Laksono]], déné DPD dipangajengi [[Ginandjar Kartasasmita]].

Lembaga èksekutif punjeré dumunung ana ing présidhèn, wakil présidhèn, lan kabinèt. Kabinèt ing wujud Kabinet Presidensiil saéngga para nayaka tanggung jawab marang présidhèn lan ora makili parté pulitik kang ana ing parlemèn. Sanajan mangkono, Présidhèn wektu iki yaiku [[Susilo Bambang Yudhoyono]] kang diusung déning Parté Dhémokrat uga nunjuk sawatara pamimpin Parté Pulitik supaya lungguh ing kabinèté. Tujuané kanggo njaga stabilitas papréntahan ngèlingi kuwaté posisi lembaga lègislatif. Nanging pos-pos wigati lan strategis lumrahé diisi déning nayaka asal saka wong kang dianggep ahli sajeroning bidhangé.

Lembaga Yudikatif wiwit mangsa réformasi lan anané amandemèn [[UUD 1945]] diayahi déning [[Mahkamah Agung Républik Indhonésia|Mahkamah Agung]], [[Komisi Yudisial]], lan [[Mahkamah Konstitusi]], kalebu pangaturan administrasi para hakim. Sanajan mangkono Nayaka Hukum lan Hak Manungsa tetep ana ing kabinèt.

== Wewengkon ==
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Pratélan Provinsi Indhonésia|Laladan-Laladan ing Indhonésia]]''
{{Peta Indhonésia}}
Indhonésia iku nagara paling jembar ing [[Asia Kidul-Wétan]] kang ketata sajeroning provinsi-provinsi, wektu iki dumadi saka 34 [[provinsi]], lima ing antarané wujud laladan istiméwa. Saben provinsi duwé badan legislatur lan gubernur. Provinsi dipérang dadi [[kabupatèn]] lan [[kutha]], kang dipérang manèh dadi [[kacamatan]] lan manèh dadi [[kalurahan]] lan [[désa]].

Provinsi [[Acèh]], [[Langsa]], [[DKI Jakarta]], [[Yogyakarta|D.I. Yogyakarta]], [[Papua]], lan [[Papua Kulon]] duwé hak istiméwa legislatur kang luwiih gedhé lan tingkat otonomi kang luwih dhuwur saka papréntahan punjer tinimbang provinsi liyané. Contoné, papréntahan Nanggroe Acèh Darussalam duwé hak kanggo minangka sistem kukum dhéwé; ing taun 2003, Acèh wiwit ngukuhaké kukum [[Syariah]].<ref>{{cite journal |author=Michelle Ann Miller |title=The Acèh law: a serious response to Acehnese separatism? |journal=Asian Ethnicity |volume=5 |issue=3 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/routledg/caet/2004/00000005/00000003/art00005 |year=2004 |pages=333–351 |doi=10.1080/1463136042000259789}}</ref> Yogyakarta olèh status Laladan Khusus minangka pengakon marang peran wigati Yogyakarta sajeroning njurung sajeroning Revolusi.<ref>[[Dewan Perwakilan Rakyat]] (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; {{PDFlink|[http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf Indonesia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the Region]|146&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 149884 bytes -->}} (''versi pertalan''). [[Présidhèn Indhonésia]] (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91</ref> [[Provinsi Papua]], nalika semana mau Irian Jaya, éntuk status otonomi mirunggan taun 2001.<ref>{{cite news |last1=Dursin |first1=Richel |last2=Yamin |first2=Kafil |title=Another Fine Mess in Papua |work=Editorial |pages= |language= |publisher=The Jakarta Post |date=18 Novèmber 2004 |url=http://www.infid.be/papua_mess.htm
 |accessdate=2006-10-05}}; {{cite news |title=Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta|publisher=The Jakarta Post |date=18 Novèmber 2004 |url=http://www.infid.be/papua_mess.htm#Papua%20Chronology%20Confusing%20Signals%20from%20Jakarta |access-date=5 Oktober 2006}}</ref> Jakarta minangka laladan mirunggan kutha krajan nagara. [[Timor Leste|Timor Portugis]] didadèkaké provinsi [[Timor Wétan]] sasuwéné 1976–1999, kang sabanjuré misah minangka rèferèndum dadi Nagara [[Timor Leste]].<ref>{{cite web |last1=Burr |first1=W. |last2=Evans |first2=M.L. |title=Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonesia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto |work=National Security Archive Electronic Briefing Book No. 62 |publisher=[[National Security Archive]], [[The George Washington University]], Washington, DC |date=6 Dhésèmber 2001 |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB62/ |access-date=17 Sèptèmber 2006}}</ref>

