Fontem paginae Athenae inspicere

{{pro pagina discretiva vide|Athenae (discretiva)}}
{{L1}}
{{Capsa urbis Vicidata}}

'''Athenae''' ({{pns|arum|pl., f|Athenae}}, [[Graece]] {{lang|grc|Ἀθῆναι}}, [[Neograece]] {{lang|el|Αθήνα}}) et numero incolarum et [[area (geometria)|area]] sunt maxima [[Graecia]]e [[urbs]]. Ipse [[demus]], Athenarum media in conglomeratione Atheniensi-[[Piraeus|Piraea]] situs, incolas fere 660&nbsp;000 (anno [[2011]], sed 796&nbsp;442 anno 2004!<ref>Athens Facts (2011 [last update]). [https://web.archive.org/web/20141006085737/http://www.aviewoncities.com/athens/athensfacts.htm?tab=population "Athens Facts & Figures"]. "796 442."</ref>) numerans parva est, toti autem [[regio]]ni metropolitanae, quae [[unitas regionalis (Graecia)|unitates regionales]] [[Athenae Mediae (unitas regionalis)|Athenas Medias]], [[Athenae Septentrionales (unitas regionalis)|Athenas Septentrionales]], [[Athenae Meridianae (unitas regionalis)|Athenas Meridianas]], [[Athenae Occidentales (unitas regionalis)|Athenas Occidentales]], et quaedam [[suburbium|suburbia]] vicina comprehendit, fere sunt 4&thinsp;000&thinsp;000 incolarum.<ref>[[Eurostat]] pro LUZ Athenarum 2003–2006, [http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/region_cities/city_urban/data_cities/tables_sub1# index tgs00080]</ref>

[[Fasciculus:Attica 06-13 Athens 28 Academy of Athens.jpg|thumb|[[Academia Athenarum]]]]
Athenae media in regione [[Attica]] iacent, iuxta [[oriens|orientalem]] [[paeninsula]]e Graecae [[ora]]m, a [[portus|portu]] [[Piraeus|Piraeo]] 8 [[km]] distantes. [[Mons]] [[Acropolis (Athenae)|Acropolis]] abruptus, ubi a millennio tertio a.C.n. homines continenter habitavisse censentur, usque hodie praeclarissimis [[antiquitas|antiquitatis]] [[monumentum|monumentis]] ornatus, in media urbe stat. Anno [[1987]] ab [[UNESCO]] [[UNESCO Mundi Hereditas|mundi hereditas]] declaratus est, tribus annis post ([[1990]]) etiam [[monasterium]] [[Daphnium]], quod prope Athenas situm est.

Athenis [[Museum Archaeologicum Nationale (Athenae)|Museum Archaeologicum Nationale]] situm est, quod [[Graecia antiqua|antiquitatum Graecarum]] maximo in [[orbis terrarum|orbe terrarum]] thesauro locum praebet, necnon [[Museum Acropoleos]] nuper [[aedificium|aedificatum]].

Athenae [[caput (urbs)|caput]] sunt [[Attica (regio Graeciae)|regionis Atticae]] omnisque [[civitas|civitatis]] Graecae. Anno [[1896]], prima [[Olympia (certamina)|Olympia]] temporis recentioris Athenis facti sunt, secundum anno [[2004]] Olympiis hospitio fuit.

Athenae nonnumquam cunabula [[democratia]]e appellantur, quod Athenienses [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto a.C.n.]] exeunte [[democratia]]m instituerunt, interdum et "fons culturae Occidentalis," cum [[ars|artes]] in Graecia ortae primum ad [[Romani antiqui|Romanos]], deinde in [[cultura]]m [[Europa]]eam emanabant.
[[Fasciculus:Athene-sat.JPG|thumb|upright=1.25|Planities [[Attica]]e, in qua urbs ipsa iacet, a [[mons|montibus]] [[Aegaleos mons|Aegaleo]] (ad occidentem), [[Parnes mons|Parnide]] (ad boream), [[Pentelicus mons|Pentelico]], et [[Hymettus mons|Hymetto]] (ad orientem) cincta. [[Aeroportus Athenarum|Aeroportus novus]] iuxta marginem dextram videtur, insulae [[Salamis]] ad laevam partem et [[Aegina (insula)|Aegina]] ad pedem imaginis.]]

A portu [[Piraeus|Piraeo]] [[navis|naves]] in permultas regiones et [[insula]]s Graeciae crebriter vehuntur. A novo [[aeroportus Athenarum|aëroportu Athenarum]], ad honorem [[Eleutherius Benizelus|Eleutherii Benizeli]] nuncupato, aëroplana ad totam fere orbem terrarum properant. Graecia ferrivias perpaucas, vias stratas hodie plures habet. [[Ferrivia metropolitana Attica]], partim subterranea, hic anno [[2000]] coepta est, partim ad celebrantes [[2004 Olympia Aestiva|ludos Olympicos 2004]] recipiendos aucta est, una cum novis viis stratis, quae urbem penetrant et suburbiis circumferuntur. 

