Xem mã nguồn của Victoria của Anh

{{Bài cùng tên|Victoria (định hướng)}}
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
| tên = Victoria của Liên hiệp Anh
| tên gốc = 
| tước vị thêm = 
| hình = Queen Victoria by Bassano.jpg
| cỡ hình = 200
| caption = 
| succession = [[Danh sách quân chủ Liên hiệp Anh|Nữ vương Liên hiệp Anh]]
| moretext = 
| reign = [[20 tháng 6]] năm [[1837]] – [[22 tháng 1]] năm [[1901]]<br/>({{age in years and days|1837|6|20|1901|1|22}})
| coronation = [[28 tháng 6]] năm [[1838]]
| cor-type = Đăng quang
| predecessor = [[William IV của Anh|William IV]] {{Vương miện}}
| nhiếp chính = 
| successor = [[Edward VII của Anh|Edward VII]] {{Vương miện}}
| kiểu đăng quang 1 = {{nowrap|[[Delhi Durbar]]}}
| đăng quang 1 = [[1 tháng 1]] năm [[1877]]
| predecessor1 = '''''{{Màu sắc|Blue|Nữ hoàng đầu tiên}}'''''
| tại vị 1 = [[1 tháng 5]] năm [[1876]] – [[22 tháng 1]] năm [[1901]]<br/>({{age in years and days|1876|5|1|1901|1|22}})
| chức vị 1 = [[Hoàng đế Ấn Độ|Nữ hoàng Ấn Độ]]
| successor1 = [[Edward VII của Anh]] {{Vương miện}}
| birth_name = Vương tôn nữ Alexandrina Victoria xứ Kent
| sinh = Vương tôn nữ Alexandrina Victoria xứ Kent, 
{{Ngày sinh|1819|5|24|df=y}}
| nơi sinh = [[Cung điện Kensington]], Luân Đôn
| mất = {{Ngày mất và tuổi|1901|1|22|1819|5|24|df=yes}}
| nơi mất = [[Điện Osborne]], [[Đảo Wight]]
| ngày an táng = 
| nơi an táng = 
| burial_date = 4 tháng 2 năm 1901
| burial_place = Nghĩa trang Royal Mausoleum, [[Frogmore]], [[Windsor, Berkshire|Windsor]]
| phối ngẫu = {{marriage|[[Albrecht xứ Sachsen-Coburg và Gotha]]|1840|1861|reason=died}}
| issue = {{plainlist|
* [[Victoria, Vương nữ Vương thất|Victoria, Vương nữ Vương thất và Hoàng hậu Đức]]
* [[Edward VII của Anh]] {{Vương miện}}
* [[Alice của Liên hiệp Anh|Alice, Đại công tước phu nhân của Hessen và Rhein]]
* [[Alfred xứ Sachsen‑Coburg và Gotha|Alfred, Công tước xứ Sachsen‑Coburg và Gotha]]
* [[Helena của Liên hiệp Anh|Helena, Công tử phu nhân Christian xứ Schleswig-Holstein]]
* [[Louise của Liên hiệp Anh|Louise, Công tước phu nhân xứ Argyll]]
* [[Vương tử Arthur, Công tước xứ Connaught và Strathearn|Arthur, Công tước xứ Connaught và Strathearn]]
* [[Vương tử Leopold, Công tước xứ Albany|Leopold, Công tước xứ Albany]]
* [[Beatrice của Liên hiệp Anh|Beatrice, Thân vương tử phi Heinrich xứ Battenberg]] }}
| issue-link = #Issue
| học vấn = 
| nghề nghiệp = 
| tôn giáo = [[Giáo hội Anh|Anh giáo]]
| tên đầy đủ = Alexandrina Victoria
| tên tự = 
| tên hiệu = 
| tôn hiệu = 
| miếu hiệu = 
| thụy hiệu = 
| niên hiệu = 
| thời gian của niên hiệu = 
| tước hiệu = Her Majesty/Her Imperial Majesty
| kiểu hoàng tộc = Vương tộc
| hoàng tộc = [[Vương tộc Hannover|Nhà Hanover]]
| cha = [[Vương tử Edward, Công tước xứ Kent và Strathearn|Edward của Liên hiệp Anh]]
| mẹ = [[Victoire xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]
| signature = Queen Victoria Signature.svg
}}
'''Victoria của Liên hiệp Anh''' (Alexandrina Victoria; 24 tháng 5 năm 1819 – 22 tháng 1 năm 1901) là [[Quân chủ Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Nữ vương Vương quốc Liên hiệp Anh]] từ ngày 20 tháng 6 năm 1837 cho đến khi bà qua đời. Bà cũng nhận thêm danh hiệu Nữ hoàng Ấn Độ vào ngày 1 tháng 5 năm 1876. Triều đại Victoria kéo dài 63 năm 7 tháng, dài thứ 2 sau Nữ vương [[Elizabeth II]]. [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Vương quốc Anh]] dưới sự trị vì của bà là một thời kỳ thay đổi về công nghiệp, văn hóa, chính trị, khoa học và quân sự, và được đánh dấu bằng một sự mở rộng của [[Đế quốc Anh]].

Bà là con gái của [[Vương tử Edward, Công tước xứ Kent và Strathearn|Vương tử Edward]] [[Công tước xứ Kent và Strathearn]] (con trai thứ tư của Vua [[George III của Liên hiệp Anh và Ireland|George III]]) và [[Victoire xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]. Sau khi cả ông nội và cha đều qua đời vào năm 1820, Victoria được nuôi dưỡng dưới sự giám sát chặt chẽ của mẹ và người giám sát, [[John Conroy]]. Năm 18 tuổi, bà thừa kế ngai vàng sau khi ba anh trai của cha qua đời mà không có con hợp pháp để nối dõi. Mặc dù là Nữ vương của một đất nước theo chế độ [[quân chủ lập hiến]], Victoria đã kín đáo tạo ảnh hưởng đến các chính sách của chính phủ và việc bổ nhiệm Bộ trưởng; Với công chúng, bà trở thành một [[biểu tượng quốc gia]] với những tiêu chuẩn đạo đức nghiêm khắc..

Victoria kết hôn với người anh họ là [[Albrecht xứ Sachsen-Coburg và Gotha]] vào năm 1840. Con cái của họ kết hôn với các vương thất và quý tộc trên khắp lục địa, từ đó bà có biệt hiệu "'''Người bà của châu Âu'''", cùng với đó là sự lan truyền của bệnh máu khó đông bẩm sinh từ Victoria tới con cháu của bà ở khắp các vương thất, hoàng thất châu Âu. Sau khi chồng qua đời năm 1861, Victoria bước vào thời kỳ để tang và tránh xuất hiện trước công chúng. Do sự ẩn dật của Victoria, chủ nghĩa Cộng hòa ở Vương quốc Anh tạm thời tạo được thế lực, nhưng trong nửa sau triều đại Victoria, bà đã khôi phục lại danh tiếng cho mình. Đại lễ Vàng và Kim cương của Victoria là những mốc lịch sử được ăn mừng rộng khắp. Victoria băng hà tại [[Đảo Wight]] năm 1901. Bà là quân vương cuối cùng thuộc [[Vương tộc Hannover|Vương tộc Hanover]], con trai của bà, [[Edward VII]], kế vị ngai vàng và trở thành quân vương đầu tiên của nhà [[Vương tộc Sachsen-Coburg và Gotha|Saxe-Coburg và Gotha]].

