Lihat sumber bagi Sejarah Adelaide

{{History of Australia}}
[[File:"Aboriginal Family Travelling" by W.A. Cawthorne.jpg|thumb|250px|''Perjalanan Keluarga Orang asli'' oleh W.A. Cawthorne.]]
[[Image:Advertisement 1835.jpg|thumb|210px|Iklan 1835.]]
[[Image:Portrait of col william light.jpg|thumb|170px|Kolonel [[William Light]].]]
Artikel ini memperincikan '''Sejarah Adelaide''' daripada aktiviti manusia yang pertama di rantau ini hingga abad ke-20. [[Adelaide]] ialah [[bandar baru|bandar terancang]] ditubuhkan pada 1836 dan merupakan ibu negeri [[Australia Selatan]].

== Penempatan asli ==
:''Untuk penempatan awal manusia '''Australia''' lihat [[Prasejarah Australia]]''
Dataran Adelaide telah didiami oleh suku [[orang Kaurna|Kaurna]] sebelum pendudukan Eropah, wilayah mereka bermula dari apa yang kini [[Cape Jervis, Australia Selatan|Cape Jervis]] ke [[Port Broughton, Australia Selatan|Port Broughton]]. Kaurna hidup dalam kumpulan-kumpulan keluarga dipanggil ''yerta'', satu perkataan yang juga merujuk kepada kawasan tanah yang menyokong kumpulan keluarga. Setiap yerta merupakan tanggungjawab orang dewasa Kaurna yang mewarisi negeri itu dan mempunyai pengetahuan mendalam mengenai sumber-sumber dan ciri-cirinya. Kaurna membawa kewujudan nomad dalam lingkungan Yerta dalam kumpulan keluarga besar sekitar 30 orang. Kawasan di mana [[pusat bandar Adelaide]] kini berada dipanggil "[[Tarndanya]]",<ref>[http://kaurnaplacenames.com/primary.php?id=4625 "Tarndanya"], KauranaPlaceNames.com. Retrieved 2009-09-09.</ref> yang diterjemahkan sebagai "batu kanggaru merah jantan", kawasan di sepanjang tebing selatan apa yang kini dikenali sebagai [[Sungai Torrens]]. Bilangan Kaurna telah banyak berkurangan disebabkan oleh sekurang-kurangnya dua [[wabak]] buruk [[cacar]] berlangsung sebelum penempatan Eropah, yang telah diangkut hiliran di sepanjang [[Sungai Murray]]. Apabila peneroka Eropah tiba pada tahun 1836, anggaran penduduk Kaurna adalah di antara 300-1000 orang.

== Persediaan British untuk menubuhkan koloni ==
Kapten British [[Matthew Flinders]] dan Kapten Perancis [[Nicolas Baudin]] secara berasingan memetakan pantai selatan benua Australia. Pada 1802 Flinders menamakan [[Gunung Lofty]], tetapi merekodkan sedikit daripada kawasan yang kini adalah Adelaide. Pada 1830 [[Charles Sturt]] meneroka [[Sungai Murray]] dan kagum dengan apa yang beliau lihat secara ringkas, kemudian menulis:
:"Tergesa-gesa .... sebagaimana pandangan saya, mata saya tidak pernah melihat sebuah negara yang aspeknya lebih cerah, atau yang lebih baik, dari apa yang memenuhi ruang di antara tasik (Tasik Alexandrina) dan banjaran St Vincent Gulf, dan, bersambungan ke utara dari Gunung Barker terbentang jauh, tanpa sebarang sempadan yang boleh dilihat".

Kapten [[Collet Barker]], dihantar oleh Gabenor [[New South Wales]] [[Ralph Darling]], menjalankan kajian yang lebih menyeluruh di kawasan ini pada tahun 1831, seperti yang disyorkan oleh Sturt. Selepas berenang di [[Muara Murray|muara Sungai Murray]], Barker telah dibunuh oleh penduduk asli yang mungkin mempunyai hubungan dengan pemburu anjing laut dan banduan yang melarikan diri di rantau ini. Walaupun begitu, kajian lebih terperinci beliau membawa Sturt untuk membuat kesimpulan dalam laporan 1833 beliau:
:"Nampaknya tempat yang akhirnya telah dijumpai di pantai selatan [[New Holland (Australia)|New Holland]] yang penjajah mungkin akan usahakan dengan setiap prospek kejayaan ....Semua yang pernah mendarat di pantai timur St. Vincent's Gulf akan bersetuju tentang kekayaan tanah dan banyaknya padang ragut."

=== Edward Wakefield ===
Sekumpulan di Britain yang diketuai oleh [[Edward Gibbon Wakefield]] telah ingin memulakan koloni berdasarkan penempatan bebas dan bukan buruh banduan. Selepas masalah dalam tanah jajahan Australia lain yang berbangkit daripada kaedah penempatan yang sedia ada, masa yang sesuai untuk membentuk pendekatan yang lebih teratur untuk mewujudkan tanah jajahan. Pada 1829, Wakefield yang dipenjara menulis rangkaian surat tentang penjajahan yang sistematik yang kemudian diterbitkan dalam surat khabar harian.

