Xem mã nguồn của Hoàng đế Áo

{{Infobox former monarchy
| border = Đế quốc
| royal_title = Hoàng đế
| realm = Áo
| coatofarms = Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
| coatofarmssize = 120px
| coatofarmscaption = '''[[Quốc huy Áo|Quốc huy Đế quốc]]'''
| image = Emperor karl of austria-hungary 1917.png
| caption = '''[[Karl I của Áo|Hoàng đế Karl I]]'''
| first_monarch = [[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz I]]
| last_monarch = [[Karl I của Áo|Karl I]]
| style = [[Hoàng đế Bệ hạ]]
| residence = Các [[cung điện]] tại [[Viên]]:<br><small>[[Dinh Hofburg]],<br>[[Dinh Schönbrunn]]</small>
| appointer =
| began = [[11 tháng 8]] năm [[1804]]
| ended = [[11 tháng 11]] năm [[1918]]
| pretender =
}}
[[Hình:Weltliche Schatzkammer Wien (265).JPG|nhỏ|Vương miện Hoàng đế Áo từ năm 1804 tới 1918.]]
'''Hoàng đế Áo''', đôi khi còn gọi là '''Áo hoàng'''<ref>[http://www.thuvienhaiphu.com.vn/datafile1/DC028886/chuong6.htm CHƯƠNG 6: THẮNG LỢI CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN TRONG NHỮNG NĂM 50-60 CỦA THẾ KỶ XIX]</ref> ([[tiếng Đức]]: '''''Kaiser von Österreich''''') là ngôi [[Hoàng đế]] [[cha truyền con nối]] và là tước vị được [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]] [[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz II]], một thành viên của [[Nhà Habsburg-Lothringen]] tự xưng vào năm [[1804]], và tiếp tục được ông và những người kế tục ông nắm giữ cho đến khi vị Hoàng đế cuối cùng vào năm [[1918]]. Các Hoàng đế kiêm nhiệm danh hiệu ''Đại vương công Áo''. Vợ của các Hoàng đế xưng làm ''[[Hoàng hậu]]'', trong khi các thành viên trong gia đình lấy tước hiệu [[Đại vương công#Những sử dụng khác trong Triều đại Habsburg|Đại vương công hoặc là Đại Công nương]].

Tuy đế hiệu của các Hoàng đế Áo là ''[[Kaiser]]'', nhiều tài liệu [[tiếng Anh]] gọi họ là ''Emperor'' trong khi để nguyên tước hiệu của các [[Hoàng đế Đức]] là ''Kaiser'',<ref>Thomas R. Van Dervort, ''International Law and Organization: An Introduction'', trang 22</ref><ref>Paul G. Halpern, ''The Battle of the Otranto Straits: Controlling the Gateway to the Adriatic in World War I'', trang 104</ref> để tránh nhầm lẫn giữa các vị quân chủ Áo và Đức.<ref>John Van der Kiste, ''Kaiser Wilhelm II: Germany's Last Emperor'', trang X</ref>

== Tiền vị ==
Các thành viên của Vương triều nhà Habsburg tại Áo đã được bầu làm [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]] qua nhiều [[thế kỷ]] và chủ yếu là ngự trị tại [[Viên]]. Đó là lý do vì sao thuật ngữ "Hoàng đế Áo" có thể xuất hiện trong các tư liệu viết về thời kỳ trước năm [[1804]], lúc không có Đế quốc Áo nào tồn tại. Trong các trường hợp đó từ "Áo" luôn mang nghĩa là [[Triều đại]], chứ không phải là quốc gia. Một trường hợp đặc biệt là Đại Công nương [[Maria Theresia của Áo]]; bà là Hoàng hậu của Hoàng đế La Mã Thần thánh [[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz II]], nhưng thực ra bà cũng là vị quân chủ của Các Lãnh địa Thế tục Áo bao gồm Böhmen và Hungary.

