Fontem paginae Castella et Legio inspicere

{{latinitas|-2}}
{{capsa subdivisionis Vicidata}}
'''Castella et Legio''' ([[Hispanice]] ''{{lang|es|Castilla y León}}''<ref>Lingua [[Lingua Legionensis|Legionensi]] ''Castiella y Llión''; [[Lingua Gallaica|Gallaice]] ''Castela e León''.</ref>) est [[communitas autonoma]] [[Hispania]]e, creata anno [[1983]] et septemtrionali oropedii{{dubsig}} media regione in [[Iberia|Paeninsula Hiberica]], quae [[geographia|geographice]] [[Durius|Durii]] sinus parti respondet. Ea antiquarum [[Regio Legionis|Legionis]] et [[Castella|Castellae Veteris]] regionum provinciis integratur, exceptis [[Cantabria]] et [[Rioiia]], quia ambae, quamquam praeautonomici{{dubsig}} Castellae et Legionis entis{{dubsig}} partem formarent, uniprovinciales{{dubsig}} autonomias constituere decreverunt.

Castellano-Legionense [[Statutum Autonomiae]] caput non statuit; [[Parlamentum|Cohortes]] transitorie in [[Burgi]]s conlocatae sunt. Nihilominus, lex organica{{dubsig}}<!--organicus = (homo) musicus--> anno [[1987]] sancta ut [[gubernatio|Iunctam]] Castellae et Legionis et [[Parlamentum|Cohortes]] [[Valdoletum|Valdoleti]] conlocarentur statuit.

Die [[23 Aprilis]], [[Dies Castellae et Legionis]] [[Populares Castellani|Communariis]] faventium Castellanarum urbium exercituum clades per [[Bellum popularium Castellanorum]] commemorans [[Proelium ad Villalare]] ([[Hispanice]]: ''Villalar'') celebratur.

== Etymologia ==
Communitatis Castellae et Legionis nomen a regionibus communitatem integrantibus oritur. ''[[Castella]]'' ad antiquum [[Regnum Castellae]], cuius nomen "terram castellorum" significat, refertur. ''Legio,'' ceterum, e [[lingua Latina|Latino]] [[Legio (urbs)|homonymae regionis urbis]] nomine deducitur, quae est ''Legio VII Gemina,''<ref>Itin. Ant. p. 395; {{polytonic|Λεγίων ζ Γερμανική}}, Ptol. ii. 6. § 30.</ref> ad Romanam legionem a [[Servius Sulpicius Galba|Galba]] inter [[populus Hiberus|Hiberos]] hoc in territorio sessos conscriptam referens ut Romana commoda ab indigenis, [[Astures|Asturibus]] et [[Cantabri]]s, protegerentur et ut sic e provincia, praecipue e [[Medilianum|Mediliano]] ([[Hispanice]]: ''Las Médulas''), extracti [[aurum|auri]] transvectio<ref>Dion Cass. iv. 24; Tac. Hist. ii. 11, iii. 25; Suet. Galba, 10.</ref> custodiretur.

== Historia ==
Autonoma Castellae et Legionis [[Regio Legionis|Legionis]]{{dubsig}} et [[Castella|Castellae Veteris]] communitas est regionum unionis resultatio,{{dubsig}} exceptis<!--?--> [[Cantabria]]e (antiquae provinciae Andreapolitanae sive Santanderinae sive Portovictorianae) et [[Rioiia]]e (antiquae Lucronii provinciae) regionibus, quae se uniprovinciales{{dubsig}} communitates autonomae anno [[1983]] conformaverunt.

