Izvorni kod stranice Emir Kusturica

[[Datoteka:Emir Kusturica at Guadalajara film festival 2009.jpg||thumb|desno|250px|Emir Kusturica na festivalu u Gvadalahari 2009. godine]]
'''Emir Kusturica''', je srpski filmski [[reditelj|režiser]] [[scenarist]]a, [[producent]], [[kompozitor]] i [[glumci|glumac]] sa francuskim i srpskim državljanstvom, rođen je [[24. 11.|24. novembra]] [[1954]]. godine u [[Sarajevo|Sarajevu]]. Kao režiser, dobitnik je više velikih nagrada svjetskog značaja. Živi i radi u [[Beograd]]u, [[Pariz]]u i ''[[Emir Kusturica#Drvengrad|Drvengradu]]'', selu izrađenom po njegovom projektu na [[Tari]] u Mokroj Gori kod [[Užice|Užica]], na granici [[Srbija|Srbije]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Od 2007. godine Kusturica je srpski ambasador [[UNICEF]]a. Oženjen je sa Majom Kusturicom, sa kojom ima dvoje djece: sina [[Stribor Kusturica|Stribora]] i kćerku Dunju.

== Biografija ==
=== Studij ===
Studij filmske [[reditelj|režije]] Kusturica završava 1978. godine u klasi profesora [[Otakar Vávra|Otakara Vávra]] na [[Akademija filmskih umjetnosti u Pragu|Filmskoj akademiji]] u [[Prag]]u. Njegov studentski film, ''[[Gernika (film)|Gernika]]'' snimljen prema [[novela|noveli]] [[Antonije Isaković|Antonija Isakovića]], pobjedio je na [[Festival studentskog filma u Karlovym varima|festivalu studentskog filma]] u [[Karlovy Vari|Karlovym Varima]]. Tokom studija režirao je i dva kratka filma: ''[[Jedan dio istine]]'' i ''[[Jesen (film)|Jesen]].''

=== 1978-92. ===
Po završetku studija Kusturica se vraća u Jugoslaviju, gdje započinje profesionalnu karijeru na [[Radiotelevizija Sarajevo|Televiziji Sarajevo]]. Njegov prvi igrani film ''[[Nevjeste dolaze]]'',snimljen 1979. godine izazvao je dosta kontroverzi, a potom bio i zabranjen zbog "eksplicitnog bavljenja seksualnim tabuima". Više sreće je imao sa narednim televizijskim filmom ''[[Bife Titanik]]'' zasnovanom na priči nobelovca [[Ivo Andrić|Ive Andrića]], za koji je osvojio nagradu za režiju na [[Televizijski festival u Portorožu|nacionalnom Televizijskom festivalu]] u [[Portorož]]u. Kada je 1981. godine osnovana [[Akademija scenskih umjetnosti u Sarajevu|Akademija scenskih umjetnosti]] u Sarajevu, Emir Kusturica biva angažovan kao jedan od profesora na Odsjeku za glumu, tada jedinom odsjeku na Akademiji. Postaje prvi umjetnički rukovodilac [[Otvorena scena Obala|Otvorene scene "Obala",]] kultnog pozorišta, koje i danas djeluje pri sarajevskoj Akademiji. Takođe, uključuje se i u pripreme za otvaranje Odsjeka za režiju, koji konačno počinje sa radom 1989. godine. 
U dugometražnoj igranoj produkciji debitovao je filmom ''[[Sjećaš li se Dolly Bell?]]'', nastalom po scenariju [[Abdulah Sidran|Abdulaha Sidrana]], [[1981]]. godine. Za ovaj film Emir Kusturica je nagrađen [[Zlatni lav|Zlatnim lavom]] na [[Venecijanski filmski festival|Filmskom festivalu]] u [[Venecija|Veneciji]] za najbolji debitantski film i nagradama [[FIPRECI]], [[AGIS]] i [[CIDLAC]] na [[Festival igranog filma u Puli|Festivalu jugoslovenskog igranog filma]] u [[Pula|Puli]] [[1981]]. godine. Svoj talenat pokazao je i u sljedećem filmu, drami'' [[Otac na službenom putu]]'' 1985. godine, koji je radio sa istim scenaristom. Ovo ostvarenje Kusturici donosi [[Zlatna palma|Zlatnu palmu]] na [[Filmski festival u Kanu|Filmskom festivalu u Cannu]] i nominaciju za nagradu [[Akademija filmskih umjetnosti i nauka|američke akademije]] [[Oscar|Oskar]] u kategoriji za [[Oskar za najbolji strani film|najbolji strani film]]. Za isti film nagrađen je na Festivalu jugoslovenskog igranog filma u [[Pula|Puli]], nagraden je [[Zlatna arena za režiju|Zlatnom arenom]] za režiju i nagradom [[Jelen (filmska nagrada)|Jelen]]. Kusturica je scenarist filma ''[[Strategija švrake]]'' 1987. godine, koji je režirao [[Zlatko Lavanić]]. Dobitnik je [[Nagrada AVNOJ-a|Nagrade AVNOJ-a za 1989. godinu]]. Godine 1989. Emir Kusturica je, ponovo na Filmskom festivalu u [[Cannes]]u, nagrađen za najbolju režiju u filmu ''[[Dom za vešanje]]'' i specijalnom nagradom [[Roberto Rossellini (filmska nagrada)|Roberto Rossellini]]. Iz tog perioda počinje njegova saradnja sa [[Goran Bregović|Goranom Bregovićem]].