Inter urbes divitissimas Athenae hodie sexagesima et septima enumerantur,<ref>Vide [[:en:List of cities by GDP]].</ref> inter sumptuosissimas vigesima et quinta.<ref>{{cite web |url=http://www.citymayors.com/features/cost_survey.html |title=City Mayors: Cost of living - The world's most expensive cities |publisher=[[City Mayors]] |accessdate=2008-12-26 |year=[[2008]]}}.</ref> Regio metropolitana inter densissime habitatas orbis terrarum octogesima et secunda ordinatur.<ref>Vide [[:en:List of urban areas by population]].</ref> 

== Etymologia ==
[[Fasciculus:Athena Varvakeion - MANA - Fidias.jpg|thumb|[[Athena]], dea protectrix Athenarum.]]
[[Nomen proprium|Nomen]] urbanum, origine incognitum, appellationi [[Athena]]e [[dea]]e [[religio Graeca|religionis Graecae]] antiquae aliquo modo adnectitur; Athenienses antiqui hanc deam patronam urbis recognoverunt.

In [[Lingua Graeca antiqua]] Athenarum nomen erat {{polytonic|'''Ἀθῆναι'''}} forma plurali. Tamen in varietatibus linquae antiquioribus, ut puta in libris [[Homerus|Homericis]], nomen in numero singulari invenitur ({{polytonic|Ἀθήνη}})<ref>Exempli gratia in [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Hom.+Od.+7&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0135 Od.7.80]</ref>, solum postea forma pluralis orta est, similiter ac in urbibus {{polytonic|Θῆβαι}} (''[[Thebae]]'') et {{polytonic|Μυκῆναι}} (''[[Mycenae]]''). Radix verbi verisimiliter non est Graecae aut [[Linguae Indoeuropaeae|Indoeuropaeae]] originis, sed, ut putatur, reliquum [[substratum prae-Graecum|substrati prae-Graeci]] Atticae,<ref>https://web.archive.org/web/20080612194629/http://www.elia.org.gr/default.fds?langid=2&pagecode=16.02.01.</ref> sicut et nomen deae [[Athena]]e ([[Dialectus Attica|Attice]] {{polytonic|Ἀθηνᾶ}}, [[Dialectus Ionica|Ionice]] {{polytonic|Ἀθήνη}} et [[Dialectus Dorica|Dorice]] {{polytonic|Ἀθάνα}}), quae semper cum urbe Athenarum coniuncta erat. [[Medium Aevum|Medio Aevo]] nomen urbis denuo in numerum singularem {{polytonic|Ἀθήνα}} mutatum est. Tamen nomen publicum, lingua scripta statum antiquiorem retinente, usque ad annum [[1970]] {{polytonic|Ἀθῆναι}} permanebat, quo anno [[Catharevusa]] relicta est, ex tunc nominis forma Ἀθήνα est publicum.

[[Saeculum 19|Saeculo undevicesimo]] aliae [[etymologia]]e prolabantur: [[Christianus Lobeck]] radicem verbi {{polytonic|ἄθος}} vel {{polytonic|ἄνθος}} ('[[flos]]') esse arbitratus est, inde Athenae urbs florens valeret. [[Ludovicus Döderlein]] [[thema verbi]] {{polytonic|θάω, thema θη–}} ('sugere') proposuit, quo fertile Athenarum [[solum]] denotaretur.<ref>''[[Great Greek Encyclopedia]]'', vol. II, p. 30 (Athenis: 1927).</ref>

Est etiam [[fabula]] inter Athenienses decantata et in [[occidens|occidentali]] [[Parthenon]]is fastigio demonstrata, quae explicat quomodo Athenae nomen obtinuerit. Cum et [[Athena]] et [[Poseidon]] de Athenarum tutela certarent, inter deos convenisse, ut eius esset urbs, qui donum melius hominibus dedisset. Tunc Poseidonem solo tridente percutiendo produxisse fontem (vel, secundum alios, [[equus|equos]] ex spuma [[mare|maris]] creatos), Athenam autem [[olea]]m. Athenienses [[Cecrops|Cecrope]] regnante oleam acceperunt urbemque ab Athena nominaverunt.

Urbs Graece saepe {{polytonic|τὸ κλεινὸν ἄστυ}} appellatur, quod in nostrum sermonem ''urbs gloriosa'' vertitur, aut simpliciter {{polytonic|η πρωτεύουσα}}, '[[caput (urbs)|caput]]'.

== Geographia ==
Urbs in media planitie seu valle [[Attica]] iacet, a montibus [[Aegaleos mons|Aegaleo]], [[Pentelicus mons|Pentelico]] et [[Hymettus mons|Hymetto]] cincta; partem borealem huius vallis a monte [[Parnes mons|Parnide]] clauditur. Montes tres, multo minores sed abrupti et saxosi, in ipsa urbe surgunt, scilicet [[Areopagus]], [[Lycabettus mons|Lycabettus]], [[Acropolis Athenarum|Acropolis]]; huius ad pedem partes antiquissimae Athenarum reperiuntur, [[Placa]], [[Anaphiotica]], et [[Monasteracium]].

