Lihat sumber bagi Mil Mi-28

{{Infobox Aircraft
 |name= Mi-28 "Havoc"
 |image=Image:VVS 100th IMG 0063 (7727429476).jpg
 |caption= 
 |type= [[Helikopter penyerang]]
 |manufacturer= [[Mil Moscow Helicopter Plant|Mil]] 
 |designer=
 |first flight= Januari 1988
 |introduced= 15 Oktober 2009 (Mi-28N)<ref>{{cite web|url=http://www.take-off.ru/news/114-news07-10-2011/595-mi-28n-vvs-10-2011 |title=Журнал ''Взлёт'': ВВС России передано еще шесть Ми-28Н |publisher=''Take-off.ru''|date=8 October 2011}}</ref>
 |retired=
 |status= Dalam penyerahan
 |primary user= [[Tentera Udara Rusia]]
 |more users= [[Tentera Udara Venezula]]<br> [[Tentera Udara Algeria]] <br> [[Tentera Udara Kenya]] <br>[[Tentera Udara Iraq]]<!-- Limit is three (3) in 'more users' field, four (4) total users with primary user. See Operators section below for others. Please separate with. -->
 |produced= 1982–kini
 |number built= 126<ref name=MF>{{cite web|last=Writer|first=Staff|title=The Mil Mi-28 Havoc has since become the standard attack helicopter for the Russian Air Force and Army – fielded alongside the rival Ka-50/Ka-52 series|url=http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=156|publisher=''MilitaryFactory.com''|date=26 February 2014}}</ref>
 |unit cost= €12 juta <ref>[http://www.aviastar.org/helicopters_eng/mi-28.php source]</ref>
 |developed from = [[Mil Mi-24]] 
 |variants with their own articles= 
}}

'''[[Mil]] Mi-28''' ([[nama pengenalan NATO]] "Havoc") merupakan sebuah [[helikopter penyerang]] buatan Rusia. Helikopter ini boleh digunakan dalam semua keadaan cuaca, siang dan malam. Ia mempunyai kokpit bagi dua orang krew dalam kedudukan sebaris dan berperanan sebagai helikopter anti armor. Helikopter ini merupakan sebuah helikopter penyerang khusus dan tidak memiliki keupayaan untuk mengangkut anggota tentera, Peranannya sebagai helikopter anti kereta kebal adalah sangat berkesan berbanding [[Mil Mi-24]]. Ia membawa meriam tunggal di bawah hidungnya, selain daripada persenjataan lain yang boleh dipasang pada pilon di bawah tunggul sayap.

==Pembangunan==
Pembangunannya Mi-28 bermula berikutan selesainya [[Mil Mi-24|Mi-24]], sebuah helikopter penyerang unik yang memiliki keupayaan untuk mengangkut anggota tentera, pada 1972. Rekabentuk Mi-28 diilhamkan oleh Mi-24{{Fact|date=February 2007}} dengan mengurangkan keupayaan mengangkut anggota tentera daripada lapan kepada tiga orang. Dengan meninggalkan keperluan kabin, helikopter ini memiliki keupayaan keseluruhan lebih baik dan kelajuan maksimum lebih tinggi, yang mana merupakan faktor penting bagi peranan menentang kereta kebal dan helikopter musuh serta melindungi operasi pendaratan helicopter. Pada awalnya, banyak rekabentuk berbeza yang telah dipertimbangkan, termasuk projek bukan konvensional dengan dua rotor utama, memasang enjin pada sayap (dalam susunan bersudut tepat), dan dengan bebaling [[konfigurasi penolak|penolak]] tambahan pada ekor. Pada 1977, rekabentuk awal telah dipilih, dalam bentuk susunan klasik rotor tunggal. Ia hilang persamaan dengan Mi-24, di mana kanopinya juga lebih kecil dan permukaan rata.

Pada 1982, rekabentuk dan contohnya telah diterima. Prototaip (no. 012) telah membuat penerbangan sulung pada 10 November, 1982, diikuti dengan prototaip kedua  (no. 022), yang dibina pada 1983. Pada 1984, ia telah melengkapkan tahap pertama ujian, tetapi pada Oktober 1984 [[Tentera Udara Soviet]] telah memilih helikopter [[Kamov Ka-50]] yang lebih canggih sebagai helikopter anti kereta kebal baru. Pembangunan Mi-28 diteruskan tetapi diberi keutamaan rendah. Pada Disember 1987, pengeluaran Mi-28 di [[Rostov on Don]], Rosvertol telah diluluskan.