=== 1992-2009. ===
[[Datoteka:John woo emir kusturica salma hayek.jpg|Emir Kusturica, kao predsjednik žirija na filmskom festivalu u Cannesu|thumb|desno|220px]]
Po odlasku iz Jugoslavije predaje na Univerzitetu "Columbia" u [[New York]]u. Jedan od njegovih američkih studenata, David Atkins, pokazao mu je scenario iz kojeg je nastao Kusturičin prvi film na engleskom jeziku, ''[[Arizona Dream]]'' 1993. godine, sa [[Faye Dunaway]], [[Johnny Depp]]om i [[Jerry Luis]]om u glavnim ulogama. Film je nagrađen [[Srebrni medvjed|Srebrnim medvjedom]] i Posebnom nagradom žirija na [[Berlinale|filmskom festivalu]] u [[Berlin]]u 1993. godine.

Naredni film, ''[[Underground]]'' 1995. godine, donio je Emiru Kusturici drugu [[Zlatna palma|Zlatnu palmu]] na Filmskom festivalu u [[Cannes]]u. 1998. godine snima film ''[[Bela mačka, crni mačor]]'' za kojeg dobiva [[Srebrni lav|Srebrnog lava]] na festivalu u Veneciji. U filmu ''[[Udovica iz Saint-Pierra]]'' 2000. godine, u režiji [[Patrice Leconte]], Kusturica, se pojavljuje kao glumac. Premda izgovara svega nekoliko rečenica, njegova pojava u filmu je monumentalna i Kusturica je pored [[Juliette Binoche]] jedan od najupečatljivijih karaktera koji vode radnju filma. Svoju prvu filmsku ulogu Kusturica je imao u filmu [[Valter brani Sarajevo (film)|Valter brani Sarajevo]] <ref>[http://www.imdb.de/name/nm0001437/ Emir Kusturica na The internet movie database] {{Simboli jezika|de|njemački}} {{Simboli jezika|en|engleski}}
</ref> iz 1972. godine. Za film ''[[Priče super osmice]]'' 2001. godine na [[Festival dokumentarnog filma u Sankt petersburgu|Međunarodnom festivalu dokumentarnog filma]] u [[Sankt Peterburg|Sankt Petersburgu]], dobio je glavnu nagradu - [[Zlatni kentaur]]. 2002. godine Emir Kusturica se pojavljuje u filmu ''[[Dobri lopov]]'' režisera [[Neil Jordan]]a. Emir glumi gitaristu koji neprestano svira 'rifove' [[Jimi Hendrix|Jimija Hendrixa]]. 2004. godine završava film ''[[Život je čudo]]'', čiji je radni naslov bio "Gladno srce”. Ova ratna drama, čiji scenario, osim Kusturice, potpisuje i [[Ranko Božić]], opisuje predvečerje ratnih sukoba u Bosni 1992. godine. Za ovaj je film Kusturica dobio nagradu francuske filmske akademije [[César]] za najbolji film snimljen u [[Evropska unija|EU]] 2005. godine. 