Historica [[Regnum Castellae|Regni Castellani]] et [[Regnum Legionis|Regni Legionensis]] unio primum effecta est cum [[Ferdinandus I (rex Castellae)|Ferdinandus I]], Castellae heres, anno [[1037]] uxorem [[Sanctia I (regina Legionis)|Sanctiam I]], reginam Legionensem, duceret. Nihilominus, haec coniunctio rupta est in eorum filiis quia, secundum mediaevalem Legionensem morem, maior filius paternum patrimonium (Castellam) et secundus filius maternum (Legionem) hereditavit.{{dubsig}} Secunda Castellae et Legionis coniunctio efficeretur{{dubsig}} [[Alphonsus VI (rex Castellae)|Alphonso VI]] Legionensi rege qui suum fratrem Sanctium Castellae vicit, et tertia et decretoria coniunctio, [[Ferdinandus III (rex Castellae)|Ferdinando III Sancto]] rege, effecta est, qui anno [[1230]], post Pactum Feminarum quod ne Sanctia II et Dulcis, filiae [[Alphonsus IX (rex Legionis)|Alphonsi IX]], ad solium accederent impedivit, et cuius opera Castellae et Legionis rex coronatus est, invitis clero et Legionensi nobilitate.

De eo quod ad [[Regnum Castellae]] attinet, prima [[curia regia|curia]], vox cum qua numerosi aut extraordinarii coetus tractandarum regni rerum designantur, [[Alphonsus VIII (rex Castellae)|Alphonso VIII Castellae]] anno [[1187]] in [[Sanctus Stephanus Bormatii|Sancto Stephano Bormatii]] ([[Hispanice]]: ''San Esteban de Gormaz'') convocante probabiliter celebrata est. Etiam coetus venerandi [[Ferdinandus III Sanctus|Ferdinandi III]] Regis Castellae [[Valdoletum|Valdoleti]] anno [[1217]] facti sunt et curia duobus annis abhinc in [[Burgi]]s eidem regi convocata est. Omnes hi coetus posterioribus saeculis perstiterunt et antecedens praesentium [[Parlamentum|Cohortium]] Castellano-Legionensium antiquissimum, constituunt quae [[Europa]]e antiquissimarum parlamentariarum traditionum una sunt.

== Geographia ==
Castella et Legio in [[Planitia Septemtrionalis Hispanica|Planitia Septemtrionali]] (aut Subplantitia Septemtrionali), inter 600 et 900 [[metrum|metra]] alta, sitae sunt et quarum limites cum aliis [[communitas autonoma|communitatibus]] montium iuga amplius 2000 metra alta sunt: [[Systema Hibericum]] (cum [[Rioiia]] et [[Aragonia]]), [[Mons Carpetanus]] (cum [[Castella-Manica]], [[Communitas Matriti|Communitate Matritensi]] et [[Extremadura]]) et [[Mons Cantabricus]] (cum [[Gallaecia (Communitas autonoma)|Gallaecia]], [[Principatus Asturiarum|Asturiis]], [[Cantabria]] et [[Vasconia]]).

Communitatis [[orographia]] tum climaticos tum sociodemographicos tum structurales aspectus variat. Clima praecipue [[clima continentale|continentale]] cum magnis discrepantiis, pauca [[pluviositas|pluviositate]], tardis gelicidiis et magnis aestate temperaturis. Montium territorium circumdantium dispositio ne maritimi umidi aeris momina adveniant. Montes temperaturas medias frigidiores ostendunt.

In Castella et Legione septem hydrographicos sinus sunt quorum principalis fluminis [[Durius|Durii]] ([[Hispanice]]: ''Duero'') sinus est, quamquam flumina in [[Hiberus|Hiberum]], [[Silus|Silum]], [[Tagus|Tagum]], [[Salia (flumen)|Saliam]], [[Deva (flumen Asturicum)|Devam]] et [[Nervium]] ([[Hispanice]]: ''Ebro, Sil, Tajo, Sella, Deva'' et ''Nervión'' respective) influentia sunt. Duo ultimi sinus parvi sunt. Flumen Salia Legionensibus in terris in [[Mons Auseba|Monte Auseba]] ([[Hispanice]]: ''Picos de Europa''), prope [[Cares (flumen)|Cares]], flumen in [[Deva (flumen Asturicum)|Devam]] influens, oritur. [[Aisela]] flume ex montibus Cantabricis in Durium aquas vertet.

