Càstia su còdighe de orìgine de Ebreos

{{Variant|LSC}}
[[File:Jews2.png|thumb|372x372px|Imàgines de unos cantos ebreos famados. De sus a bàsciu e de manca a dereta: [[Albert Einstein]], [[Maimònide]], [[Golda Meir]], [[Emma Lazarus]]]]
[[File:Jewish Population by Country (2013).png|thumb|279x279px|Isparghidura de is ebreos in su mundu]]
Is '''ebreos''' o '''giudeos''' (in [[limba ebrea|ebreu]]: '''יְהוּדִים''', ''yehoudim;'' in [[limba grega|grecu]] antigu: '' Ἰουδαῖοι'', ''Ioudaĩoi;'' in [[limba latina|latinu]]: ''Iudaei'') sunt is membros de unu pòpulu caraterizadu de religione propia, s'[[ebraismu]], e in sensu ladu de su faeddu inditat is chi apartenet a unu grupu ètnicu e religiosu. Sunt totu de pesada de antigos [[israelitu|israelitos]] de su levante [[mare de Mesu|mediterràneu]].

Is ebreos non costìtuint unu grupu omogèneu, sa definitzione chi si ddis dat fatu-fatu est duncas cuntierrada e mudat segundu s'ènfasi chi si faghet subra su credu religiosu o s'identidade seculare ligada a traditziones, caràteres culturales e linguìsticos comunos.

S'istòria issoro est caraterizada de sufferèntzias dadas de is persighidas a chi ant dèpidu aguantare fatuvatu in logos e èpocas diferentes, susetotus a òpera de [[Cristianèsimu|cristianos]]. Oe in die, sa majoria de is autoridades càrculat chi is pessones ebreas in su mundu tzàntzighent intre is 12 e 15 milliones, rapresentende unu 0,2% de sa populatzione mundiale. 

Sa prus parte de issos bivet in is [[Istados Unidos d'America|Istados Unidos d'Amèrica]] e in [[Israele]]. Segundu istùdios fatos dae s'Universidade Ebrea de [[Gerusalemme]], su 96% de is ebreos residentes foras de [[Israele]] sunt ispaniados in deghe paisos, totus democràticos. 

Is ebreos ant tentu importu mannu fintzas in s'istòria e cultura de [[Sardigna]]. Rastas de su cuntatu intre gentes [[sardos|sardas]] e ebreas si nd'agatant galu in is costumas, contos e fintzas in sa [[limba sarda|limba]] (''chenabura'', pro esempru, faghet relatu a s'aprontada de su mandigare - sa ''"chena pura" -'' sa die in antis de su [[Shabbat]]). Is testimonias prus antigas de ebreos in [[Sardigna]] torrant a su 19 p.C. suta s'imperadore [[Impèriu romanu|romanu]] [[Tibèriu]], e pertocant 4.000 libertos deportados a [[Tharros]]. Est dàbile però chi medas prus esserent is ebreos betidos pro triballare che minadores in [[Surcis]] o in is minas de [[Lùvula]].

Pro totu s'[[Edade de Mesu|Edade Mèdia]] [[sardos]] e ebreos diant àere bìvidu impare in paghe in totu s'ìsula, e de is connoschèntzias tentas paret chi tènnerent medas carateres ètnicu-culturales simigiantes, de su restu segundu unas cantas chircas, fintzas a su 1492 unu 50% o prus de is sambenados de [[Sardigna]] teniat derivatzione [[limbas semìticas|semìtica]].  

A pustis de 1492, su re de [[Ispagna]] [[Ferdinandu su Catòlicu]] ddos aiat obligados a si cunvèrtere a su [[catolitzèsimu]] (is ''[[marranu|marranos]]'') o a si nche andare.

[[Categoria:Ebreos| ]]