Tekst źródłowy strony Andrzej Ciechanowiecki

{{Inne znaczenia|2=[[Ciechanowiecki#Ludzie|inne osoby o tym nazwisku]]}}
{{Biogram infobox
 |imię i nazwisko            = Andrzej Ciechanowiecki
 |grafika                    = Portrait of Andrzej Ciechanowiecki.jpg
 |opis grafiki               = Portret Andrzeja Ciechanowieckiego pędzla Andrzeja Okinczyca
 |alt grafiki                = 
 |imię i nazwisko urodzenia  = Andrzej Stanisław Ciechanowiecki
 |data urodzenia             = [[28 września]] [[1924]]
 |miejsce urodzenia          = [[Warszawa]]
 |data śmierci               = [[2 listopada]] [[2015]]
 |miejsce śmierci            = [[Londyn]]
 |miejsce spoczynku          = krypta [[Kościół św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie (os. Tysiąclecia)|kościoła św. Maksymiliana Marii Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://krakow.gosc.pl/gal/spis/2852464.Pogrzeb-Andrzeja-Ciechanowieckiego |tytuł = ''Pogrzeb Andrzeja Ciechanowieckiego'' |opublikowany = krakow.gosc.pl |data = 2015-11-30 |język = pl |data dostępu = 2017-05-29}}</ref>
 |zawód                      = historyk sztuki
 |narodowość                 = [[Polacy|polska]]
 |Alma Mater                 = [[Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie|Akademia Handlowa]],<br>[[Uniwersytet Jagielloński]]
 |odznaczenia                = {{order|OOB}} {{order|OOP|KW}} {{order|OOP|KKG}} {{order|OOP|KKO}} {{order|OOP|KO}} {{order|KZM|B}} {{order|MW|3}} {{order|MW1939}} {{order|WKP}} {{order|KAK}} {{order|KKW}} {{order|OSNRP}} {{order|GA|Z}} {{order|OHBM}} {{order|ZKM|BWKHD}} {{order|ZKM|KWKHD}} {{order|ZKM|KŁD}} {{order|ZKM|KHD}} {{order|OŚGW|KW}} {{order|OMM|KW}} {{order|OMRI|WO}} {{order|KOGP|KOM}} {{order|AT-OZRA|WOS}} {{order|OZRFN|KZ1}} {{order|LH|O}} {{order|OZSe|KO}} {{order|BY-OPN}} {{order|BY-OFS}} {{order|OSiL|KOM}} {{order|OŚJ}} {{order|ŚKOWŚJ|2}} {{order|ŚKOWŚJ|Z}} {{order|FI}} {{order|OSML|KKWM}} {{order|OSC|KW}} {{order|OŚST}} {{order|OŚJT|KW}} {{order|OŚAP}} {{order|OŚAN}} {{order|ŚA|1}}
 |commons                    = Category:Andrzej Ciechanowiecki
}}
[[Plik:POL COA Dąbrowa.svg|thumb|upright|Herb Dąbrowa]]
'''Andrzej Stanisław Ciechanowiecki''' herbu [[Dąbrowa (herb szlachecki)|Dąbrowa]] (ur. [[28 września]] [[1924]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[2 listopada]] [[2015]] w [[Londyn]]ie<ref name="culture">{{Cytuj stronę |url = http://culture.pl/pl/artykul/zmarl-andrzej-ciechanowiecki |tytuł = ''Zmarł Andrzej Ciechanowiecki'' |opublikowany = culture.pl |data = 2015-11-03 |język = pl |data dostępu = 2015-11-04}}</ref>) – polski [[Historia sztuki|historyk sztuki]], [[marszand]], mecenas kultury i kolekcjoner sztuki, antykwariusz, filantrop, założyciel Fundacji im. Ciechanowieckich na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim w Warszawie]] (1986), honorowy profesor [[Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie|Akademii Sztuk Pięknych]] w Warszawie, członek [[Polska Akademia Umiejętności|Polskiej Akademii Umiejętności]]. Członek honorowy, dożywotni lub zwykły wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych: Rady Powierniczej Zamku Królewskiego w Warszawie, Rady [[Fundacja Lanckorońskich z Brzezia|Fundacji im. Lanckorońskich]], Fundacji XX Czartoryskich, Fundacji im. Raczyńskich oraz [[Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu|Towarzystwa Historyczno-Literackiego]] w [[Paryż]]u. Działacz Polskiego Związku Kawalerów Maltańskich. Odznaczony m.in. [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]] (1998), Krzyżem Wielkim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (1993), odznaczeniami wojennymi, [[Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]].

== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Andrzej Ciechanowiecki urodził się w Warszawie jako potomek i jedynak dobrze skoligaconej rodziny senatorskiej mazowieckiej, osiadłej na Białorusi, której majątki przepadły na skutek [[Traktat ryski (1921)|pokoju w Rydze]] i znalazły się po sowieckiej stronie kordonu granicznego. Ojciec, [[Jerzy Ciechanowiecki|Jerzy Stanisław]] (1893–1930) był dyplomatą RP, a matka, Matylda z hr. Osiecimskich-Hutten-Czapskich (1900–1991) była znaną postacią w życiu towarzyskim przedwojennej Warszawy.