[[Fasciculus:Nomarchia Athinon.png|thumb|upright=0.75|left|Conlocatio regionis Atticae et antea nomarchiae Athenarum in Graecia]]
[[Fasciculus:Athens municipality dimotiko diamerisma.png|thumb|upright=0.75|Partitiones demi Athenarum]] 
[[Saeculum 19|Saeculis undevicensimo]] exeunte et [[saeculum 20|vicensimo]] ineunte exstructi, vici magni urbem veterem circumeunt. [[Vicus Universitatis (Athenae)|Vicus Πανεπιστήμιου]] ([[sc.]] universitatis), a [[Forum Constitutionis (Athenae)|foro Σύνταγμα]] (sc. constitutionis) incipiens, aedificia [[Academia Athenarum|Academiae]], [[Universitas Athenarum|Universitatis]] et [[Bibliotheca Nationalis Graeca|Bibliothecae Nationalis]] praetervehit et ad [[Forum Unitatis (Athenae)|forum Unitatis]] seu Ομόνοια (sc. "concordia") fert. A quo ad meridiem versus [[vicus Athenarum (Athenae)|vicus Αθήνας]] (Athenae) regio [[Mercatus Novus|Mercatus Novi]] penetrat plateamque [[Platea Monasteracii|Μοναστηράκι]] (Monasteracii) attingit iuxta ruinas [[Forum antiquum Athenarum|fori antiqui]] ({{Polytonic|Ἀγορά}}). A foro Ομόνοια boream versus [[vicus Tertii Septembris|vicus Τρίτης Σεπτέμβριου]] (sc. "tertii Septembris") ad oppidum suburbanum [[Acharnae|Acharnas]] fert. A foro Σύνταγμα ad orientem tendens [[vicus Reginae Sophiae|vicus Βασιλίσσης Σοφίας]] (sc. "reginae Sophiae") [[Palatium Regium (Athenae)|palatium regium]], [[Museum Mpenaceum]] regionesque urbanas [[Colonacium]] et [[Ampelocepi]] (sc. "vinearum") praetercurrit; cuius continuatio [[vicus Cephisiae|vicus Κηφισίας]] (Cephisiae) ad oppidum suburbanum opulentem [[Cephisia]]m tendit. Vici [[Vicus Piraei|Πειραίως]] (Piraeus), a foro Ομόνοια incipiens, et [[vicus Syngri|Συγγρού]] (Syngros) a foro Σύνταγμα incipiens, ambo ventum eurum versus ferunt, ubi, iuxta [[Saronicus sinus|Saronici sini]] oram, reperitur portus [[Piraeus]]. Meridiem versus, a media urbe fere 12 km distans, iacet [[Vetus Phalerum (demus)|Vetus Phalerum]], alter Athenarum antiquarum portus.

Via nova, nomine "[[Vicus Atticus (Athenae)|Αττική Όδός]]" distincta, regioni urbana circumfertur. [[Via nationalis 8A (Graecia)|Via nationalis 8A]], e partibus occidentalibus Athenarum incipiens, per [[Eleusis|Eleusinem]], [[Megara]], [[Corinthus|Corinthum]], [[Sicyon]]em ad [[Patrae|Patras]] tendit; [[via nationalis 1 (Graecia)|via nationalis 1]], a vico Κηφισίας originem habens, ad [[Thebae (Graecia)|Thebas]], [[Lamia (urbs)|Lamiam]], [[Larissa]]m et [[Thessalonica]]m fert.

== Clima ==
[[Clima]] urbis Athenarum ante saeculum vicesimum, quo urbs in megalopolim crevit paeneque totam planitiem Atticam contexit, inter optima mundi terrarum positum est. Attica est [[paeninsula]] ab occidente, septentrionibus et oriente montibus circumdata, ut fere nulli nisi venti australes flent. Inde fit, ut clima Athenis siccius etiam et calidius sit quam in aliis Graeciae regionibus. 

Aestate [[Temperatura thermodynamica|temperatura]] per tres vel quattuor dies 40&nbsp;°C in umbra transcendere potest. Nocte urbs, cum hodie sit incolis confertissima campis herbosis arboribusque carentibus, vix refrigeratur. Aestate temperatura media nocte circa 25&nbsp;°C esse solet, non raro etiam circa 30&nbsp;°C. Mane demum [[thermometrum]] per breve tempus sub 25&nbsp;°C cadit. Hieme contra saepius aer frigidus ex septentrionibus invadit, ut interdum etiam nix urbem operit. Autumni dies autem calidiores sunt: Cum in aliis urbibus Europae meridianae iam hiems sentiatur, Athenis mense Novembri interdiu saepe 20–25&nbsp;°C metiuntur. Ver serius incipit, menses Martius Aprilisque subfrigidi sunt. Temperaturae mediae a mense Decembri usque ad Februarium inter 9.6&nbsp;°C et 11.4&nbsp;°C iacent, raris diebus temperatura usque ad −5&nbsp;°C cadit. A mense Maio usque ad Septembrem temperaturae mediae inter 20,5&nbsp;°C et 29&nbsp;°C oscillant. 

Athenis singulis annis plus quam 2800 horae solis et non minus quam 348 dies solis numerantur. Quibusdam diebus etiam pulvis arenaque ex [[Sahara]] allata vias Athenarum operiunt. [[Praecipitatio]] annua 402 mm, quae est admodum parva, maxima ex parte inter mensem Octobrem exeuntem usque ad Februarium incipientem cadit. Mensibus Iunio atque Septembri vix pluit.

