Lihat sumber bagi Boeing 737

{|{{Infobox Aircraft Begin
 |name = Boeing 737
 |image = Fail:Air_Berlin_B737-700_Dreamliner_D-ABBN.jpg
 |caption = [[Air Berlin]] Boeing 737-700 dalam seragam hibrid Boeing dan Air Berlin
}}{{Infobox Aircraft Type
 |type = [[Pesawat]]
 |national origin = [[Amerika Syarikat]]
 |manufacturer = [[Boeing Commercial Airplanes]]
 |designer =
 |first flight = 9 April 1967
 |introduction = 10 Februari 1968 dengan [[Lufthansa]]
 |retired =
 |status = Aktif
 |primary user = [[Southwest Airlines]]
 |more users = [[Continental Airlines]] <br> [[China Southern Airlines]] <br>  [[China Eastern Airlines]] <!--Limit is three in more users field. Please separate with <br/>.-->
 |produced = 1968 - semasa
 |number built =5,857 setakat Oktober 2008<ref name="737_O_D_summ"/>
 |unit cost ='''737-100''' AS$32 juta<ref>Bowers 1989, m/s. 495.</ref><br />
'''737 NG''' AS$50-85 juta (2008)<ref name="prices">[http://www.boeing.com/commercial/prices/ Boeing Commercial Airplanes prices], Boeing. Dicapai: 29 Mei 2008.</ref><ref name="cost"> Karp, Aaron. [http://www.atwonline.com/news/story.html?storyID=9337 "Boeing boosts aircraft prices 5.5% on rising cost of labor, materials"], ''Air Transport World'', 26 Jun 2007. Dicapai: 13 April 2008.</ref>
 |variants with their own articles = [[Boeing T-43]] <br/>[[Boeing 737 Classic]] <br/>[[Boeing 737 Next Generation]]
}}
|}
[[Fail:Air Asia.jpg|kiri|thumb|200px|Air Asia Boeing 737-300]]
[[Fail:Garuda Indonesia Boeing 737-400 SIN.jpg|kiri|thumb|200px|Garuda Indonesia Boeing 737-400]]
'''Boeing 737''' ialah pesawat komersil untuk penerbangan jarak dekat dan sederhana. Ia pertama kalinya dibina pada tahun 1967 pesawat '''Boeng 737''' adalah produk [[Boeing]] yang paling berjaya dengan jualan sebanyak 5000 unit.

== Sejarah ==
Pada era 1960-an, pesawat penumpang berkapasiti rendah dan bagi penerbangan jarak dekat dijuarai oleh [[BAC 1-11]] dan [[Douglas DC-9]]. [[Boeing]] ketika itu boleh dikatakan terkebelakang berbanding dengan pesaing-pesaingnya dalam pembinaan pesawat jarak dekat. Pada 1964, Boeing memulakan program pembangunan 737 tetapi, untuk menjimatkan masa [[Boeing]] menggunakan semula rekaan [[Boeing 707]] dan [[Boeing 727]] dalam pembangunan 737. Ini merupakan satu kelebihan bagi 737 kerana lebar fiuslaj 737 yang direka ini mempu memuatkan enam tempat duduk, lebih satu tempat duduk berbanding [[BAC 1-11]] dan [[Douglas DC-9]]. Akan tetapi, keputusan itu juga menyebabkan rekaan tersebut menjadi lapuk dan menimbulkan pelbagai masalah untuk sebarang rancangan pemodenan akan datang.

737-100 adalah rekaan pertama [[Boeing]] dan disebabkan fizikalnya yang pendek dan gemuk, [[Boeing]] menggelarkannya "FLUF" untuk 'Fat Little Ugly Fella' dimana pada masa yang sama, industri penerbangan memberi gelaran 'Baby Boeing'. Siri -100 dan -200 dapat dibezakan dengan siri-siri yang lain dengan melihat kedudukan enjinya yang bercantum dengan sayap pesawat. Manakala [[Pratt and Whitney]] JT8D adalah enjin asal untuk model ini

Penerbangan perdana 737 (sebuah pesawat siri 100) adalah pada [[9 April]] [[1967]] dan penerbangan komersil pada Februari 1968 oleh [[Lufthansa]]. Bagi 737-200, penerbangan perdananya ialah pada [[8 Ogos]] [[1967]]. Akan tetapi, hanya 30 pesawat 737-100 sahaja yang memasuki perkhidmatan.