Pada Januari 1988, prototaip pertama '''Mi-28A''' (no. 032) telah diterbangkan. Ia dilengkapi dengan enjin yang lebih kuat dan rotor ekor berbentuk "X" sebagai alternatif kepada bentuk standard tiga bilah. Versi bari ini membuat kemunculan pertama semasa [[Pertunjukan Udara Paris]] pada Jun 1989. Pada 1991, helikopter kedua Mi-28A (no. 042) telah dibina. Program Mi-28A telah dibatalkan pada 1993, disebabkan tidak standing dengan Ka-50, dan lebih jelas lagi tidak berupaya untuk beroperasi dalam semua keadaan cuaca. Pada 1990, biro rekabentuk telah menandatangani perjanjian bagi mengeksport bahagian-bahagian Mi-28A ke [[Iraq]] untuk dipasangkan menjadi Mi-28L {{Fact|date=April 2007}}, akan tetapi rancangan terganggu disebabkan oleh meletusnya [[Perang Teluk]].

Sebuah kelainan lain, '''Mi-28N''', telah didedahkan pada 1995, designasi '''N''' bermaksud "malam". Prototaip (no. 014) telah diterbangkan pada 14 November, 1996. Antara cirri ketara radar dalam penutup bulat yang dipasang di atas rotor utama, menyerupai pada helikopter [[AH-64 Apache|AH-64D Longbow Apache]] milik Amerika Syarikat. Ia juga memiliki alat pembidik dan penglihatan Tor yang ditambahbaik pada bawah hidung, termasuk kamera TV dan [[pandang hadapan inframerah]] (FLIR). Disebabkan masalah dana, pembangunan telah terganggu. Prototaip kedua dengan rekabentuk rotor dipertingkat telah didedahkan pada Mac 2004 di Rosvertol.
<!-- this is much better than american version -->
<!-- Image with unknown copyright status removed: [[Image:Mi-28_1small.jpg|right|thumb|300px|Mil Mi-28]] -->
[[Image:Mi-28 gun.jpg|right|thumb|Pemasangan meriam pada Mil Mi-28.]]
Perubahan situasi ketenteraan selepas [[Perang Dingin]] menjadikan helikopter anti kereta kebal khusus seperti  Ka-50, kurang berguna. Dari segi lain, versi dua tempat duduk [[Ka-52]] untuk semua keadaan cuaca memiliki keupayaan yang lebih buruk disebabkan penambahan berat. Kelebihannya Mi-28N, seperti kebolehan beraksi dalam semua keadaan cuaca, berkos rendah, persamaan dengan Mi-24, menjadi semakin penting. Pada 2003, Panglima Tentera Udara Rusia telah mengatakan bahawa helikopter Mi-28N akan menjadi helikopter penyerang standard bagi Rusia.<ref>[http://lenta.ru/articles/2004/10/28/chopper/ lenta.ru (Russian)]</ref>

Siri pertama Mi-28N telah diserahkan kepada Tentera Darat Rusia. <ref>[http://lenta.ru/news/2006/05/30/hunter/ lenta.ru (Russian)]</ref> Helikopter ini mengikuti dua buah helikopter pra-siri yang telah digunakan untuk diuji oleh tentera darat. Helikopter ini telah memulakan perkhidmatan pada 2006, bersama-sama Ka-50/Ka-52.<ref>[http://rian.ru/defense_safety/20060102/42829374.html rian.ru (Russian)]</ref> Sehingga 10 buah helikopter akan dibeli pada 2006 <ref>[http://rian.ru/defense_safety/weapons/20060518/48299094.html rian.ru {{ru icon}}]</ref> daripada sejumlah 300 buah yang akan dibeli sehingga tahun 2015.<ref>[http://lenta.ru/news/2007/10/23/mil/ lenta.ru {{ru icon}}]</ref>
[[Image:Mi-28 sensors.jpg|left|thumb|Penderia-penderia pada hidung Mil Mi-28.]]
Terdapat versi eksport yang dikenali sebagai '''Mi-28NE''', dan helikopter versi waktu siang yang lebih ringkas '''Mi-28D''', berdasarkan rekabentuk Mi-28N, tetapi tanpa radar dan FLIR.