==Dòng dõi==
[[Tập tin:Denning, Stephen Poyntz - Princess Victoria aged Four - Google Art Project.jpg|nhỏ|150px|phải|alt=Victoria ở tuổi lên 4|Chân dung Victoria (bốn tuổi) của [[Stephen Poyntz Denning]], 1823]]

Cha của Victoria là Vương tử Edward, Công tước xứ Kent và Strathearn, con trai thứ tư của quốc vuơng [[George III]]. Cho đến năm 1817, cháu gái của Edward, [[Charlotte Augusta xứ Wales]], cháu nội hợp pháp duy nhất của George III qua đời. Cái chết của bà đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng kế vị liên tiếp gây áp lực lên Công tước xứ Kent và các vương tử chưa lập gia đình và sinh con.

Năm 1818, Vương tử Edward kết hôn với [[Victoire xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]], một Vương phi người Đức góa chồng có hai con, Carl (1804 - 1856) và [[Feodora xứ Leiningen|Feodora]] (1807-1872) từ cuộc hôn nhân đầu tiên với Thân vương xứ Leiningen. Anh trai của bà, Leopold là người chồng góa của Vương tôn nữ Charlotte. Đứa con duy nhất của Công tước và Công tước phu nhân xứ Kent, Victoria, chào đời lúc 4:15 sáng ngày 24 tháng 5 năm 1819 tại [[Cung điện Kensington]] ở London.<ref>Hibbert, pp. 3–12; Strachey, pp. 1–17; Woodham-Smith, pp. 15–29</ref>

Victoria được Đức Tổng Giám mục Canterbury, Charles Manners-Sutton làm lễ [[rửa tội]] riêng vào ngày 24 tháng 6 năm 1819 trong Phòng Cupola tại Cung điện Kensington.<ref>Cha đỡ đầu của bà là Hoàng đế Alexander I của Nga (đại diện bởi người chú, Frederick, Công tước xứ York), người bác là Hoàng tử Regent, người dì là Nữ hoàng Charlotte ở Wurm (đại diện bởi dì của Victoria là Công chúa Augusta) và bà ngoại của Victoria, Nữ công tước xứ Saxe-Coburg-Saalfeld (đại diện bởi dì của Victoria là Công chúa Mary, Nữ công tước xứ Gloucester và Edinburgh).</ref> Bà được đặt tên thánh là ''Alexandrina'' theo tên một trong những người đỡ đầu của bà, Hoàng đế [[Aleksandr I của Nga]] và mẹ bà, Victoria. Những cái tên khác được đề xuất bởi cha mẹ bà - Georgina (hoặc Georgiana), Charlotte và Augusta - đã bị loại bỏ theo chỉ dụ của người bác cả [[George IV của Anh|George, Nhiếp chính vương]].<ref>Hibbert, pp. 12–13; Longford, p. 23; Woodham-Smith, pp. 34–35</ref>

Khi sinh ra, Victoria đứng thứ năm trong dòng kế vị sau bốn người con trai cả của George III: [[Nhiếp chính|Nhiếp chính vương]] (sau này là [[George IV của Anh|George IV]]); [[Frederick, Công tước xứ York]]; William, Công tước xứ Clarence (sau này là [[William IV của Anh|William IV]]); và cha của Victoria, Edward, Công tước xứ Kent.<ref>Longford, p. 24</ref> Nhiếp chính vương không có người con hợp pháp nào còn sống và Công tước xứ York không có con; hơn nữa, cả hai đều xa lánh những người vợ đều đã qua tuổi sinh đẻ, vì vậy hai ông đều không có khả năng sinh thêm con hợp pháp.

Vương tử William và cha của Victoria là Edward cùng kết hôn vào một ngày vào năm 1818, nhưng cả hai cô con gái hợp pháp của William đều mất khi còn nhỏ. Người đầu tiên trong số này là Vương tôn nữ Charlotte, người sinh ra và qua đời vào ngày 27 tháng 3 năm 1819, hai tháng trước khi Victoria chào đời. Cha của Victoria qua đời vào tháng 1 năm 1820, khi Victoria chưa đầy một tuổi. Một tuần sau, ông nội bà, Quốc vương George III băng hà. Con trai cả của ông là kế vị trở thành George IV. Victoria sau đó đứng thứ ba trong danh sách kế vị ngai vàng sau Frederick và William. Con gái thứ hai của William, Vương tôn nữ Elizabeth xứ Clarence, chỉ sống được mười hai tuần từ ngày 10 tháng 12 năm 1820 đến ngày 4 tháng 3 năm 1821, trong thời gian đó, Victoria đứng thứ tư.<ref>Worsley, p. 41.</ref>

Công tước xứ York mất năm 1827, tiếp theo là George IV năm 1830; ngai vàng tiếp tục được truyền cho người em trai còn sống duy nhất, [[William IV của Anh|William IV]], và Victoria trở thành người thừa kế số 1. [[Đạo luật Nhiếp chính 1830]] đã đặc biệt quy định mẹ của Victoria, Công tước phu nhân xứ Kent, sẽ giữ vai trò nhiếp chính trong trường hợp Vua William băng hà khi Victoria vẫn còn ở tuổi vị thành niên.<ref>Hibbert, p. 31; St Aubyn, p. 26; Woodham-Smith, p. 81</ref> Vua William không tin tưởng vào khả năng nhiếp chính của Công tước phu nhân, vào năm 1836, ông tuyên bố trước sự hiện diện của bà rằng ông muốn sống cho đến sinh nhật lần thứ 18 của Victoria để khả năng xảy ra [[nhiếp chính]] không còn khả thi.<ref>Hibbert, p. 46; Longford, p. 54; St Aubyn, p. 50; Waller, p. 344; Woodham-Smith, p. 126</ref>