Pada awal 1980, 737 mengalami perubahan yang besar, iaitu penggantian enjin 737 dari JT8D kepada [[CFM International CFM56|CFM56]]. Walau bagaimanapun, enjin ini terlalu besar berbanding dengan JT8D dan menyebabkan ia diampu oleh sayap dan bahagian bawah enjin ini terpaksa diratakan untuk tujuan kelegaan bumi. 737-300 memasuki perkhidmatan pada tahun [[1984]]

Pada [[1990]] pula, kemunculan [[Airbus A320]] yang dilengkapi dengan teknologi tinggi merupakan satu saingan baru bagi 737. Dan pada tahun [[1993]] [[Boeing]] memulakan pembangunan '737 - X Next Generation (NG)'. Program ini adalah untuk pembinaan siri -600, -700, -800 dan -900.

Dalam pembinaan NG ini, perubahan dilakukan dengan mereka sayap baru, alatan elektronik yang baru dan rekaan semula enjin pesawat. 737 NG dilengkapi dengan teknologi-teknologi dari [[Boeing 777]], tingkap [[kokpit]] berteknologi tinggi, sistem dalaman pesawat yang baru (diambil dari [[Boeing 777|777]]), dengan penambahan menjadi [[sayap lawi]] yang mengurankan kos minyak dan memperbaiki perlepasan pesawat. Pesawat 737 NG boleh dikatakan sebagai sebuah model baru kerana ciri-cirinya yang banyak berbeza dengan siri-siri yang lama. Akan tetapi, [[Boeing]] berhenti menggunakan sistem [[terbang dengan dawai]] yang digunakan oleh [[Airbus A320]].

Pada tahun [[2001]], [[Boeing]] membina 737-900 yang mampu terbang lebih jauh dan menampung penumpang lebih banyak dari [[Boeing 707|707]].
[[Fail:boeing_737_cockpit.jpg|thumb|200px|Kokpit 737 yang ditayangkan di ''[[Museum of Flight]]'', [[Seattle, Washington]]]]

== Variasi ==
Model 737 boleh dibahagikan kepada tiga generasi, termasuk sembilan kelainan utama. Model "Original" terdiri daripada 737-100, 737-200/-200 Advanced. Model "Classic" terdiri daripada 737-300, 737-400, dan 737-500. Variasi "Next Generation" terdiri daripada 737-600, 737-700/-700ER, 737-800, dan 737-900/-900ER.

=== 737 asal ===
==== 737-100 ====
Model awal adalah '''737-100'''. Ia telah dilancarkan oleh [[Lufthansa]] pada 1965. -100 telah diperkenalkan pada Januari 17, 1967 dan memasuki perkhidmatan pada 1968. Pesawat ini adalah paling kecil dalam 737. Hanya tiga puluh 737-100 telah ditempah dan diserah, dan tiada 737-100 kekal dalam perkhidmatan pada hari ini.

==== 737-200 ====
'''737-200''' adalah versi 737-100 dengan lanjutan fiuslaj. Ia telah dilancarkan oleh [[United Airlines]] pada 1965. -200 telah diperkenalkan pada Jun 29, 1967 dan memasuki perkhidmatan pada 1968. '''737-200 Advanced''' adalah satu versi dari -200 yang diperbaiki, diperkenalkan oleh All Nippon Airways pada 20 Mei 1971.<ref>Bowers 1989, p. 496.</ref> Pesawat ini mempunyai aerodinamik yang meningkat, brek roda automatik, enjin lebih berkuasa, kapasiti bahan bakar lebih banyak dan jarak lebih jauh berbanding -200.<ref>Sharpe and Shaw, 2001, p. 41.</ref>

=== 737 Classic ===
Siri baru 737 Classic memepunyai enjin turbokipas CFM56, yang menghasilkan perolehan penting dalam ekonomi bahan api dan pengurangan bunyi bising, tetapi juga menimbulkan satu cabaran kejuruteraan berbekalkan ''low ground clearance'' 737.

=== 737 Next Generation ===
{{Main|Boeing 737 Next Generation}}

Sejak awal 1990-an, ia menjadi jelas [[Airbus A320]] yang baru adalah satu ancaman yang serius untuk bahagian pasaran Boeing, sebagaimana Airbus memenangi pelanggan setia 737 dahulunya seperti Lufthansa dan United Airlines.

