Brontekst bekijken van Ethiopië

{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = {{lang|am|የኢትጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ}}<br />ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk
| vlag            = [[Bestand:Flag of Ethiopia.svg|125px|Vlag van Ethiopië]]
| vlagartikel     = Vlag van Ethiopië
| wapen           = [[Bestand:Coat_of_arms_of_Ethiopia.svg|75px]]
| wapenartikel    = Wapen van Ethiopië
| locatiekaart    = LocationEthiopia.svg
| talen           = [[Afar (taal)|Afar]], [[Afaan Oromo]], [[Amhaars]], [[Somalisch]], [[Tigrinya (taal)|Tigrinya]]
| hoofdstad       = [[Addis Abeba]]
| regeringsvorm   = [[Republiek]]
| staatsvorm      = 
| staatshoofd     = President [[Taye Atske Selassie]]
| regeringsleider = Premier [[Abiy Ahmed]]
| religie         = [[Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk|Ethiopisch-orthodox]] 40,5%, [[islam (hoofdbetekenis)|islam]] 35,4%, [[protestantisme]] 19,6%, [[animistische religie|animisme]] 3,1%, [[katholicisme]] 0,8%<ref name="religie">[https://web.archive.org/web/20110429005523/http://www.jimmatimes.com//downloads/Cen2007.pdf Census 2007 (pagina 97)] (pdf)</ref>
| pctwater        = 0,7
| bijv.naamwoord  = Ethiopisch
| inw.aanduiding  = Ethiopiër (m./v.)<br />Ethiopische (v.)
| motto           = 
| volkslied       = [[Whedefit Gesgeshi Woude Henate Ethiopia]]
| munteenheid     = [[birr (munteenheid)|Birr]]
| valutacode      = ETB
| tijdzone        = [[UTC+3|+3]]
| feestdag        = [[28 mei]]
| tld             = et
| landcode        = ETH
| tel             = 251
| Ontstaan        = 
| Voor1           = 
| Vlag_Voor1      = 
| VNkaart         = Ethiopia,_administrative_divisions_-_de_-_colored.svg
}}
[[Bestand:Ethiopië satelliet.jpg|thumb|Satellietfoto Ethiopië]]
[[Bestand:Ethiopia_surface.jpg|thumb|Reliëfkaart Ethiopië]]

'''Ethiopië''', formeel de '''Federale Democratische Republiek Ethiopië''' ([[Amhaars]]: {{lang|am|የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ
ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ}} , ''ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk''), is een land in [[Oost-Afrika]]. Het grenst aan [[Eritrea]], [[Djibouti (land)|Djibouti]], [[Somalië]], [[Kenia]], [[Zuid-Soedan]] en [[Soedan (hoofdbetekenis)|Soedan]]. Het land heeft {{statsland-schattingkort}} inwoners en de hoofdstad is het centraal gelegen [[Addis Abeba]].

== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Ethiopië}}
Samen met [[Eritrea]] en het zuidoostelijke deel van de [[Rode Zee]]kust van [[Soedan (hoofdbetekenis)|Soedan]] wordt Ethiopië beschouwd als de meest waarschijnlijke locatie van het land [[Poent]], dat vernoemd werd in de Egyptische cultuur en voor het eerst vermeld werd in de [[25e eeuw v.Chr.]]. Het begin van een staat in dit gebied kwam er in 980 v.Chr., wat ook gebruikt wordt als de legendarische stichtingsdatum van het land.

Na de dood van de laatste koning van [[Koninkrijk Aksum|Aksum]], rond 1137, werd door Mara Takla Haymanot de [[Zagwe-dynastie]] gesticht. Dit was een dynastie wier macht nooit verder reikte dan de eigen etnische kern. Ze namen wel het christendom van Aksum over en bouwden verschillende kerken zoals die in [[Lalibela (stad)|Lalibela]]. De Zagwe-dynastie bestond tot 1270, toen ze omver geworpen werd door een nieuwe koning die beweerde af te stammen van de koningen van Aksum. Deze [[Salomonsdynastie]] regeerde tot in de late twintigste eeuw en het is onder deze dynastie dat de meeste moderne geschiedenis van Ethiopië gevormd werd. Tijdens deze periode veroverde het rijk zo goed als alle gebieden van het moderne Ethiopië en Eritrea. Ze versloegen met succes de Arabische en Turkse legers die hen aanvielen en hadden goede relaties met sommige Europese grootmachten.

Het [[keizerrijk Ethiopië]] stond tot aan de [[Tweede Wereldoorlog]] ook bekend als "[[Geschiedenis van Ethiopië#Abessinië|Abessinië]]", hoewel Ethiopië reeds voor die tijd de officiële naam van het land was. Het was een van de oudste zelfstandige landen van Afrika, hoewel rond de middeleeuwen wel een [[Portugal|Portugese]] invloed bestond door de handelsreizen van de Portugezen.