==Người thừa kế hợp pháp==
===Thời thơ ấu===
[[Tập tin:Princess Victoria and Dash by George Hayter.jpg|nhỏ|phải|Tranh chân dung Victoria cùng với chú chó cưng Dash của [[George Hayter]], 1833]]
Sau này Victoria mô tả thời thơ ấu của mình là "khá u sầu".<ref>Hibbert, p. 19; Marshall, p. 25</ref> Công tước phu nhân xứ Kent cực kỳ bao bọc và Victoria gần như bị tách biệt với những đứa trẻ khác theo cái gọi là "'''Hệ thống Kensington'''", một bộ quy tắc và giao thức phức tạp được thiết lập bởi Công tước phu nhân và John Conroy, một người đầy tham vọng và độc đoán được đồn đại là tình nhân của mẹ bà.<ref>Hibbert, p. 27; Longford, pp. 35–38, 118–119; St Aubyn, pp. 21–22; Woodham-Smith, pp. 70–72. The rumours were false in the opinion of these biographers.</ref> Hệ thống Kensington đã ngăn Victoria tiếp xúc những người mà mẹ bà và Conroy không ưa (bao gồm hầu hết họ hàng bên nội), và qua đó khiến cô bé yếu đuối và phụ thuộc vào họ.<ref>Hibbert, pp. 27–28; Waller, pp. 341–342; Woodham-Smith, pp. 63–65</ref> Mẹ bà xa lánh Cung điện vì bà thấy chướng tai gai mắt bởi sự hiện diện của những đứa con ngoài giá thú của người anh chồng, Quốc vuơng William IV.<ref>Hibbert, pp. 32–33; Longford, pp. 38–39, 55; Marshall, p. 19</ref>

Victoria dùng chung phòng ngủ với mẹ mỗi tối, học với các gia sư riêng theo thời gian biểu định kỳ và dành hàng giờ chơi với [[búp bê]] và chú chó cưng Dash.<ref>Waller, pp. 338–341; Woodham-Smith, pp. 68–69, 91</ref> Bà học [[tiếng Pháp]], tiếng Đức, tiếng Ý và tiếng Latin<ref>Hibbert, p. 18; Longford, p. 31; Woodham-Smith, pp. 74–75</ref> nhưng chỉ nói tiếng Anh ở nhà.<ref>Longford, p. 31; Woodham-Smith, p. 75</ref>

Năm 1830, Công tước phu nhân xứ Kent cùng Conroy đưa Victoria băng qua vùng trung tâm nước Anh để thăm đồi [[Malvern]], dừng chân tại các thị trấn và những ngôi nhà nông thôn tuyệt đẹp ven đường.<ref>Hibbert, pp. 34–35</ref> Những hành trình tương tự đến các vùng khác của Anh và [[Wales]] được thực hiện vào năm 1832, 1833, 1834 và 1835. Trái với sự khó chịu của người bác là Nhà Vua, Victoria đã được chào đón nhiệt tình ở mỗi điểm dừng.<ref>Hibbert, pp. 35–39; Woodham-Smith, pp. 88–89, 102</ref> Vua William đã so sánh các chuyến đi đó với các [[Cuộc thâm nhập vinh quang]] và lo ngại rằng họ đã biến cô cháu gái Victoria thành đối thủ chứ không phải là người thừa kế của ông.<ref>Hibbert, p. 36; Woodham-Smith, pp. 89–90</ref> Victoria cũng không thích những chuyến đi; việc xuất hiện liên tục trước công chúng khiến bà mệt mỏi, ốm yếu, và có rất ít thời gian để nghỉ ngơi.<ref>Hibbert, pp. 35–40; Woodham-Smith, pp. 92, 102</ref> Bà phản đối với lý do người bác không chấp thuận, nhưng mẹ bà đã bác bỏ những lời phàn nàn vì bị thúc đẩy bởi sự ghen tị và buộc Victoria phải tiếp tục hành trình.<ref>Hibbert, pp. 38–39; Longford, p. 47; Woodham-Smith, pp. 101–102</ref>

Tại [[Ramsgate]] vào tháng 10 năm 1835, Victoria bị sốt cao,<!--Longford và Marshall nói là bệnh thương hàn; Hibbert thì cho rằng có thể là thương hàn hoặc viêm amidan; Woodham-Smith phỏng đoán là viêm amidan và người viết tiểu sử Sidney Lee là người đầu tiên cho rằng đó là căn bệnh thương hàn--> còn ngài Conroy ban đầu cho rằng là sự giả vờ của trẻ con.<ref>Hibbert, p. 42; Woodham-Smith, p. 105</ref> Trong khi Victoria bị ốm, ngài Conroy và Công tước phu nhân đã cố thuyết phục để đưa ông trở thành thư ký riêng của bà nhưng bất thành.<ref>Hibbert, p. 42; Longford, pp. 47–48; Marshall, p. 21</ref>

===Thời niên thiếu===
Khi bước sang tuổi thiếu niên, Victoria đã chống lại những nỗ lực không biết chán của hai người để bổ nhiệm ông ta làm nhân viên.<ref>Hibbert, pp. 42, 50; Woodham-Smith, p. 135</ref> Khi đã trở thành Nữ vương, Victoria đã ra lệnh cấm sự hiện diện nhưng ông ta vẫn ở trong nhà mẹ bà.<ref>Marshall, p. 46; St Aubyn, p. 67; Waller, p. 353</ref>

Đến năm 1836, chú ruột của Victoria, Leopold, người đã trở thành Vua của người Bỉ kể từ năm 1831, có ý định mai mối bà cho Công tử Albert, con trai của anh trai [[Ernst I xứ Sachsen-Coburg và Gotha]]. Leopold đã sắp xếp mời vương thân xứ Coburg đến thăm mẹ của Victoria vào tháng 5 năm 1836, với mục đích giới thiệu Victoria với Albert.<ref>Longford, pp. 29, 51; Waller, p. 363; Weintraub, pp. 43–49</ref><ref>Longford, p. 51; Weintraub, pp. 43–49</ref>

Tuy nhiên người bác, vua William IV của Anh không chấp nhận bất kỳ mối quan hệ nào với Coburg và thay vào đó, ủng hộ cuộc hôn nhân với Vương tử Alexander của Hà Lan, con trai thứ hai của [[Willem II của Hà Lan|Quốc vương Willem II]].<ref>Longford, pp. 51–52; St Aubyn, p. 43; Weintraub, pp. 43–49; Woodham-Smith, p. 117</ref>

Về phía Victoria đã nhận thức được toan tính hôn nhân khác nhau và nghiêm túc phớt lờ các Vương tử đủ điều kiện.<ref>Weintraub, pp. 43–49</ref> Trong nhật ký của mình, bà đã thích việc kết bạn với Công tử Albert ngay từ đầu. Sau chuyến thăm, bà viết: "[Albert] cực kỳ đẹp trai, tóc anh có màu giống như của ta, đôi mắt anh ấy to và xanh, anh ấy có chiếc mũi đẹp và cái miệng rất ngọt với hàm răng đẹp, nhưng nét duyên dáng trên vẻ mặt anh ấy là biểu cảm, đó là điều thú vị nhất. "<ref>Victoria quoted in Marshall, p. 27 and Weintraub, p. 49</ref> Còn về Alexander, được bà mô tả là "rất chất phác (nhạt nhẽo)".<ref>Victoria trích dẫn trong Hibbert, p. 99; St Aubyn, tr. 43; Weintraub, p. 49 và Woodham-Smith, trang. 119</ref>