;Provinsi ing lan kutha krajané
=== Tabel provinsi ===
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 100%;"
|+ Provinsi Indhonésia<ref>{{Cite web |url=http://www.depdagri.go.id/pages/data-wilayah |title=Data Wilayah – Kementerian Dalam Negeri – Republik Indonesia<!-- Bot generated title --> |access-date=2011-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120222192208/http://www.depdagri.go.id/pages/data-wilayah |archive-date=2012-02-22 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citation |title=Buku Induk—Kode dan Data Wilayah Administrasi Pemerintahan per Provinsi, Kabupaten/Kota dan Kecamatan Seluruh Indonesia |url=http://www.kemendagri.go.id/media/documents/2015/02/25/l/a/lampiran_i.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119071719/http://www.kemendagri.go.id/media/documents/2015/02/25/l/a/lampiran_i.pdf |publisher=Kementerian Dalam Negeri [Ministry of Home Affairs] |language=Indonesian |archive-date=2016-11-19}}</ref>
|-
! [[Lambang nagara|Lambang]]
! Provinsi
! Akronim Indhonésia
! [[ISO 3166-2:ID|ISO]]<ref>[[ISO 3166-2:ID]] ([[International Organization for Standardization|ISO]] [[ISO 3166-2|3166-2]] codes for the provinces of Indonesia)</ref>
! Kutha krajan
! Cacah jiwa (2015)<ref>{{Cite book |last=Badan Pusat Statistik/Statistics Indonesia |url=https://bps.go.id/website/pdf_publikasi/Penduduk-Indonesia-hasil-SUPAS-2015_rev.pdf |title=Hasil Survei Penduduk Antas Sensus 2015/Result of the 2015 Intercensal Population Census |date=November 2015 |isbn=978-979-064-912-5 |language=Indonesian, English |access-date=10 Juni 2018}}</ref>
! Jembar (km²)
! Kepadhetan <br />per km²<br />(2010)
! Unit geografis
! Cacahe<br />kutha lan <br />kabupatèn
! Cacahe<br />kutha
! Cacahe<br />kabupatèn
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Aceh.svg|60px]] || align="left" | {{sort|Aceh|[[Acèh]]}} || Acèh || ID-AC || align="left" | [[Banda Acèh]] || align="right" | 4,993,385 || align="right" | 57,956 || align="right" | 77 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 23 || align="right" | 5 || align="right" | 18
|- align="center"
| [[Barkas:Bali COA.svg|64x64px]] || align="left" | [[Bali]] || Bali || ID-BA || align="left" | [[Denpasar]] || align="right" | 4,148,588 || align="right" | 5,780 || align="right" | 621 || align="left" | [[Kapuloan Nusa Tenggara]] || align="right" | 9 || align="right" | 1 || align="right" | 8
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Bangka Belitung.svg|60px]] || align="left" | [[Kapuloan Bangka Belitung]] || Babel || ID-BB || align="left" | [[Kutha Pangkalpinang|Pangkalpinang]] || align="right" | 1,370,331 || align="right" | 16,424 || align="right" | 64 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 7 || align="right" | 1 || align="right" | 6
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Banten.svg|60px]] || align="left" | [[Banten]] || Banten || ID-BT || align="left" | [[Kutha Serang|Serang]] || align="right" | 11,934,373 || align="right" | 9,662 || align="right" | 909 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 8 || align="right" | 4 || align="right" | 4
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Bengkulu.svg|60px]] || align="left" | [[Kutha Bengkulu|Bengkulu]] || Bengkulu || ID-BE || align="left" | [[Kutha Bengkulu|Bengkulu]] || align="right" | 1,872,136 || align="right" | 19,919 || align="right" | 84 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 10 || align="right" | 1 || align="right" | 9