In 1895, tijdens de [[Wedloop om Afrika]], sloot keizer [[Menelik II]] een tweetalig verdrag met [[Italië]] betreffende territoriale controle. Een [[Amhaars]] werkwoord werd echter niet goed vertaald en gaf het verdrag een totaal andere betekenis: in de Amhaarse versie kreeg Menelik aanzienlijke zelfbeschikking, terwijl Ethiopië in de [[Italiaans (taal)|Italiaanse]] versie een [[protectoraat]] van Italië werd. Omdat beide landen zich aan hun eigen versie van een verdrag hielden, werd een conflict uiteindelijk onvermijdelijk. De [[Eerste Italiaans-Ethiopische Oorlog]] duurde tot 1896. Na de beslissende [[Slag bij Adwa]] werden de Italianen overweldigend verslagen en behield Ethiopië zijn onafhankelijkheid. Dit was een uitzonderlijke situatie in Afrika: op de [[Derwisjstaat]], Sultanaat Marokko en [[Liberia]] na waren alle andere gebieden op het continent aan het einde van de negentiende eeuw gekoloniseerd.

Veertig jaar later, in 1935, werd Ethiopië of Abessinië weer aangevallen door [[Benito Mussolini]] van Italië tijdens de [[Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog]]. De oorlog duurde zeven maanden en leidde tot de Italiaanse bezetting van Ethiopische steden. Het kwam echter nooit tot een echte kolonisatie. Vanaf maart 1941 werden Ethiopië en de rest van [[Italiaans Oost-Afrika]] door de Britten vanuit [[Soedan (hoofdbetekenis)|Soedan]] en [[Kenia]] veroverd.

De laatste [[Lijst van keizers van Ethiopië|keizer van Ethiopië]] was ([[de facto]]) [[Haile Selassie]], die voor de Italiaanse bezetting en daarna tot 1974 aan de macht was. Hij werd afgezet door een staatsgreep van de [[Dergue|Derg]], waarna het land vanaf 1977 jarenlang geleid werd door de marxistische dictator [[Mengistu Haile Mariam]].

Van 1961 tot 1991 speelde zich de [[Eritrese Onafhankelijkheidsoorlog]] af, die gezien kan worden als onderdeel van de [[Ethiopische Burgeroorlog]] waarin diverse bewegingen vochten tegen de Ethiopische regering. Tussen 1977 en 1978 was Ethiopië bovendien verwikkeld in een [[Ogaden-oorlog|oorlog met Somalië]], omwille van het [[Ogaden]]-grensgebied. Het Ethiopische regime werd op grote schaal gesteund door de [[Sovjet-Unie]], en haar satellieten [[Cuba (land)|Cuba]] en [[Oost-Europa|Oost-Europese landen]]. In de oorlogen vielen naar schatting minstens 1,4 miljoen doden. Na de burgeroorlog, in 1991, nam de [[Tigray|Tigrische]] [[Meles Zenawi]] de macht over. Onder de regeringen Zenawi heeft Ethiopië onafhankelijkheid verleend aan het voorheen bezette en eenzijdig geannexeerde [[Eritrea]], en is Ethiopië omgevormd tot een [[Bondsstaat|federatie]].

In mei 1998 begon een grensoorlog met Eritrea na de invoering van een eigen munt in dat land.<ref name="PHERET">Permanant Hof [https://pca-cpa.org/ru/cases/99/ Eritrea-Ethiopia Boundary Commission], geraadpleegd op 28 juni 2018. [https://web.archive.org/web/20180628191242/https://pca-cpa.org/ru/cases/99/ Gearchiveerd] op 28 juni 2018.</ref> Vooral bij de grensplaats [[Badme]] laaide het conflict hoog op. De strijd was kort maar hevig en rond 100.000 soldaten werden gedood. Veel burgers in de grensstreek raakten ontheemd. In mei 2000 kreeg het Ethiopische leger de overhand en op 12 december 2000 staakten de landen de strijd.<ref name="PHERET" /> Er kwam een [[Verenigde Naties|VN]] vredesmacht en de twee landen stemden in met een onafhankelijke internationale grenscommissie die de loop van de grens zou vastleggen. Het [[Permanent Hof van Arbitrage]] kwam in 2007 met een uitspraak. De regering legde zich aanvankelijk neer bij de uitspraak, maar door de toewijzing van Badme aan Eritrea sloeg de publieke stemming om en werd een definitief akkoord nooit bereikt.