Victoria đã viết thư cho quốc vuơng Leopold, người mà bà xem là "cố vấn tốt nhất và tử tế nhất",<ref>Nhật ký của Victoria của Anh, tháng 10 năm 1835, được trích dẫn trong St Aubyn, trang. 36 và Woodham-Smith, trang. 104</ref> để cảm ơn ông "''vì viễn cảnh hạnh phúc tuyệt vời mà chú đã góp phần đem đến cho cháu, về con người của Albert thân yêu&nbsp;... Anh ấy sở hữu mọi phẩm chất có thể mong muốn để khiến cháu hạnh phúc mỹ mãn. Anh ấy rất nhạy cảm, rất tốt bụng, rất tốt, và cũng rất đáng yêu. Anh có vẻ ngoài dễ chịu và diện mạo khiến người khác say đắm nhất mà một người có thể gặp.''"<ref>Hibbert, p. 102; Marshall, p. 60; Waller, p. 363; Weintraub, p. 51; Woodham-Smith, p. 122</ref> Tuy nhiên, ở tuổi 17, Victoria dù quan tâm đến Albert nhưng vẫn chưa sẵn sàng kết hôn. Hai bên gia đình đã không tiến hành lễ đính hôn chính thức, nhưng đảm bảo hôn lễ sẽ diễn ra đúng hạn.<ref>Waller, pp. 363–364; Weintraub, pp. 53, 58, 64, and 65</ref>
[[Tập tin:Chalon Portrait of Queen Victoria - 1837.jpg|nhỏ|Tranh Victoria tại House Lords, khi bà đã là nữ vương]]

== Thời kì đầu trị vì ==
[[Tập tin:Victoria coronation 2.jpg|nhỏ|Tranh Victoria khi lên ngôi vào năm 1838, trên tay phải cầm quyền trượng, đầu đội [[Vương miện Nhà nước Hoàng gia|Vương miện Nhà nước Đế chế]]]]
Victoria tròn 18 tuổi vào ngày 24 tháng 5 năm 1837, và do đó vấn đề nhiếp chính không cần phải xem xét nữa. Vào ngày 20 tháng 6 năm ấy, [[William IV của Anh|William IV]] chết khi 71 tuổi, và Victoria trở thành [[Nữ vương]] của Vương quốc Liên hiệp Anh. Trong nhật ký của mình, bà viết: [''"Ta được mẹ đánh thức vào lúc 6 giờ, bà nói [[Tổng giám mục Canterbury|Tổng giám mục xứ Canterbury]] và [[Franbcis Conyngham, Hầu tước Conyngham thứ hai|Huân tước Conyngham]] đang ở đây và muốn được gặp ta. Ta ra khỏi giường và vào phòng khách (chỉ khoác thêm áo choàng) rồi đi một mình, và gặp họ. Sau đó Huân tước Conyngham cho ta biết rằng người bác đáng thương của ta, nhà Vua, đã không còn nữa, ông băng hà vào 2 giờ 12 phút sáng nay, và do đó Ta là "Nữ vương"'']<ref>St Aubyn, tr 55–57; Woodham-Smith, tr 138</ref>.
Các văn bản chính thức chuẩn bị cho ngày đầu tiên lên ngôi của Nữ vương cho rằng tên bà là ['''Alexandrina Victoria'''], nhưng tên thánh của bà không làm bà ưng ý và không được sử dụng lại lần nữa<ref>Woodham-Smith, tr 140</ref>. Từ năm 1714, các vị vua nước Anh kiêm quyền cai trị lãnh địa Tuyển hầu quốc (về sau là Vương quốc) [[Vương quốc Hannover|Hannover]] ở Đức, nhưng dưới [[Luật Salic|Đạo luật Salic]], phụ nữ không được có mặt trong dòng dõi kế vị của Hanover. Trong khi Victoria được thừa hưởng toàn bộ lãnh thổ và thuộc địa của Anh, Hanover đã trao chức vua cho người chú ít tiếng tăm của bà là Công tước xứ Cumberland và Teviotdale, chính là Quốc vương [[Ernest Augustus I của Hanover]]. Ông là người kế vị hợp pháp cho đến khi bà kết hôn và có con<ref>Packard, tr 14–15</ref>.[[Tập tin:Victoriatothrone.jpg|nhỏ|trái|250px|Victoria nhận tin mình được kế tục ngai vàng từ [[Huân tước Francis Conyngham]] (trái) và [[William Howley|Tổng giám mục Canterbury]]]]Trong thời gian bà lên ngôi, chính phủ được lãnh đạo bởi thủ tướng chính phủ thuộc đảng [[Đảng Whig Anh|Whig]], [[William Lamb, Tử tước Melbourne thứ hai|Huân tước Melbourne]]. Ông đã ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến vị Nữ vương thiếu kinh nghiệm chính trị, và bà tin cẩn trao cho ông chức cố vấn.<ref>Hibbert, tr 66–69; St Aubyn, tr 76; Woodham-Smith, tr 143–147</ref> [[Charles Greville (người viết nhật ký)|Charles Greville]] cho rằng ông Melbourne góa vợ và không có con này "thích thú một cách nồng nhiệt đối với Nữ vương bởi vì có lẽ ông xem bà là đứa con gái mà ông đã từng có trước đây", và Victoria có lẽ cũng xem ông như một người cha.<ref>Greville quoted in Hibbert, tr 67; Longford, tr 70 and Woodham-Smith, tr 143–144</ref> Lễ đăng quang của Nữ vương diễn ra vào ngày 28 tháng 6 năm 1838, và bà trở thành vị quốc chủ đầu tiên sinh sống tại [[Cung điện Buckingham]].<ref>St Aubyn, tr 69; Waller, tr 353</ref> Bà hưởng thu nhập của các Công tước Lancaster và Cornwall, và được cấp tiền nghị viện 385 000 bảng một năm. Bà rất cẩn trọng khi trả các khoản nợ cho cha mình.<ref>Hibbert, tr 58; Longford, tr 73–74; Woodham-Smith, tr 152</ref>

Vào buổi đầu triều đại, Victoria rất được quần chúng yêu mến,<ref>Marshall, tr 42; St Aubyn, tr 63, 96</ref> nhưng danh tiếng của bà đã phải trải qua một mưu đồ triều đình vào năm 1839 khi một trong những thị nữ của mẹ bà, [[Lady Flora Hastings]], với cái bụng ngày càng to (thực chất là bị khối u) và bị đồn đại rằng bà đang mang thai ngoài giá thú với Sir John Conroy.<ref>Marshall, tr 47; Waller, tr 356; Woodham-Smith, tr 164–166</ref> Victoria đã tin những tin đồn này.<ref>Hibbert, tr 77–78; Longford, tr 97; St Aubyn, tr 97; Waller, tr 357; Woodham-Smith, tr 164</ref> Nữ vương rất ghét Conroy, và khinh miệt "Bà Flora ghê tởm" ấy,<ref>Victoria's journal, ngày 25 tháng 4 năm 1838, quoted in Woodham-Smith, tr 162</ref> bởi vì bà ta đã thông đồng với Conroy và Bà Công tước xứ Kent đặt ra [[Hệ thống Kensington]].<ref>St Aubyn, tr 96; Woodham-Smith, tr 162, 165</ref> Ban đầu, Bà Flora từ chối một cuộc kiểm tra sức khỏe rõ ràng, cho đến giữa tháng hai thì bà cũng đồng ý, và kết quả là Bà Flora vẫn còn trinh trắng.<ref>Hibbert, tr 79; Longford, tr 98; St Aubyn, tr 99; Woodham-Smith, tr 167</ref> Conroy, gia đình Hasting và Đảng Bảo thủ đối lập đã tổ chức một cuộc vận động đông đảo và lôi kéo Nữ vương trong việc truyền những tin đồn không đúng sự thật về Bà Flora.<ref>Hibbert, tr 80–81; Longford, tr 102–103; St Aubyn, tr 101–102</ref> Khi Bà Flora chết vào tháng 7, khám nghiệm tử thi phát hiện một khối u lớn trong gan của bà đã sưng to ra phần bụng.<ref>Longford, tr 122; Marshall, tr 57; St Aubyn, tr 104; Woodham-Smith, tr 180</ref> Khi xuất hiện trước công chúng, Victoria đã bị chế giễu và gọi là "Bà Melbourne".<ref>Hibbert, tr 83; Longford, tr 120–121; Marshall, tr 57; St Aubyn, tr 105; Waller, tr 358</ref>

