რედაქტირება იანგჭოუ

{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი                  = საოლქო დონის ქალაქი
|ქართული სახელი        = იანგჭოუ
|მშობლიური სახელი   = 扬州市
|ქვეყანა                  = ჩინეთი
|დაქვემდებარება = 
|პანორამა =The Five Pavilion bridge.jpg
|პანორამის სიგანე =
|წარწერა =
|დროშა                    = 
|დროშწარწ               = 
|გერბი                  =
|გერბწარწ                =
|გერბის სიგანე            = 
|დროშის სიგანე            = 
|ჩარჩო                   = 
|ქვეყნის რუკა2 =
|ქვეყნის რუკის ზომა2 = 
|წარწერა2=
|lat_dir =N |lat_deg =32 |lat_min =23  |lat_sec =40
|lon_dir =E  |lon_deg =119  |lon_min =24 |lon_sec = 26
|CoordScale             = 
|ქვეყნის რუკის ზომა     =300
|ქვეყნის რუკა=
|რეგიონის რუკის ზომა    = 
|რეგიონის რუკა=
|რაიონის რუკის ზომა     = 
|რეგიონის ტიპი             =  პროვინცია
|რეგიონი                  =ძიანსუ
|რეგიონი ცხრილში        = 
|შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი             =
|რაიონი                   = 
|მმართველის ტიპი        = 
|მმართველი                   = 
|დაარსების თარიღი      = 
|პირველი ხსენება       = 
|წინა სახელები           = 
|სტატუსი-დან                = 
|ფართობი                 = 6,678
|სიმაღლის ტიპი=
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე=
|კლიმატი=
|ოფიციალური ენა=
|მოსახლეობა              = 4,459,760<ref name="demog14">{{Cite book|url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|title=Demographia World Urban Areas. 14th Annual Edition|last=Cox|first=Wendell|publisher=Demographia|year=2018|location=St. Louis|page=22}}</ref>
|აღწერის წელი           = 
|სიმჭიდროვე              = 670
|აგლომერაცია            = 
|ეროვნული შემადგენლობა    = 
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა =
|ეთნოქორონიმი =
|დროის სარტყელი            = 
|DST                     = 
|სატელეფონო კოდი          = 
|საფოსტო ინდექსი         = 
|საავტომობილო კოდი=
|საიტი                    =http://yangzhou.gov.cn/english
|კატეგორია ვიკისაწყობში =
|add1n= 
|add1=
}}
'''იანგჭოუ''' ({{ჩინური|揚州市|扬州市|Yángzhōu}}) — საოლქო დონის ქალაქი ცენტრალური [[ძიანსუ]]ს პროვინციაში, [[ჩინეთი]]. [[იანძი]]ს ჩრდილოეთ [[ნაპირი|ნაპირზე]] გაშენებული ქალაქი ესაზღვრება [[ნანკინი|ნანკინს]] სამხრეთ-დასავლეთით, ხუაიანი ჩრდილოეთით, [[იენჩენგი]] ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან, [[თაიჭოუ (ძიანსუ)|თაიჭოუ]] აღმოსავლეთიდან. მდიანრე [[იანძი]]ს გადაღმა მდებარეობს ჭენძიანგი. [[2010]] წლის მონაცემებით ქალაქის მოსახლეობამ 4 414 681 ადამიანი შეადგინა. იანგჭოუს ურბანულ არეალში, რომელიც სამ ურბანულ რეგიონს მოიცავს 2 146 980 ადამიანი ცხოვრობს.