Op 5 juni 2018 tekenden Ethiopië en Eritrea een vredesakkoord. De voorgaande jaren was reeds sprake van een afnemende vijandigheid, maar met dit akkoord maakte Abiy Ahmed zijn verkiezingsbelofte waar. De grens tussen de buurlanden werd geopend en [[Ethiopian Airlines]] vloog in juli 2018 voor het eerst op Asmara, de eerste directe vlucht in 20 jaar.<ref>{{en}} Ministry of Information Eritrea [https://shabait.com/2018/07/18/ethiopian-airlines-resumes-flight-to-asmara/ Ethiopian Airlines resumes flight to Asmara, 18 juli 2018], geraadpleegd op 27 februari 2024</ref> In december 2020 werd bekend dat soldaten van Eritrea het leger van Ethiopië helpen in [[Tigray]].<ref>{{en}} The Guardian [https://www.theguardian.com/world/2020/dec/08/diplomats-back-claims-eritrean-troops-have-joined-ethiopia-conflict Diplomats back claims Eritrean troops have joined Ethiopia conflict, 8 december 2020], geraadpleegd op 27 februari 2024</ref>

[[Bestand:Togogwa forest.jpg|thumb|Een bos in het noordelijke [[Tigray]]]]

== Geografie ==
Ethiopië bestaat voor het grootste deel uit het uitgestrekte en relatief vruchtbare [[Ethiopisch Hoogland]], dat van noord naar zuid doorsneden wordt door de [[Grote Slenk]]. De hoogste berg van Ethiopië is de [[Ras Dashan]], die 4550m hoog is. Het laagste punt ligt 125m onder het zeeniveau in de [[Danakildepressie]].

In het Ethiopisch Hoogland ontspringt de [[Blauwe Nijl]] (in het [[Tanameer]]), die samen met de [[Witte Nijl]] en de eveneens in Ethiopië ontspringende [[Tekeze]]-rivier de [[Nijl]] vormt. Andere grote rivieren die het hoogland ontspringen zijn de [[Awash]], [[Baro (rivier)|Baro]], [[Omo (rivier)|Omo]] en [[Wabi Shebelli]].

Hoewel Ethiopië nabij de [[evenaar]] ligt, kent het in verband met de hoogte van het Ethiopisch Hoogland een relatief gematigd klimaat. Uitzondering zijn de lager gelegen gebieden, zoals de Danakildepressie en de [[Ogaden]], die een heet en droog klimaat kennen.

Ethiopië ligt nergens aan zee en is dus volledig ingesloten door land. De landgrenzen zijn in totaal 5300 kilometer lang, waarvan die met [[Soedan (hoofdbetekenis)|Soedan]] en [[Somalië]] met elk zo'n 1600 kilometer het langst zijn. De relatie met Eritrea aan de [[Rode Zee]] is moeizaam, en ook de infrastructurele verbindingen met de instabiele buurlanden Soedan, Zuid-Soedan en Somalië zijn beperkt.<ref name="TLGSPOOR">Telegraaf [https://www.telegraaf.nl/nieuws/1285645/chinese-trein-ontsluit-ethiopie Chinese trein ontsluit Ethiopië, 4 oktober 2016], geraadpleegd op 28 juni 2018. [https://web.archive.org/web/20180628183353/https://www.telegraaf.nl/nieuws/1285645/chinese-trein-ontsluit-ethiopie Gearchiveerd] op 28 juni 2018.</ref> [[Djibouti (stad)|Djibouti]] is al heel lang de in- en uitgang van de buitenlandse handel van het land. Vanaf 1896 is er een spoorlijn aangelegd tussen Djibouti, toen een Frans gebied, naar Addis Abeba.<ref name="TLGSPOOR" /> Deze lijn was in verval geraakt, maar is in 2016 heropend. Een door de [[Volksrepubliek China]] aangelegde spoorverbinding, met een lengte van ruim 750 kilometer, is de eerste moderne geëlektrificeerde spoorweg in Afrika.<ref name="TLGSPOOR" /> Een treinreis tussen de twee steden duurt zo’n 10 uur.<ref name="TLGSPOOR" /> De haven van Djibouti is de belangrijkste zeehaven voor Ethiopië.