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Central Java.png|73x73px]] || align="left" | [[Jawa Tengah]] || Jateng || ID-JT || align="left" | [[Semarang]] || align="right" | 33,753,023 || align="right" | 40,800 || align="right" | 894 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 35 || align="right" | 6 || align="right" | 29
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Central Kalimantan.svg|77x77px]] || align="left" | [[Kalimantan Tengah]] || Kalteng || ID-KT || align="left" | [[Kutha Palangkaraya|Palangka Raya]] || align="right" | 2,490,178 || align="right" | 153,564 || align="right" | 14 || align="left" | [[Kalimantan]] || align="right" | 14 || align="right" | 1 || align="right" | 13
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Central Sulawesi.svg|82x82px]] || align="left" | [[Sulawesi Tengah]] || Sulteng || ID-ST || align="left" | [[Palu]] || align="right" | 2,872,857 || align="right" | 61,841 || align="right" | 41 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 13 || align="right" | 1 || align="right" | 12
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of East Java.svg|79x79px]] || align="left" | [[Jawa Wétan]] || Jatim || ID-JI || align="left" | [[Surabaya]] || align="right" | 38,828,061 || align="right" | 47,799 || align="right" | 828 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 38 || align="right" | 9 || align="right" | 29
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of East Kalimantan.svg|60px]] || align="left" | [[Kalimantan Wétan]] || Kaltim || ID-KI || align="left" | [[Samarinda]] || align="right" | 3,422,676 || align="right" | 139,462 || align="right" | 22 || align="left" | [[Kalimantan]] || align="right" | 10 || align="right" | 3 || align="right" | 7
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of Arms of East Nusa Tenggara NEW.png|60px]] || align="left" | [[Nusa Tenggara Wétan]] || NTT || ID-NT || align="left" | [[Kupang]] || align="right" | 5,112,760 || align="right" | 48,718 || align="right" | 92 || align="left" | [[Kapuloan Nusa Tenggara]] || align="right" | 22 || align="right" | 1 || align="right" | 21
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Gorontalo.svg|60px]] || align="left" | [[Gorontalo]] || Gorontalo || ID-GO || align="left" | [[Kutha Gorontalo|Gorontalo]] || align="right" | 1,131,670 || align="right" | 11,257 || align="right" | 94 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 6 || align="right" | 1 || align="right" | 5
|- align="center"
| [[Barkas:Jakarta COA.svg|60px]] || align="left" | {{sort|Jakarta|[[Jakarta|Daerah Khusus Ibukota Jakarta]]}} || DKI || ID-JK || align="left" | [[Jakarta]] || align="right" | 10,154,134 ||align="right" | 664 || align="right" | 12,786 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 6 || align="right" | 5 || align="right" | 1
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Jambi.svg|60px]] || align="left" | [[Jambi]] || Jambi || ID-JA || align="left" | [[Kutha Jambi|Jambi]] || align="right" | 3,397,164 ||align="right" | 50,058 || align="right" | 57 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 11 || align="right" | 2 || align="right" | 9
|- align="center"