== Spesifikasi ==
{| style="text-align: center; font-size:85%;" class="wikitable"
|- bgcolor="#DDDD"
!
!737-100
!737-400
!737-500
!737-600
!737-700/<br />737-700ER
!737-800
!737-900ER
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Krew kokpit || colspan=7 | Dua
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Kapasiti penumpang || 118 (1-class, dense)<br />104 (1-class, standard) || 168 (1-class, dense), <br />159 (1-class, standard) || colspan=2 | 132 (1-class, dense), <br />123 (1-class, standard)) || colspan=1 | 149 (1-class, dense), <br />140 (1-class, standard) || | 189 (1-class, dense), <br />175 (1-class, standard), <br />162 (2-class)|| | 215 (1-class, high-density), <br />204 (1-class, dense), <br />177 (1-class, standard)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Seat Pitch || 30 [[inch|in]] (1-class, dense), <br />34 in (1-class, standard) || colspan=5 | 30 in (1-class, dense), 32 in (1-class, standard) || 28 in (1-class, high-density), <br />30 in (1-class, dense), <br />32 in(1-class, standard)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Seat width || colspan=7 | 17.2 in (1-class, 6 abreast seating)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Panjang || 94 kaki<br />(28.6&nbsp;m) || 119&nbsp;kaki 6 in <br />(36.5&nbsp;m) || 101&nbsp;kaki 8&nbsp;in<br />(31.1&nbsp;m) || 102&nbsp;kaki 6&nbsp;in<br />(31.2&nbsp;m) || colspan=1 | 110&nbsp;kaki 4&nbsp;in<br />(33.6&nbsp;m) || 129&nbsp;kaki 6&nbsp;in<br />(39.5&nbsp;m) || 138&nbsp;kaki 2&nbsp;in<br />(42.1&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Rentang sayap || 93&nbsp;kaki<br />(28.3&nbsp;m) || colspan=2 | 94&nbsp;kaki 8&nbsp;in<br />(28.9&nbsp;m) || colspan=4 | 117&nbsp;kaki 5&nbsp;in<br />(35.7&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Tinggi || 37&nbsp;kaki<br />(11.3&nbsp;m) || colspan=2 | 36&nbsp;kaki 5&nbsp;in<br />(11.1&nbsp;m) || 41&nbsp;kaki 3&nbsp;in<br />(12.6&nbsp;m) || colspan=3 | 41&nbsp;kaki 2&nbsp;in<br />(12.5&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Wing Sweepback || colspan=3 | 25° (436 mrad) || colspan=4 | 25.02° (437 mrad)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Aspect Ratio || 8.83 || colspan = 2 | 9.16 || colspan=4 | 9.45
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Lebar fiuslaj || colspan=7 | 12&nbsp;kaki 4&nbsp;in (3.76&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Tinggi fiuslaj || colspan=7 | 13&nbsp;kaki 2&nbsp;in (4.01&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Lebar kabin || colspan=7 | 11&nbsp;kaki 7&nbsp;in (3.54&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Tinggi kabin || colspan=7 | 7&nbsp;kaki 3&nbsp;in (2.20&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Berat bersih || 61,864 [[pound (mass)|lb]]<br />(28,120&nbsp;kg) || 73,040&nbsp;lb<br />(33,200&nbsp;kg) || 68,860&nbsp;lb<br />(31,300&nbsp;kg) || 80,031&nbsp;lb<br />(36,378&nbsp;kg) || 84,100&nbsp;lb<br />(38,147&nbsp;kg) || 91,108&nbsp;lb<br />(41,413&nbsp;kg) || 98,495&nbsp;lb<br />(44,676&nbsp;kg)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Berat berlepas maksimum || 108,218&nbsp;lb <br />(49,190&nbsp;kg) || 149,710&nbsp;lb <br />(68,050&nbsp;kg) || 133,210&nbsp;lb <br />(60,550&nbsp;kg) || 145,500&nbsp;lb <br />(66,000&nbsp;kg) || '''Basic:''' 154,500&nbsp;lb <br />(70,080&nbsp;kg) <br /> '''ER:''' 171,000&nbsp;lb <br />(77,565&nbsp;kg) || 174,200&nbsp;lb<br />(79,010&nbsp;kg) || 187,700&nbsp;lb<br />(85,130&nbsp;kg)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Berat mendarat maksimum || 99,000&nbsp;lb<br />(44,906&nbsp;kg) || 124,000&nbsp;lb<br />(56,246&nbsp;kg) || 110,000&nbsp;lb<br />(49,895&nbsp;kg) || 121,500&nbsp;lb<br />(55,112&nbsp;kg) || 128,928&nbsp;lb<br />(58,604&nbsp;kg) || colspan=2 | 146,300&nbsp;lb<br />(66,361&nbsp;kg)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Kapasiti kargo || 650&nbsp;kaki³ <br />(18.4&nbsp;m³) || 1,373&nbsp;kaki³ <br />(38.9&nbsp;m³) || 822&nbsp;kaki³ <br />(23.3&nbsp;m³) || 756&nbsp;kaki³ <br />(21.4&nbsp;m³) || 966&nbsp;kaki³ <br />(27.3&nbsp;m³) || 1,591&nbsp;kaki³ <br />(45.1&nbsp;m³) || 1,852&nbsp;kaki³ <br />(52.5&nbsp;m³)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Berlepas pada MTOW || 6,646&nbsp;kaki (1,990&nbsp;m) || 8,483&nbsp;kaki (2,540&nbsp;m) || 8,249&nbsp;kaki (2,470&nbsp;m) || 8,016&nbsp;kaki (2,400&nbsp;m) || 8,283&nbsp;kaki (2,480&nbsp;m) || colspan=2 | 8,181&nbsp;kaki (2,450&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Lelangit perkhidmatan (Service ceiling) || 35,000&nbsp;kaki<br />(10,700&nbsp;m) || colspan=2 | 37,000&nbsp;kaki<br />(11,300&nbsp;m) || colspan=4 | 41,000&nbsp;kaki<br />(12,500&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Kelajuan terbang || colspan=3 | Mach 0.74 (485&nbsp;mph, 780&nbsp;km/h)|| colspan=3 | Mach 0.785 (514&nbsp;mph, 828&nbsp;km/h) || Mach 0.78 (511&nbsp;mph, 823&nbsp;km/h)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Kelajuan maksimum || colspan=7 | Mach 0.82 (544&nbsp;mph, 876&nbsp;km/h, 473 kt)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Jarak pada muatan penuh || 1,860&nbsp;[[batu nautika|NM]] (3,440&nbsp;km) || 2,165&nbsp;NM (4,005&nbsp;km) || 2,402&nbsp;NM (4,444&nbsp;km) || 3,050&nbsp;NM (5,648&nbsp;km) || '''Basic:''' 3,365&nbsp;NM (6,230&nbsp;km) <br /> '''WL:''' 3,900&nbsp;NM (7,220&nbsp;km) <br /> '''ER:''' 5,375&nbsp;NM (9,955&nbsp;km) || 3,060&nbsp;NM (5,665&nbsp;km) || 2,700&nbsp;NM (4,996&nbsp;km) in 1 class layout, <br /> 3,200&nbsp;NM (5,925&nbsp;km) in 2 class layout <br />with 2 aux. tanks
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Kapasiti maksimum bahan api || 4,725 Gelen <br />(17,860 L) || 6,130 Gelen <br />(23,170 L) || 6,296 Gelen <br />(23,800 L) || colspan=3 | 6,875 Gelen <br />(26,020 L) || 7,837 Gelen <br />(29,660 L)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Enjin (x 2)|| [[Pratt & Whitney JT8D|Pratt & Whitney JT8D-7]] || [[CFM International CFM56#CFM56-3 series|CFM International 56-3B-2]] || CFM 56-3B-1 || [[CFM International CFM56#CFM56-7 series|CFM 56-7B20]] || CFM 56-7B26 || CFM 56-7B27 || CFM 56-7
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Tujah maksimum (x 2)|| 19,000&nbsp;lbf (84.5 kN)|| 22,000&nbsp;lbf (97.9 kN)|| 20,000&nbsp;lbf (89.0 kN)|| 20,600&nbsp;lbf (91.6 kN)|| 26,300&nbsp;lbf (116.0 kN)|| colspan=2 | 27,300&nbsp;lbf (121.4 kN)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Tujah terbang (x 2)|| 3,870&nbsp;lbf (17.21 kN)|| 4,930&nbsp;lbf (21.92 kN) || 4,902&nbsp;lbf (21.805 kN)|| 5,210&nbsp;lbf (23.18 kN)|| colspan=3 |5,480&nbsp;lbf (24.38 kN)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Diameter kipas || 44 in (1.12&nbsp;m) || colspan=2 | 60 in (1.52&nbsp;m) || colspan=4 | 61 in (1.55&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Panjang enjin || 126 in (3.20&nbsp;m) || colspan=2 | 93 in (2.36&nbsp;m) || colspan=4 | 98.7 in (2.51&nbsp;m)
|- bgcolor="#EEEEEE"
|Engine Ground Clearance || 20 in (51&nbsp;cm) || colspan=4 | 18 in (46&nbsp;cm) || colspan=2 | 19 in (48&nbsp;cm)
|}
Sources: Boeing 737 Specifications,<ref>[http://www.boeing.com/commercial/737family/specs.html Boeing 737 Technical Information], Boeing Commercial Airplanes.</ref> 737 Airport Planning Report<ref>[http://www.boeing.com/commercial/airports/737.htm Boeing 737 Airplane Characteristics for Airport Planning], Boeing Commercial Airplanes.</ref>