In de jaren zestig van de 20e eeuw was ongeveer 40% van het land nog bedekt met [[Bos (begroeiing)|bos]].<ref name="BBCFF">{{en}} BBC [http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1766717.stm Ethiopia's forests face extinction, 17 januari 2002], geraadpleegd op 28 juni 2018. [https://web.archive.org/web/20180628190457/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1766717.stm Gearchiveerd] op 28 juni 2018.</ref> In 2002 was dit aandeel gedaald naar minder dan 3%.<ref name="BBCFF" /> De boeren spelen hierbij een belangrijke rol.<ref name="BBCFF" /> Ieder jaar, vlak voor het [[regenseizoen]] begint, [[Ontginning (cultuur)|ontginnen]] zij bosgebied tot landbouwgrond door verbranding en dit zorgt voor een tijdelijk bemestingseffect. Om totale [[ontbossing]] tegen te gaan heeft de regering de Green Legacy-campagne gelanceerd met als doel 4 miljard bomen te planten tegen eind 2019. Deze campagne werd op 29 juli 2019 afgetrapt met de aanplanting van 224 miljoen bomen in 1 dag.<ref name="DS2MB">De Standaard [https://www.standaard.be/cnt/dmf20190729_04533434 Ethiopië plant meer dan 200 miljoen bomen op één dag tegen klimaatverandering], geraadpleegd op 29 juli 2019. [https://web.archive.org/web/20190729174708/https://www.standaard.be/cnt/dmf20190729_04533434 Gearchiveerd] op 29 juli 2019.</ref>

== Bevolking ==
=== Demografie ===
Ethiopië heeft een zeer jonge en explosief groeiende bevolking. De bevolking groeide van 33,5 miljoen in 1983 tot 108 miljoen in 2018, een gemiddelde groeivoet van 3,4% per jaar. Volgens het U.S census bureau zal Ethiopië 278 miljoen inwoners tellen in 2050, een verwachte gemiddelde groei van 3,0% per jaar.<ref>{{en}} [http://www.census.gov/newsroom/releases/pdf/cb11-116idb_table1.pdf Countries Ranked by Population Size: 2011, 2025, and 2050 (in millions)] (pdf)</ref>

Door de verbetering in de [[gezondheidszorg]] is de levensverwachting bij geboorte gestegen van 52 jaar in 2000 naar 65 jaar in 2016.<ref name="WBCFET" /> Het [[sterftecijfer]] voor kinderen jonger dan 5 jaar is gedaald van 203 per duizend in 1990, naar 144 in 2000 om in 2016 op 58 uit te komen.<ref name="WBCFET" /> Het gebruik van voorbehoedsmiddelen in is diezelfde periode ook gestegen met een daling van het [[vruchtbaarheidscijfer]] van 6,5 naar 4,2 in 2016 tot gevolg.<ref name="WBCFET" />

De grootste bevolkingsgroep zijn de [[Oromo]]'s, zij maken ongeveer 40% van de bevolking van Ethiopië uit. De op een na grootste groep zijn de [[Amharen]] met een aandeel van ongeveer 25%. De [[Tigrinya (volk)|Tigrinya]] maken minder dan 10% uit, maar zij hebben wel relatief veel belangrijke posities in de politiek en de economie.

Er was een kleine Joodse gemeenschap in het land. In 2013 arriveerden de laatste 450 [[Beta Israël|Falasja]] in Israël.<ref name="VKFAL">Volkskrant [https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/laatste-450-joden-uit-ethiopie-aangekomen-in-israel~b8247b21/ Laatste 450 joden uit Ethiopië aangekomen in Israël, 28 augustus 2013], geraadpleegd op 30 juni 2018. [https://web.archive.org/web/20180630162102/https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/laatste-450-joden-uit-ethiopie-aangekomen-in-israel~b8247b21/ Gearchiveerd] op 30 juni 2018.</ref> In totaal heeft het land sinds 1948 meer dan 90.000 migranten uit Ethiopië opgenomen, volgens het Jewish Agency.<ref name="VKFAL" />

=== Religie ===
[[Bestand:Répartition des religions en Ethiopie en 2007.png|thumb|Religie in Ethiopië.]]
Volgens de volkstelling van 2007 behoort 60.9% van de bevolking van Ethiopië tot het [[christendom]] en 35,4% tot de [[islam (hoofdbetekenis)|islam]].<ref name="religie" /> Een kleine 2% van de bevolking hangt het [[animistische religie|animisme]] aan.<ref name="religie" />

Veel christenen behoren tot de [[Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk|Ethiopisch-Orthodoxe Kerk]]. Tot 1959 was de Ethiopische Kerk onderdeel van de [[Koptisch-Orthodoxe Kerk]]. De Ethiopische Kerk is vooral [[miafysitisme|miafysitistisch]] en hebben het geërfd van de Koptisch-Orthodoxe Kerk en ziet [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Jezus Christus]] dan vooral als [[God (christendom)|God]], als deel van de [[Drie-eenheid]]. [[Timkat]] (de Ethiopische versie van [[Driekoningen|Epifanie]]) is de belangrijkste feestdag in deze kerk. De [[Patriarch]] resideert in [[Addis Abeba]]. Tot 1974 was de Ethiopische Orthodoxe Kerk de [[staatsgodsdienst|staatskerk]]. De Ethiopische [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] is veel uitgebreider dan de Bijbels in het overige christendom, omdat de Ethiopische orthodoxie nooit een [[Canon van de Bijbel|canon]] schriftelijk vastlegde. Een klein aantal Ethiopiërs is [[Ethiopisch-Katholieke Kerk|katholiek]] of [[protestantisme|protestants]].