| [[Barkas:Lampung Emblem.svg|83x83px]] || align="left" | [[Lampung]] || Lampung || ID-LA || align="left" | [[Bandar Lampung]] || align="right" | 8,109,601 ||align="right" | 34,623 || align="right" | 226 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 15 || align="right" | 2 || align="right" | 13
|- align="center"
| [[Barkas:Maluku coa.png|73x73px]] || align="left" | [[Maluku]] || Maluku || ID-MA || align="left" | [[Kutha Ambon|Ambon]] || align="right" | 1,683,856 ||align="right" | 46,914 || align="right" | 32 || align="left" | [[Kapuloan Maluku]] || align="right" | 11 || align="right" | 2 || align="right" | 9
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of North Kalimantan (2021 version).svg|60px]] || align="left" | [[Kalimantan Lor]] || Kaltara || ID-KU || align="left" | [[Tanjung Selor]]|| align="right" | 639,639 || align="right" | 72,275 || align="right" | 10 || align="left" | [[Kalimantan]] || align="right" | 5 || align="right" | 1 || align="right" | 4
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of North Maluku.svg|60px]] || align="left" | [[Maluku Lor]] || Malut || ID-MU || align="left" | [[Kutha Sofifi|Sofifi]]|| align="right" | 1,160,275 ||align="right" | 31,982 || align="right" | 31 || align="left" | [[Kapuloan Maluku]] || align="right" | 10 || align="right" | 2 || align="right" | 8
|- align="center"
| [[Barkas:North Sulawesi Emblem.svg|60px]] || align="left" | [[Sulawesi Lor]] || Sulut || ID-SA || align="left" | [[Kutha Manado|Manado]] || align="right" | 2,409,921 ||align="right" | 13,851 || align="right" | 162 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 15 || align="right" | 4 || align="right" | 11
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of North Sumatra.svg|60px]] || align="left" | [[Sumatra Lor]] || Sumut || ID-SU || align="left" | [[Kutha Medan|Medan]] || align="right" | 13,923,262 ||align="right" | 72,981 || align="right" | 188 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 33 || align="right" | 8 || align="right" | 25
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Papua 2.svg|60px]] || align="left" | {{sort|Papua|[[Papua]]}} || Papua || ID-PA || align="left" | [[Kutha Jayapura|Jayapura]] || align="right" | 3,143,088 ||align="right" | 319,036 || align="right" | 8 || align="left" | [[Papua]] || align="right" | 29 || align="right" | 1 || align="right" | 28
|- align="center"
| [[Barkas:Riau COA.svg|77x77px]] || align="left" | [[Riau]] || Riau || ID-RI || align="left" | [[Kutha Pekanbaru|Pekanbaru]] || align="right" | 6,330,941 ||align="right" | 87,023 || align="right" | 52 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 12 || align="right" | 2 || align="right" | 10
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of Riau Islands.svg|77x77px]] || align="left" | [[Kapuloan Riau]] || Kepri || ID-KR || align="left" | [[Kutha Tanjungpinang|Tanjungpinang]] || align="right" | 1,968,313 ||align="right" | 8,201 || align="right" | 208 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 7 || align="right" | 2 || align="right" | 5
|- align="center"
| [[Barkas:Southeast Sulawesi COA.svg|69x69px]] || align="left" | [[Sulawesi Tenggara]] || Sultra || ID-SG || align="left" | [[Kutha Kendari|Kendari]] || align="right" | 2,495,248 ||align="right" | 38,067 || align="right" | 51 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 17 || align="right" | 2 || align="right" | 15