== Politia et gubernatio ==
=== Communitatis instituta ===
[[Lex Autonomiae Castellae et Legionis]], anno [[1983]] sanctum, suo in praeambulo clamat:
:Antiqua regna Castellae et Legionis per saecula historicam culturalemque identitatem plene intra pluralem Hispaniae unitatem definitam mansit. In exercitando, per obruentem suorum provincialium localiumque repraesentativorum institutorum maiorem partem, suae Autonomiae iure, velut Constitutio Hispanica statuit, Castellano-Legionensis populus suam politicam voluntatem ut se communitatem autonomam ordinet expressit, sic pergendo in illa identitate.<br />
Statutum Autonomiae, hac in re anno [[1999]] reformatum, basica Castellano-Legionensis Communitatis instituta statuit, quae sunt:

* [[Parlamentum Castellae et Legionis|Cohortes Castellae et Legionis]]{{dubsig}} ([[Hispanice]]: ''Cortes de Castilla y León''), Castellano-Legionensis populi repraesentativum organum [[potestas legisfera|potestatem legisferam]] exercitans. Cohortium sodales "procuratores" ([[Hispanice]]: ''procuradores'') nominantur; per [[suffragium universale]] liberum secretumque opera [[repraesentatio proportionalis|repraesentationis proportionalis]] eliguntur. [[Circumscriptio comitialis]] provincia est; numerus minimus trium procuratorum pro provincia et unum plus pro 45 000 incolarum aut superiori fractione quam 22 500 assignatur. In praesenti, 82 sunt.

* [[Praeses Gubernationis Castellae et Legionis|Praeses Iunctae Castellae et Legionis]] (Hispanice: ''Presidente de la Junta de Castilla y León''), Communitatis [[potestas exsecutiva|potestatis exsecutivae]] [[dux gubernationis]] et Communitatis supremam et [[Hispania|Hispanicae Civitatis]] ordinariam repraesentationem detinet; Iunctae Castellae et Legionis praesidet cuius actiones regit et eius sodalium munera coordinat. A Cohortibus eligitur, e quibus sodalis est, et postea a [[Index Regum Hispaniae|Rege Hispaniae]] nominatur.

* [[Gubernatio Castellae et Legionis|Iuncta Castellae et Legionis]] (Hispanice: ''Junta de Castilla y León'') organum est supra quod [[potestas exsecutiva]] cadit et quod Communitatis administrationem curat; a praeside, a praeside vicario, et a consiliariis a praeside nominatis constituitur.

=== Politico-Administrativae divisiones ===
[[Fasciculus:Castilla-leon municipalities.png|thumb|Castellano-Legionensia [[commune|communia]]]]
Communitas Castellae Legionis novem provinciis formatur cum propria iuridica personalitate autonomiaque suorum commodorum gestioni. A [[Deputatio]]ne quarum gubernatio et administratio dependent. Provinciae ordinarius ambitus sunt ubi Communitatis activitates perficiuntur.