Ciechanowiecki pierwsze lata spędził w [[Budapeszt|Budapeszcie]], gdzie ojciec był na placówce. Po nagłej śmierci ojca na [[Węgry|Węgrzech]], rodzina wróciła do Warszawy. Uczęszczał do szkoły podstawowej im. Mikołaja Reya, a następnie do [[II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Stefana Batorego w Warszawie|Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego]]. We wrześniu 1939, za radą brytyjskiego generała, [[Adrian Carton de Wiart|Adriana Carton de Wiarta]], wyjechał z rodziną na wschód, aby uciec przed Niemcami. Plan zakładał zatrzymanie się u rodziny [[Konstanty Skirmunt|Skirmuntów]] – Andrzej Ciechanowiecki mógłby wtedy kontynuować naukę w [[Pińsk]]u. Tymczasem [[Sowieci]] wkroczyli do Polski ze wschodu. [[Henryk Skirmuntt]] i jego siostra Maria zostali zamordowani w majątku<ref>Michał Aniszewski (2007) „Jak zginęli Skirmunttowie i Polscy Policjanci”. ''Echa Polesia'' [http://polesie.org/2655/jak-zgineli-w-molodowie-skirmunttowie-i-polscy-policjanci/] [dostęp 2018-12-01.]</ref><ref>Margaret O’Brien de Lacy-Korsak, p.s. „Rita” [https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/margaret-o-brien-de-lacy-korsak,1994.html] jest wiarygodnym świadkiem dziejów w majątku swych krewnych Skirmuntów. Uciekała z matką i wycofującymi się oddziałami Wojska Polskiego, jednak nie do Lwowa, a do Warszawy. Potem brała udział w Powstaniu Warszawskim, chociaż była o pięć lat młodsza od Ciechanowieckiego.</ref>. W tym czasie trwało oblężenie pobliskiego [[Mołodów (obwód brzeski)|Mołodowa]] i Ciechanowieccy uciekali z taborami [[Franciszek Kleeberg|generała Kleeberga]]. W tych okolicznościach czternastoletni Ciechanowiecki był pomocny dla oficerów jako „ochotnik”; (po wojnie otrzymał medal za ten uczynek). Rodzina miała dalej jechać do [[Lwów|Lwowa]], skąd w grudniu podjęli nieudaną próbę przedostania się przez [[Zielona granica|zieloną granicę]] na teren [[Królestwo Rumunii|Rumunii]]<ref>Stefania Kossowska „Rozmowa z Dr. Andrzejem Ciechanowieckim” [http://static.kulturaparyska.com/attachments/66/1a/0ea10586245147d67e952cacad5d85a70a86ccdd.pdf#page=40] ''[[Kultura (miesięcznik)|Kultura]]'' 1993, 555/12 s. 78–90.</ref>.

Po srogiej zimie we Lwowie rodzina rozpoczęła w marcu 1940 r. podróż powrotną do Warszawy. Trwała ona niemal dwa miesiące, gdyż dotarli do domu dopiero w maju. Ciechanowiecki wrócił do swego starego gimnazjum, ucząc się na [[Tajne nauczanie|tajnych kompletach]]. W 1942 zdał „podziemną” maturę z przyszłymi [[koryfeusz]]ami nauki polskiej, potem profesorami, [[Jerzy Kroh|Jerzym Krohem]], [[Adam Miłobędzki|Adamem Miłobędzkim]], [[Jerzy Pelc|Jerzym Pelcem]] i [[Klemens Szaniawski|Klemensem Szaniawskim]]. Jednocześnie był zaangażowany jako słuchacz na wykładach [[Armia Krajowa|AK]] oraz w Międzynarodowym Porozumieniu Więziennym<ref>Jerzy Pelc. (2016) http://www.batory.edu.pl/uploads/Stowarzyszenie%20Wychowanków/Glos_Batorakow_2016.pdf s.25-27 [dostęp 2018-11-30].</ref>. Rozpoczął też tajne studia ekonomiczne (szkoła prof. E. Lipińskiego) oraz z historii sztuki na tajnym [[Uniwersytet Ziem Zachodnich|Uniwersytecie Ziem Zachodnich]]. Po upadku [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] wyszedł z wyludnionego miasta 10 października z Czerwonym Krzyżem. Miał potem się znaleźć w [[Pruszków|Pruszkowie]] i po krótkim areszcie (na tamte czasy niebywale) Niemcy go puścili. Pojechał następnie do Krakowa, gdzie był sekretarzem [[Adam Ronikier|Adama Ronikiera]]. Kiedy ten ostatni wyjechał z Polski do [[Stany Zjednoczone|USA]], Ciechanowiecki nie dostał przepustki na wyjazd z kraju. Miał działać przejściowo do kwietnia 1945 w organizacji [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|Wolność i Niezawisłość]], która została ufundowana dopiero we wrześniu 1945<ref>Stefania Kossowska s. 78–90.</ref>.