{{vsep|.5em}}

{| class="wikitable" style="font-size:90%;width:100%;border:0px;text-align:center;line-height:120%;"
! style="background: #FFFFFF; color: #000080" height="17" | Mediae absolutae / Mensis
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Media
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Ian
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Feb
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mar
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Apr
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mai
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Iun
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Iul
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Aug
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Sep
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Oct
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Nov
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Dec
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mediae Maximae 
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 22
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 13
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 13
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 16
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 20
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 25
| style="background: #FF4D00; color:#000000;" | 30
| style="background: #FF4D00; color:#000000;" | 32
| style="background: #FF4D00; color:#000000;" | 32
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 29
| style="background: #FF8000; color:#000000;" | 23
| style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 18
| style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 14
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Mediae minimae 
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 12
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 6
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 7
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 10
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 14
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 19
| style="background: #FF8000; color: black;" | 21
| style="background: #FF8000; color: black;" | 21
| style="background: #FFCC66; color: black;" | 18
| style="background: #FFFF99; color: black;" | 14
| style="background: #FFFFCC; color: black;" | 10
| style="background: #DDDDDD; color: black;" | 8
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Praecipitatio in millimetris
| style="background: #87CEEB; color: black;" | Anno: 381
| style="background: #AFEEEE; color: black;" | 46
| style="background: #AFEEEE; color: black;" | 48
| style="background: #AFEEEE; color: black;" | 43
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 28
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 18
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 10
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 5
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 5
| style="background: #E0FFFF; color: black;" | 13
| style="background: #AFEEEE; color: black;" | 48
| style="background: #87CEEB; color: black;" | 51
| style="background: #87CEEB; color: black;" | 66
|-
| colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|<small>'''Fons:''' [https://web.archive.org/web/20120118144806/http://www.weather2travel.com/climate-guides/index.php?destination=athens Weather2travel.com]</small>
|}

=== Inquinatio aëris ===
[[Fasciculus:Attica 06-13 Athens 52 View from Philopappos.jpg|thumb|Metropolis Athenarum in imagine reducta [[Saronicus sinus]] videtur]]
Quod saeculo vicesimo in Attica paeninsula numerus [[fabrica]]rum aedificiorumque (cum [[Focus domesticus|foco domestico]]) necnon [[vectura]] individualis maxime creverat, ab annis 1950 aër magis magisque imprimis fumo et [[Sulphuris dioxidum|sulphuris dioxido]] [[inquinatio aëris|inquinatur]]. Identidem aestate, qua stabilia tempora [[anticyclon]]ica esse solent et strata thermica [[Inversio (meteorologia)|invertuntur]], "[[Smog]]" (Graece το νέφος, "nubes") exstitit. Etsi iam annis 1970 varia remedia inquinationi minuendae adhibebantur, propter [[autocinetum|autocineta]] multiplicata et res oeconomicas emendatas annis 1970 et 1980 inquinatio aucta est. Anno [[1987]], postquam "Smog" plurimi homines mortui sunt et a nuntiis de monumentis antiquis inquinatione aëris laesis relatum est,<ref>Viele Tote ("multi mortui"). In: Der Spiegel. No. 53, 1987 ([http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-13527380.html in interrete])</ref> magistratus rationes severas inierunt (inter alia vectura individuali interdiu vetando)<ref>Gefangene der Wolke ("in nube captum"). In: Der Spiegel. No. 23, 1982 ([http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-14340392.html in interrete]).</ref> et vecturam publicam exaedificare coeperunt. Quamquam ex annis 1990 hae rationes se magis magisque efficaces praebebant, tamen diebus maxime calidis inquinatio aëris adhuc urbem vexat. Ministerium circumiectale Graecum in pagina eius interretiali condiciones cotidianas pervulgat.<ref>[https://web.archive.org/web/20070625201326/http://www.minenv.gr/1/12/122/12204/e1220400.html Situs ministerii circumiectalis Graeci]</ref>

=== Lumen Atticum ===
[[Fasciculus:Parthenon from south.jpg|thumb|[[Parthenon]] crepusculo]]
'''Lumen Atticum''' condiciones luminis, sicut Athenis et in [[Attica]] esse solent, appellantur, quae a temporibus antiquis laudantur. [[Publius Aelius Aristides]] scripsit latam luminis coronam super urbe videri.<ref>Renata von Scheliha: ''Vom Wettkampf der Dichter: Der musische Agon bei den Griechen''. Castrum Peregrini Presse, Amstelodami 1987, p. 105.</ref>

== Historia ==
{{Vide-etiam|Historia Athenarum}}

=== Origo urbis ===
Historia urbis Athenarum a [[Neolithicum|Neolithico]] - abhinc fere 7500 annorum - repetit. Circa annum 1300 a.C.n. in [[Arx|Acropoli]] palatium [[Cultura Mycenaea|Mycenaeum]] aedificatum est. Urbs veterrima in summo colle saxoso sita erat, qui a sola parte occidentali adiri potuit et postea ut [[Acropolis Athenarum]] medius urbis locus factus est. Area iam mature exaequata firmis muris circumdata est, qui novem portis alia post aliam ordinatis (Enneapylai) muniti sunt. Hoc opus a [[Pelasgi]]s, qui eius auctores habebantur, "Pelargicon" vocatum est. Intra arcem reges huius Atticae partis habitabant.

[[Mythologia Graeca]] quendam [[Cecrops|Cecropem]] primum Athenarum regem fuisse tradit, qua re urbs antiquitus Cecropia (Κεκροπία) vocata esset.

