Linux исемле битнең чыганагын карау

{{ОС
 | name                = GNU һәм Linux
 | logo                = [[Рәсем:Gnulinux.svg|150px|Linux һәм [[GNU]] тамгалары]]
 | screenshot          = [[Рәсем:KDE 4.png|250px|KDE эш өстәле]]
 | caption             = [[KDE]] эш өстәле
 | developer           = [[Линус Торвальдс]] һәм барлык дөнья буенча таралган программистлар
 | family              = [[Unix|Unix-охшаш]]
 | based on            = [[Linux төше]] һәм [[GNU]]
 | source_model        = [[ирекле программа белән тәэмин ителеш|Ирекле]]
 | kernel_type         = [[Монолит төш]]
 | license             = Нигездә [[GNU GPL]]
 | working_state       = Актуаль
 | supported_platforms = Alpha, ARC, ARM, AVR32, Blackfin, C6x, ETRAX CRIS, FR-V, H8/300, Hexagon, Itanium, M32R, m68k, META, Microblaze, MIPS, MN103, Nios II, OpenRISC, PA-RISC, PowerPC, s390, S+core, SuperH, SPARC, TILE64, Unicore32, x86, Xtensa
}}

'''Linux''' (әйтелә: {{IPA|[ˈlɪnəks]}} яки {{IPA|[ˈˈlɪnʊks]}}, ''Ли́нукс'')&nbsp;— [[Unix]] операцион системалар гаиләсенә керә торган һәм нигезендә Linux төше (''Linux kernel'') булган [[операцион система]] (''operating system''). Хәзерге вакытта Linux [[ачык код]]лы (''open source'') программаларның иң күренекле мисалларыннан берсе булып санала; барлык язылган код һәрбер кеше тарафыннан үзгәртелергә, кулланылырга һәм таратылырга мөмкин.

Элегрәк бары тик [[сервер]]ларда гына кулланылса, бүгенге көндә аны [[кесә телефоны|кесә телефоннарыннан]] алып [[супер-санак]]ларга (''supercomputers'') кадәр урнаштыралар (''install'').
[[Рәсем:Linus Torvalds.jpeg|thumb|left|150px|[[Линус Торвальдс]]&nbsp;— «Linux» төшен уйлап табучы.]]
Linux төше [[1991&nbsp;ел]]да [[Линус Торвальдс]] тарафыннан языла. Системанын китапханәләре (''libraries'') һәм әгъзалары (''utilities'') гомуми буларак [[GNU]] операцион системасыннан алынган.

== Дистрибутивлар ==
Linux ОС-ына берничә өстәлмә (''дистрибутив'') язылган. Аларның кайберләре:
* [[Ubuntu]] Debian-га нигезләнгән, киң кулланучылар арасында тиз арада дан казанган, дистрибутив. Canonical Ltd. тарафыннан эшләнелә.
* [[Linux Mint]]
* [[openSUSE]]
* [[Fedora]]
* [[Debian GNU/Linux]]

== Linux-та программалау ==
[[GNU Compiler Collection]] (''GCC'') күпчелек Linux системаларда стандарт [[компилятор]]лар гаиләсе булып тора. Моннан ары, GCC [[Программалау теле Си|C]], [[C++]], [[Java]] телләрен ''front-end'' белән тәэмин итә. Күпчелек дистрибутивлар [[Perl]], [[Python]] һәм башка [[сценар телләр]]нең [[интерпретатор]]ларын үз эчләренә алалар.

Linux-та [[KDevelop]], [[Eclipse]], [[NetBeans]], [[Lazarus]] кебек IDE-лар, [[Emacs]] һәм [[Vim]] кебек классик текст редакторлары бар.

График кулланучы интерфейсы ясау өчен [[Qt]] һәм [[GTK+]] визуаль элементлар китапханәләре киң кулланыла.

Кайбер телләр һәм технологияләр кулланып программалау, кайбер өлкәләрдә эшләү өчен Linux, Unix-охшаш булу сәбәпле, [[Windows]]-ка карганда уңайлырак ОС булып санала (''[[Ruby on Rails]], [[Web программау]], стандарт булмаган архитектуралар һ.&nbsp;б.'')

== Куллану ==
Linux еш очрый торган берничә өлкәне арырырга була:
* Озак өзлексез эшләү вакыты таләп ителә торган серверлар
* Стандарт булмаган архитектуралы санаклар, мәсәлән, суперсанаклар
* Хәрби системалар (иминлек максатларыннан)
* Төрле җайланмаларга урнаштырылган санаклар (банкоматлар, түләү терминаллары, мобиль телефоннар, кер юу машиналары һ.&nbsp;б)
* Чикләнгн мөмикинлекле, иске санаклар

== Сылтамалар ==
* http://linux.opennet.ru/
* [http://www.linuxcenter.ru/ Линукс үзәге]
* [http://www.ibm.com/developerworks/ru/linux/?S_TACT=105AGX99&S_CMP=GR01 IBM developerWorks. Linux турында. Мәкаләләр һәм уку әсбаплары]
* [http://linuxhelp.blogspot.com/2006/04/mind-map-of-linux-distributions.html Linux дистрибутивларының иерархик урнашуы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080913195941/http://linuxhelp.blogspot.com/2006/04/mind-map-of-linux-distributions.html |date=2008-09-13 }}
* [http://www.yolinux.com/TUTORIALS/LinuxTutorialC++.html Linux Tutorial: C++ Software Development]
* [http://distrowatch.com/ Linux буенча сәяхәт]

{{Навигация |Тема=Linux |Портал=Технология |Портал2=Санак}}

{{Линукс дистрибутивлары}}
{{Unix-like}}

[[Төркем:Linux]]
[[Төркем:Операцион система]]