=== W Polsce Ludowej ===
Zrezygnowawszy z wyjazdu na Zachód, w czerwcu 1945 został zaangażowany (ze względu na znajomość kilku języków obcych) jako radca w VI st. służb, w MSZ, z przydziałem jako p.o. szefa protokółu w [[Ministerstwo Żeglugi i Handlu Zagranicznego|Ministerstwie Żeglugi i Handlu Zagranicznego]]. W tym charakterze uczestniczył w negocjacjach z delegacjami zagranicznymi w Warszawie, a w sierpniu 1945 uczestniczył, jako członek delegacji polskiej (oraz tłumacz), w konferencji [[United Nations Relief and Rehabilitation Administration|UNRRA]] w [[Londyn]]ie. Jesienią tego roku był wyznaczony na radcę do Hagi, ale do tego wyjazdu na placówkę nie doszło ze względów politycznych (pochodzenie i przeszłość akowska, tylko częściowo wówczas znana władzom). Wrócił do Krakowa, aby kończyć studia, najpierw na [[Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie|Akademii Handlowej]] (ukończonej w 1947), a następnie na [[Uniwersytet Jagielloński|Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego]], gdzie w 1950 uzyskał [[magister]]ium. Był jednym z założycieli „Klubu Logofagów” – wzoru późniejszych [[Klub Inteligencji Katolickiej|Klubów Inteligencji Katolickiej]]. Jesienią 1950 objął asystenturę na UJ, przerwaną aresztowaniem przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego]] 22 października 1950. Po długich przesłuchiwaniach został skazany w 1952 na 10 lat więzienia za rzekomą pomoc szpiegom i za przedłużenie działalności akowskiej. Właściwie nie wiadomo czy w ogóle był w AK. W ciężkich warunkach odsiedział pięć lat i cztery miesiące początkowo w piwnicach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na Koszykowej, później na [[Areszt Śledczy w Warszawie-Mokotowie|Mokotowie]], a wreszcie w [[Zakład Karny w Rawiczu|Rawiczu]] i [[Zakład Karny we Wronkach|Wronkach]]. W tych ostatnich więzieniach pomagał współwięźniom, szczególnie w dziedzinie duchowej oraz w pomocy w przedterminowych zwolnieniach. 6 marca 1956 został zwolniony, a następnie zrehabilitowany. Powrócił do Krakowa, aby zająć się przerwaną pracą doktorską. Był jednym z reaktywatorów [[Tygodnik Powszechny|Tygodnika Powszechnego]], działał społecznie. Był też doradcą na [[Zamek Królewski na Wawelu|Wawelu]] oraz kustoszem [[Zamek w Łańcucie|Muzeum Zamkowego]] w [[Łańcut|Łańcucie]].

W pracach swoich zajmował się [[Meblarstwo|meblarstwem]] oraz [[złotnictwo|złotnictwem]] krakowskim epoki [[barok]]owej oraz kulturą dawnej Rzeczypospolitej. W 1958 uzyskał stypendia [[Ford Foundation|Fundacji Forda]] oraz [[British Council]] i 22 lipca tego roku wyjechał na dalsze studia.

=== Działalność na Zachodzie ===
Po krótkich pobytach naukowych w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] oraz [[Stany Zjednoczone|USA]], gdzie wykładał doraźnie kulturę polską i gdzie dostał oferty na stanowiska muzealne, zdecydował się na powrót do Europy, lecz już nie do Polski, bo mu to przyjaciele odradzali. Jesienią 1959 roku przeniósł się na [[Uniwersytet w Tybindze]], tam wykładał kulturę polską przez dwa semestry oraz prowadził lektorat [[Język polski|języka polskiego]]. W lipcu 1960 obronił [[doktor]]at filozofii (z wynikiem [[Cum laude|Summa cum laude]]) na tamtejszym [[Uniwersytet w Tybindze|Uniwersytecie im. Eberhardta i Karola]], na podstawie pracy doktorskiej, ''Michał Kazimierz Ogiński und sein Musenhof zu Słonim'', która ukazała się drukiem w 1961. Uznana za dzieło źródłowe, doczekała się dwóch wydań w tłumaczeniu na [[język białoruski]], w latach 1993 i 2006. Po uzyskaniu doktoratu i pobycie stypendialnym ''fundacji Gulbenkian'' w [[Portugalia|Portugalii]] (wynikiem którego były artykuły o meblarstwie portugalskim), zdecydował się przenieść do [[Londyn]]u, gdzie w 1961 nawiązał współpracę z powstającą firmą Mallett at Bourdon House (filią wybitnej galerii Mallett & Son) na [[Bond Street]], gdzie zorganizował pięć nowatorskich wystaw na temat zapomnianej wówczas rzeźby francuskiej. Tego samego roku bo długich staraniach udało mu się sprowadzić matkę, do której był szalenie przywiązany i która została na zachodzie już do końca swego życia w 1991 r.<ref>Barnes, Joanna. „Andrew Ciechanowiecki: 1924-2015” ''3rd dimension'' 9 December 2015. [https://web.archive.org/web/20181203055450/https://3rd-dimensionpmsa.org.uk/pmsa-news/2015-12-09-andrew-ciechanowiecki-1924-2015]. [dostęp 2018-12-02].</ref>