Vào năm [[1839]], Melbourne từ chức sau khi [[Đảng Cấp tiến (Anh)|Đảng Cấp tiến]] và Đảng Bảo Thủ (cả hai đảng mà Victoria rất ghét) bỏ phiếu cho một dự luật để hủy bỏ hiến pháp ở [[Jamaica]]. Dự luật xóa bỏ quyền lực chính trị của các chủ đồn điền đang kháng cự những phương sách liên quan đến việc bãi bỏ nô lệ.<ref>St Aubyn, tr 107; Woodham-Smith, tr 169</ref> Nữ vương đã ủy thác cho một thành viên của Đảng Bảo thủ, ông [[Robert Peel]], thành lập một Chính phủ mới. Vào thời điểm đó, theo thường lệ thì Thủ tướng sẽ bổ nhiệm những thành viên thường là đồng minh chính trị của ông ta và vợ chồng của họ. Nhiều Thị nữ của Nữ vương là vợ của những thành viên đảng Whig, và Peel có dự tính thay thế họ bằng những bà vợ của thành viên đảng Bảo thủ. Vào thời điểm mà sau này gọi là "cuộc khủng hoảng phòng ngủ", Victoria nghe theo lời của Melbourne, đã phản đối sự xóa bỏ đó của Thủ tướng. Peel từ chối cầm quyền dưới sự áp đặt hạn chế của Nữ vương, và do đó ông đã từ bỏ phận sự của mình, cho phép Melbourne hồi phục chức vụ.<ref>Hibbert, tr 94–96; Marshall, tr 53–57; St Aubyn, tr 109–112; Waller, tr 359–361; Woodham-Smith, tr 170–174</ref>

== Kết hôn ==
[[Tập tin:George Hayter - The Marriage of Queen Victoria, 10 February 1840 - WGA11229.jpg|nhỏ|280px|trái|Tranh vẽ hôn lễ giữa Victoria của Anh và Prince Albert, bởi [[George Hayter]].]]
Mặc dù là Nữ vương, nhưng một người phụ nữ trẻ chưa lập gia đình như Victoria theo tục lệ thường phải ở với mẹ, mặc cho sự bất hòa giữa hai mẹ con do Hệ thống Kensington cộng với việc mẹ Nữ vương vẫn tiếp tục dựa dẫm vào John Conroy.<ref>Longford, tr 84; Marshall, tr 52</ref> Mẹ của bà bị đưa đến một căn phòng biệt lập trong [[Cung điện Buckingham]], và Victoria thường từ chối gặp mẹ mình.<ref>Longford, tr 72; Waller, tr 353</ref> Khi Victoria phàn nàn với Melbourne (Thủ tướng Anh thời kì đầu bà lên ngôi) rằng sự gần gũi như thế với mẹ có thể làm cho bà "dằn vặt đau khổ trong nhiều năm", Melbourne rất thông cảm nhưng ông nói rằng điều đó có thể tránh được bằng hôn nhân, cái mà Victoria gọi là một "khả năng bất ngờ" (nguyên văn: ''shocking alternative'').<ref>Woodham-Smith, tr 175</ref>

Bà có vẻ lấy làm hứng thú về học thức của Albert cho vai trò tương lai của ông chính là người chồng của bà, nhưng bà kháng cự lại những nỗ lực đẩy bà vào hôn nhân.<ref>Hibbert, tr 103–104; Marshall, tr 60–66; Weintraub, tr 62</ref> Victoria tiếp tục khen ngợi Albert trong chuyến viếng thăm thứ hai của ông vào tháng 10 năm 1839. Albert và Victoria đã yêu mến nhau và Nữ vương cầu hôn ông vào ngày 15 tháng 10 năm 1839, chỉ năm ngày sau khi ông đến Windsor.<ref>Hibbert, tr 107–110; St Aubyn, tr 129–132; Weintraub, tr 77–81; Woodham-Smith, tr 182–184, 187</ref> Họ đã kết hôn vào ngày [[10 tháng 2]] năm [[1840]] tại [[Nhà nguyện Vương thất]] của [[Cung điện St.Jame]], Luân Đôn. Bà dành cả buổi tối sau lễ cưới nằm trên giường ngủ trong cơn nhức đầu, nhưng vẫn kịp viết một cách đê mê trong cuốn nhật ký của chính bà:<blockquote>''Ta chưa bao giờ, chưa bao giờ có một buổi tối như thế này!!! Albert yêu dấu yêu dấu nhất nhất của ta... tình yêu và tình cảm quá mức anh trao cho ta nặng trĩu và hạnh phúc mà ta không bao giờ có thể hi vọng được cảm nhận như thế trước đây! Anh siết chặt ta trong cánh tay của anh ấy, và chúng ta đã hôn nhau lần nữa và lần nữa! Vẻ đẹp của anh, sự ngọt ngào và lịch lãm của anh - thật sự ta không bao giờ có thể cảm ơn đủ khi có một Người chồng!... để có thể được gọi bằng những cái tên âu yếm, ta chưa bao nghe ai gọi ta như thế bao giờ - là niềm hạnh phúc và xa hơn là niềm tin! Ôi! Đây là ngày hạnh phúc nhất trong đời ta!''<ref>Hibbert, tr 123; Longford, tr 143; Woodham-Smith, tr 205</ref><ref>I NEVER, NEVER spent such an evening!!! MY DEAREST DEAREST DEAR Albert... his excessive love & affection gave me feelings of heavenly love & happiness I never could have ''hoped'' to have felt before! He clasped me in his arms, & we kissed each other again & again! His beauty, his sweetness & gentleness – really how can I ever be thankful enough to have such a ''Husband''!... to be called by names of tenderness, I have never yet heard used to me before – was bliss beyond belief! Oh! This was the happiest day of my life!</ref></blockquote>