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of South Kalimantan.png|83x83px]] || align="left" | [[Kalimantan Kidul]] || Kalsel || ID-KS || align="left" | [[Kutha Banjarmasin|Banjarmasin]] || align="right" | 3,984,315 ||align="right" | 38,744 || align="right" | 96 || align="left" | [[Kalimantan]] || align="right" | 13 || align="right" | 2 || align="right" | 11
|- align="center"
| [[Barkas:South Sulawesi Emblem.svg|60px]] || align="left" | [[Sulawesi Kidul]] || Sulsel || ID-SN || align="left" | [[Kutha Makassar|Makassar]] || align="right" | 8,512,608 ||align="right" | 46,717 || align="right" | 151 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 24 || align="right" | 3 || align="right" | 21
|- align="center"
| [[Barkas:South Sumatra COA.svg|60px]] || align="left" | [[Sumatra Kidul]] || Sumsel || ID-SS || align="left" | [[Kutha Palembang|Palembang]] || align="right" | 8,043,042 ||align="right" | 91,592 || align="right" | 86 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 17 || align="right" | 4 || align="right" | 13
|- align="center"
| [[Barkas:West Java coa.svg|60px]] || align="left" | [[Jawa Kulon]] || Jabar || ID-JB || align="left" | [[Kutha Bandung|Bandung]] || align="right" | 46,668,214 ||align="right" | 35,377 || align="right" | 1,176 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 27 || align="right" | 9 || align="right" | 18
|- align="center"
| [[Barkas:West Kalimantan Emblem.svg|77x77px]] || align="left" | [[Kalimantan Kulon]] || Kalbar || ID-KB || align="left" | [[Kutha Pontianak|Pontianak]] || align="right" | 4,783,209 ||align="right" | 147,307 || align="right" | 30 || align="left" | [[Kalimantan]] || align="right" | 14 || align="right" | 2 || align="right" | 12
|- align="center"
| [[Barkas:West Nusa Tenggara COA.svg|60px]] || align="left" | [[Nusa Tenggara Wétan]] || NTB || ID-NB || align="left" | [[Kutha Mataram|Mataram]] || align="right" | 4,830,118 ||align="right" | 18,572 || align="right" | 234 || align="left" | [[Kapuloan Nusa Tenggara]] || align="right" | 10 || align="right" | 2 || align="right" | 8
|- align="center"
| [[Barkas:West Papua Province Emblem.svg|81x81px]] || align="left" | {{sort|Papua Kulon}}|Papua Kulon|Papua Kulon]]}} || Pabar || ID-PB || align="left" | [[Kabupatèn Manokwari|Manokwari]] || align="right" | 868,819 ||align="right" | 97,024 || align="right" | 8 || align="left" | [[Papua]] || align="right" | 13 || align="right" | 1 || align="right" | 12
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of West Sulawesi.svg|60px]] || align="left" | [[Sulawesi Kulon]] || Sulbar || ID-SR || align="left" | [[Kabupatèn Mamuju|Mamuju]] || align="right" | 1,279,994 ||align="right" | 16,787 || align="right" | 73 || align="left" | [[Sulawesi]] || align="right" | 6 || align="right" | 0 || align="right" | 6
|- align="center"
| [[Barkas:Coat of arms of West Sumatra.svg|60px]] || align="left" | [[Sumatra Kulon]] || Sumbar || ID-SB || align="left" | [[Kutha Padang|Padang]] || align="right" | 5,190,577 ||align="right" | 42,012 || align="right" | 110 || align="left" | [[Sumatra]] || align="right" | 19 || align="right" | 7 || align="right" | 12
|- align="center"
| [[Barkas:Yogyakarta COA.svg|60px]] || align="left" | {{sort|Yogyakarta|[[Daérah Istiméwa Yogyakarta]]}} || DIY || ID-YO || align="left" | [[Kutha Ngayogyakarta|Yogyakarta]] || align="right" | 3,675,768 ||align="right" | 3,133 || align="right" | 1,138 || align="left" | [[Jawa]] || align="right" | 5 || align="right" | 1 || align="right" | 4
|}