W 1965 został przyjęty przez François Heima jako współdyrektor do nowo otwartej londyńskiej filii paryskiej ''Heim Gallery'', której pod koniec stał się właścicielem<ref>Joanna Barnes.</ref>. Heim Gallery została przez niego sprzedana w 1986, gdy przeniósł się do mniejszej galerii sztuki przezeń stworzonej, pod hasłem ''Old Masters Gallery'', też położona przy [[Jermyn Street]]. Ta była jego własnością do ciężkiego wypadku, któremu uległ w 1995, i na skutek którego doszło do zamknięcia galerii. Nowatorskie katalogi jego galerii stały się znane na świecie. Stały się one podstawą dla dziś obowiązujących naukowych katalogów domów aukcyjnych i galerii prywatnych. Galerie prowadzone przez niego zajmowały się szczególnie malarstwem od XVI do XIX wieku, a celowały we wprowadzeniu ponownie na rynek rzeźby barokowej i neoklasycznej, przede wszystkim włoskiej oraz francuskiej.

Równocześnie zbierał polskie dzieła oraz był współorganizatorem trzech ważnych wystaw ''Treasures of the Polish Kings'' w [[Dulwich College|Dulwich Gallery]] w Londynie, ''Polish Expressionism'' i ''Land of the Winged Horsemen'' w muzeach USA<ref>S. Dumin, [[Andrzej Rachuba|A. Rachuba]], J. Sikorska – Kulesza, ''Ciechanowieccy herbu Dąbrowa'', Warszawa 1997, s. 155–159.</ref>. Miał odczyty z kultury polskiej w Anglii i w Stanach Zjednoczonych, gdzie szczególnie w Detroit przyczynił się do powstania w tamtejszym Art Institute sekcji polskiej. Publikował ''Polonica''<ref>A. Ciechanowiecki, B. O. Jeżewski, ''Polonika na Wyspach Brytyjskich'', Londyn 1965.</ref>. W dziedzinie zawodowej A. Ciechanowiecki osiągnął wielkie sukcesy, tak jako właściciel jednej z czołowych galerii w Londynie, jako inicjator zainteresowań sztuką [[barok]]u i [[neoklasycyzm]]u oraz francuskiego [[akademizm]]u, ale także jako inicjator i współorganizator wielu ważnych, międzynarodowych wystaw – takich jak ''[[Giambologna]]'' (Edynburg, Londyn i [[Wiedeń]]), ''Zmierzch Medyceuszy'' (Detroit, Florencja), czy ''Złoty Wiek Neapolu'' (Neapol i Detroit). Zasiadał też w komitetach innych międzynarodowych wystaw.

== Zakon Maltański ==
Jednocześnie Ciechanowiecki, świadom swego pochodzenia, brał udział w pracach [[Zakon Maltański|Związku Polskich Kawalerów Maltańskich]], będąc jego członkiem od 1958. Zasiadał w jego zarządach (wówczas działających na Obczyźnie), przez wiele lat jako kanclerz, a następnie jako wiceprezydent, uzyskując najwyższą rangę w Zakonie Baliwa Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji. Równolegle pracował też dla Zakonu Dynastii Bourbonów Sycylijskich (''Sacro Militare Ordine Costantiniano di San Giorgio''), tworząc ich Delegatury w Polsce oraz w Anglii. Zasiadał też w jego głównej radzie. Następnie zorganizował delegaturę Zakonu św. Maurycego i Łazarza Królewskiego Domu Sabaudzkiego w Wielkiej Brytanii, a w ostatnich latach przyczynił się do wskrzeszenia w Wielkiej Brytanii także i Toskańskich Orderów Dynastycznych: św. Stefana oraz św. Józefa. Jest też bliski byłego rosyjskiego Domu Cesarskiego.