Sau khi kết hôn, Vương tế Albert trở thành một cố vấn chính trị quan trọng đồng thời là người bạn đời của Nữ vương, thế chỗ cho Huân tước Melbourne vốn là một nhân vật có ảnh hướng lớn lao trong nửa đầu đời của Nữ vương.<ref>St Aubyn, tr 151</ref> Mẹ của Victoria đã bị đuổi ra khỏi cung điện đến Nhà Ingestre tại [[Quảng trường Belgrave]]. Sau khi [[Công chúa Augusta Sophia của Anh|Vương nữ Augusta]] qua đời vào năm 1840, mẹ của Victoria bị chuyển đến cả dinh thự Clarence và Frogmore.<ref>Hibbert, tr 265, Woodham-Smith, tr 256</ref> Nhờ sự hòa giải của Albert mà mối quan hệ giữa hai mẹ con dần dần được cải thiện<ref>Marshall, tr 152; St Aubyn, tr 174–175; Woodham-Smith, tr 412</ref>
[[Tập tin:Edward Oxford shoots at H. M. the Queen, 1840.jpg|nhỏ|Tranh in thạch đương đại vẽ cảnh [[Edward Oxford]] đang cố ám sát Victoria vào năm 1840]]
Trong thời gian Victoria mang thai đứa con đầu tiên vào năm 1840, trong những tháng đầu tiên kết hôn, [[Edward Oxford]] lúc đó mới mười tám tuổi đã cố gắng ám sát bà khi bà đang ngồi xe ngựa với Vương tế Albert trên đường đến thăm mẹ, [[Victoire xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld|Bà Công tước xứ Kent]]. Oxford đã bắn hai phát súng, nhưng cả hai lần đều không trúng. Hắn ta đã bị gán cho tội danh phản quốc, nhưng lại được trắng án vì người ta cho rằng hắn bị điên.<ref>Hibbert, tr 421–422; St Aubyn, tr 160–161</ref> Hậu quả trực tiếp của cuộc tấn công chính là sự nổi tiếng của Victoria ngày càng cao, giảm thiểu những sự bất bình bấy lâu trong vụ việc của thị nữ Hastings và cuộc khủng hoảng giường ngủ.<ref>Woodham-Smith, tr 213</ref> Con gái của bà cũng tên là Victoria, sinh vào ngày 21 tháng 11 năm 1840. Nữ vương ghét việc mang thai,<ref>Hibbert, tr 130; Longford, tr 154; Marshall, tr 122; St Aubyn, tr 159; Woodham-Smith, tr 220</ref> bà chán ghét việc cho con bú,<ref>Hibbert, tr 149; St Aubyn, tr 169</ref> và nghĩ rằng những đứa bé mới sinh đều xấu xí.<ref>Hibbert, tr 149; Longford, tr 154; Marshall, tr 123; Waller, tr 377</ref> Tuy vậy, bà và Albert tiếp tục có thêm 8 đứa con.

Gia đình Victoria được quản lý bởi giáo sư kiêm nhũ mẫu từ thời nhỏ của Victoria là [[Louise Lehzen|Nữ Nam tước Louise Lehzen]] đến từ Hanover. Bà Lehzen có một sức ảnh hưởng lớn đến Victoria của Anh khi còn nhỏ trong hoàn cảnh bị Bà Công tước xứ Kent giám sát, và chính Lehzen đã khuyến khích Victoria chống lại Hệ thống Kensington<ref>Longford, tr. 56; St Aubyn, tr. 29</ref>. Tuy nhiên, Vương tế Albert lại cho rằng Lehzen không có trình độ, và sự quản lý tồi tệ của bà đe dọa cho sức khỏe con gái ông. Sau một loạt những cuộc tranh cãi điên tiết giữa Victoria và Albert về vấn đề này, Lehzen được cho về hưu, và mối quan hệ thân thiết giữa Nữ vương và bà Lehzen xem như chấm dứt dù hai người vẫn giữ liên lạc qua thư từ suốt nhiều năm sau đó.<ref>Hibbert, tr. 150–156; Marshall, tr. 87; St Aubyn, tr. 171–173; Woodham-Smith, tr 230–232</ref>

== Giai đoạn 1842 đến 1860 ==
Ngày 29 tháng 5 năm 1842, lúc Victoria đang ngồi trên xe ngựa diễu hành qua [[The Mall]], [[Luân Đôn]], John Francis đã nhắm bắn vào vai bà bằng một khẩu súng lục nhưng không trúng, ông ta đã trốn thoát. Ngày hôm sau, Victoria cũng đi theo đúng lộ trình trên, mặc dù xe đi nhanh hơn và đông người hộ tống hơn, nhằm khiêu khích Francis thực hiện âm mưu lần thứ hai để vây bắt ông ta. Theo kế hoạch, Francis nhắm súng vào bà, nhưng ông ta bị khống chế bởi các cảnh sát mặc thường phục, và bị kết tội phản quốc.

Ngày 3 tháng 7, hai ngày sau khi án tử hình dành cho Francis được giảm thành khổ sai chung thân, John William Bean cũng cố gắng ám sát Nữ vương bằng một khẩu súng, nhưng khẩu súng nhét đầy giấy và thuốc lá, và có quá ít thuốc súng.<ref>Charles, tr 51; Hibbert, tr 422–423; St Aubyn, tr 162–163</ref> Edward Oxford đã được tuyên bố trắng án vào năm 1840.<!--Hibbert, tr 423; St Aubyn, tr 163--> và Bean bị kết án 18 tháng tù giam.<ref>Hibbert, tr 423; St Aubyn, tr 163</ref> Trong một cuộc tấn công tương tự năm [[1849]], một người thất nghiệp từ Ireland là William Hamilton bắn một khẩu súng lục chứa thuốc bột vào xe ngựa của Victoria khi bà đang diễu hành qua [[Constitution Hill, Luân Đôn]].<ref>Longford, tr 192</ref> Năm 1850, Nữ vương bị thương khi bị tấn công bởi một cựu sĩ quan bị nghi là mắc chứng rối loạn thần kinh, [[Robert Pate]]. Khi Victoria đang ngồi trong chiếc xe ngựa, Pate đánh bà bằng gậy, khiến bà xiểng liểng và bị bầm ở trán. Cả Hamilton và Pate đều bị kết án lưu đày 7 năm.<ref>St Aubyn, tr 164</ref> Sự ủng hộ dành cho Melbourne tại Hạ viện giảm đi dần vào những năm đầu thời Victoria, và trong [[Tổng tuyển cử Anh, 1841|cuộc tuyển cử 1841]] đảng Whig bị đánh bại. Peel trở thành Thủ tướng mới, và những [[Quý cô hầu phòng]] có liên hệ với đảng Whig bị thay thế.<ref>Marshall, tr 95–101; St Aubyn, tr 153–155; Woodham-Smith, tr 221–222</ref>