== Géografi ==

''a. Dununge, jembar, lan wates''

Indhonésia yaiku negara kapuloan paling jembar ing donya. Gunggunge/jumlahe pulo ing Indonesia ya sing gedhe apadene sing cilik nganti 17.508 pulo. Pulo-pulo kasebut sinebar ing wewengkon Indonesia kang nduweni jembar wewengkon 5.180.053 Km² kang kalebu saka jembare dharatan 1.922.570&nbsp;km² lan jembare banyu laut 3.257.483&nbsp;km².

Adhedhasar astronomi, negara Indonesia dumunung watara 6°LU-11°LS lan watara 95° BT-141°BT. Wewengkon Indonesia paling lor yaiku [[Pulo Weh]] kang dumunung ing 6°LU lan wewengkon paling kidul yaiku [[Pulo Rote]], [[Nusa Tenggara Wétan]] kang dumunung ing 11°LS. Wewengkon Indonesia paling kulon yaiku Pulo Weh kang dumunung ing 95°BT, dene wewengkon Indonesia paling wetan yaiku kutha [[Merauke, Merauke|Merauke]] kang dumunung ing bujur 141°BT. Indonesia nduweni dawa bujure 460 lan jembar lintang 170.

Adhedhasar [[Sistem koordhinat géyografis|geografi]], Indonesia dumunung ing antarane 2 bawana gedhe yaiku [[Asia|Bawana Asia]] lan [[Ostrali|Bawana Australia]] sarta ing antarane 2 samodra yaiku [[Samodra Indhi]] lan [[Samodra Pasifik]].

Adhedhasar [[Géologi|geologis]] Indonesia dumunung ing titik temune 2 deretan gunung-gunung yaiku [[Sirkum Pasifik]] lan [[Sirkum Mediterania]]. Sirkum Pasifik liwat [[Sumatra]], [[Jawa]], [[Bali]], [[Nusa Tenggara Kulon]], [[Nusa Tenggara Wétan]], nganti [[Kapuloan Banda]], dene Sirkum Mediterania liwat [[Kalimantan]] lan [[Sulawesi]]. Loro jalur gunung-gunung iku ketemu ing [[Sagara Bandha]].

Wewengkon Indonesia uga wewatesan karo sawetara wewengkon. Tapel wates Indonesia karo wewengkon liyane yaiku kaya ing ngisor.

1) Ing sisih lor, Indonesia wewatesan karo [[Malaysia]], [[Singapura]], [[Palau]], [[Filipina]], lan [[Sagara Cina Kidul]].

2) Ing sisih kidul, Indonesia wewatesan karo [[Timor Wétan]], [[Ostrali]], lan [[Samodra Indhi]].

(3) Ing sisih kulon, Indonesia wewatesan karo Samodra Indhi

(4) Ing sisih wetan, Indonesia wewatesan karo [[Papua Niu Guinéa]] lan [[Samodra Pasifik]].

''b. Iklim''

Indonesia iklime tropis amarga dumunung ing antarane 2 garis balik (23 1/2°LU-23 1/2° LS). Iklim tropis mawa ciri yaiku udane dhuwur lan panas saben taun.

== Ékonomi ==
''Kanggo tulisan luwih pepak, pirsani [[Ékonomi Indhonésia]]''
[[Gambar:Muncan Bali Indonesia Rice-paddy-along-Jalan-Raya-Muncan-01.jpg|jmpl|Sawah ing Indhonésia]]
Ing pungkasan taun 1990-an [[Ékonomi]] Indhonésia ngalami kamunduran amarga [[krisis ékonomi]] kang ngenani sapérangan gedhé [[Asia]] wektu iku nanging Ékonomi Indhonésia saiki wiwit stabil manèh.

Indhonésia nduwé sumberdaya alam kang gedhé ing sanjabaning Jawa, antarané [[lenga mentah]], [[gas bumi]], [[timah]], [[tembaga]] lan [[emas]]. Indhonésia iku eksportir gas bumi gedhé dhéwé nomer loro ing [[bumi|donya]], ning akir-akir iki wiwit dadi importir lenga mentah. Kasil tetanèn kang utama antarané [[beras]], [[tèh]], [[kopi]], bumbon crakèn lan janganan [[lobak]].

Mitra dagang Indhonésia gedhé dhéwé yaiku [[Jepang]], [[Amérika Sarékat]] lan nagara-nagara tanggané yaiku [[Malaysia]], [[Singapura]] lan [[Australia]].

Indhonésia nduwé akèh sumberdaya alam lan kang ndunungi, nanging isih ngadhepi masalah kamiskinan kang sapérangan gedhéné disebabaké korupsi mligi ing papréntahan.

Bank sentral Indhonésia yaiku [[Bank Indhonésia]].