==Huraian==

Mi-28 memiliki dua kokpit yang mempunyai perisai kukuh, hidung yang penuh dengan peralatan elektronik dan rotor ekor berbentuk-X yang kecil.
 
Enjinnya terdiri daripada dua buah turbin gas Isotov TV-3-117VM (t/n 014) yang menghasilkan kuasa 2,200 hp. Rotor ekor berbentuk-X (55 darjah) memiliki ciri-ciri pengurangan bunyi.

Meskipun Mi-28 tidak bertujuan digunakan sebagai pengangkut, ia masih memiliki ruang penumpang kecil yang boleh membawa tiga orang penumpang. Kegunaannya adalah untuk menyelamatkan krew helikopter yang ditembak jatuh.

==Kelainan==
[[Image:Mi-28 armament.jpg|right|thumb|Muatan persenjataan Mil Mi-28.]]
* '''Mi-28A''' – Helikopter pengeluaran anti kereta kebal asal. Pembangunannya selesai pada 1998, penerbangan sulung pada 2003.
* '''Mi-28N'''/MMW Havoc – Helikopter untuk semua keadaan cuaca, siang dan malam. Ia dilengkapi dengan stesyen radar gelombang milimeter pemasangan atas, IR-TV, dan pengukur laser. Siri Mi-28N akan memiliki dua enjin TV3-117V MA-SB3 (2500 hp setiap satu), yang dikeluarkan oleh [[Motor-Sich]] dari Ukraine. Berat berlepas maksimum adalah 11,500 kg, berata muatan maksimum adalah 2,350 kg.
** Mi-28N telah memasuki perkhidmatan di bawah nama "Pemburu Malam" ({{lang-ru|Ночной охотник}}). Satu skuadron Mi-28N dari bandar [[Torzhok]] telah mengambil bahagian dalam latihan bersama tentera darat di Belorussia pada Jun 2006.
* '''Mi-28D''' – versi ringkas operasi waktu siang. Menyamai Mi-28N, tetapi tanpa radar pemasangan di atas rotor dan pembidik saluran TV. Harga bagi sebuah adalah AS$ 15 -17 juta.
* '''Mi-28NAe''' – versi eksport yang ditawarkan kepada [[Korea Utara]].
* '''[[Mil Mi-40|Mi-40]]''' – versi pengangkut bersenjata.

==Pengguna==
; {{RUS}}
* [[Tentera Udara Rusia]] – 43 buah dalam perkhidmatan.{{Fact|date=May 2008}} (''325 buah pada 2015'')<ref>{{Cite web |url=http://www.kommersant.com/p-11581/Combat_helicopter/ |title=Russia’s Air Force to Replace Combat Helicopters by 2015 |access-date=2008-12-19 |archive-date=2007-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071026052952/http://www.kommersant.com/p-11581/Combat_helicopter/ |url-status=dead }}</ref>
**Pusat Latihan Tempur dan Penerbangan Perseorangan ke-344, [[Torzhok]]
**Rejimen Helikopter Merdeka ke-55, [[Korenovsk]], dilaporkan merupakan unit operasi terancang pertama<ref>Roy Braybrook, [http://www.thefreelibrary.com/Mean+dedicated+machines:+the+need+to+be+able+to+stop+hundreds+of...-a0171018010 Armada International], October 1, 2007</ref>
**Rejimen Helikopter ke-118 - Dmitriyevka, Oblast, menggunakan 21 buah Mi-28 dengan lebih daripada 80 buah akan diserahkan sehingga 2013.

;{{VEN}}
*[[Tentera Udara Venezuela]] – 4 buah Mi-28N/MMW akan diserahkan pada 2009 dan  10 buah lagi pada 2010<ref>[http://www.fav-club.com/fn.htm#VENEZUELA Venezuela data] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090830180257/http://www.fav-club.com/fn.htm#VENEZUELA |date=2009-08-30 }}, fav-club.com.</ref>