==Hoàng đế==
Khi đối mặt với sự xâm lược của [[Napoleon|Napoleon I]], người đã tuyên bố là "[[Hoàng đế Pháp]]" ({{lang-fr|Empereur des Français}}), bởi [[Hiến pháp năm XII|Hiến pháp Pháp]] ngày [[18 tháng 5]] năm 1804, Francis II lo sợ cho tương lai của [[Đế quốc La Mã Thần thánh]] và duy trì tình trạng Hoàng gia của mình trong trường hợp Đế quốc La Mã Thánh bị giải thể. Do đó, vào ngày [[11 tháng 8]] năm 1804, ông đã tạo ra tước hiệu mới của "Hoàng đế Áo" cho chính mình và những người kế vị của ông là người đứng đầu Nhà Habsburg-Lorraine.<ref>[http://de.wikisource.org/wiki/Seite:Posse_Band_5_0250.jpg ''Allerhöchste Pragmatikal-Verordnung vom 11. August 1804].'' In: Otto Posse: ''Die Siegel der Deutschen Kaiser und Könige.'' (''The Seals of German Emperors and Kings''), tom. 5, attachment 2, p. 249</ref> Trong hai năm, Francis mang hai danh hiệu hoàng gia: Hoàng đế La Mã Thần thánh Francis II và "bằng ân điển Thiên chúa" (''Von Gottes Gnaden'') Hoàng đế Francis I của Áo.

Vào năm 1805, một đội quân do Áo dẫn đầu đã bị thất bại nhục nhã trong [[Trận Austerlitz]] và Napoléon chiến thắng đã giải tán ''Reich'' (lúc này chỉ là một liên minh lỏng lẻo) bằng cách thúc đẩy hoặc gây áp lực cho một số vuơng hầu Đức vào [[Liên bang Rhein]] vào tháng 7. Điều này khiến Francis II/I ngày [[6 tháng 8]] năm 1806 tuyên bố giải thể [[Reich]] và hạ [[Đế miện Đế quốc La Mã Thần thánh|Đế miện]] được tạo trong thế kỷ thứ X (ngày nay được trưng bày tại Bảo tàng Cung điện Hofburg ở Vienna).<ref name="niederlegung">[[s:Erklärung Franz II. zur Niederlegung der Krone des Heiligen Römischen Reiches|Erklärung des Kaisers Franz&nbsp;II. über die Niederlegung der deutschen Kaiserkrone]], in: Quellensammlung zur Geschichte der Deutschen Reichsverfassung in Mittelalter und Neuzeit (''Collection of Sources to the History of the Constitution of the German Reich''), edited by Karl Zeumer, p. 538–539 (full text on Wikisource)</ref>

Từ năm 1806 trở đi, Francis chỉ là Hoàng đế Áo.Ông có ba người kế nhiệm [[Ferdinand I của Áo|Ferdinand I]], [[Francis Joseph I của Áo|Francis Joseph I]] và [[Charles I của Áo|Charles I]] trước khi Đế chế tan rã vào năm 1918. Một buổi lễ đăng quang không bao giờ được lập; người thừa kế ngai vàng trở thành hoàng đế vào thời điểm vua tiền nhiệm qua đời hoặc thoái vị. Biểu tượng của Hoàng đế Áo là vương miện riêng của triều đại có niên đại từ [[Rudolf II của Thánh chế La Mã|Rudolf II]] (r. 1576–1612), (được gọi ''Rudolfinische Hauskrone''), là sự kế thừa phẩm giá và huyền thoại của Habsburgs.

==Tước hiệu Hoàng đế==
Các hoàng đế Áo đã có danh sách dài tước hiệu và tuyên bố phản ánh sự mở rộng địa lý và sự đa dạng của các vùng đất được cai trị bởi Habsburgs Áo. Danh hiệu [[tước hiệu lớn của Hoàng đế Áo]] được thay đổi nhiều lần: tạo lập ngày 1/8/1804, được triều đình tuyên bố ngày 22/8/1836, bởi triều đình Đế chế tuyên bố ngày 6/1/1867 và kết thúc bởi lá thư ngày 12/12/1867. Các phiên bản ngắn hơn được ghi trong các tài liệu chính thức và điều ước quốc tế: "Hoàng đế Áo, Vua Bohemia... và Vua Tông đồ Hungary", "Hoàng đế Áo và Vua Tông đồ Hungary", "Hoàng đế và Vua bệ hạ" và "[[Hoàng đế và Hoàng gia bệ hạ]] [[Tông đồ bệ hạ]]".