ისტორიულად, იანგჭოუ [[ჩინეთი]]ს ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი ქალაქია, სადაც სხვადასხვა პერიოდში ცხოვრობდნენ ცნობილი მოვაჭრეები ოჯახებით, პოეტები, ხელოვანები და სწავლულები. ქალაქის სახელი („ჩინურიდან იტარგმნება როგორც „ამომავალი პრეფექტურა, ოლქი“) კარგად აღწერს იანგჭოუს ყოფილ პოზიციას. ის იმპერიულ ჩინეთში არსებული იანგის დედაქალაქი გახლდათ. იანგჭოუ გახდა ერთ-ერთი პირველი ქალაქი, რომელმაც [[ჩინეთი|ჩინეთში]] [[მსოფლიო ბანკი]]ს ვალით ისარგებლა. ეს თანხა [[1994]] წელს იანგჭოუს თერმული ელექტრო სადგურის ასაშენებლად იქნა გამოყენებული.<ref name="wb">{{cite web |title=Project documents and reports – Yangzhou thermal power project |url=http://projects.worldbank.org/P003641/yangzhou-thermal-power-project?lang=en |website=projects.worldbank.org/ |publisher=World Bank |access-date=5 November 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=Worldbank report – 1994 – Yangzhou thermal power plant loan |url=http://documents.worldbank.org/curated/en/712531468743979065/pdf/multi0page.pdf |publisher=World Bank |access-date=5 November 2018}}</ref>
==ისტორია==
კუანგლინგი ({{lang-zh| 廣陵}}, [[ფინინი]]: Guǎnglíng) არის უძველესი დასახლება იანგჭოუს ტერიტორიაზე, რომელიც [[ჩუნციუს პერიოდი|გაზაფხულისა და შემოდგომის პერიოდშია]] დაარსებული. უს მმართველის, მეფე ფუჩაის მიერ იუეს დამარცხების შემდეგ, ქალაქის გარშემო აშენდა 12 [[მეტრი]]ანი გარნიზონი მდინარე [[იანძი]]ს ჩრდილოეთ სანაპიროზე. [[ძველი წელთაღრიცხვა|ძველი წელთაღრიცხვით]] დაახლოებით 385 წელს ქალაქის გარნიზონს ფორმის გამო ხანჩენგი ეწოდა (სახელი გამომდინარეობს ჩინური სიგრძის საზომი ერთეულიდან, ლიდან).<ref>Schinz, 1996</ref> ახლად აშენებული ხანის არხიჰქმნიდა თხრილს ქალაქის სამხრეთ და აღმოსავლეთ მხარეს. ხანჩენგის დანიშნულება [[სუჭოუ]]ს დაცვას წარმოადგენდა [[ცის სამეფო]]ს შეტევებისაგან. [[ხანის დინასტია|ხანის დინასტიის]] პერიოდში, კუანგლინგი რეგიონის სარდლობის ადგილსამყოფელს წარმოადგენდა. ის მიეკუთვნებოდა სუს პროვინციას და არა იანგის პროვინციას (იანგჭოუს), რომელიც იმ პერიოდში ჩნეთის მთლიან სამხრეთ ნაწილს მოიცავდა. [[590]] წელს ქალაქი ახლად დაარსებული იანგის პრეფექტურის დედაქალაქი გახდა და მისი ამჟამინდელი სახელწოდება ეწოდა. 

სუეის იმპერატორის, იანგის ([[604]]–[[617]]) მმართველობის პერიოდში, იანგჭოუ ჩინეთის სამხრეთ ნაწილის დედაქალაქი იყო. მას ძიანგტუს უწოდებდნენ [[ჩინეთის დიდი არხი]]ს მშენებლობის დასრულებიდან [სუის დინასტია|სუის დინასტიის]] მმართველობდამდე. [[610]]-იანი წლების დასაწყისში [[კორეა|კორეის]] [[კოგურიო]]ს სამეფოს მიერ იანგჭოუს დაპყრობის უშედეგო მცდელობების შედეგად, იმპერატორმა იანგმა ლეგიტიმაცია დაკარგა. ამას ბუნებრივი კატასტროფები და პროვინციული არეულობებიც დაემატა. [[616]] წელს, როდესაც მთელი ჩინეთის მასშტაბით აჯანყებები დაიწყო, იმპერატორმა მიატოვა ჩრდილოეთი და გადავიდა ძიანგტუში, სადაც მკვლელობამდე, [[618]] წლამდე რჩებოდა.

==კლიმატი==
იანგჭოუსათვის დამახასიათებელია სუბტროპიკული [[მუსონები|მუსონური]] კლიმატი. ქალაქში [[ზამთარი]] 4 თვემდე გრძელდება, [[ზაფხული]] სამ თვემდე. მოკლეა [[გაზაფხული]] და [[შემოდგომა]].

{{Weather box
|location = იანგჭოუ (1981–2010)
|collapsed =
|single line = Y
|metric first = Y
|Jan high C =  6.8
|Feb high C =  8.9
|Mar high C = 13.7
|Apr high C = 20.2
|May high C = 25.9
|Jun high C = 28.8
|Jul high C = 31.9
|Aug high C = 31.3
|Sep high C = 27.4
|Oct high C = 22.3
|Nov high C = 15.9
|Dec high C =  9.5

|Jan mean C =  2.5
|Feb mean C =  4.6
|Mar mean C =  9.0
|Apr mean C = 15.2
|May mean C = 20.9
|Jun mean C = 24.6
|Jul mean C = 28.0
|Aug mean C = 27.4
|Sep mean C = 23.2
|Oct mean C = 17.6
|Nov mean C = 10.9
|Dec mean C =  4.7