Wakefield mencadangkan bahawa berbanding pemberian tanah bebas kepada peneroka seperti yang berlaku di tanah jajahan lain, tanah itu harus dijual. Wang dari pembelian tanah akan digunakan semata-mata untuk mengangkut pekerja ke tanah jajahan secara percuma, untuk menjadi pekerja yang bertanggungjawab dan mahir dan bukannya orang fakir dan banduan. Harga tanah perlu cukup tinggi supaya pekerja yang menyimpan untuk membeli tanah mereka sendiri kekal dalam [[tenaga kerja]] buat masa yang cukup lama untuk mengelakkan [[kekurangan tenaga kerja]].

=== Persatuan Australia Selatan ===
[[Robert Gouger]], Setiausaha Wakefield mempromosikan teori Wakefield dan menganjurkan persatuan orang yang berminat dalam skim ini. Pada tahun 1834 Persatuan Australia Selatan, dengan bantuan tokoh-tokoh seperti [[George Grote]], [[Sir William Molesworth, 8th Baronet|William Molesworth]] dan [[Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington|Duke of Wellington]] memujuk Parlimen British meluluskan [[Akta Australia Selatan 1834|Akta Penjajahan Australia Selatan]], menggantikan dua organisasi terdahulu yang gagal.

Wakefield mahu ibu kota koloni untuk dipanggil [[Wellington]], tetapi [[William IV dari United Kingdom|King William IV]] lebih suka ia akan dinamakan sempena [[permaisuri]] beliau, [[Adelaide dari Saxe-Meiningen]]. Kerajaan British melantik Lembaga Pesuruhjaya daripada orang yang dicalonkan oleh Persatuan Australia Selatan, dengan tugas menguruskan tanah jajahan baru dan memenuhi syarat menjual sekurang-kurangnya tanah bernilai £ 3500. Wilayah dan ibu kotanya telah dinamakan, terancang, diiklankan dan sebahagian besarnya dijual sebelum peneroka menjejakkan kaki di rumah baru mereka.

Laluan bebas diberikan kepada pekerja yang sesuai, biasanya lelaki dan wanita dan haiwan di bawah 30 tahun yang sihat dan berkelakuan baik. Mereka dijangka melaksanakan janji mereka untuk bekerja dengan gaji sehingga mereka telah menyimpan cukup untuk membeli tanah mereka sendiri dan mengambil orang lain bekerja, proses mengambil sekurang-kurangnya 3 atau 4 tahun. Jualan tanah digalakkan dengan memberikan satu ekar (4,000 m²) tanah bandar di Adelaide untuk setiap 80 ekar (32 ha) tanah luar bandar yang dijual. Pembeli terbesar tanah ialah [[Syarikat Selatan Australia]] yang diketuai oleh [[George Fife Angas]], yang membeli tanah yang cukup untuk Australia Selatan terus hidup, dan terus mempengaruhi pembangunan masa depan koloni.

Dengan syarat kerajaan British dipenuhi, Raja William IV menandatangani [[Surat Kurnia penubuhan Wilayah Australia Selatan|Surat Kurnia]] dan peneroka dan pegawai pertama belayar pada awal 1836.

== Penempatan British (1836) ==
[[File:Charles Hill - The Proclamation of South Australia 1836 - Google Art Project.jpg|thumb|350px|''Pengisytiharan Australia Selatan 1836'', Charles Hill.]]
[[Image:Adelaide North Tce 1839.jpg|thumb|270px|Adelaide pada tahun 1839, melihat tenggara dari [[North Terrace, Adelaide|North Terrace]].]]
Pada bulan Februari 1836 ''John Pirie'' dan ''Duke of York'' memulakan pelayaran ke Australia Selatan. Mereka diikuti oleh ''Cygnet'' dan ''Lady Mary Pelham'' pada Mac, pada bulan April oleh ''Emma'', pada bulan Mei oleh ''Rapid'' (membawa Kolonel Light) dan kemudian oleh ''Africaine'' (membawa Robert Gouger) dan ''Tam o' Shanter''. Kebanyakan membawa bekalan dan peneroka ke [[Pulau Kanggaru]] di tapak [[Kingscote, Australia Selatan|Kingscote]] hari ini, untuk menunggu keputusan rasmi mengenai lokasi dan pentadbiran tanah jajahan baru. Pada masa ''Duke of York'' tiba di Pulau Kanggaru, ''[[HMS Buffalo (1813)|HMS Buffalo]]'' (yang membawa Gabenor [[John Hindmarsh]]) sedang dalam perjalanan.

[[pengukuran|Juruukur]] Kolonel [[William Light]], yang mempunyai dua bulan untuk menyelesaikan tugas beliau, menolak lokasi bagi penempatan baru seperti Pulau Kanggaru, [[Port Lincoln]] dan [[Encounter Bay]]. Beliau dikehendaki untuk mencari tapak dengan [[pelabuhan]], [[tanah pertanian]], [[air tawar]], [[komunikasi]] dalaman dan luaran tersedia, [[bahan binaan]] dan [[saliran]]. Sebahagian besar peneroka telah berpindah dari Pulau Kanggaru ke [[Glenelg, Australia Selatan|Holdfast Bay]] tapak Glenelg masa kini, dengan Gabenor Hindmarsh tiba pada 28 Disember 1836 untuk [[Pengisytiharan|mengisytiharkan]] wilayah Australia Selatan.