Danh sách đầy đủ (sau khi mất [[Vương quốc Lombardy–Venetia|Lombardy]] năm 1859 và [[Vương quốc Lombardy–Venetia|Venetia]] năm 1866):

''[[Hoàng đế]] của [[Đế quốc Áo|Áo]],''<br>
''[[Vua Tông đồ]] của [[Vương quốc Hungary|Hungary]],''<br>
''[[Vua]] của [[Vương quốc Bohemia|Bohemia]], của [[Vương quốc Dalmatia|Dalmatia]], của [[Vương quốc Croatia (Habsburg)|Croatia]], của [[Vương quốc Slavonia|Slavonia]], của [[Vương quốc Galicia và Lodomeria|Galicia]], của [[Vương quốc Galicia và Lodomeria|Lodomeria]], của [[Vương quốc Illyria (1816–1849)|Illyria]],''<br>
''[[Vua Jerusalem|Vua]] của [[Vương quốc Jerusalem|Jerusalem]],''<br>
''[[Đại vương công Áo|Đại vương công]] của [[Đại Công quốc Áo|Áo]],''<br>
''[[Đại công tước]] của [[Đại Công quốc Tuscany|Tuscany]] và [[Đại Công quốc Cracow|Cracow]],''<br>
''[[Công tước]] của [[Công quốc Lorraine|Lorraine]], của [[Công quốc Salzburg|Salzburg]], của [[Công quốc Styria|Styria]], của [[Công quốc Carinthia|Carinthia]],của [[Công quốc Carniola|Carniola]] của [[Công quốc Bukovina|Bukovina]],''<br>
''[[Đại thân vương]] của [[Transylvania]],''<br>
''[[Bá tước]] của [[Lãnh địa Moravia|Moravia]],''<br>
''[[Công tước]] của [[Silesia Áo|Thượng và Hạ Silesia]], của [[Công quốc Modena và Reggio|Modena]], [[Công quốc Parma|Parma]], [[Công quốc Parma|Piacenza]] và [[Công quốc Parma|Guastalla]], của [[Công quốc Oświęcim|Auschwitz]] và [[Công quốc Zator|Zator]], của [[Công quốcf Teschen|Teschen]], [[Công quốc Friuli|Friuli]], [[Dubrovnik|Ragusa]] và [[Zadar|Zara]],''<br>
''[[Hoàng bá]] của [[Habsburg, Brugg|Habsburg]] và [[Bá quốc Tyrol|Tyrol]], của [[Kyburg, Zürich|Kyburg]], [[Gorizia và Gradisca]],''<br>
''[[Hoàng thân]] của [[Giáo phận Trent|Trent]] và [[Giáo phận Brixen|Brixen]],''<br>
''Bá tước [[Thượng Lusatia|Thượng]] và [[Hạ Lusatia|Hạ]] [[Bá quốc Lusatia|Lusatia]] và [[Bá quốc Istria|Istria]],''<br>
''[[Bá tước]] của [[Hohenems]], [[Feldkirch, Vorarlberg|Feldkirch]], [[Bregenz]], [[Waldburg-Sonnenburg|Sonnenberg]],'' <br>
''[[Lãnh chúa]] của [[Trieste]], của [[Cattaro]] và của [[Windic March]],''<br>
''[[Grosswojwod|Đại Voivode]] của [[Voivodeship Serbia và Banat xứ Temeschwar|Voivodship Serbia]],''<br>
''[[Huân chương Lông cừu vàng]] Tối cao.''
==Hoàng đế Áo (1804–1918)==
{{Succession table monarch
| name1 = '''[[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz I]]'''
| nickname1 = 
| native1 = 
| life1 = {{Birth date|1768|2|12|df=y}} – {{death date and age|1835|3|2|1768|2|12|df=y}}
| reignstart1 = 11/8/1804
| reignend1 = 2/3/1835
| notes1 = [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]] cuối cùng; Con của [[Leopold II, Hoàng đế La Mã Thần thánh|Leopold II]]
| family1 = [[Nhà Lorraine#Nhà Habsburg-Lorraine|Habsburg-Lorraine]]
| image1 = Francis II, Holy Roman Emperor by Friedrich von Amerling 003.jpg
| alt1 = 
| name2 = '''[[Ferdinand I của Áo|Ferdinand I]]'''
| nickname2 = 
| native2 = 
| life2 = {{Birth date|1793|4|19|df=y}} – {{Death date and age|1875|6|29|1793|4|19|df=y}}
| reignstart2 = 2/3/1835
| reignend2 = 2/12/1848<br/><small>(thoái vị)</small>
| notes2 = Con của Franz I
| family2 = [[Nhà Lorraine#Nhà Habsburg-Lorraine|Habsburg-Lorraine]]
| image2 = Leopold Kupelwieser - Kaiser Ferdinand I.jpg
| alt2 = 
| name3 = '''[[Franz Joseph I của Áo|Franz Joseph I]]'''
| nickname3 = 
| native3 = 
| life3 = {{Birth date|1830|8|18|df=y}} – {{Death date and age|1916|11|21|1830|8|18|df=y}}
| reignstart3 = 2/12/1848
| reignend3 = 21/11/1916
| notes3 = Cháu của Ferdinand I; cháu nội của Franz I
| family3 = [[Nhà Lorraine#Nhà Habsburg-Lorraine|Habsburg-Lorraine]]
| image3 = Franz joseph1.jpg
| alt3 = 
| name4 = '''[[Karl I của Áo|Karl I]]'''
| nickname4 = ban phước
| native4 = 
| life4 = {{Birth date|1887|8|17|df=y}} – {{Death date and age|1922|4|1|1887|8|17|df=y}}
| reignstart4 = 21/11/1916
| reignend4 = 11/11/1918<br/><small>(từ chức)</small>
| notes4 = Cháu của Franz Joseph I; chít của Franz I
| family4 = [[Nhà Lorraine#Nhà Habsburg-Lorraine|Habsburg-Lorraine]]
| image4 = Charles I of Austria.jpg
| alt4 = 
}}