2005. godine Emir Kusturica snima dugometražni dokumentarni film o nogometašu [[Diego Maradona|Diegu Armandu Maradoni]] [[Maradona by Kusturica]]. Prva klapa ovog filma pala je 18. marta, u [[Buenos Aires]]u, snimanjem scena na porodičnoj proslavi rođendana Maradonine kćerke. Za snimanje filma koristio se i dokumentarni materijal. Osnovna ideja je da se osvjetli neostvarena Maradonina želja o porodičnoj harmoniji. Film se snimao u [[Napulj]]u, [[Barcelona|Barceloni]], na [[Kuba|Kubi]] i drugim lokacijama. U februaru 2006. godine Emir Kusturica snimio je osmi po redu dugometražni igrani filma, čiji je radni naziv [[Zavjet]]. Film je sniman u Srbiji, a scenario, uz Kusturicu je radio i Ranko Božić. 26. juna 2007. godine u pariškoj operi Bastille izvodi se prvi put njegova punk-opera pod nazivom [[Le Temps des Gitans]], po motivima filma ''Dom za vešanje''.<ref>[http://diepresse.com/home/kultur/news/308873/index.do?from=suche.intern.portal Članak u Die Presse o punk-operi Le Temps des Gitans] {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref> 2009. godine Kusturica planira snimanje dokumentarnog filma [[Seven Friends of Pancho Villa and the Woman with Six Fingers]], sa [[Johnny Depp]]om u glavnoj ulozi. Film bi trebao biti gotov 2011. godine. Kusturica namjerava 2009. godine izdati autobiografsku knjigu, pod dvosmislenoimn naslovom ''Ja o meni'' ''(Jao meni)''.<ref>[http://www.globus.com.hr/Clanak.aspx?BrojID=307&ClanakID=8519&Stranica=1#8176 Intervju Emira Kusturice hrvatskom tjedniku Globus 12. augusta 2009. godine]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Simboli jezika|hr|hrvatski}}</ref> Kusturičini filmovi se sadržajno razlikuju od perioda iz kog dolaze, tako da od filmova koji se tematski kreću u kritičkoj obradi jugoslovenskog društva i prošlosti, do filmova sa obiljem fantazije komicnih detalja, gotovo preuzetih iz stripova, dokumentarnih filmova o sportu i muzici. Svoju umjetničku autonomiju, koristi u potpunosti, te zahvaljući uspjehu svojih filmova u Evropi i Americi, granice njegovog rada su neograničene. Povezanost sa Balkanom, mada kritički, ostaje u svim filmovima, kao nit vodilja, koja zbog raznolikosti Balkana ne nailazi na prihvatljivost u svim državama bivše Jugoslavije.

== Festivali ==
Kusturici je povjereno i da bude predsjednik glavnog žirija 58. [[Filmski festival u Kanu|Filmskog festivala u Cannesu]] 2005. godine, u kome su se nalazili poznati režiseri [[Agnès Varda]], [[John Woo]], [[Benoît Jacquot]], pisac [[Toni Morrison]], [[Fatih Akın]], kao i velike glumačke zvijezde [[Javier Bardem]], [[Salma Hayek]] i [[Nandita Das]], a koji je održan od 11. do 22. maja.