[[Tập tin:Queen Victoria the Princess Royal Victoria c1844-5.png|thumb|200px|Bức ảnh công khai đầu tiên của Victoria, khoảng năm 1845<ref>{{chú thích|url=http://www.royalcollection.org.uk/eGallery/object.asp?searchText=2931317%2Ec&x=5&y=15&object=2931317c&row=0&detail=about|title=Queen Victoria and the Princess Royal|publisher=Royal Collection|accessdate=29 March 2013}}</ref>]]

Năm [[1845]], ở Ireland xảy ra [[Phytophthora infestans|dịch bạc lá khoai]].<ref>Woodham-Smith, tr 281</ref> Trong bốn năm tiếp theo hơn một triệu người Ireland đã chết và một người khác phải di cư trong một thảm họa gọi là [[Nạn đói lớn (Ireland)|nạn đói lớn]].<ref>Longford, tr 359</ref> Ở Ireland, Victoria được tôn xưng "Nữ vương trong nạn đói".<ref>Danh hiệu này được đề cập bởi [[Maud Gonne]] trong bài viết của ông ta năm [[1900]] khi kể về chuyến thăm của Victoria tới Ireland</ref><ref>{{chú thích|author=Harrison, Shane|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/2951395.stm | work=BBC News | title=Famine Queen row in Irish port | date=15 April 2003 | accessdate=29 March 2013}}</ref> Cá nhân bà đã quyên góp £2,000 cho [[Hội cứu trợ Anh]], nhiều hơn bất kì nhà tài trợ nào khác trong nạn đói lần đó,<ref>{{chú thích|url=http://multitext.ucc.ie/d/Private_Responses_to_the_Famine3344361812|title=Private Responses to the Famine|publisher=University College Cork|author=Kinealy, Christine|accessdate=29 March 2013|access-date=2016-06-17|archive-date=2013-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20130406031633/http://multitext.ucc.ie/d/Private_Responses_to_the_Famine3344361812}}</ref> và cũng ủng hộ chính sách [[Maynooth Grant]] (xây dựng và trợ cấp cho một chủng viện Công giáo ở Ireland) cho người Công giáo Roma ở Ireland, mặc cho sự phản đối của phe Tin Lành.<ref>Longford, tr 181</ref> Câu chuyện kể rằng bà chỉ trích ra £5 để viện trợ cho người Ireland, và trong cùng một ngày đã biếu số tiền tương tự cho [[Battersea Dogs Home]] (nơi dành cho chó và mèo lang thang), là một chuyện hoang đường được bịa ra từ cuối thế kỉ XIX.<ref>Kenny, Mary (2009) ''Crown and Shamrock: Love and Hate Between Ireland and the British Monarchy'', Dublin: New Island, ISBN 1-905494-98-X</ref>

Năm 1846, chính phủ của Peel đối diện với một cuộc khủng hoảng liên quan đến việc bãi bỏ [[Đạo luật Ngũ cốc]]. Nhiều thành viên đảng Tory (như hiện nay gọi là [[Đảng Bảo thủ (Anh)|Đảng Bảo thủ]] phản đối việc bãi bỏ này, nhưng Peel, một vài đảng viên Tory ("Peelites"), phần lớn đảng viên Whig và Victoria ủng hộ nó. Peel từ chức năm 1846, sau khi chỉ dụ bãi bỏ suýt nữa là được thông qua, và được thay thế bởi [[John Russell, Bá tước Russell thứ nhất|Lord John Russell]].<ref>St Aubyn, tr 215</ref> Về đối ngoại, Victoria chú trọng đến việc cải thiện quan hệ giữa Anh và Pháp.<ref>St. Aubyn, tr 238</ref> Bà đích thân đến thăm Vương thất Pháp hoặc tổ chức nhiều cuộc viếng thăm giữa các thành viên Vương thất Anh với [[nhà Orleans]], họ có quan hệ hôn nhân với nhau thông qua dòng họ Coburgs. Năm 1843 và 1845, bà cùng Albert cư ngụ một thời gian với vua [[Louis-Philippe I của Pháp|Louis Philippe I]] tại [[château d'Eu]] thuộc Normandy; bà là vị quân vương đầu tiên của đảo Anh đến thăm Pháp quốc kể từ sau cuộc gặp giữa [[Henry VIII của Anh]] và [[François I của Pháp]] trong sự kiện ''[[Field of the Cloth of Gold]]'' năm 1520.<ref>Longford, tr 175, 187; St Aubyn, tr 238, 241; Woodham-Smith, tr 242, 250</ref> Khi Louis Philippe có chuyến thăm đáp lại năm 1844, ông trở thành vị Quân vương Pháp đầu tiên đến thăm một vị Quân vương Anh.<ref>Woodham-Smith, tr 248</ref> Louis Philippe bị lật đổ trong [[cách mạng 1848]], và sang sống lưu vong ở Anh.<ref>Hibbert, tr 198; Longford, tr 194; St Aubyn, tr 243; Woodham-Smith, tr 282–284</ref>

Lúc cảm giác sợ hãi lên đến cao điểm khi một cuộc cách mạng nổ ra ở Vương quốc Anh vào tháng 4 năm 1848, Victoria và gia đình bà rời Luân Đôn đến một nơi an toàn hơn là [[Osborne House]],<ref>Hibbert, tr 201–202; Marshall, tr 139; St Aubyn, tr 222–223; Woodham-Smith, tr 287–290</ref> thuộc [[Đảo Wight]], ngôi nhà này họ đã mua và cải tạo lại năm 1845.<ref>Hibbert, tr 161–164; Marshall, tr 129; St Aubyn, tr 186–190; Woodham-Smith, tr 274–276</ref> Cuộc biểu tình của người người [[Chartism|Chartists]] và [[chủ nghĩa dân tộc Ireland]] thất bại vì không giành được đủ sự ủng hộ của quần chúng, và nỗi sợ hãi trôi qua nhanh chóng, không có bất kì rối loạn lớn nào trong nước.<ref>Longford, tr 196–197; St Aubyn, tr 223; Woodham-Smith, tr 287–290</ref> Chuyến thăm đầu tiên của Victoria tới Ireland năm 1849 có vẻ như tương đối thành công, làm dịu đi sự căng thẳng, nhưng nó không tác động được lâu dài đối với sự pháp triển của [[chủ nghĩa dân tộc]] Ireland.<ref>Longford, tr 191; Woodham-Smith, tr 297</ref>