[[Theseus]], notissimus Athenarum rex fabulosus, regiones Atticas in unam civitatem ([[polis]]) redigisse dicitur. Athenae quidem dehinc quoad aream maxima Graeciae polis - [[Sparta]] excepta - fuit.

=== Urbs antiqua ===
[[Fasciculus:Athens Roman Agora 4-2004 3.JPG|thumb|left|Reliquiae fori ("[[Agora Athenarum|agora]]") Romani]]
{{Vide etiam|Athenae Classicae}}
{{Vide etiam|Commutatio Clistheniana}}
Summum fastigium in rebus politicis culturalibusque urbs tempore classico, quod dicitur, adepta est: [[saeculum 6 a.C.n.|Saeculo sexto a.C.n.]] exeunte [[democratia]] sensu strictiori instituta est: Licuit enim civibus omnibus adultis masculinis in comitiis vocem proferre (aliter ac in democratiis hodiernis autem servis, mulieribus, hominibus ex aliis civitatibus oriundis voci omnino carentibus). [[Saeculum 5 a.C.n.|Saeculo quinto a.C.n.]] urbs omnium civitatum Graecarum potentissima fuit; [[foedus Delium]] condidit, quo instrumento omnes fere [[insula]]s [[Mare Aegaeum|Maris Aegaei]] direxit.

Praeclara reddita est artibus florentibus: Tum tragoediae [[Aeschylus|Aeschyli]], [[Sophocles|Sophoclis]], [[Euripides|Euripidis]] et comoediae [[Aristophanes|Aristophanis]] [[Menander|Menandrique]] conscriptae sunt, philosophi [[Socrates]], [[Plato]] et [[Aristoteles]] ibi disputaverunt, historici [[Thucydides]] et [[Xenophon (scriptor)|Xenophon]] opera sua confecerunt. A quo tempore usque ad "[[Antiquitas Posterior|antiquitatem posteriorem]]" (saeculum fere [[saeculum 5|quintum p.C.n.]]) Athenas sophistae, [[philosophus|philosophi]], grammatici inlustraverunt, iuvenesque [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] sicut ad universitatem congregaverunt.

Urbs, postquam anno [[86 a.C.n.]] in dicionem [[Imperium Romanum|Romanorum]] venit, amplius crescebat, aedificiis magnificis ornabatur, litterarum ac humanitas locus medius permanebat. Inter Romanos, qui urbem excoluerunt, praecipue [[Herodes Atticus]] eminet. Ob hanc rationem urbes recentiores nonnullae, quae in aliis civitatibus eruditionem iuvenibus praebent, cognomen Athenarum nactae sunt.<ref>Vide [[Urbes quae nomen Athenarum nactae sunt]]</ref> 

[[Discrimen Tertii Saeculi|Discrimine tertii saeculi]] Athenae anno [[267]] a gente [[Germani]]ca [[Heruli|Herulorum]] expugnatae devastataeque sunt; tamen urbs se refecit et etiam [[Antiquitas Posterior|Antiquitate posteriore]], cum fuit urbs provincialis [[Imperium Romanum Orientale|imperii Romani Orientalis]], illustris permansit. Quod mutatum est post ultimam scholam philosophicam anno [[529]] iussu imperatoris [[Iustinianus I|Iustiniani I]] clausam. Impetu [[Slavi|Slavorum]] [[saeculum 6|saeculo sexto]] exeunte deleta fontes de urbe per saecula silent.

=== Urbs mediaevalis et Ottomanica ===
[[Fasciculus:Louis François Sébastien Fauvel-athens-before1800.jpg|thumb|Tabula Athenarum ante annum 1800 facta. Athenae parva quidem urbs, sed certe non vicus fuerunt.]]
[[Medium Aevum|Medio Aevo]] Athenae fuerunt parvum [[Imperium Romanum Orientale|Imperii Byzantini]] oppidum [[saeculum 9|nono saeculo]] demum sedes [[episcopus|episcopalis]] factum, cuius ecclesia [[cathedralis]] fuit [[Parthenon]]. Postquam [[Constantinopolis]] anno [[1204]] ab equitibus "[[Franci]]cis" [[Quarta expeditio sacra|quarta expeditione sacra]] capta est, Athenae [[caput (urbs)|caput]] [[Ducatus Athenarum]] factae et primo ab [[Otto de la Roche]], viro nobili ex [[Ducatus Burgundiae|Burgundia]] oriundo, postea a familia sua imperio rectae sunt, anno [[1311]] [[Societas Catalanorum]] dominium obtinuit, postea varii domini ([[Florentia|Florentini]], [[Venetiae|Veneti]], [[Turcae]], [[Imperium Romanum Orientale|Byzantini]]), qui unus post alium successerunt, donec anno [[1458]] Constantinopoli a [[Mahometus II (sultanus Ottomanicus)|Mahometo II]] expugnata [[Imperium Ottomanicum|Imperio Ottomanico]] adiunctae sunt. Parthenon [[meschita]] factus est, [[Erechtheum]] [[Harem]]. Urbs magis magisque pondere minuebatur. Pluries inter saecula decimum septimum et undevicesimum devastata in locum provincialem delapsa est, ut anno [[1834]], quo caput regni Graeci noviter conditi factum est, non plus quam 4000 incolarum habuit.