== Drvengrad ==
[[Datoteka:Mecavnik5.jpg|thumb|desno|Drvengrad]]
Za potrebe snimanja filma Život je čudo, nastalo je selo [[Emir Kusturica#Drvengrad|Drvengrad]], koje po ideji Kusturice, treba da predstavlja način života, borbu protiv kapitalizma i globalizacije. Pod imenom ''Küstendorf'', na prijedlog prijatelja i književnika [[Peter Handke|Petera Handkea]], grad postaje poznat u svijetu, kao središte umjetnosti, planiranim filmskim festivalom, proizvodnjom voćnih sokova i drugih bio proizvoda.<ref>[http://diepresse.com/home/panorama/welt/305528/index.do?from=suche.intern.portal Članak u Die Presse, austrijskom dnevniku o Drvengradu, 2007. godine]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref> Sa idejom zatvorenog grada u građevinama od drveta, proizvodnjom namirnica na biološkoj osnovi, grad bi trebao biti citadela, mjesto u kojem bi se ljudi mogli sakriti od prijetećih katastrofa.<ref>[http://www.arte.tv/de/content/tv/02__Communities/C2-arts_20and_20music/02-Magazine/19__Journal__de__la__culture/06__film/69__kusturica__cannes_202005/865418.html Intervju Kusturice za francusko-njemačku televiziju arte] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090831075805/http://www.arte.tv/de/content/tv/02__Communities/C2-arts_20and_20music/02-Magazine/19__Journal__de__la__culture/06__film/69__kusturica__cannes_202005/865418.html |date=2009-08-31 }} {{Simboli jezika|de|njemački}} {{Simboli jezika|fr|francuski}}</ref> Za taj idejni projekat Emir Kusturica dobitnik je Evropske nagrade za arhitekturu [[Philippe Rotthier]] 2005. godine. Nagrada, koju tradicionalno svake treće godine dodeljuje „Fondacija za arhitekturu” iz [[Bruxelles|Brisela]], jedno je od najcjenjenijih belgijskih i evropskih odličja u oblasti arhitektonske kulture. U obrazloženju žirija ističe se da Kusturičin projekat: <br />
::''...koristi izvornu arhitekturu svog podneblja kao faktor pacifikacije, izvor zadovoljstva i podstrek za razvoj ekonomsko-turističkih potencijala čitavog regiona...''
U jednom intervju za [[NIN]] na pitanje o svojoj pripadnosti i Drvengradu Kusturica kaže:<br />
:: ''...Pošto ja ne vjerujem u demokratiju, onda u šali volim da kažem sebi - ako već imam svoj grad, onda mogu da biram građane...Nigdje se ja više ne osjećam kod kuće. Ne znam na koliko mjesta ja već i živim...''<ref>[http://www.koreni.net/broj47/kusturica.htm Intervju Emira Kusturice za NIN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304031418/http://www.koreni.net/broj47/kusturica.htm |date=2016-03-04 }} {{Simboli jezika|sr|srpski}}</ref>

2005. godine Emir Kusturica otvara u zgradi nekadašnje Željezničke stanice u [[Herceg Novi|Herceg Novom]] Centar za kulturu i multipleks-kino. Riječ je o tri mala kino sa zvučnim i svjetlosnim efektima. Pored apartmana, u zgradi su i prostori namijenjeni za galeriju, čitaonicu i "mjesto za okupljanje i razgovor".

== Kusturica kao muzičar ==
U grupi [[Zabranjeno pušenje]] jedno vreme je svirao bas gitaru, a sada kao gitarista zajedno nastupa sa [[The No Smoking Orchestra|Emir Kusturica & No smoking orchestra]].

== Drugi o Emiru Kusturici ==
* [[Nikita Mihalkov]] je na svečanosti dodjeljivanja nagrada u velikoj sali kina "Puškin", kazao da:
::''Kusturičini filmovi predstavljaju "budući vijek" i da se svi, koji su gledali njegove filmove, bez obzira da li mu se sviđaju ili ne, slažu da je riječ o "velikom pomaku u svjetskoj kinematografiji.''
* [[Emir Hadžihafizbegović]] o svom fakultetskom profesoru u intervjuu na Hrvatskoj televiziji:
::''Ime Emira Kusturice mora stajati na svim naslovnicama filmskih enciklopedija Bosne i Hercegovine. ''

== Emir Kusturica o sebi ==
''"Moj otac je bio ateista i uvijek se deklarisao kao Srbin. Dobro, možda smo bili Muslimani 250 godina, ali smo bili pravoslavci prije toga i duboko u sebi uvijek bili Srbi, vjera to ne može promjeniti. Mi smo postali Muslimani samo da bi preživjeli Turke.<ref>[http://film.guardian.co.uk/interview/interviewpages/0,6737,1429569,00.html Članak o Emiru Kusturici na The Guardian, 4.marta 2005.godine] {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref>