|Jan low C = −0.8
|Feb low C =  1.2
|Mar low C =  5.2
|Apr low C = 10.8
|May low C = 16.5
|Jun low C = 20.9
|Jul low C = 24.8
|Aug low C = 24.3
|Sep low C = 19.8
|Oct low C = 13.6
|Nov low C =  6.8
|Dec low C =  1.0
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm =  45.1
|Feb precipitation mm =  47.8
|Mar precipitation mm =  74.8
|Apr precipitation mm =  71.4
|May precipitation mm =  82.9
|Jun precipitation mm = 138.1
|Jul precipitation mm = 207.4
|Aug precipitation mm = 141.3
|Sep precipitation mm =  87.8
|Oct precipitation mm =  56.3
|Nov precipitation mm =  60.2
|Dec precipitation mm =  30.3
|year precipitation mm=
|Jan humidity = 74
|Feb humidity = 73
|Mar humidity = 71
|Apr humidity = 70
|May humidity = 71
|Jun humidity = 76
|Jul humidity = 80
|Aug humidity = 81
|Sep humidity = 78
|Oct humidity = 75
|Nov humidity = 76
|Dec humidity = 73
|source 1 = China Meteorological Administration<ref name="cma graphical">{{cite web
|url=http://data.cma.cn/data/weatherBk.html
|title=中国气象数据网 – WeatherBk Data
|publisher=China Meteorological Administration |language = zh
|access-date=2020-04-12}}</ref>
}}

==კულტურა==
[[File:Yangzhou-childrens-library-scooter-parking-3411.jpg|thumb|ბავშვთა ბიბლიოთეკის ნაგებობა, იანგჭოუს საჯარო ბიბლიოთეკა]]
იანგჭოუს ჩინურის დიალექტი ({{lang-zh|扬州话}}, [[ფინინი]]:Yángzhōu huà) ქვედა იანძის მანდარინის ჯგუფს მიეკუთვნება, რომელიც [[მინის დინასტია|მინისა]] და [[ცინის დინასტია|ცინის დინასტიების]] ოფიციალურ ენასთან დაახლოებულია დიალექტია. ეს ენა ნანძინგის დიალექტზეა დაფუძნებული. იმის მიუხედავად, რომ იანგჭოუს დიალექტი თანამედროვე სტანდარტული ჩინურისაგან განსხვავებულად მიიჩნევა, ამ ორი ენის მოსაუბრეებს ერთმანეთის საუბრის გაგება ძირითადად მაინც შეუძლიათ. დიალექტი ასევე გამოიყენებოდა რეგიონული იდენტობის ამოსაცნობად და პოლიტიკაში ძიანგბეისა და ძიანგნანის რეგიონებში.<ref>{{cite book
 | url=https://archive.org/details/teachersofinnerc00kodo
 | url-access=registration
 | title=Teachers of the inner chambers: women and culture in seventeenth-century China
 | year=1994
 | author=Dorothy Ko
 | publisher=Stanford University Press
 | edition=illustrated, annotated
 | isbn=0-8047-2359-1
 | page=[https://archive.org/details/teachersofinnerc00kodo/page/21 21]
 | quote=With the exclusion of Yangzhou came the denigration of its dialect, a variant of Jianghuai "Mandarin" (guanhua). The various Wu dialects from the Lake Tai area became the spoken language of choice, to the point of replacing guanhua...
 | access-date=23 September 2011}}</ref>

აყვავებისა და იმპერიული კეთილდღეობის პერიოდში, იანგჭოუში განვითარდა თხრობა და ხელოვნება. ინოვაციური ხელოვან-კალიგრაფი შითაო იანგჭოუში [[1680]]-იან წლებში ცხოვრობდა. ის ქალაქში ასევე იყო [[1697]] წლიდან გარდაცვალებამდე, [[1707]] წლამდე. ამავე პერიოდის მიწურილს გამოჩნდა ცნობილი ხელოვანების გუნდი, სახელწოდებით იანგჭოუს რვა ექსცენტრიკოსი, რომლებიც ცნობილები მთელი ჩინეთის მასშტაბით გახდნენ. იანგჭოუ ასევე ცნობილია მისი მოქარგული ლაქვებისა და ჟადეებით.

[[ჩინეთი|ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის]] ყოფილი გენერალური მდივანი, ჩინეთის პრეზიდენტი, ძიანგ წემინი სწორედ იანგჭოუში დაიბადა და გაიზარდა. მისი საშუალო სკოლა საჯარო ნოტარიუსის მოპირდაპირედ, იანგჭოუში მდებარეობდა.