=== Armoede ===
Volgens het [[Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties]] leefde in 2012/13 in Ethiopië 26% van de bevolking onder de [[armoedegrens]].<ref>{{en}}[https://hdr.undp.org/sites/default/files/nhdr2015-ethiopia-en.pdf Empowered Lives. Resilient Nations. NATIONAL HUMAN DEVELOPMENT REPORT 2014. ETHIOPIA. Foreword] (pdf), undp.org. [https://web.archive.org/web/20220524154714/https://hdr.undp.org/sites/default/files/nhdr2015-ethiopia-en.pdf Gearchiveerd] op 24 mei 2022.</ref>

== Bestuurlijke indeling ==
{{Zie hoofdartikel|Bestuurlijke indeling van Ethiopië}}
Ethiopië is onderverdeeld in twaalf regio's of staten (kililoch):
{|
|- valign="top"
|
* [[Afar (regio)|Afar]]
* [[Amhara (regio)|Amhara]]
* [[Benishangul-Gumuz]]
* [[Gambela (regio)|Gambela]]
* [[Harari (regio)|Harari]]
* [[Oromiya (regio)|Oromiya]]
| width=25 |
|
* [[Somali (Ethiopië)|Somali]]
* [[Tigray]]
* Regionale staat Zuid-West Ethiopië
* Regionale staat Zuid Ethiopië
* Regionale staat Centraal Ethiopië
* Sidama

De laatste vier ontstonden tussen 2020 en 2023 door de opdeling van [[Yedebub Biheroch Bihereseboch na Hizboch]].

|- valign="top"
| colspan="3" | en twee bestuurlijk onafhankelijke steden (astedader akababiwach):
|- valign="top"
|
* [[Addis Abeba]]
| width=25 |
|
* [[Dire Dawa]]
|}

== Staatsinrichting ==
Volgens de [[grondwet]] van 1994, die de grondwet van 1987 verving, is Ethiopië een democratische en [[Bondsstaat|federatieve]] staat met als [[staatshoofd]] een president die direct gekozen wordt voor een periode van zes jaar. De macht van de president is echter beperkt en meer [[ceremonieel staatshoofd|ceremonieel]], terwijl de macht van de [[Premier (regeringsleider)|premier]] aanzienlijk is. De premier wordt geleverd door de grootste partij in het [[parlement]].

De nationale [[volksvertegenwoordiging]] bestaat uit twee kamers die samen de [[Federale Parlementaire Vergadering]] vormen. De Tweede Kamer wordt de ''[[Huis van Volksafgevaardigden (Ethiopië)|Huis van Volksafgevaardigden]]'' genoemd. De 547 leden worden direct gekozen voor een periode van vier jaar. De eerste kamer/senaat is de ''[[Huis van de Federatie]]'', bestaande uit 112 leden. Een deel wordt direct gekozen, de andere leden bestaan uit vertegenwoordigers van de autonome provincies.

Ethiopië is een [[Bondsstaat|federatie]]. De autonomie van iedere staat of regio (de grenzen van de staten zijn langs etnische lijnen getrokken) is verregaand. Een staat heeft het recht om uit de federatie te stappen en een onafhankelijk land te vormen.

De huidige president van Ethiopië (sinds 2024) is [[Taye Atske Selassie]]. Zij is de eerste vrouw die deze positie bekleedt. Sinds 2018 is [[Abiy Ahmed]] premier, als opvolger van [[Hailemariam Desalegn]] die in februari 2018 terugtrad om ruimte te maken voor hervormingen. Het kabinet van Abiy Ahmed bestaat voor de helft uit vrouwen.<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2256420-eerste-vrouwelijke-president-in-ethiopie.html |titel=Eerste vrouwelijke president in Ethiopië |werk=NOS |auteur=Fitsum Arega |datum=26 oktober 2018 |bezochtdatum=26 oktober 2018|archiefurl=https://web.archive.org/web/20181026071046/https://nos.nl/artikel/2256420-eerste-vrouwelijke-president-in-ethiopie.html|archiefdatum=2018-10-26|dodeurl=nee}}</ref>

== Economie ==
De economie van Ethiopië ontwikkelde zich tot de begin jaren negentig van de 20e eeuw matig, mede door de jarenlange conflicten met het buurland Eritrea. Na het einde van de oorlog leefde de economie op en dit werd slechts kortstondig onderbroken door een nieuwe grensconflict met het buurland omstreeks 1998.