== Političke kontroverze ==
Zbog svojih političkih izjava, odlaska iz Sarajeva za vrijeme blokade od srpske vojske, ograđivanja od politike [[Alija Izetbegović|Alije Izetbegovića]] prema Bosni i Hercegovini, kao i simpatijama prema srbijanskom predsjedniku [[Slobodan Milošević|Slobodanu Miloševiću]], Kusturica zapada u politički izoliranu i kritiziranu kampanju zapadnoevropskih, bosanskohercegovačkih i hrvatskih medija. Zajedno sa austrijskim piscem i prijateljem [[Peter Handke|Peterom Handkeom]], jedno vrijeme podržava srbijanske političare u vrijeme rata u Bosni i Hercegovini. Mada kasnijim izjavama, kojima se ograđuje od dijelova Milosevićeve politike, u nekim medijima Južne Evrope ostao je nepoželjna osoba, a on sam, u više intervjua govori o svom izgubljenom identitetu, kao i nestanku identiteta Sarajeva, a sebe smatra čovjekom bez stalnom mjesta bivanja. Kritičari su ga napadali zbog snimanja filma [[Underground]] 1995. godine, scenarista [[Dušan Kovačević|Dušana Kovačevića]], koji je navodno djelomično financiran od strane državne televizije Srbije, u vrijeme rata u Bosni i Hercegovini, u kom su oni film vidjeli kao progandu velikosrpske politike i opravdavanje događaja u bivšoj Jugoslaviji. Za [[Jurjevo|Đurđevdan]] 2005. godine, Emir se krstio u Srpskoj pravoslavnoj crkvi i primio ime Nemanja Kusturica. Krštenje je održano u manastiru [[Savina]] u blizini Herceg Novog. Idejom o Drvengradu, te političkom neumjerenosti koja za cilj ima proizvodnju voćnih sokova sa provokatnim nazivima i slikama na etiketama sokova, političara dvadesetog stoljeća ([[Josip Broz Tito]], [[Dragoljub Mihailović|Draža Mihajlović]], [[Che Guevara]]), nailazi na oštru osudu medija i u Srbiji. Takode se priključuje podršci srbijanskih umjetnika i medija, protiv proglašavanja nezavisnosti [[Kosovo|Kosova]].<ref>[http://www.slobodnaevropa.org/content/Article/719300.html Prilog Radija Slobodne Evrope 12. novembra 2007. godine autorice Ive Martinović] {{Simboli jezika|sr|srpski}}</ref>

== Filmografija ==
=== Kratki film ===
* [[Gernika (film)|Gernika]], 1978. Čehoslovačka
* [[Jedan dio istine]], 1978. SFRJ
* [[Jesen (film)|Jesen]], 1978. SFRJ
* [[Magic Bus]], 1997. Njemačka

=== Televizijski filmovi ===
* [[Nevjeste dolaze]], 1979. SFRJ
* [[Bife Titanik]], 1980. SFRJ

=== Televizijska serije ===
* [[Bila jednom jedna zemlja]], 1996. SR Jugoslavija
* [[Život je čudo]], 2004. Srbija i Crna Gora

=== Igrani filmovi ===
* [[Sjećaš li se Dolly Bell?]], 1981. SFRJ
* [[Otac na službenom putu]], 1985. SFRJ
* [[Dom za vešanje]], 1988. SFRJ, Velika Britanija, Italija
* [[Arizona Dream]], 1993. SAD
* [[Podzemlje (film)|Podzemlje]], 1995. Njemačka, Francuska, SR Jugoslavija 
* [[Crna mačka, beli mačor]], 1998. Francuska
* [[Život je čudo]], 2004. Srbija i Crna Gora
* Dio [[Blue Gypsy]] u filmu [[All the Invisible Children]], 2005. Francuska 
* [[Zavjet|Zavet]], 2007. Srbija

=== Dokumentarni filmovi ===
* [[Super 8 Stories]], 2001.
* [[Maradona by Kusturica]] 2008. 
* [[Seven Friends of Pancho Villa and the Woman with Six Fingers]], 2011.