==Kế vị==
{| class="wikitable"
|-
!Hoàng đế!!Kế vị!!Mối quan hệ với hoàng đế và trạng thái!!Trở thành kế vị!!Ngừng kế vị!!Kế vị thứ 2
|-
|rowspan=2|[[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz I]]||rowspan=2|'''[[Ferdinand I của Áo|Thái tử Ferdinand]]'''||rowspan=2|Con trai<br>hoàng thái tử ||rowspan=2|11/8/1804;<br>thành lập đế chế||rowspan=2|2/3/1835;<br>kế vị||Đại vương công Joseph Franz<br>1804–1807, em trai
|-
|[[Đại vương công Franz Karl của Áo|Đại vương công Franz Karl]]<br>1807–1835, em trai
|-
|[[Ferdinand I của Áo|Ferdinand I]]||[[Đại vương công Franz Karl của Áo|Đại vương công Franz Karl]]||em trai<br>Thân vương kế vị||2/3/1835;<br>em trai kế vị||2/12/1848;<br>từ bỏ quyền kế vị||'''[[Franz Joseph I của Áo|Đại vương công Franz Joseph]]'''<br>1835–1848, con trai
|-
|rowspan=7|[[Franz Joseph I của Áo|Franz Joseph I]]||[[Maximilian I của Mexico|Đại vương công Ferdinand Maximilian]]||em trai<br>Thân vương kế vị||2/12/1848;<br>em trai kế vị||21/8/1858;<br>Hoàng đế sinh con trai||[[Đại vương công Karl Ludwig của Áo|Đại vương công Karl Ludwig]]<br>1848–1858, em trai
|-
|rowspan=2|[[Rudolf, Hoàng Thái tử Áo|Hoàng Thái tử Rudolf]]||rowspan=2|Con trai<br>hoàng thái tử||rowspan=2|21/8/1858;<br>ra đời||rowspan=2|30/1/1889;<br>[[Sự cố Mayerling|mất]]||[[Maximilian I của Mexico|Đại vương công Ferdinand Maximilian]]<br>1858–1864, chú
|-
|[[Đại vương công Karl Ludwig của Áo|Đại vương công Karl Ludwig]]<br>1864–1889, chú
|-
|[[Đại vương công Karl Ludwig của Áo|Đại vương công Karl Ludwig]]||em trai<br>Thân vương kế vị||30/1/1889;<br>cháu mất||19/5/1896;<br>mất||[[Đại vương công Franz Ferdinand của Áo|Đại vương công Franz Ferdinand]]<br>1889–1896, con trai
|-
|rowspan=2|[[Đại vương công Franz Ferdinand của Áo|Đại vương công Franz Ferdinand]]||rowspan=2|Cháu trai<br>Thân vương kế vị||rowspan=2|19/5/1896;<br>cha mất||rowspan=2|28/6/1914;<br>[[Vụ ám sát thái tử Áo-Hung|ám sát]]||[[Đại vương công Otto của Áo (1865–1906)|Đại vương công Otto]]<br>1896–1906, em trai
|-
|'''[[Karl I của Áo|Đại vương công Karl]]'''<br>1906–1914, cháu trai
|-
|'''[[Karl I của Áo|Đại vương công Karl]]'''||cháu trai<br>Thân vương kế vị||28/6/1914;<br>chú mất||21/11/1916;<br>kế vị||[[Otto von Habsburg|Đại vương công Otto]]<br>1914–1916, con trai
|-
|[[Karl I của Áo|Karl I]]||[[Otto von Habsburg|Hoàng thái tử Otto]]||con trai<br>Hoàng thái tử||21/11/1916;<br>cha kế vị||12/11/1918;<br>[[Cộng hòa Áo - Đức|Đế chế trở thành cộng hòa]]||[[Robert, Đại vương công của Áo-Este|Đại vương công Robert]]<br>1916–1918, em trai
|}