Light terpaksa bekerja cepat kerana peneroka tidak sabar-sabar untuk mengambil milik tanah yang mereka telah beli dan semakin tidak sabar. Air masin [[Sungai Port]] telah disemak dan disifatkan sebagai pelabuhan yang sesuai, Walau bagaimanapun tidak ada air tawar berhampiran. [[Sungai Torrens]] telah ditemui di selatan Sungai Port dan timur laut Holdfast Bay, dan Light dan pasukannya menentukan lokasi dan susun atur yang tepat di bandar ini.

Light menyukai lokasi di tanah yang menaik di sepanjang lembah Torrens di antara pantai dan bukit yang akan bebas daripada banjir. Gabenor Hindmarsh semasa ketibaan mulanya meluluskan lokasi, tetapi mrngubah fikirannya memikirkan bahawa tapak yang sepatutnya ialah dua batu (3&nbsp;km) lebih dekat dengan pelabuhan (kawasan yang tidak sesuai akibat banjir). Penjajah lain fikir [[Port Lincoln]] atau [[Encounter Bay]] akan menjadi tapak yang lebih baik. Selepas penyebaran kata kesat dan peraaan tidak puas hati, terutamanya ke arah Light, mesyuarat awam pemilik tanah dipanggil pada 10 Februari 1837, di mana undi telah diadakan menghasilkan 218 kepada 127 yang memihak kepada Light lalu menyelesaikan isu untuk masa itu.

Kaji selidik itu telah disiapkan pada 11 Mac 1837, yang merupakan satu pencapaian yang besar dengan masa yang diambil untuk melengkapkan kaji selidik yang setanding. Pelan bandar dengan teliti disesuaikan dengan [[topografi]] kawasan ini: Lembah Torrens [[Adelaide Parklands|telah disimpan sebagai taman]] dan kawasan bandar telah dirancang di atas tanah tinggi di utara dan selatan. Adelaide telah dibahagikan kepada dua daerah utara dan selatan sungai dengan [[Adelaide Utara]] terdiri daripada 342 ekar (1.4&nbsp;km²) dan Adelaide {{convert|700|acre|km2}}, dikelilingi oleh 2,300 ekar (9&nbsp;km²) diasingkan sebagai taman rekreasi dan acara keramaian.

[[Pelan grid|Corak grid jalan-jalan Adelaide]] menampilkan dataran berpusat ([[Victoria Square, Adelaide|Victoria Square]]) dan empat dataran yang lebih kecil ([[Hindmarsh Square, Adelaide|Hindmarsh]], [[Hurtle Square, Adelaide|Hurtle]], [[Light Square, Adelaide|Light]] dan [[Whitmore Square, Adelaide|Whitmore]]). Adelaide Utara memaparkan [[Wellington Square, Adelaide Utara|Wellington Square]]. Ruang untuk bangunan awam seperti [[Rumah Kerajaan, Adelaide|Rumah Kerajaan]], gudang kerajaan, [[Taman Botani Adelaide|taman botani]], [[Hospital Diraja Adelaide|hospital]], [[West Terrace Cemetery|tanah perkuburan]] dan rizab orang asli telah dimasukkan dalam taman.

== Tahun pertama ==
[[Image:Governor John Hindmarsh.jpg|thumb|170px|Gabenor [[John Hindmarsh]].]]
[[Image:George Gawler.jpg|thumb|170px|Gabenor [[George Gawler]].]]
[[Image:George Edward Grey.jpg|thumb|170px|Gabenor [[George Edward Grey|George Grey]].]]

===Hindmarsh===

== Lihat juga ==
* [[Garis masa sejarah Adelaide]]
* [[Wawasan Light]]
* [[Hari Pengisytiharan]]
* [[Talian Darat Telegraf Australia]]
* [[Jawatankuasa Penamaan Jalan (Adelaide)]]
* [[The Old Gum Tree]]
* [[Rumah Kerajaan Lama, Australia Selatan|Rumah Kerajaan Lama]], [[Taman Negara Belair|Belair]]


== Rujukan ==
{{Reflist}}
== Bacaan lanjut ==
*Elizabeth Kwan ''Living in South Australia: A Social History Volume 1: From Before 1836 to 1914'' (1987)
*Kathryn Gergett and Susan Marsden ''Adelaide: A brief History'' (1996)
*Derek Whitelock ''Adelaide: From Colony to Jubilee'' (1985)

== Pautan luar ==
*[http://www.adelaidereview.com.au/archives/2004_07/issuesandopinion_story2.shtml  A History of the Kingston plan of Adelaide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060718214542/http://www.adelaidereview.com.au/archives/2004_07/issuesandopinion_story2.shtml |date=2006-07-18 }}

{{DEFAULTSORT:History Of Adelaide}}
[[Category:Sejarah Adelaide| ]]
[[Category:Sejarah Australia Selatan|Adelaide]]