== Démografi ==
Gunggunge/jumlahe para pedunung ing Indhonesia ing taun 2015 yaiku 255,7 yuta jiwa. Ing taun 2015 iki, kira-kira tingkat padete nganti 475 jiwa/km² kanthi tingkat tuwuh 1,36% saben taun. Pemudhunan iki ana gandhengane saka suksese [[KB]] (Program Keluarga Berencana) kang dianakake pamrentah.

Akeh-akehe, para kawula ing Indhonesia dumunung ing [[Jawa|Pulo Jawa]], disusul [[Sumatra]], [[Sulawesi]], lan [[Kalimantan]]. Meh ing saben pulo ditemokake wong-wong turunan Jawa. Sabanjure yaiku [[Sundha|suku Sundha]] (8%), [[Wong Madura|suku Madura]] (7%), lan turahane suku bangsa liya.

Ing interaksi, para kawula Indhonesia migunakake [[Basa Indonésia]] kang asale saka [[Basa Malayu]] minangka basa resmi. Dene basa sedina-dina saben suku bangsa migunakake basa sukune dhewe-dhewe (basa ibu). Akeh-akehe para kawula Indhonesia ngrasuk agama [[Islam]], yaiku 88% saka cacahe para pedunung.

== Budaya ==
[[Gambar:Borobudur.JPG|200px|thumb|Candhi Barabudhur ing Magelang, Jawa Tengah]]
''Kanggo tulisan luwih gamblang, pirsani [[Budaya Indhonésia]]''

Jinising kasenian ing Indhonésia akèh diprabawai karo sawatara kabudayan. Jogèd [[Jawa]] lan [[Bali]] iku kang kondhang, contoné, akèh olèh pangaribawa saka kabudayan [[Hindhu]]. Akèh candhi-candhi kang kawangun kaya ing tanah Indhia. Déné pagelaran [[wayang]] lan [[batik|bathik]] uga kawentar ing donya.  Akèhing bebrayan lan agama agawé regeng kabudayan Indhonésia.

== Kasil Alam ==

=== Karèt ===

Karèt naté kondhang kanthi sebutan ‘enam ireng’ lan iku bebathi nguntungaké devisa ing jaman mbiyèn. Ing donya, saiki Indhonésia ngancik trap angka loro sawisé [[Malaysia]] ing babagan karèt. Nagara-nagara kang ngasilaké karèt liyané yaiku [[Thailand]], [[India]], [[Sri Lanka]], [[Nigeria]], [[Liberia]], [[Zaire]], [[Brazil]] lan [[Filipina]].

=== Klapa Sawit ===

Kebonan klapa sawit sansaya jembar. Kasilé kaolah dadi lenga lan inti sawit. kasilé iki dièkspor menyang njaba nagara lan uga kanggo kabutuhané wong-wong Indhonésia dhéwé.

=== Tembako ===
Aréal tembako (mbako) ing taun [[1979]] kira-kira ambané 198.000 Ha. Ing antarané saka angka iku yaiku 183.000 Ha kaselenggarakaké déning rakyat, 2000 Ha diurusi cukong-cukong gedhé, lan 13.000 Ha didarbèni pamarintah (PTPN).

=== Emas lan Pérak ===

Emas lan pérak digulawentah déning PT Aneka Tambang ing Banten Kidul, karo Freeport Indhonésia lan wiji tembaga ing [[Papua]]. Kanthi prasaja, rakyat uga mèlu ngolah emas lan pérak kanthi cilik-cilikan.

=== Aspal Alam ===

Panambangan aspal kagiyaraké ing [[Sulawesi Kidul-Wétan]], Sakabèhé 19 lapangan gedhé lan cilik, lima ing antarané kaanggep becik. Yèn dikira sakabèhé, kira-kira 28,5 yuta ton.