{| class="wikitable"
! Provinciae Castellae [[Latine]]
| [[Abula (provincia)|Abula]]
| [[Burgi (provincia)|Burgi]]
| [[Palantia (provincia)|Palantia]]
| [[Segovia (provincia)|Segovia]]
| [[Soria (provincia)|Soria]]
| [[Valdoletum (provincia)|Valdoletum]]
|-
! Provinciae Castellae [[Hispanice]]
| ''Ávila''
| ''Burgos''
| ''Palencia''
| ''Segovia''
| ''Soria''
| ''Valladolid''
|-
! Superficies Provinciarum (km²)
| 8 048
| 14 292
| 8 052
| 6 796
| 10 303
| 8 110
|-
! Incolae Provinciarum
| 171 815
| 373 672
| 173 454
| 163 899
| 94 646
| 529 019
|-
! Locus Provinciarum intra Hispaniam
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Ávila.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Burgos.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Palencia.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Segovia.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Soria.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Valladolid.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
|-
! Capita Castellae Latine
| [[Abula]]
| [[Burgi]]
| [[Palantia]]
| [[Segovia]]
| [[Soria]]
| [[Valdoletum]]
|-
! Capita Castellae Hispanice
| ''Ávila''
| ''Burgos''
| ''Palencia''
| ''Segovia''
| ''Soria''
| ''Valladolid''
|-
! Incolae Capitum
| 56 144
| 177 879
| 82 626
| 56 858
| 39 078
| 318 461
|}

{| class="wikitable"
! Provinciae Legionis [[Latine]]
| [[Salmantica (provincia)|Salmantica]]
| [[Legio (provincia)|Legio]]
| [[Ocellum Duri (provincia)|Ocellum Duri]]
|-
! Provinciae Legionis [[Hispanice]]
| ''Salamanca''
| ''León''
| ''Zamora''
|-
! Superficies Provinciarum
| 12 349
| 15 570
| 10 561
|-
! Incolae Provinciarum
| 353 404
| 500 200
| 197 221
|-
! Locus Provinciarum intra Hispaniam
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Salamanca.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de León.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
| [[Fasciculus:Localización de la provincia de Zamora.svg|80px|Situs provinciae in Hispania]]
|-
! Capita Legionis Latine
| [[Salmantica]]
| [[Legio]]
| [[Ocellum Duri]]
|-
! Capita Legionis Hispanice
| ''Salamanca''
| ''León''
| ''Zamora''
|-
! Incolae Capitum
| 155 740
| 135 119
| 66 672      
|}

[[Commune]] locale basicum Communitatis ens cum propria iuridica personalitate et autonomia suorum commodorum gerendorum. Cuius repraesentatio, gubernatio et gestio [[buleuterium|buleuterio]]{{dubsig}} correspondet.

== Oeconomia ==
[[Fasciculus:Nuevo Riaño. Agosto 2005.JPG|thumb|Novus [[Rivangulus (Legio)|Rivangulus]] ([[Hispanice]]: ''Nuevo Riaño'') periegeticus locus]]
[[Fasciculus:Ávila 24-8-2002.jpg|thumb|Moenia [[Abula]]e]]
Castellano-Legionenses agri valde aridi et sicci sunt, quamobrem [[aridocultura]] praevalet. Sed tamen [[inrigatio]] pondus vallium [[Durius|Durii]], [[Pisoraca]]e et [[Tormes|Tormium]] ([[Hispanice]]: ''Duero, Pisuerga'' et ''Tormes'' respective) locis consecuta est. Excellunt novae technologiae praesertim locis ut in Provinciis [[Valdoletum (provincia)|Valdoleti]] aut [[Burgi (provincia)|Burgorum]] ubi productio per [[hectarea]]m maxima intra Hispaniam est. Fertillimus Castellano-Legionensis locus cum [[Astura]]e valle, in [[Legio (provincia)|Legione]], cum campis [[Valdoletum (provincia)|Valdoleti]] et in [[Campus Gallaeciae|Campo Gallaeciae]] (notus etiam ut ''Campus Gothorum''; [[Hispanice]]: ''Tierra de Campos''), [[commarca]] inter Provincias [[Ocellum Duri (provincia)|Ocelli Duri]], [[Valdoletum (provincia)|Valdoleti]], [[Palantia (provincia)|Palantiae]] et [[Legio (provincia)|Legionis]] patente, congruit.