=== Urbs inter 1834 et 1940 ===
[[Fasciculus:Greece Parliament.jpg|thumb|left|Pristinum palatium in [[Area Syntagmatis]], ab anno [[1932]] sedes [[parlamenti]]]]
[[Fasciculus:Bonfils, Félix (1831-1885) - Athens - Acropolis about 1868-1875.jpg|thumb|Athenae circa annum 1868]]
Libertate ab Ottomanidis nacta incrementum celerrimum coepit, ut Athenae inter 150 annos a 4000 incolarum ad 4 milliones increscerent . Annis, postquam caput Graeciae factae sunt, constructa sunt [[Universitas Athenarum|universitas]], [[Palatium Regium (Athenae)|palatium regium]], [[Academia Athenarum|academia]], [[Parlamentum Graecum|parlamentum]]. Athenis mediis circa areas [[Area Syntagmatis|Syntagmatis]] et [[Area Omoniae|Omoniae]] usque ad hunc diem forma urbis [[Otho (rex Graeciae)|Othone]] rege excogitata aedificiaque [[Neoclassicismus|neoclassica]] tum erecta inveniuntur. Variis hortis civibus patentibus ac novellis plantationibus inter annos 1908 - 1918 in [[Acropolis Athenarum|Acropoli]], [[Collis Philopappi|Colle Philopappi]] et [[Lycabetto]] plantatis humanius incrementum urbanum sperari licuit. Anno [[1920]] regioni hodiernarum Athenarum magnarum erant 453 000 incolarum. Post [[Bellum Graeco-Turcicum (1919-1922)]] autem vici sine ordine exstructi sunt - inter quos numerosi pauperrimi -, quibus multis Graecorum ex [[Asia Minor]]e depulsorum novae sedes pararentur. 

Eventus maximi momenti huius temporis erant [[1896 Olympia Aestiva|ludi Olympici]], qui anno [[1986]] primum [[Novum Aevum|Novo Aevo]] Athenis celebrati sunt.

=== Urbs ab anno 1941 ===
[[Secundum bellum mundanum|Bello mundano secundo]] Athenis [[Germania|Germanis]] fortiter resistebatur et saepe quidem factis, quae hominum oculos ad se converterunt: Iam paucis diebus post, quam Athenae die [[26 Aprilis]] anno [[1941]] a copiis Germanis occupatae sunt, [[Manoles Glezus]] vexillum [[Nazismus|Nazisticum]] [[crux gammata|cruce gammata]] ornatum ab [[Acropolis Athenarum|Acropoli]] deripuit. Fames populationibus allata incolas urbium maxime vexavit: Hiemibus 1941/1942 et 1942/1943 plus quam centena milia hominum Athenis mortui sunt.

[[Bellum Civile Graecum]] annis 1944–1949 etiam urbem capitalem quassavit. Die [[3 Decembris]] anno [[1944]], dum multitudo sectatorum EAM factionis (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, "Gentilica liberationis acies") in [[Area Syntagmatis]] incedit, 15 eorum a vigilibus publicis deiecti sunt. Copiae ELAS (exercitus ab EAM creati) stationes vigilum aggressae sunt et cum copiis [[Britannia Maior|Britannicis]] conflixerunt.

Ab anno [[1952]] facies urbis valde mutata est: Magnae viae constructae sunt; maxima hominum multitudo spe vitae melioris adducti ab agris in urbem se infunderunt, pro quibus non res publica, cuius subsidia post terrae motum anni [[1950]] imprimis in insulis [[Mare Aegaeum|Aegaei maris]] et in vicis bello civili devastatis desiderabantur, sed aedificatores privati habitationes exstruxerunt. Qui plerumque rationem vicis officii ([[Graece]] αντιπαροχή) secuti sunt: Aedificatores fundos redemerunt, pristini possessores autem non pecunia, sed constituo habitationum numero compensati sunt. Legibus saepissime neglectis aedificia nimis alta, spatia et cavaedia nimis angusta aedificata sunt. Ita factum est, ut viridia paene desint, aer saepe pestilens, viae autocinetis obturatae sint. 

Annis ab 1961 ad 1967 in urbis viis infensae inter factiones contrarias controversiae videbantur, quae non raro exitum violentum habuerunt. Die [[21 Aprilis]] [[1967]] duces exercitus repugnantibus oppressis rerum potiti sunt. Ducum regimine dilapso die [[24 Iulii]] [[1974]] [[Constantinus Caramanles]] praeses ministrorum nominatus est, quo modo [[democratia]] restituta est.

Annis post 1980 etiam multi peregrini Athenis sedes collocaverunt, quorum maxima pars sunt [[Albani]], praeterea [[Russi]], [[Poloni]], homines ex [[Philippinae|Philippinis]], [[Bangladesha]] et [[Nigeria]] oriundi. In via Sophoclis/Platea Theatri parva „Chinatown“ (urbs [[Sinae (gens)|Sinarum]]) orta est. Contra multi homines, et Graeci et peregrini, urbem propter miseriam discrimine oeconomica anno 2008 exortam interim reliquerunt.

Anno [[1985]] Athenae prima urbium Europae titulo "[[caput culturale Europaeum]]" honoratae sunt.