== Militèr ==

* [[Tentara Nasional Indonesia|Militèr Indhonésia]]
* [[TNI Angkatan Udara|TNI AU]]
* [[TNI Angkatan Dharat|TNI AD]]
* [[TNI Angkatan Laut|TNI AL]]

== Deleng uga ==
{{portal|Indhonésia|Asia}}
* [[Pratélan tokoh Indhonésia]]
* [[Rupiah]]
* [[Pratélan Provinsi Indhonésia]]
* [[Pratélan kabupatèn lan kutha ing Indhonésia]]
* [[Pratélan pulo ing Indhonésia]]
* [[Pratélan parté pulitik ing Indhonésia]]
* [[ASEAN]]
{{clear}}

== Rujukan ==
{{Reflist|colwidth=30em}}

==Wacan luwih lanjut==
* {{Cite book|ref=Friend |last=Friend |first=T. |title=Indonesian Destinies |publisher=Harvard University Press |year=2003 |isbn=0-674-01137-6}}
* {{Cite book|ref=Ricklefs |last=Ricklefs |first=M. C. |title=A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition |publisher=MacMillan |year=1991 |isbn=0-333-57689-6}}
* {{Cite book|ref=Schwarz |last=Schwarz |first=A. |year=1994 |title=A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s |publisher=Westview Press |isbn=1-86373-635-2}}
* {{Cite book|ref=Taylor |last=Taylor |first=Jean Gelman |title=Indonesia: Peoples and Histories |publisher=Yale University Press |year=2003 |location= New Haven and London |isbn=0-300-10518-5}}
* {{Cite book|ref=Vickers |last=Vickers |first=Adrian |title=A History of Modern Indonesia |publisher=Cambridge University Press |year=2005 |isbn=0-521-54262-6}}

==Pranala njaba==
{{Sister project links|voy=Indhonésia}}
{{Commons category|Indonesia|Category:Indhonésia}}
; Pamaréntah
* [http://www.indonesia.go.id/en/ Pamaréntah Indhonésia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120217185129/http://www.indonesia.go.id/en/ |date=2012-02-17 }}
* [http://www.setneg.go.id/ Menteri Sekretaris Negara] {{id icon}}
* [http://www.bps.go.id/ Badan Pusat Statistik]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/ID.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141012020339/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/ID.html |date=2014-10-12 }}

; Informasi umum
* {{CIA World Factbook link|id|Indonesia}}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/indonesia.htm Indonesia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090426085755/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/indonesia.htm |date=2009-04-26 }} saka ''UCB Libraries GovPubs''
* {{dmoz|Regional/Asia/Indonesia}}
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-14921238 Indonesia profile] saka [[BBC News]]
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/286480/Indonesia Indonesia] ing ''[[Encyclopædia Britannica]]''
* {{Wikiatlas|Indonesia}}
* {{osmrelation-inline|304751}}
* [http://www.indonesia.travel/ Official Site of Indonesian Tourism]
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=ID Key Development Forecasts for Indonesia] saka [[International Futures]]

{{Geographic location
| Northeast = {{hlist |[[Samodra Pasifik]] |[[Palau]] |[[Sagara Pilipina]]}}
| North = {{hlist |[[Sagara Sulawesi]] |[[Malaysia]] |[[Pilipina]] |[[Singapura]] |[[Sagara Cina Kidul]]}}
| Northwest = {{hlist |[[Sagara Andaman]] |[[Teluk Benggala]] |[[India]]}}
| West = [[Samodra Hindia]]
| Centre = Indhonésia
| East = [[Papua Nugini]]
| Southwest = [[Samodra Hindia]]
| South = {{hlist |[[Australia]] |[[Samodra Hindia]]}}
| Southeast = {{hlist |[[Australia]] |[[Timor Wétan]] |[[Sagara Timor]] |[[Selat Torres]]}}
}}

{{Navboxes
|title = Artikel kang ana gandhengane marang Indhonésia
|list ={{Topik Indonesia}}
{{Provinsi Indhonésia}}
{{ASEAN}}
{{GNB}}
{{Asia}}
{{APEC}}
{{OKI}}}}
{{artikel pilihan}}

{{Authority control}}

[[Kategori:Indhonésia|*]]