==დაძმობილებული ქალაქები==
* {{flagicon|Russia}} [[ბალაშიხა]], რუსეთი
* {{flagicon|US}} კენტი, ვაშინგტონი, აშშ 
* {{flagicon|Malaysia}} [[მალაკა (ქალაქი)|მალაკა]], მალაიზია
* {{flagicon|Germany}} [[ნოიბრანდენბურგი]], გერმანია<ref>{{cite web |url=http://www.neubrandenburg.de/index.php?option=com_content&view=article&id=192:partnerste&catid=34:partnerste&Itemid=184 |title=Yangzhou, China – sister city|website=Neubrandenburg, Germany website}}</ref>
* {{flagicon|Germany}} [[მაინის ოფენბახი]], გერმანია ([[1997]] წლიდან)<ref>{{cite web|title=Offenbach und seine Partnerstädte|url=http://www.offenbach.de/rathaus/stadtinfo/staedtepartnerschaften/staedtepartnerschaften-intro.php|publisher=City of Offenbach|date=21 April 2010|accessdate=4 ნოემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211106215458/https://www.offenbach.de/rathaus/stadtinfo/staedtepartnerschaften/staedtepartnerschaften-intro.php|archivedate=6 ნოემბერი 2021}}</ref>
* {{flagicon|France}} [[ორლეანი]], საფრანგეთი
* {{flagicon|New Zealand}} [[პორირუა]], ახალი ზელანდია<ref>{{cite web |url=http://sistercities.org.nz/index.php?s=cities | title=About Sister Cities | website=Sister Cities New Zealand}}</ref>
* {{flagicon|Canada}} ვონი, [[ონტარიო]], კანადა
* {{flagicon|US}} უესტპორტი, აშშ<ref>{{cite web |url=http://www.westportct.gov/index.aspx?page=190 |title=Sister Cities Committee |website=Westport, Connecticut |accessdate=2021-11-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160123172425/http://www.westportct.gov/index.aspx?page=190 |archivedate=2016-01-23 }}</ref>

==ლიტერატურა==
* {{cite book | first = Alvyn | last = Austin | year = 2007 | title = China's Millions: The China Inland Mission and Late Qing Society | publisher = Eerdmans | location = Grand Rapids, Michigan | isbn =978-0-8028-2975-7}}
*{{cite book | first = Antonia | last = Finnane | author-link = Antonia Finnane| year = 2004 | title = Speaking of Yangzhou: A Chinese City, 1550 - 1850| publisher = Harvard Asia Center | location = Cambridge, Massachusetts | isbn =0674013921}} online ACLS Humanities E-Book
* {{cite book | first = Jonathan | last = Hay | year = 2001 | title = Shitao: Painting and Modernity in Early Qing China| publisher = Cambridge University Press | location = New York| isbn =0-521-39342-6}}
*{{cite book | first = Ping-ti| last = Ho | author-link = Ping-ti Ho| year = 1954 | title = "The Salt Merchants of Yang-chou: A Study of Commercial Capital in Eighteenth-Century China, "Harvard Journal of Asiatic Studies, 17: 130-168}}
*{{cite book | first = Ginger Cheng-chi | last = Hsü | year = 2001 | title = A Bushel of Pearls: Painting for Sale in Eighteenth-Century Yangchow| url = https://archive.org/details/bushelofpearlspa0000hsug | publisher = Stanford University Press| location = Stanford, California| isbn =0-8047-3252-3}}
*{{cite book | first = Tobie | last = Meyer-Fong | year = 2003 | title = Building Culture in Early Qing Yangzhou| publisher = Stanford University Press| location = Stanford, California | isbn =0-8047-4485-8}}
*{{cite book | first = Lucie, and Vibeke Børdahl| last = Olivová | year = 2009 | title = Lifestyle and entertainment in Yangzhou| publisher = NIAS Press| location = Copenhagen| isbn =978-87-7694-035-5}}
* "Yangzhou." ''Encyclopedia of China''. ed. Dorothy Perkins. Chicago: Roundtable Press. 1999. {{ISBN|1-57958-110-2}}
*{{cite book
  | last = Schinz
  | first = Alfred
  | title = The magic square: cities in ancient China
  | publisher = Edition Axel Menges
  | year = 1996
  | url = https://books.google.com/books?id=qhcRYkz-I3YC
  | isbn = 3-930698-02-1}}

==რესურსები ინტერნეტში==
*[http://www.yangzhou.gov.cn/english/yzgov_en_index.shtml იანგჭოუს სამთავრობო ვებ-გვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150810055934/http://www.yangzhou.gov.cn/english/yzgov_en_index.shtml |date=2015-08-10 }}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:იანგჭოუ]]
[[კატეგორია:ძიანსუს ქალაქები]]