Castellano-Legionensis industria 18% laborantium incolarum utitur et 25% [[Productus Domesticus Grossus|Producti Domestici Grossi]] anni [[2000]] contribuebant. Tam in [[Burgi (provincia)|Burgis]] quam in [[Valdoletum (provincia)|Valdoleto]], ubi ponderis industria [[autocineticum|autocinetica]], [[charta]]ria et [[chemica]] est, industrialis Castellano-Legionensis territorii activitas densatur. Aliae industriae [[industria textilis]] [[Bigerra]]e (Hispanice: ''Béjar''), [[tegula]]rum et [[later]]um industria [[Palantia]]e, [[saccharum|sacchari]] industria in [[Legio (urbs)|Legione]], [[Taurinum (Hispania)|Taurini]] (Hispanice: ''Toro'') et [[Benaventum (Ocellum Duri)|Benaventi]] (Hispanice: ''Benavente''), [[industria pharmaceutica]] in [[Legio (urbs)|Legione]] et [[metallurgia|metallurgica]] et [[siderurgia|siderurgica]] in [[Pons Ferratus|Ponte Ferrato]] (Hispanice: ''Ponferrada'') sunt.

Per [[decennium 200]] periegetarum numerus in Castella et Legione auxit, praesertim historico culturalique earum urbium valore et quoque naturali topiorumque earum dissimilium [[commarca]]rum vi attractionis fautus. Anno [[2001]], Castella et Legio 315 000 salutatorum acceperunt, quorum 42 000 advenae erant.

Castellae et Legionis intestinum commertium in [[alimentum|alimentario]], [[autocinetum|autocinetico]], [[industria textilis|textili]] et [[calceus|calceorum]] campis densatur. Externo commertio, secundum regionem, praecipue autocinetica vehicula et compages [[Abula]]e, [[Palantia]]e et [[Valdoletum|Valdoleti]], pneumatica in [[Burgi]]s et [[Valdoletum|Valdoleti]], [[chalybs|chalybeios]] asseros [[lapis sectilis|lapidisque sectilis]] producta in [[Legio (urbs)|Legione]], [[bos|bovinam]] carnem [[Salmantica]]e, [[sus|suinam]] [[Segovia]]e, [[gummis|gummosa]] producta [[Soria (Hispania)|Soriae]] et [[capra]]e [[ovis]]que carnem iuxta cum [[vinum|vino]] [[Ocellum Duri|Ocelli Duri]] exportantur. Castella et Legio multum vini quoque exportant cum [[Valdoletum (provincia)|provincia Valdoleti]] quae plus lagoenas peregre vendit. De eo quod ad importationem attinet, vehicula et eorum accessoria, ut motra et pneumatica excellunt.

== Demographia ==
Anno [[2005]], Communitatis Castellano-Legionensis incolarum numerus 2 510 849 erat, 1 240 450 virorum et 1 270 399 feminarum 5.69% omnium [[Hispania|Hispanicae Civitatis]] incolarum repraesentantium. Incolarum numerus pro [[provincia]] erat: [[Abula (provincia)|Abula]] 167 032, [[Burgi (provincia)|Burgi]] 361 021, [[Legio (provincia)|Legio]] 495 902, [[Palantia (provincia)|Palantia]] 173 471, [[Salmantica (provincia)|Salmantica]] 352 414, [[Segovia (provincia)|Segovia]] 155 517, [[Soria (provincia)|Soria]] 92 773, [[Valdoletum (provincia)|Valdoletum]] 514 674 et [[Ocellum Duri (provincia)|Ocellum Duri]] 198 045. Communitati minima [[spissitudo incolarum]] est, circa viginti sex incolarum pro [[chilometrum quadratum|chilometro quadrato]], ter minor quam nationalis media, quod regionem exigue incultam et cum demographico declive esse indicat. [[Exspectatio vitae]] maior quam nationalis media est; 83.24 annorum feminis et 78.30 viris.