Jego pozycja w Zakonie Maltańskim, zbliżenia osobiste do tych byłych domów panujących i działalność paradyplomatyczna w dziedzinie kultury oraz spraw kościelnych, ułatwiła mu uzyskanie w 1975 od byłego króla włoskiego, [[Humbert II|Humberta II]] – który zachował na emigracji wszystkie swoje „uprawnienia monarsze” w dziedzinie [[Heraldyka fantazyjna|heraldyki]] – potwierdzenie „prawa używalności” tytułu [[hrabia|hrabiowskiego]], który miał być nabyty przed ponad 200 lat.<ref>{{cytuj stronę |url = http://mazowsze.hist.pl/16/Kronika_Zamkowa/356/2010/12307/ |tytuł = Kronika Zamkowa 1-2/59-60 |autor = Andrzej Rachuba, „Panowie z Ciechanowa” |strony = 33 |data = 2010}} [dostęp 2018-11-30.]</ref> Te uprawnienia, na szczeblu europejskim, zatwierdził dwa lata później Suwerenny Zakon Maltański.

Z ramienia ZPKM dużo uczynił dla wsparcia charytatywnego Polaków w [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanie wojennym]], a z własnej kieszeni finansował liczne stypendia naukowe. W imieniu też [[Zakon Maltański|Związku Polskich Kawalerów Maltańskich]] przyczynił się w 85% do budowy [[Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Krakowie|kościoła NMP i św Maksymiliana Kolbe]] w krakowskich Mistrzejowicach (jednolity wystrój rzeźbiarski wnętrza był jego koncepcją i to on wybrał prof. [[Gustaw Zemła|Gustawa Zemłę]] na wykonawcę tego artystycznie dzieła, które sam sfinansował).

== Praca na rzecz polskiego dorobku kulturowego ==
[[Plik:Andrzej Ciechanowiecki 01.jpg|thumb|upright|Rzeźba głowy Andrzeja Ciechanowieckiego w [[Pałac Pod Blachą|Pałacu Pod Blachą]] w Warszawie]]
Poprzez swą działalność jako marszand o wysokiej pozycji międzynarodowej, Ciechanowiecki zgromadził pewien majątek, który przeznaczył na polskie cele społeczne, a szczególnie na zbiory, które weszły w skład stworzonej w 1986 Fundacji im. Ciechanowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie oraz innych dziełach sztuki, zdeponowanych w szeregu innych muzeów polskich.

Za namową prof. [[Tadeusz Chrzanowski|Tadeusza Chrzanowskiego]] w połowie lat 80. Ciechanowiecki
przyczynił się finansowo do wydania w Polsce pierwszego wydania przez [[Polska Akademia Nauk|PAN]] monumentalnego dzieła [[Roman Aftanazy|Romana Aftanazego]] '''[[Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej|Materiały do dziejów rezydencji]]'' (1986–1993), następnie wydane jako ''Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej'' (1991–1997)<ref>{{cytuj książkę |autor = [[Roman Aftanazy]] |tytuł = Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej |url = http://www.lwow.home.pl/rocznik/ksiazki2001.html#2001-aftanazy |wydawca = Ossolineum |miejsce = Wrocław |tom = 1-11 |data = 1991–1997}}</ref>.

Jako współzałożyciel Fundacji Karta z Dziejów, przyczynił się finansowo i radami artystycznymi do powstania [[Pomnik Dekalogu w Łodzi|pomnika Dekalogu]] w Łodzi i pomnika [[Dawid (król Izraela)|Dawida psalmisty]] w [[Zamość|Zamościu]]. Przekazał też jako depozyty dzieła sztuki z własnych zbiorów do ambasad RP w Londynie, Paryżu, Rzymie i Lizbonie.

Jeszcze przed pierwszym przyjazdem do Polski (po 19. latach) w 1977, A. Ciechanowiecki czynnie zaangażował się w dzieło odbudowy [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskiego]] w Warszawie. Stworzona w 1986 roku Fundacja im. Ciechanowieckich wyposażyła Zamek w ok. 3000 obrazów, mebli, sreber, dywanów, miniatur, numizmatów oraz drogocenności. Jest to najprawdopodobniej największy dar, jaki Zamek Warszawski uzyskał. Przekazał on także, w darze lub depozycie, cenne obiekty dla [[Zamek Królewski na Wawelu|Zamku Królewskiego]] na Wawelu oraz dla innych muzeów w Polsce. Fundacja im. Ciechanowieckich ma służyć wszystkim muzeom w Polsce, zależnie od ich potrzeb i charakteru zabytku, z pierwszeństwem jednak dla Zamku w Warszawie.
Członek [[Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie|Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie]].

=== Działalność w Europie Wschodniej ===
Po 1988 Andrzej Ciechanowiecki, pomny pochodzenia swych przodków, zaangażował się również na [[Białoruś|Białorusi]] i wielce się przyczynił do restauracji zabytków tego kraju, przede wszystkim [[Zamek w Nieświeżu|rezydencji radziwiłłowskiej]] w [[Nieśwież]]u<ref>A. Ciechanowiecki, ''Nieśwież – międzynarodowy ośrodek kultury na Białorusi od XVI do XX wieku'', Warszawa 1996.</ref>. Był honorowym przewodniczącym polsko-białoruskiej komisji do spraw wspólnego [[Dziedzictwo kulturowe|dziedzictwa kulturowego]], marszałkiem honorowym Związku Szlachty Białoruskiej oraz honorowym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Białorusycystów i Instytutu Historii Białoruskiej Akademii Nauk. Był też wiceprezydentem Anglo-Belarusian Society w Londynie.