==Trưởng tộc Habsburg-Lothringen (từ 1918)==
Charles I không còn là vua của Áo, trong khi Luật Habsburg của nước Cộng hòa Áo năm 1919 gọi ông là "cựu hoàng" (der ehemalige Träger der Krone). Con trai ông, Otto von Habsburg, đã sử dụng tước hiệu Đại vương công Áo bên ngoài Áo, tuyên bố mình là một công dân trung thành với Cộng hòa Áo để được phép vào Áo; từ năm 1961 trở đi ông không truyền tước hiệu cho thân vương kế vị nữa. Con trai của Otto, Karl von Habsburg, kế vị Đại vương công Áo.
* [[Charles I của Áo|Charles I]] (11/11/1918 – 1/4/1922)
* [[Otto von Habsburg]] (1/4/1922 – 1/1/2007)
* [[Karl von Habsburg]] (1/1/2007 – nay)
** kế vị: [[Ferdinand Zvonimir von Habsburg]]
== Xem thêm ==
* [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]]
* [[Danh sách Hoàng hậu Áo]]
* [[Danh sách vua chúa Áo]]
== Chú thích ==
{{Tham khảo}}

{{Commonscat|Emperors of Austria}}
{{Commonscat|Coats of arms of Emperors of Austria}}
{{sơ khai}}
{{Các chủ đề|Lịch sử|Áo}}

[[Thể loại:Danh sách vua|Áo, Hoàng đế]]
[[Thể loại:Hoàng đế Áo|*]]