Quamquam incolae adhuc urbani se faciunt, 6000 incolariarum congregationum ruralium amplius et fere mille congregationum cum amplius viginti quinque hominibus. Solum 14 [[commune|communia]], e quibus novem capitibus provincialibus correspondent, 20 000 incolarum et solum quattuor 100 000 excedunt. Ob magnum communium numerum in quae Communitas dividitur, 97.9% minus quam 5000 incolarum habet, quod, nihilominus, 40% incolarum densat.

=== Patrimonium linguisticum ===
Praeter [[lingua Hispanica|Hispanicam]], Castella et Legio aliis tribus [[lingua|linguis]] aut linguisticis varietatibus in parvis Communitatis locis loquuntur, quae sunt [[Lingua Legionica|Legionica]], "quae specialis tutelae obiectum erit . . . ob suum peculiarem valorem intra linguisticum Communitatis patrimonium," [[lingua Gallaica|Gallaica]], quae, ut Statutum Autonomiae dicit, respectu et tutela fruetur in locis qui persaepe ea utantur" (qui sunt praesertim [[Gallaecia (Communitas autonoma)|Gallaecia]]e finitimi loci commarcarum [[Bergidum|Bergidi]] et [[Senabria]]e Hispanice: ''El Bierzo'' et ''Sanabria''). Praeterea, in [[Salmantica (provincia)|Salmantina]] [[commarca]] [[El Rebollar]], [[Lingua Extremaduriana|Extremadurianae]] modalitate, Sermo Rebollar (Hispanice: ''Habla de Rebollar'') nominata, loquitur. Quamquam [[Burgi (provincia)|Burgensis]] [[inclavatura et exclavatura|inclavatura]] [[inclavatura Trevennii]]<ref>[http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof4/s0964b.html Lexicon Universale Hofmann]</ref> ([[Hispanice]] ''enclave de Treviño'' et [[Vasconice]] ''Trebiñu barrendegia'') [[lingua Vasconica|Vasonice]] [[saeculum 17|saeculis XVII]] et [[saeculum 18|XVIII]] loqui desivit, ultimis annis denuo introducta est [[lingua Vasconica]], praecipue propter demographicos ex  ex [[Alava]] oriundorum incolarum motus et creationem centrorum educativorum istam linguam docentium. Periodicae recensiones de linguae Vasconica statu in hac inclavatura fiunt. Secundum anni [[2007]] recensionem, tunc 13,5% incolarum bilingues et 13% bilingues passivi erant. Anni [[2012]] recensione, bilingues incolae 22% et bilingues passivi 17% incolarum attigere. Bilinguorum proportio crescit secundum aetatis diminutionem.

== Educatio ==
[[Fasciculus:University of Salamanca.jpg|thumb|[[Universitas Studii Salmanticensis|Universitatis Studii Salmanticensis]] frontiscipium]]
Educatio in Castella et Legione fundamentale{{dubsig}} firmamentum [[Gubernatio Castellae et Legionis|Iunctae Castellae et Legionis]] est et quamobrem haec administratio plus pecuniae quam [[Hispania|Hispanica]] media conlocat ut docentia correcta et aequiparabilis cum optimarum mundi civitatum ea sit, propterea Castella et Legio Hispanicarum regionum una cum minus defectu scholari est.

=== Universitates publicae ===
* [[Universitas Burgensis]]
* [[Universitas Legionensis]]
* [[Universitas Studii Salmanticensis]]
* [[Universitas Valdoleti]]
* [[Universitas Aestiva Castellae et Legionis]]
* [[Universitas National Educationis Remotae Hispanica]]

=== Universitates privatae ===
* [[Institutum Negotiorum Universitas]] ([[Segovia]]e)
* [[Universitas Catholica Sanctae Teresae Iesu Abulensis]]
* [[Universitas Europaea Michaelis de Cervantes]] ([[Valdoletum|Valdoleti]])
* [[Universitas Pontifica Salmanticae]]

== Notae ==
<references/>

[[Categoria:Castella et Legio|!]]