{{fakt|W 1995 Ciechanowiecki uległ ciężkiemu wypadkowi, który pozbawił go władzy w nogach. Niemniej do końca życia był czynny intelektualnie na wszystkich odcinkach swoich licznych zainteresowań, przede wszystkim jednak polskich|data=2024-09}}. Ojciec chrzestny [[Władysław Teofil Bartoszewski|Władysława Teofila Bartoszewskiego]]<ref>{{Cytuj | tytuł = Prokuratura na tropie Władysława Bartoszewskiego. Chodzi o majątek wiceszefa MSZ | url = https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/prokuratura-na-tropie-wladyslawa-bartoszewskiego-chodzi-o-majatek-wiceszefa-msz/fzkrft1,79cfc278 | opublikowany = onet.pl | data dostępu = 2024-10-01}}</ref>.

== Odznaczenia ==
=== Polskie ===
* [[Order Orła Białego]] (15 sierpnia 1998 od prezydenta [[Aleksander Kwaśniewski|Aleksandra Kwaśniewskiego]] „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej”)<ref>{{Monitor Polski|1998|31|441}}.</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski]] (25 lutego 1993 od prezydenta [[Lech Wałęsa|Lecha Wałęsę]] „w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej”)<ref>{{Monitor Polski|1993|17|147}}.</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski]] (1 stycznia 1986 od prezydenta [[Edward Bernard Raczyński|Edwarda Raczyńskiego]] „za zasługi w dziedzinie kultury krajowej oraz hojny przyczynek w opracowaniu pamiątek i zabytków polskich”)<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski |url = https://web.archive.org/web/20150318132401/http://eprints.hist.pl/378/1/1986-03-19_nr1.pdf |czasopismo = [[Dziennik Ustaw|Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej]] |strony = 10 |data = nr 1 z 19 marca 1986}}</ref>.
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski]] (22 października 1976 od prezydenta [[Stanisław Ostrowski|Stanisława Ostrowskiego]])<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski |url = http://eprints.hist.pl/336/1/1976-12-31_nr6.pdf |czasopismo = [[Dziennik Ustaw|Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej]] |strony = 23 |data = nr 6 z 31 grudnia 1976}}</ref>
* [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski]] (5 kwietnia 1973 od prezydenta Stanisława Ostrowskiego)<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski |url = http://eprints.hist.pl/327/1/1973-12-31_nr5.pdf |czasopismo = [[Dziennik Ustaw|Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej]] |strony = 28 |data = nr 5 z 31 grudnia 1973}}</ref>
* [[Krzyż Zasługi z Mieczami]] (1944){{r|dzieje}}
* [[Medal Wojska]] – trzykrotnie{{r|dzieje}}
* [[Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”]]{{r|dzieje}}
* [[Krzyż Kampanii Wrześniowej]] (1984)
* [[Krzyż Armii Krajowej]] (1995){{r|dzieje}}
* [[Warszawski Krzyż Powstańczy]] (1995){{r|dzieje}}
* [[Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]] (2006){{r|dzieje}}
* [[Odznaka Honorowa „Bene Merito”]]{{r|dzieje}}
* Krzyż Kombatancki (SPK, Londyn){{r|dzieje}}
* [[Odznaka Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej|Złota Odznaka Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej]]
* [[Medal Merentibus (Uniwersytet Jagielloński)|Medal Merentibus]] ([[Uniwersytet Jagielloński|UJ]]) (1986)