== Kemalangan ==

Sehingga Mei 2010, sejumlah 303 kejadian membabitkan 737 telah berlaku,<ref>[http://aviation-safety.net/database/dblist.php?Type=103 "Boeing 737 incident occurrences."] ''Aviation-Safety.net,'' 23 Mei 2010. Dicapai: 23 Mei 2010.</ref> termasuk 140 [[kejadian dan kemalangan penerbangan|kemalangan hilang pesawat]]<ref>[http://aviation-safety.net/database/type/type.php?type=103 "Boeing 737 Accident summary."] ''Aviation-Safety.net''. Dicapai: 23 Mei 2010.</ref> mengakibatkan sejumlah 4,097 kecelakaan. 737 juga terlibat dalam 106 [[rampasan pesawat|rampasan]] melibatkan 324 kehilangan nyawa.<ref>[http://aviation-safety.net/database/type/type-stat.php?type=103 "Boeing 737 Accident Statistics"], Aviation-Safety.net, 3 Disember 2007. Dicapai: 23 Mei 2010.</ref>

;Kejadian penting melibatkan pesawat 737-100/-200
* [[17 November]] [[2013]] - Sebuah pesawat [[Tatarstan Airlines]] [[Penerbangan 363 Tatarstan Airlines|terhempas]] sewaktu mendarat di [[Lapangan Terbang Kazan]], mengakibatkan 50 kematian.
* 29 Oktober 2006 - [[Penerbangan 53 ADC Airlines]], sebuah 737-200 terhempas semasa ribut selepas tidak lama berlepas dari [[Abuja]], [[Nigeria]]. Semua tetapi tujuh daripada 104 penumpang dan krew dilaporkan telah terbunuh.<ref> [http://www.cnn.com/2006/WORLD/africa/10/29/nigeria.crash/index.html "Muslim leader among those killed in Nigerian plane crash."]</ref>
* 24 Ogos 2008 - [[Penerbangan 6895 Iran Aseman Airlines]], sebuah 737-200 terhempas apabila mencuba pendaratan kecemasan selepas 10 minit pelepasan. Pesawat tersebut sedang terbang dari [[Bishkek]], [[Kyrgyzstan]] ke [[Tehran]]. Daripada 83 penumpang dan 7 krew, terdapat 22 yang terselamat.
* [[4 Disember]] [[1977]] - [[Penerbangan 653 Malaysia Airlines|Penerbangan 653 Malaysia Airlines System]] terhempas di Kampung Tanjung Ladang, [[Tanjung Kupang]]. Kesemua 93 penumpang dan 7 [[anak kapal]] pesawat maut dan kebanyakan mayat hancur berkecai.
Lihat [[Boeing 737 Classic#Incidents and accidents|Boeing 737 Classic incidents]] dan [[Boeing 737 Next Generation#Accidents and incidents|Boeing 737 Next Generation incidents]] untuk variasi lain 737.

== Rujukan ==
{{reflist}}

== Pautan luar ==
{{commons|Boeing 737}}
* [http://www.boeing.com/commercial/737family/background.html 737 page on Boeing.com]
* [http://www.b737.org.uk/ Boeing 737 technical guide site]
* [http://www.b737.org.uk/unpavedstripkit.htm About the gravel kit on Boeing 737-200]
* [http://www.aerospace-technology.com/projects/boeing737_NG/ Aerospace Technology - Boeing 737-600/700/800/900]
* [http://www.flightinternational.com/Articles/2006/01/31/Navigation/252/204410/Celebrating+the+5%2c000th+aircraft+The+Boeing+737+story.html Celebrating the 5000th 737 on FlightInternational.com]

{{Boeing airliners}}
{{aviation lists}}

[[Kategori:Pesawat Boeing|737]]
[[Kategori:Pesawat Amerika Syarikat 1960-1969|737]]