De economie heeft in de periode van 2005/06 tot 2015/16 een zeer hoge groei laten zien van gemiddeld 10,3%.<ref name="WBETOVER">{{en}} Worldbank [https://www.worldbank.org/en/country/ethiopia/overview Ethiopia overview, 19 april 2018], geraadpleegd op 29 juni 2018</ref> Dit was aanzienlijk beter dan de regio, waar de groei op 5,4% bleef steken. Ethiopië voerde tot eind 2000 een grensoorlog met Eritrea en het startpunt lag op een laag niveau. In het fiscale jaar 2017 was de groei van het [[bruto binnenlands product]] (BBP) 10,9%.<ref name="WBETOVER" /> Ondanks de hoge groei is het inkomen per hoofd slechts US$ 783 en behoort daarmee tot de laagste ter wereld.<ref name="WBETOVER" /> Door de hoge economische groei is de armoede in het land wel gedaald. Leefde in het jaar 2000 nog 55% van de bevolking in extreme armoede, in 2011 was dit gedaald naar 33,5%.<ref name="WBETOVER" /> In 2014 werd de eerste Ethiopische autosnelweg geopend ([[Addis Ababa–Adama Expressway]]). De nationale luchtvaartmaatschappij is [[Ethiopian Airlines]]. Na de afscheiding van Eritrea, ligt het land nergens aan de kust en ontbreken er zeehavens. Veel internationale handel gaat via de haven van [[Djibouti (stad)|Djibouti]].

{| class="wikitable" style="text-align: center"
!width="50pt"|Jaar<ref>{{en}} IMF Data and Statistics, WEO april 2018: Ethiopia, geraadpleegd op 29 juli 2018</ref>
!width="80pt"|BBP<br /><small>(in miljarden US$)</small>
!width="80pt"|BBP per hoofd<br><small>(in US$)</small>
!width="80pt"|BBP per hoofd<br><small>(in US$, [[Koopkrachtpariteit|PPP]])</small>
!width="80pt"|Reële groei<br><small>(% mut JoJ)</small>
!width="80pt"|Inflatie<br><small>(% mut JoJ)</small>
!width="80pt"|Saldo overheids-<br>begroting<br><small>(in % BBP)</small>
!width="80pt"|Netto staatsschuld<br /><small>(in % BBP)</small>
!width="80pt"|Saldo [[lopende rekening]]<br><small>(in % BBP)</small>
|-
|1980||7,4 ||215||912 ||4,0% ||12,4%||−2,0% || ||−3,1%
|-
|1990||12,6||269||809 ||2,6% ||5,2% ||−6,0% || ||−2,3%
|-
|2000||8,2 ||130||820 ||9,8% ||0,7% ||−7,2% ||80,2%||0,2%
|-
|2005||12,4||165||969 ||12,6% ||11,7%||−3,2% ||68,0%||−12,6%
|-
|2010||29,9||361||1415||10,6% ||8,1% ||−0,9% ||32,4%||−1,4%
|-
|2015||63,1||708||2028||10,4% ||9,6% ||−1,9% ||45,8%||−11,5%
|-
|2020||99,3||969||2687||6,1% ||20,4% ||−2,5% ||51,8%||−4,6%
|}

De landbouwsector levert de grootste bijdrage aan de economie, al neemt het belang af. In 2000 was het aandeel in het BBP nog 45% en in 2016 was dit gedaald naar 35%.<ref name="WBCFET">Worldbank [http://databank.worldbank.org/data/views/reports/reportwidget.aspx?Report_Name=CountryProfile&Id=b450fd57&tbar=y&dd=y&inf=n&zm=n&country=ETH Coutry profile Ethiopia], geraadpleegd op 29 juni 2018</ref> Het aandeel van de industrie, inclusief de bouwsector, is in diezelfde periode gestegen van 11% naar 22%.<ref name="WBCFET" /> Relatief meer mensen zijn werkzaam in de landbouwsector.