=== Zagraniczne ===
* [[Zakon Maltański|Kawaler Łaski i Dewocji Zakonu Maltańskiego]] (1958){{r|zmp}}
* [[Zakon Maltański|Kawaler Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego]] (1977){{r|zmp}}
* [[Zakon Maltański|Kawaler Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego]] (1987)<ref name="zmp">{{Cytuj książkę |tytuł = Zakon Maltański w Polsce |inni = Stefan K. Kuczyński (red.) |wydawca = DiG |miejsce = Warszawa |data = 2000 |strony = 194}}</ref>
* [[Zakon Maltański|Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego]]
* [[Order Świętego Grzegorza Wielkiego|Krzyż Wielki Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego]] ([[Stolica Apostolska]]){{r|dzieje}}
* [[Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii|Krzyż Komandorski I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi]] ([[Austria]]){{r|dzieje}}
* [[Order Pro Merito Melitensi|Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi]] ([[Zakon Maltański|SMOM]]){{r|dzieje}}
* [[Order Gwiazdy Polarnej|Komandor Orderu Gwiazdy Polarnej]] ([[Szwecja]]){{r|dzieje}}
* [[Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec|Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN]] ([[Niemcy]]){{r|dzieje}}
* [[Legia Honorowa|Oficer Orderu Legii Honorowej]] ([[Francja]]){{r|dzieje}}
* [[Order Zasługi Republiki Włoskiej|Wielki Oficer Orderu Zasługi]] ([[Włochy]]){{r|dzieje}}
* [[Order Zasługi (Senegal)|Komandor Orderu Zasługi]] ([[Senegal]]){{r|dzieje}}
* [[Order Przyjaźni Narodów]] ([[Białoruś]]){{r|dzieje}}
* [[Order Franciszka Skaryny]] (Białoruś){{r|dzieje}}
* [[Order Sztuki i Literatury|Komandor Orderu Sztuki i Literatury]] (2012, Francja)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.ambafrance-pl.org/Pan-Andrzej-Ciechanowiecki |tytuł = ''Pan Andrzej Ciechanowiecki odznaczony Komandorem Orderu Sztuki i Literatury'' |opublikowany = ambafrance-pl.org |data = 2012-11-07 |język = pl |data dostępu = 2015-11-04}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.ambafrance-pl.org/Wreczenia-Orderu-Sztuki-i |tytuł = ''Wręczenia Orderu Sztuki i Literatury Panu Andrzejowi Ciechanowieckiemu'' |opublikowany = ambafrance-pl.org |data = 2012-11-07 |język = pl |data dostępu = 2015-11-04}}</ref>

=== Ordery zagraniczne ===
* [[Order Świętego Januarego]] [[Królestwo Obojga Sycylii]]{{r|dzieje}}
* [[Święty Konstantyński Order Wojskowy Świętego Jerzego|Baliw Wielkiego Krzyża Sprawiedliwości Konstantyniańskiego Orderu św. Jerzego]] [[Królestwo Obojga Sycylii]]
* Krzyż Wielki Orderu Franciszka I [[Królestwo Obojga Sycylii]]{{r|dzieje}}
* [[Święty Konstantyński Order Wojskowy Świętego Jerzego|Złoty Medal Zasługi Orderu Konstantyniańskiego]] [[Królestwo Obojga Sycylii]]{{r|dzieje}}
* [[Order Świętych Maurycego i Łazarza|Krzyż Wielki Orderu śś. Maurycego i Łazarza]] ([[Królestwo Włoch (1861–1946)|Zjednoczone Królestwo Włoch]]){{r|dzieje}}
* [[Order Sabaudzki Cywilny|Krzyż Wielki Orderu Sabaudzkiego Zasługi Cywilnej]] (Zjednoczone Królestwo Włoch){{r|dzieje}}
* [[Order Świętego Stefana (Toskania)|Kawaler Orderu św. Stefana]] ([[Wielkie Księstwo Toskanii]]){{r|dzieje}}
* [[Order Świętego Józefa|Krzyż Wielki Orderu św. Józefa]] (Wielkie Księstwo Toskanii){{r|dzieje}}
* [[Order Świętego Andrzeja (Imperium Rosyjskie)|Order Świętego Andrzeja Apostoła]] (1995, [[Rosja]]){{r|dzieje}}
* [[Order Świętego Aleksandra Newskiego]] (Rosja){{r|dzieje}}
* [[Order Świętej Anny]] I klasy (Rosja)<ref name="dzieje">{{Cytuj książkę |tytuł = Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV–XXI wiek) |inni = Andrzej Rachuba (red.) |wydawca = DiG |miejsce = Warszawa |data = 2013 |strony = 449–450}}</ref>

== Doktoraty honoris causa ==
* [[Uniwersytet Warszawski]] (1991)
* [[Uniwersytet Stanu Nowy Meksyk|New Mexico State University]] (1992)
* [[Mińsk|Uniwersytet Państwowy w Mińsku]] (1993)
* [[Uniwersytet Jagielloński]] (2009)

Oraz liczne nagrody oraz księgi pamiątkowe polskie i zagraniczne, m.in. odznaka [[Polonia Mater Nostra Est]] oraz Złoty Krzyż Zasługi Kościoła Polskiego. Obywatelstwo honorowe [[Ciechanowiec|Ciechanowca]] i [[Zasław (Białoruś)|Zasławia]] (Białoruś).