== Administratio ==
{{Vide-etiam|Attica (regio Graeciae)|Athenae (demus)}}
Athenae anno [[1834]] [[Caput (urbs)|caput]] [[Graecia]]e factae sunt [[Nauplia]]e succedens, quae ab anno [[1829]] caput ad tempus fuerat. Praeterea [[Athenae (demus)|Athenarum demus]] est caput regionis [[Attica (regio Graeciae)|Atticae]]. ''Athenae'' sive Athenarum demum sive omnes in Atticae planitie diffusas urbis Athenarum vicos significare potest.

Athenae saeculi duodecimi fere vicos ab [[Acropolis|Acropoli]] in meridiem et in septentriones versos comprehendebant, saeculo undevicesimo amplificatio occidentalis media urbs facta est. Etsi incolae paeninsulae Atticae se Athenienses esse ducunt, demus Athenarum regionem amplectitur, ubi minus quam 1 000 000 incolarum vivunt.

=== Attica regio ===
Athenae in regione [[Attica (regio Graeciae)|Attica]] sitae sunt, quae est condensissima incolis regio Graeciae fere 4 000 000 milia hominum comprehendens<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/region_cities/city_urban/data_cities/tables_sub1# Indicia EUROSTAT 2003-2006]</ref>. Attica regio in octo [[Unitas regionalis (Graecia)|unitates regionales]] divisa est, quarum quattuor sequentes urbem Athenarum „ampliorem“ formant:<ref>[https://web.archive.org/web/20170712222028/http://www.kedke.gr/uploads2010/FEKB129211082010_kallikratis.pdf Lex Callicratis]</ref>:
* [[Athenae Septentrionales (unitas regionalis)|Athenae Septentrionales]]
* [[Athenae Occidentales (unitas regionalis)|Athenae Occidentales]]
* [[Athenae Mediae (unitas regionalis)|Athenae Mediae]]
* [[Athenae Meridianae (unitas regionalis)|Athenae Meridianae]]

Usque ad annum [[2010]] hae quattuor unitates regionales [[Athenae (nomarchia Atticae)|nomarchiam Atthenarum]] effecerunt, quae erat [[Index olim nomorum Graeciae|praefecturarum Graeciae]] densissime habitata (2 805 262 incolas in area 361 km2 complectens)<ref>Fons: Ellenike Democratia, Hypurgio Esotericon, Apocendrosis cai Electronices Diacyberneses: "Programma Callicratis,", Athenis 2010</ref>

=== Demus Atheniensium ===
[[Fasciculus:Panepistimiou Street 2009.JPG|thumb|left|[[Vicus Universitatis (Athenae)|Vicus Πανεπιστημίου]] ([[sc.]] universitatis); ad partem laevam [[Academia Athenarum|Academia]] et principalis [[Universitas Athenarum|universitatis]] aula videntur]] 
[[Athenae (demus)|Demus Atheniensium]] demorum Graeciae densissime habitatus est 655 780 incolas (anno 2011) complectens<ref>[https://web.archive.org/web/20111113145731/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/A1602_SAM01_DT_DC_00_2011_01_F_EN.pdf Census anni 2011 secundum ELSTAT]</ref> in area 39 km2. 

Administratio demi Athenarum a [[Demarchus|demarcho]] seu magistro urbis dirigitur. Hoc officium primus implevit anno [[1836]] [[Anargyrus Petraces]]. Annis 2006-2010 [[Nicetas Caclamanes]], vir rerum politicarum peritus factionis [[Nova Democratia (factio Graeca)|Novae Democratiae]], demarchus Athenarum fuit, a die 29 Decembris 2010 [[Georgius Camines]] (Γεώργιος Καμίνης), qui canditatus liber (i.e. nulli factioni adhaerens) in electione praevaluit, hoc munere fungitur.

Demus urbis Athenarum in septem partitiones seu δημοτικά διαμερίσματα divisus est, quarum formam in tabula vides:
# Mediae Athenae, regio commercialis, [[Forum Unitatis (Athenae)|Ομόνοια]], [[Placa|Πλάκα]], [[Stadium (regio Athenarum)|Στάδιο]] 
# Regiones meridionales a [[Novus Mundus (regio Athenarum)|Novo Mundo]] ("Νέος Κόσμος") auspicantes 
# Regiones ad eurum spectantes ([[Observatorium (regio Athenarum)|Αστεροσκοπείο]], [[Petralona|Πετράλωνα]] et [[Theseum (regio Athenarum)|Θησείο]]) 
# Regiones occidentales ([[Colonus (Graecia)|Κολωνός]], [[Academia (regio Athenarum)|Ακαδημία Πλάτωνος]] et [[Sepolia|Σεπόλια]]) 
# Regiones boreales superiores
# Regiones boreales inferiores ([[Patesia|Πατήσια]] et [[Cypselis (regio Athenarum)|Κυψέλη]]) 
# Regiones orientales ([[Ampelocepi|Αμπελόκηποι]], [[Crux Rubra (regio Athenarum)|Ερυθρός Σταυρός]], [[Polygonum (regio Athenarum)|Πολύγωνο]] aliaeque).