== Scenarij ==
==Produkcija==
== Uloge ==
* [[L'affaire Farewell]] 2010. kao Gregoriev 
* [[Hermano]] 2007. kao Chomsky 
* [[Viaggio segreto]] 2006. kao Harold 
* [[Jagoda u supermarketu]] 2003. kao general 
* [[The Good Thief]] kao Vladimir 
* [[La veuve de Saint-Pierre]] kao Ariel Neel Auguste 2000. Francuska
* [[Bila jednom jedna zemlja]] kao švercer oružja u 1 epizodi, 1996. SR Jugoslavija
* [[Underground]] 1995. kao švercer oružja
* [[Arizona Dream]] 1993. kao čovjek za barom
* [[Vizantija (film)|Vizantija]] 1988. 
* [[13. 7.|13. jul]] 1982. kao italijanski oficir 
* [[Ti si to]] 1981. 
* [[Nevjeste dolaze]] 1978. 
* [[Valter brani Sarajevo (serija)|Valter brani Sarajevo]] 1974. kao omladinac u televizijskoj seriji
* [[Valter brani Sarajevo (film)|Valter brani Sarajevo]] 1972. kao omladinac u filmu

== Muzika ==
* Muzika za televizijsku seriju [[Život je čudo (serija)|Život je čudo]], 2006.
* Muzika za igrani film [[Život je čudo (film)|Život je čudo]], 2004. 
* Opera [[Le Temps des Gitans]], izvedena 2007. godine u pariškoj operi.

== Nagrade ==
* 1978. Najbolji kratki film ''Guernica'' na Studentskom filmskom festivalu u Karlovym Varima
* 1981. Nagrada za najbolji film ''Sječaš li se Dolly Bell?'' na Venecijanskom filmskom festivalu;
* 1985. Zlatna palma, nagrada za najbolji film za ''Otac na službenom putu'' na Kanskom filmskom festivalu,
* 1989. Nagrada za najbolju režiju za film ''Dom za vješanje'' na Kanskom filmskom festivalu,
* 1989. [[Nagrada AVNOJ-a|Nagrade AVNOJ-a za 1989. godinu]].
* 1993. Nagrada za najbolji film ''Arizona Dream'' na Berlinskom filmskom festivalu;
* 1995: Zlatna palma, nagrada za najbolji film za ''(Underground)'' na Kanskom filmskom festivalu,
* 1998. Srebrni lav za film "Bela mačka, crni mačor" na Venecijanskom filmskom festivalu
* 2001. Zlatni kentaur za film [[Super 8 Stories]],na medunarodnom filmskom festivalu dokumentarnog filma u Sankt Petersburgu 
* 2007. Francuski orden [[Ordre des Arts et des Lettres]], za doprinos umjetnosti <ref>[http://www.politika.rs/rubrike/Kultura/t19321.sr.html Članak srbijanskog dnevnika Politika o dodjeli ordena Emiri Kusturici] {{Simboli jezika|sr|srpski}}</ref>
== Izvori ==
{{reference}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Emir Kusturica}}
* {{IMDb ime|id=0001437|name=Emir Kusturica}} 
* http://www.thenosmokingorchestra.com/wsw/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061224234143/http://www.thenosmokingorchestra.com/wsw/ |date=2006-12-24 }}
* [http://www.kustu.com/ web stranica Emira Kusturice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121107160330/http://kustu.com/w2/en:start?redirect=1 |date=2012-11-07 }} {{Simboli jezika|en|engleski}} {{Simboli jezika|fr|francuski}}
* [http://www.mecavnik.info/wsw/index.php?p=196 web stranica Drvengrada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090830135157/http://www.mecavnik.info/wsw/index.php?p=196 |date=2009-08-30 }} {{Simboli jezika|en|engleski}} {{Simboli jezika|sr|srpski}}

{{Emir Kusturica}}
{{Cannes - nagrada za režiju}}
{{Zlatna arena za režiju}}

{{Lifetime|1954||Kusturica, Emir}}

[[Kategorija:Bosanskohercegovački filmski režiseri]]
[[Kategorija:Srpski filmski režiseri]]
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski režiseri]]
[[Kategorija:Biografije, Sarajevo]]
[[Kategorija:Dobitnici Nagrade AVNOJ-a]]