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* A.S. Ciechanowiecki, ''Wystąpienia z okazji nadania dr. Andrzejowi Stanisławowi Ciechanowieckiemu członkostwa honorowego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, honorowego obywatelstwa miasta Ciechanowca, doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, członkostwa honorowego [[Polskie Towarzystwo Heraldyczne|Polskiego Towarzystwa Heraldycznego]]'', Warszawa 1992
* ''Doktor Andrzej Ciechanowiecki. Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Jagiellońskiego'', Kraków 2009
* Ciechanowiecki, A.S. „Speeches given on the occasion of the conferral of honorary membership of the Association of Art Historians”
* Piwocka, M. ''Andrzej Ciechanowiecki i dziedzictwo Słonimia'', w ''Studia Waweliana'', t. XIV, 2009, s. 265–272, PL ISSN 1230-3275.
* Białonowska, Magdalena. ''Andrzej Stanisław Ciechanowiecki: Kolekcjoner, marszand i mecenas.'' Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012. {{ISBN|978-8373065970}}.
* Barnes, Joanna. „Andrew Ciechanowiecki: 1924-2015” ''3rd dimension'' 9 December 2015. [https://web.archive.org/web/20181203055450/https://3rd-dimensionpmsa.org.uk/pmsa-news/2015-12-09-andrew-ciechanowiecki-1924-2015]. [dostęp 2018-12-02].
* Montagu, Jennifer. „Andrew Stanislaus [Andrzej Stanisław] Ciechanowiecki, 1924-2015” ''Burlington Magazine'' obituary. [dostęp 2018-12-02][https://www.burlington.org.uk/archive/obituary/andrew-stanislaus-andrzej-stanisaw-ciechanowiecki-19242015].
* [[Małgorzata Szejnert|Szejnert, Małgorzata]]. ''Usypać góry. Historie z Polesia'' wyd. Otwarte, 2015. {{ISBN|978-8324034758}}.
* [[Adam Zamoyski (historyk)|Zamoyski, Adam]]. ''The Apollo Portrait: Andrew Ciechanowiecki'', in ''Apollo'', July 1987.
* Knox, Tim Art in ''Trust for Poland'', in ''Apollo'', June 2005.
* Demoriane, H. ''Vous aussi, devenez collectionneurs de bronzes'', dans ''Connaissance des Arts'', Paris 1965.
* Coignard, Jérôme, ''Esquisses d’une vie: vente de la collection d’esquisses peintes françaises du XVIIe au XIXe siècle d’André Ciechanowiecki, Drouot-Richelieu, Paris, le 28 Juin 2002'', dans ''Connaissance des Arts'', Paris, June 2002.
* Heim Gallery and Old Masters Gallery, 1965–1994, records
* Communiqué on the granting of the Order of the White Eagle

== Linki zewnętrzne ==
* [http://archives.getty.edu:8082/cgi/f/findaid/findaid-idx?c=utf8a;idno=US::CMalG::910004 Heim Gallery records, 1965-1991]
* [http://www.biskupedwardfrankowski.stalwol.pl/dane/01-komunikat%20prasowy.pdf Posiadacze medalu ''Polonia mater...'']
* [http://archive.is/RBAyR Komunikat o nadaniu orderu OB] (arch.)
* [https://archive.is/20130121114322/http://www.debretts.com/people/biographies/search/results/17910/Andrew%20Stanislaus%20CIECHANOWIECKI.aspx Debrett’s People of Today]

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Ciechanowiecki, Andrzej}}
[[Kategoria:Ciechanowieccy herbu Dąbrowa|Andrzej]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie]]
[[Kategoria:Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego]]
[[Kategoria:Polscy kawalerowie maltańscy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 r.]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Zasługi z Mieczami]]
[[Kategoria:Londyńska Polonia]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Wojska]]
[[Kategoria:Odznaczeni medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Honorową Bene Merito]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Franciszka Skaryny]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Józefa (Toskania)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Stefana (Toskania)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi (Senegal)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Świętym Konstantyńskim Orderem Wojskowym Świętego Jerzego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Warszawskim Krzyżem Powstańczym]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]]
[[Kategoria:Polacy – Komandorzy Orderu Sztuki i Literatury]]
[[Kategoria:Polacy – Oficerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Polarnej (Szwecja)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Pro Merito Melitensi]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Andrzeja (Imperium Rosyjskie)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Franciszka I]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Polonia Mater Nostra Est]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Przyjaźni Narodów (Białoruś)]]
[[Kategoria:Polscy antykwariusze]]
[[Kategoria:Polscy działacze emigracyjni]]
[[Kategoria:Polscy filantropi]]
[[Kategoria:Polscy historycy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy kolekcjonerzy sztuki]]
[[Kategoria:Polscy mecenasi sztuki]]
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]]
[[Kategoria:Powstańcy warszawscy]]
[[Kategoria:Więźniowie aresztu śledczego MBP przy ul. Koszykowej w Warszawie]]
[[Kategoria:Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956]]
[[Kategoria:Więźniowie więzienia mokotowskiego (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Więźniowie więzienia w Rawiczu (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Więźniowie więzienia we Wronkach (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności]]
[[Kategoria:Członkowie Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu]]
[[Kategoria:Absolwenci II Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Warszawie]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Ziem Zachodnich]]
[[Kategoria:Urzędnicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu w Tybindze]]
[[Kategoria:Polscy hrabiowie]]
[[Kategoria:Członkowie Rady Muzeum przy Zamku Królewskim w Warszawie]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1924]]
[[Kategoria:Zmarli w 2015]]