Septem partitiones administrationis causa formatae sunt, Athenienses autem urbem in vicos translaticios, quos γειτονιές ("vicinias") vocant, dividunt, quorum quisque historia ac proprietatibus differt. Athenae ampliores e [[Athenae (demus)|demo Athenarum]] et 34 aliis demis consistit, qui in supradictas quattuor unitates regionales distributi sunt.

Athenae ampliores unal cum [[Piraeus (unitas regionalis)|Regionali Piraei Unitate]] aream Athenarum urbanisticam efficiunt, ad hoc largior area metropolitana a quosdam remotiores vicos urbesque Athenas circumdantes comprehendit.

== Visu digna ==
[[Fasciculus:Attica 06-13 Athens 50 View from Philopappos - Acropolis Hill.jpg|thumb|300px|<center>[[Acropolis Athenarum]]</center>]]
[[Fasciculus:Archeological museum Athens.jpg|thumb|[[Museum Archaeologicum Nationale (Athenae)|Museum Archaeologicum]] est museum urbis maxime frequentatum]] 
* [[Acropolis Athenarum|Acropolis]]
** [[Erechtheum]]
** [[Parthenon]]
* [[Forum antiquum Athenarum|Agora]]
** [[Pnyx]]
* Stadia Olympica:
** [[Stadium Olympicum Atheniense]]
** [[Stadium Panathenaicum]]
* [[Parlamentum Graecum]] in [[Area Syntagmatis]] situm, ante quam milites "Euzones" (Εύζωνες) dicti "sepulcrum militis ignoti" custodiunt
* Academia, Bibliotheca, Universitas
* Ecclesia Sanctae Mariae [[Capnicarea]]e (Εκκλησία της Παναγίας Καπνικαρέας) 
* [[Mercatum Athenarum]] (Βαρβάκειος Αγορά), "abdomen Athenarum" dictum
* Curia
* [[Placa]], vetus urbis pars
* [[Forum Romanum Athenarum]]
** [[Horologium Andronici]]
** [[Bibliotheca Hadriani]]
* [[Ceramicus]]
* Musea:
** [[Museum Archaeologicum Nationale (Athenae)]]
** [[Museum Acropolis]]
** [[Museum Artis Cycladicae (Athenae)]]
** [[Museum Benaci]]
** [[Museum Byzantinum et Christianum]]
* [[Daphnium]] monasterium, extra urbem situm

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
* Chtouris, Sotiris, Elisabeth Heidenreich, et Detlev Ipsen. [[1993]]. ''Von der Wildnis zum urbanen Raum. Zur Logik der peripheren Verstädterung am Beispiel Athen.'' Francofurti ad Moenum.
* Michalopoulos, Dimitris, et Dimitris Pavlopoulos. [[1990]]. ''Views of Athens before and after 1821.'' Athenis: Museum Urbis Athenarum.
* Michalopoulos, Dimitris, et Sarantis Karavousis. [[1996]]. ''Perpetual Athens.'' Athenis: Europa. ISBN 960-253-047-2.
* O'Sullivan, Feargus. [[2014]]. "[http://www.theguardian.com/travel/2014/sep/14/-sp-athens-city-guide-where-to-stay-eat-drink Athens city guide: where to stay, eat, drink and more.]" ''[[The Guardian]],'' 14 Septembris 2014.
* Papageorgiou-Venetas, A. [[1994]]. ''Hauptstadt Athen: Ein Stadtgedanke des Klassizismus.'' Monaci.

; Aliae encyclopaediae
* "[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0064%3Aentry%3Dathenae-geo03&force=y Athenae]" in {{Smith-geo}}
* "[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0006%3Aalphabetic+letter%3DA%3Aentry+group%3D10%3Aentry%3Dathens Athens]" in {{Princeton}}

{{NexInt}}
* [[Index incolarum notorum Athenarum]]
* [[Museum Archaeologicum Nationale (Athenae)]]
* [[Schola Athenarum Italica]]

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Athens|Athenas}}
{{Fontes geographici}}
{{Coord|38|0|N|23|43|E|display=title}}
* [http://www.athens.gr Situs interretialis urbis Athenarum] {{Ling|Neograece|Anglice}}
* [http://www.breathtakingathens.com/ Situs peregrinis destinatus] {{Ling|Anglice}}
* "[https://web.archive.org/web/20100513051241/http://eeo.uni-klu.ac.at/index.php/Athen Athen]" in ''[[Enzyklopädie des europäischen Ostens]]'' {{Ling|Theodisce}}
* [https://web.archive.org/web/20090201123910/http://www.tv5.org/TV5Site/athenes/ De Athenis] apud [[TV5]] {{Ling|Francogallice}}
* [https://web.archive.org/web/20110113215517/http://www.fordham.edu/halsall/ancient/athens-origins.html Fontes de origine Athenarum] {{Ling|Anglice}}
* [http://www.athens2004.com Athenis 2004 De ludis Olympicis 2004] {{Ling|Anglice}}

{{Urbes Europae maximae}}
{{Urbes Europae capitales}}

{{1000 paginae}}
{{FA stella}}
{{Myrias|Geographia}}

[[Categoria:Athenae| ]]
[[Categoria:Capita]]
[[Categoria:Loci archaeologici Graeciae]]
[[Categoria:Loci habitati Atticae]]
[[Categoria:Urbes Graecae antiquae]]
[[Categoria:Urbes Imperii Romani]]
[[Categoria:Urbes milies milium incolarum]]