Brontekst bekijken van Bambara (taal)

[[Bestand:Manding.png|thumb|right|Verspreiding van Bambara]]'''Bambara''', ook bekend onder de naam '''Bamanankan''', is een [[Mandétalen|Mandétaal]] die door meer dan zes miljoen mensen gesproken wordt, voornamelijk in [[Mali]].
Samen met het [[Dioula]] en [[Maninka]] vormt het de dialectfamilie van het [[Mandekan]]. Vooral de verschillen met het Dioula zijn klein. Tezamen worden deze talen of dialecten gesproken door meer dan vijftien miljoen mensen in [[West-Afrika]], naast Mali vooral in [[Burkina Faso]], de [[Ivoorkust]] en [[Gambia (land)|Gambia]]. Het Bambara is een van de nationale talen van Mali, en de taal die in dat land het meest gesproken wordt.

Het is een [[SOV-woordvolgorde|SOV]]-taal (onderwerp-lijdend voorwerp-werkwoord) met twee [[toontaal|tonen]]. De taal heeft zeven [[klinker (klank)|klinkers]]: a, e (uitspraak "é"), é (uitspraak "eu"), i, o (kort), ó (lang) en u (uitspraak "oe"). Vaak worden deze klinkers genasaleerd, dat wil zeggen door de neus uitgesproken (als in het Frans 'vin' of 'bon'). De taal heeft sterke invloed ondergaan van het [[Frans]] vanwege de kolonisatie. Het schrijven van de taal is geïntroduceerd tijdens de koloniale Franse overheersing. Het [[alfabetisme]] is laag. De belangrijkste dialecten zijn: Somono, Segou, San, Beledugu, Ganadugu, Wasulu en Sikasso.

Vanuit de [[Mathematische taalkunde|wiskundige taalkunde]] gezien is Bambara interessant omdat tot nu toe voor maar zeer weinig talen aangetoond kon worden dat ze niet [[contextvrij]] zijn. Voor het [[Zürichduits]] en [[Nederlands]] steunt het bewijs op de [[zinsbouw]], terwijl dat voor het Bambara steunt op de [[woordvorming]].
<!--La littérature en langue bambara se développe lentement, du fait de la prédominance du [[français]] comme « langue des élites », mais il existe cependant une tradition orale vivante, constituée principalement d'histoires et de contes de rois et de héros. Cette tradition orale se transmet par les [[griot]]s, qui sont à la fois des conteurs, des chanteurs et des livres d'histoire humains qui ont étudié l'art du chant et du récit pendant de longues années. Beaucoup de leur chansons sont très anciennes, la tradition les fait remonter pour certaines aux temps de l'ancien [[royaume du Mali]].

== Dioula ==
Le dioula est relié au bambara de la même façon que l'[[anglais]] des [[États-Unis]] est lié à l'anglais d'[[Angleterre]]. C'est probablement la langue la plus utilisée pour le commerce en Afrique de l'Ouest.-->

== Schrift ==
Sinds de [[1970-1979|jaren zeventig]] wordt het Bambara geschreven met het [[Latijns alfabet|Latijnse alfabet]], met een aantal toegevoegde [[fonetisch]]e tekens als ɛ, ɔ en ɲ). Tonaliteit wordt aangegeven met accenten.

[[N'Ko]] is een schrift dat in [[1949]] ontworpen is door [[Solomana Kante]] als een schriftsysteem voor de Mandeïsche talen van West-Afrika; N’Ko betekent "Ik zeg" in al deze talen. Kante ontwierp N’Ko als antwoord op wat volgens hem opvattingen waren dat Afrikanen een "cultuurloos volk" waren omdat er tot die tijd nog geen inheems schriftsysteem voor zijn taal was. N'Ko werd het eerst gebruikt in [[Kankan (regio)|Kankan]] ([[Guinee]]) als een alfabet voor het [[Maninka]], en verspreidde zich van daar naar andere Mandé-sprekende gebieden in West-Afrika. Het schrift wordt nog steeds gebruikt voor het Bambara, al is het Latijnse alfabet gebruikelijker.
<!--

== Grammaire ==
Bambara belongs to a group of closely-related languages called Manding (related to  [[Mandinka]], [[Mande]] language group). It is an [[Subject Verb Object|SVO]] language and has two [[tone (tonal language)|tone]]s.

Bambara has no gender.  Gender for a noun can be specified by adding a suffix, ''-ce'' for male and ''-muso'' for female. The plural is formed by attaching « -w » or « -u » to words. Sentences usually contain auxilary verbs.

Bambara uses postpositions, like « bolo » to indicate directions. Many postpositions are based on nouns, « bolo » also means ''hand''.

Originally Bambara had several native conjunctions, but many of them have been replaced in everyday use by French borrowings, such as ''parce que'' ('because').

=== Exemples ===
;N'be bamanankan fo doni doni 
:Je parle un peu de bambara

;I te taa dumuni ke wa?
:Tu vas pas manger?

{| border="1" cellspacing="0" padding="5"
! Mot        || Traduction  || Prononciation standard
|--
| terre      || dugu ||
|--
| ciel       || san ||
|--
| eau        || ji ||
|--
| feu        || ta ||
|--
| homme      || cè ||
|--
| femme      || muso ||
|--
| manger     || dun ||
|--
| boire      || min ||
|--
| grand      || ba ||
|--
| petit      || dogo ||
|--
| nuit       || su ||
|--
| jour       || tile ||
|}-->

== Literatuur ==
* Christopher Culy: ''The Complexity of the Vocabulary of Bambara.'' Linguistics and Philosophy '''8''' (1985), p.&nbsp;345–351.

== Externe links ==
* [http://bm.wikipedia.org/ Wikipedia in het Bambara]
* {{de}} [http://www.univie.ac.at/sikwa/Bambara.htm Studierichting Bambara aan de Universiteit van Wenen]
* {{fr}} [http://fr.wikibooks.org/wiki/Enseignement_du_bambara Enseignement du bambara] Wikiboek over het Bambara
* [https://web.archive.org/web/20080626111311/http://www.koeppe.de/html/e_bamb.htm Rüdiger Köppe Verlag] Boeken over Bambara

{{Wikisource|taal=mul|Main Page/Bamanankan|Bamanankan}}
{{InterWiki|code=bm|naam=Bambara}}

[[Categorie:Taal in Mali]]
[[Categorie:Taal in Burkina Faso]]
[[Categorie:Taal in Ivoorkust]]
[[Categorie:Taal in Gambia]]
[[Categorie:Natuurlijke taal]]