Sjå kjelda til Sola

{{om}}
{{Fakta om sola}}

'''Sola''' er [[stjerne|stjerna]] som ligg i sentrum av [[solsystemet]]. [[Jorda]] og andre himmellekamar, som [[planet]]ar, [[asteroide|asteroidar]], [[Meteoroide|meteoroidar]], [[komet]]ar og støv, går i bane rundt sola. Sola står for meir enn 99 % av [[masse]]n i solsystemet, og [[energi]]en som ho ståler ut, støttar nesten alt liv på jorda gjennom [[fotosyntese]]. Varmen frå sola er den drivande krafta i [[klima]]et og [[vêr]]et på jorda, og ho står for 1/3 av [[tidvatn|tidvasseffektane]] – resten står [[månen]] for. Gjennom [[solstråling|solstrålane]] er ho hovudkjelda for det meste av energien ein bruker på jorda, og mange kulturar har derfor vyrdt sola som ein guddom.

Sola er sett saman av 74 % [[hydrogen]], 25 % [[helium]], mens resten er spor av tyngre grunnstoff. Sola er ca. 4,6 [[milliard]]ar (10<sup>9</sup>) år gammal og omtrent midt i [[hovudserien]].<ref>{{kilde www
 |url = http://www.astro.uio.no/ita/DNP/nineplanets/sol.html
 |tittel = Solen (DNP)
 |besøksdato = 2011-05-03
 |utgiver = [[Institutt for teoretisk astrofysikk]]
 |archive-date = 2009-03-12
 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090312071942/http://www.astro.uio.no/ita/DNP/nineplanets/sol.html
 |url-status = yes
 }}</ref> Ved [[Kjernefysisk fusjon|fusjon]] vert omtrent 700 [[million]]ar tonn hydrogen gjort om til 695 millionar tonn helium i sekundet, mens 5 millionar tonn vert gjort om til elektromagnetiske bølgjer, i hovudsak [[gammastråling]]. Sola vil fortsetje med dette i ca. 5 milliardar år til før ho vert ei [[raud kjempe]], og deretter endar kjernen som ein [[dvergstjerne|kvit dverg]] som gradvis vert kjølt ned over milliardar av år. Samtidig kastast dei ytre laga av som ei [[planetarisk tåke]] som vert strødd ut og er synleg i nokre titusen år.

Sola brenn om lag 25 % meir lyssterkt no enn då solsystemet var ungt. (Dette kunne fått store konsekvensar for livet på planeten vår, men takk vere små, eincella skaldyr som [[foraminifar]], som absorberer [[karbondioksid]] når regn fører det med seg ut i havet, påverkar ikkje den auka varmestrålinga klimaet på jorda.)

==Symbolikk==
Det [[astronomiske symbol]]et for sola er ein sirkel med ein prikk inni [[file:Sun symbol (fixed width).svg|16px|☉]]).

[[Fil:2003-05 Sylt - Sundown with upcoming storm.jpg|thumb|left|Solnedgang over havet]]

{{solsystem}}

== Sjå òg ==
* [[Solstråling]]
* [[Solinnstråling]]
* [[Solsymbol]]
* [[Sola i kulturen]]
* [[:Kategori:Solgudar]]

== Kjelder ==
{{referansar}}

==Bakgrunnsstoff==
{{commonskat}}

{{astronomispire}}
{{Autoritetsdata}}

[[Kategori:Solsystemet]]
[[Kategori:Sola|*]]
[[Kategori:Stjerner]]
[[Kategori:Hovudseriestjerner klasse G]]
[[Kategori:Lyskjelder]]
[[Kategori:Romplasma]]
[[Kategori:Plasmafysikk]]
[[Kategori:Stjerner med eigennamn]]