=== Energievoorziening ===
In 2015 produceerde het land 47 miljoen [[ton olie-equivalent]] (Mtoe), bijna geheel duurzaam (1&nbsp;Mtoe = 11,63&nbsp;TWh, miljard [[kilowattuur]]). Dat was bijna genoeg voor de energievoorziening; het TPES (''[[total primary energy supply]]'') bedroeg 50&nbsp;Mtoe. Het land importeerde 3,7&nbsp;Mtoe [[fossiele brandstof]]. Van de energie ging ongeveer 9&nbsp;Mtoe verloren bij conversie in de energie-industrie. Voor eindgebruikers resteerde 41&nbsp;Mtoe waarvan 0,7&nbsp;Mtoe (8&nbsp;TWh) elektriciteit<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20180524004343/http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?country=ETHIOPIA&product=balances&year=2015 IEA - Report Ethiopia: balances for 2015]</ref> die bijna geheel met [[waterkracht]] opgewekt werd.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20180524003842/http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?country=ETHIOPIA&product=ElectricityandHeat&year=2014 IEA - Report Ethiopia: electricity and heat for 2015]</ref> De uitstoot van [[Koolstofdioxide|kooldioxide]] was 10 megaton, dat is 0,1 ton per persoon,<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20180524004336/http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?year=2014&country=ETHIOPIA&product=Indicators IEA - Report Ethiopia: indicators for 2015]</ref> veel minder dan het wereldgemiddelde van 4,5 ton per persoon.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20180629131056/http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?year=2015&country=WORLD&product=Indicators IEA - Report World: indicators for 2015]</ref> In 2011 is het land begonnen met de bouw van de [[Grote Renaissancedam]] in de [[Blauwe Nijl]]. Hier komen 16 turbines met een totaal vermogen van 6000&nbsp;[[megawatt|MW]] en het wordt daarmee de grootste [[waterkrachtcentrale]] in Ethiopië.

Begin 2024 besloot de regering dat er geen import van [[auto]]'s met een [[verbrandingsmotor]] mocht plaatsvinden, waarmee Ethiopië het eerste land was dat overstapte op uitsluitend import van [[elektrische auto]]'s. De import hiervan vindt hoofdzakelijk plaats vanuit [[China]], maar gebleken is dat er veel storingen optreden in deze auto's. Vakbekwame monteurs om deze problemen te verhelpen zijn er nog te weinig. Bovendien is ook de energievoorziening nog niet afgestemd op het vereiste grote aantal oplaadpunten.<ref>[https://www.autoreview.nl/nieuws/id/35106/het-eerste-land-dat-auto-met-verbrandingsmotor-verbiedt-heeft-spijt?utm_term=Autofeed&utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwY2xjawGZh0hleHRuA2FlbQIxMQABHa-usPBUWf6ZYce7IXzuBb5Mq92Y8vgfq-M3iQOJksPUxjPRmiTwuuIz0g_aem_1se5mGK0I4awituIl0yncA#Echobox=1730913903] ''Het eerste land dat auto met verbrandingsmotor verbiedt heeft nu spijt'', Autoreview, 6 november 2024</ref>

== Cultuur ==
[[Bestand:Drum girl.jpg|thumb|Een Ethiopische vrouw beoefent een traditionele beat in [[Israël]].]]
De cultuur van Ethiopië heeft een grote diversiteit. Er zijn invloeden uit [[Jemen]], [[Somalië]], [[Eritrea]], [[Soedan (hoofdbetekenis)|Soedan]], [[India]] en [[Italië]].

Onder de traditionele gebruiken is [[respect]] (in het bijzonder voor de ouders) erg belangrijk. In de Ethiopische cultuur is het de gewoonte om op te staan uit een stoel of om je bed af te geven voor een oudere vriend of familielid, zelfs als ze maar net een jaar ouder zijn.{{Bron?|Waar is deze uitspraak op gebaseerd?|2019|02|21}}

=== Muziek ===
De [[Ethiopische muziek|muziek van Ethiopië]] is zeer verschillend, elk van de etnische groepen in Ethiopië wordt geassocieerd met unieke geluiden. Sommige vormen van traditionele muziek zijn sterk beïnvloed door volksmuziek uit de rest van de [[Hoorn van Afrika]], in het bijzonder [[Somalië]]. De Ethiopische religieuze muziek heeft echter ook een oude christelijke element, herleid tot [[Yared]], die leefde tijdens het bewind van [[Gabra Masqal]]. In het noordoosten van Ethiopië, in [[Wollo]], ontwikkelde zich het ''manzuma'', een muzikale vorm van de moslims. Oorspronkelijk gezongen in het Amhaars, heeft manzuma zich verspreid naar Harar en Jimma, waar het nu wordt gezongen in het Oromo. In de Ethiopische hooglanden wordt traditionele muziek gespeeld door rondtrekkende muzikanten, genaamd ''azmaris'', die in de Ethiopische samenleving worden beschouwd met zowel argwaan als respect.

=== Kleding ===
Traditionele kleding voor vrouwen wordt in Ethiopië gemaakt van een stof genaamd ''shemma''. Deze wordt gebruikt voor het maken van de ''Habesha qemis'', in feite een katoenen doek, ongeveer 90&nbsp;cm breed, geweven in lange stroken die vervolgens aan elkaar zijn genaaid. Soms zijn er glanzende draden in de stof geweven voor een sierlijk effect.