==Spesifikasi (Mi-28A, 1987)==
[[Image:Mil Mi-28 schema.png|right|300px]]
{{aircraft specifications
<!-- if you do not understand how to use this template, please ask at [[Wikipedia talk:WikiProject Aircraft]] -->
<!-- please answer the following questions -->
|plane or copter?=copter
|jet or prop?=prop
<!-- Now, fill out the specs.  Please include units where appropriate (main comes first, alt in parentheses). If an item doesn't apply, like capacity, leave it blank. For additional lines, end your alt units with )</li> and start a new, fully-formatted line with <li> -->
|crew= 1 juruterbang (belakang), 1 juru navigasi/operator senjata (depan)
|length main= 17.01 m
|length alt= 55 kaki 9 in
|span main=17.20 m
|span alt= 56 kaki 5 in 
|height main= 3.82 m
|height alt= 12 kaki 7 in
|area main=
|area alt=
|empty weight main=8,095 kg
|empty weight alt= 17,845 lb
|loaded weight main=10,400 kg
|loaded weight alt= 22,930 lb
|max takeoff weight main=11,500 kg
|max takeoff weight alt= 25,705 lb
|engine (prop)=[[Klimov TV3]]-117VMA
|type of prop=[[turboshaft]]
|number of props=2
|power main= 1,450 kW
|power alt= 1,950 hp
|max speed main=300 km/j
|max speed alt=187 bsj
|range main=1,100 km
|range alt=640 batu
|ceiling main=5,800 m
|ceiling alt=19,000 kaki
|climb rate main=
|climb rate alt=
|loading main=
|loading alt=
|power/mass main=
|power/mass alt=
|armament=
* 1x meriam [[Shipunov 2A42]] berkaliber 30 mm di pasang pada dagu dengan 300 butir peluru (tembakan pada garis mendatar 220°)
* Sehingga 2,300 kg persenjataan pada empat tenggekan, termasuk bom, roket, peluru berpandu dan pod meriam.
}}

==Spesifikasi (Mi-28N)==
===Ciri-ciri umum===
* '''Crew:''' 2, juruterbang dan operator senjata
* '''Length:''' 17.01 m (55 kaki 10 in)
* '''Main rotor diameter:''' 17.20 m (56 kaki 5 in)
* '''Height:''' 3.82 m (12 kaki 6 in) (tanpa radar)
* '''Main rotor area:''' 232.4 m² (2,500 kaki²)
* '''Empty:''' 7,890 kg (17,394 lb)
* '''Loaded:''' 10,400 kg (22,930 lb)
* '''Maximum takeoff:''' 12,100 kg (26,700 lb)
* '''Powerplant:''' 2x [[Klimov TV3]]-117VM turboshaft, 1,640 kW (2,200 shp) setiap enjin

===Prestasi===
* '''Maximum speed:''' 324 km/j (201 bsj)
* '''Range:''' 460 km (286 batu) 
* '''Service ceiling:''' 5,750 m (18,900 kaki)
* '''Rate of climb:''' 816 m/min (2,680 kaki/min)
* '''Main rotor loading:''' 45 kg/m² (9 lb/kaki²)
* '''Power/Mass:''' 0.31 kW/kg (0.19 hp/lb)

===Persenjataan===
* 1x meriam [[Shipunov 2A42]] berkaliber 30 mm dengan 300 butir peluru (tembakan pada satah mendatar 220°)
* Sehingga 2,400 kg (4,400 lb) persenjataan pada empat tenggekan termasuk bom, roket, pod meriam, peluru berpandu anti kereta kebal dan anti udara.

==Lihat juga==
{{commons}}
{{aircontent
|related=
* [[Mil Mi-24]]
|similar aircraft=
* [[Agusta A129 Mangusta]]
* [[AH-64 Apache]]
* [[AH-1Z Viper]]
* [[Denel AH-2 Rooivalk]]
* [[Eurocopter Tiger]]
* [[Kamov Ka-50|Kamov-50/52]]
* [[CAIC WZ-10]]
}}

==Rujukan==
{{reflist}}

==Pautan luar==
* [http://www.aviation.ru/Mi/#28 aviation.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060514065019/http://www.aviation.ru/Mi/#28 |date=2006-05-14 }}
* [http://www.mi-helicopter.ru/rus/index.php?id=145 Official history] {{ru icon}}
* [http://www.mi-helicopter.ru/rus/index.php?id=226 Official technical data] {{ru icon}}
* [http://youtube.com/watch?v=QljIfRZhNU0 Video at YouTube] from airshow (aerobatic figures)

{{Pesawat Mil}}
{{aviation lists}}

[[Kategori:Pesawat Mil]]
[[Kategori:Pesawat penyerang Soviet 1980-1989]]
[[Kategori:Helikopter tentera]]