Mannen dragen een broek en een shirt tot op de knieën met een witte kraag, en soms een trui. Ook dragen mannen vaak kniekousen, terwijl vrouwen vaak helemaal geen sokken dragen. Zowel mannen als vrouwen dragen een sjaal, de ''neTela''.

=== Keuken ===
De [[Ethiopische keuken]] bestaat uit verschillende bij- en voorgerechten van groente en vlees, vaak bereid als [[Wat (gerecht)|wat]], een dikke stoofpot. Een of meer porties wat worden geplaatst op een stuk [[injera]], een groot zuurdesembrood van 50&nbsp;cm in diameter gemaakt van gefermenteerd [[teff]]meel. Er wordt zonder bestek gegeten. In plaats daarvan wordt de injera (altijd met de rechterhand) gebruikt om de gerechten op te scheppen. In traditionele Ethiopische gerechten zit geen varkensvlees of [[zeevruchten]] (wel vis), aangezien de meeste Ethiopiërs historische banden hebben met de [[islam (hoofdbetekenis)|islam]], de Ethiopisch-Orthodoxe Kerk of het jodendom, die allemaal het eten van varkensvlees verbieden.

=== Sport ===
[[Atletiek]] is de meest succesvolle sport in Ethiopië. Op de [[Olympische Spelen]] zijn door Ethiopische atleten reeds vele medailles gewonnen. Het land is vooral bekend van zijn middellange en [[langeafstandsloper]]s. [[Voetbal]] is in Ethiopië de populairste sport. Ondanks gebrek aan succes van de [[Ethiopisch voetbalelftal (mannen)|nationale voetbalploeg]], wordt deze gesteund door een aanzienlijk deel van de bevolking.

=== Talen ===
In totaal worden er ongeveer 90 verschillende talen gesproken in Ethiopië.<ref name="2007census" />

De enige officiële taal in Ethiopië was tot februari 2020 het [[Amhaars]], een [[Semitische talen|Semitische taal]] die wordt gesproken door 21.631.370 mensen (29,33% van de bevolking).<ref name="2007census">{{Citeer web | title=Statistical Tables for the 2007 Population and Housing Census of Ethiopia: Country Level |url=http://www.csa.gov.et/index.php?option=com_rubberdoc&view=doc&id=264&format=raw&Itemid=521 | publisher=[[Central Statistical Agency (Ethiopia)|Central Statistical Agency]] |year=2007 | accessdate=25-10-2012 | pages=91–92|archiefurl=https://web.archive.org/web/20121113215945/http://www.csa.gov.et/index.php?option=com_rubberdoc&view=doc&id=264&format=raw&Itemid=521|archiefdatum=2012-11-13|dodeurl=nee}}</ref> Amhaars wordt geschreven met het [[Ethiopisch schrift|Ge'ez-schrift]], dat zijn naam ontleent aan de oude Semitische taal [[Ge'ez]]. Ge'ez is als spreektaal uitgestorven, maar wordt nog wel liturgisch gebruikt door de Joodse gemeenschap [[Beta Israël]] en de [[Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk|Ethiopisch-Orthodoxe Kerk]]. De grootste taal in Ethiopië is echter het [[Afaan Oromo]], een [[Koesjitische talen|Koesjitische taal]] gesproken door 33,8% van de bevolking.<ref name="2007census" /> Het [[Tigrinya (taal)|Tigrinya]] is gerelateerd aan het Amhaars, maar wordt vooral gesproken in het noorden van Ethiopië in de staat [[Tigray]]. In februari 2020 werden de talen [[Afar (taal)|Afar]], Afaan Oromo, [[Engels (taal)|Engels]], Tigrinya en [[Somalisch]] erkend als officiële talen door de Ethiopische regering.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20201215231030/https://www.africanews.com/2020/03/04/one-to-five-ethiopia-gets-four-new-federal-working-languages// One to five: Ethiopia gets four new federal working languages] Africa News, geraadpleegd op 2 januari 2021</ref>

=== Kalender ===
Ethiopië kent een eigen kalender, de [[Ethiopische kalender]].

== Zie ook ==
* [[Ethiopië van A tot Z]]
* [[Lijst van keizers van Ethiopië]]
* [[Werelderfgoedlijst#Ethiopië|Monumenten op de Werelderfgoedlijst]]

{{Appendix}}
{{Commonscat|Ethiopia}}
{{Navigatie Afrikaanse Unie}}
{{Navigatie landen Afrika}}
{{Coor title dms|8|18|0|N|39|7|0|E|type:country_region:ET}}

[[Categorie:Ethiopië| ]]