[[Tập tin:Queen Victoria - Winterhalter 1859.jpg|thumb|trái|250px|Chân dung Victoria của Anh đội [[Vương miện Kim cương|Vương miện Kim cương (Diamond Diadem)]], vẽ bởi [[Franz Xaver Winterhalter|Winterhalter]], năm 1859]]
Chính phủ của Russell, dù phần lớn là đảng Whig, nhưng lại không được Nữ vương ưa.<ref>St. Aubyn, tr 216</ref> Bà cảm nhận được sự tấn công từ [[Bộ trưởng Ngoại giao]], [[Henry John Temple|Lãnh chúa Palmerston]], người thường xuyên hành động mà không có hỏi ý kiến của cấp trên, bất kể là Thủ tướng Chính phủ, hay Nữ vương.<ref>Hibbert, tr 196–198; St Aubyn, tr 244; Woodham-Smith, tr 298–307</ref> Victoria phàn nàn với Russell rằng Palmerston đã gửi các công văn cho nguyên thủ nước khác mà bà không hề biết trước, nhưng Palmerston vẫn được giữ nguyên chức vụ trong chính phủ và tiếp tục tự ý hành động, dù cho liên tục bị phản đối. Chỉ đến năm [[1851]] Palmerston mới bị cách chức sau khi ông ta tuyên bố là chính phủ công nhận cuộc đảo chính của [[Napoleon III|Louis-Napoleon Bonaparte]] ở Pháp mà không hỏi ý kiến của Thủ tướng.<ref>Hibbert, tr 204–209; Marshall, tr 108–109; St Aubyn, tr 244–254; Woodham-Smith, tr 298–307</ref> Năm sau, Tổng thống Bonaparte tự xưng là Hoàng đế Napoleon III, trong thời gian đó chính phủ của Russell bị thay thế bởi một chính phủ tồn tại ngắn ngủi của [[Edward Smith-Stanley, Bá tước Derby thứ 14|Lãnh chúa Derby]].

Năm 1853, Victoria hạ sinh Vương tử thứ tám, [[Vương tử Leopold, Công tước xứ Albany|Leopold]], với sự trợ giúp của thuốc gây mê hiện đại, [[chloroform]]. Victoria rất ấn tượng với cảm giác nhẹ nhõm không đau đớn gì hết khi sinh con và bà tiếp tục dùng nó vào năm 1857 khi sinh Vương nữ út, [[Beatrice của Liên hiệp Anh|Vương nữ Beatrice]], mặc cho sự phản đối từ những giáo sĩ, họ coi đó là chống lại những giáo lý trong Kinh Thánh, và các bác sĩ và y tá, họ cho như vậy là nguy hiểm.<ref>Hibbert, tr 216–217; St Aubyn, tr 257–258</ref> Victoria có thể đã mắc chứng [[trầm cảm sau sinh|trầm cảm]] sau nhiều lần vượt cạn.<ref name="odnb"/> Bức thư của Albert gửi cho Victoria có nội dung liên tục phàn nàn việc bà mất kiểm soát bản thân. Ví dụ như, khoảng một tháng sau khi Leopold chào đời, Albert phàn nàn trong một bức thư cho Victoria về chuyện bà "tiếp tục kích động" vì "những chuyện vặt vãnh".<ref>Hibbert, tr 217–220; Woodham-Smith, tr 328–331</ref>

Đầu năm 1855, chính phủ của [[George Hamilton-Gordon, Bá tước Aberdeen thứ 4|Lãnh chúa Aberdeen]], người thay thế Derby, bị chỉ trích vì sự quản lý yếu kém đối với quân đội Anh trong [[Chiến tranh Krym]]. Victoria định sắp đặt cho cả Derby và Russell cùng lập chính phủ mới, nhưng không có đủ sự ủng hộ, và Victoria buộc phải bổ nhiệm Palmerston làm Thủ tướng.<ref>Hibbert, tr 227–228; Longford, tr 245–246; St Aubyn, tr 297; Woodham-Smith, tr 354–355</ref> Napoleon III, từ sau Chiến tranh Krym trở thành đồng minh của Anh,<ref name="odnb"/> đã tới thăm Luân Đôn vào tháng 4 năm 1855, và từ 17 đến 28 tháng 8 cùng năm Victoria và Albert có chuyến thăm đáp lại.<ref>Woodham-Smith, tr 357–360</ref> Napoleon III gặp hai vợ chồng Nữ vương tại [[Dunkirk]] rồi cùng họ tới Paris. Họ đến thăm [[Triển lãm Universelle (1855)|triển lãm Universelle]] (một sản phẩm trí tuệ của Albert trong [[Đại Triển lãm]]) và lăng mộ [[Napoleon I]] tại [[Les Invalides]] (hài cốt của ông ta được đưa về Pháp năm 1840), và là khách mời danh dự trong buổi khiêu vũ có tới 1,200 khách mời tại [[Cung điện Versailles]].<ref>{{chú thích|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-significant-dates/most-important-dates/1855-visit-of-queen-victoria|title=1855 visit of Queen Victoria|publisher=Château de Versailles|accessdate=29 March 2013|access-date=2016-06-17|archive-date=2013-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20130111200927/http://en.chateauversailles.fr/history/the-significant-dates/most-important-dates/1855-visit-of-queen-victoria}}</ref>

Ngày 14 tháng 1 năm 1858, một người tị nạn từ Ý đến Anh gọi là Orsini cố gắng ám sát Napoleon III bằng một quả bom chế tạo ra ở Anh.<ref>Hibbert, tr 241–242; Longford, tr 280–281; St Aubyn, tr 304; Woodham-Smith, tr 391</ref> Cuộc khủng hoảng ngoại giao sau đó dẫn đến bất ổn chính trị, và Palmerston từ chức. Derby được phục chức Thủ tướng.<ref>Hibbert, tr 242; Longford, tr 281; Marshall, tr 117</ref> Victoria và Albert đến dự buổi lễ khai trương của khu vực mới tại hải cảng quân sự của người Pháp thuộc [[Cherbourg]] ngày 5 tháng 8 năm 1858, trong một nỗ lực của Napoleon III để trấn an Anh quốc rằng những sự chuẩn bị về quân sự của ông nhằm mục tiêu là các nước khác. Trong lúc trở về Victoria viết thư cho Derby khiển trách ông vì tình trạng lạc hậu của [[hải quân hoàng gia]] so với [[Hải quân Pháp]].<ref>{{chú thích|url=http://collections.rmg.co.uk/collections/objects/12129.html|title=Napoleon III Receiving Queen Victoria at Cherbourg, 5 August 1858|publisher=Royal Museums Greenwich|accessdate=29 March 2013}}</ref> Chính phủ của Derby không tồn tại lâu, và vào tháng 6 năm 1859 Victoria lại triệu tập Palmerston trở lại.<ref>Hibbert, tr 255; Marshall, tr 117</ref>

Khoảng 11 ngày sau vụ ám sát của Orsini ở Pháp, con gái lớn của Victoria kết hôn với Vương tử Friedrich Wilhelm của Phổ, người sau này trở thành [[Friedrich III, Hoàng đế Đức]], ở Luân Đôn. Họ đã đính hôn từ tháng 9 năm [[1855]], khi Vương nữ Victoria mới 14 tuổi. Cuộc hôn nhân bị hoãn lại bởi lệnh của Nữ vương và Vương phu Albert cho đến khi Vương nữ lên 17.<ref>Longford, tr 259–260; Weintraub, tr 326 ff.</ref> Nữ vương và Albert hi vọng rằng con gái và con rể họ sẽ khuyến khích phong trào tự do trong quá trình bành trướng của nước Phổ.<ref>Longford, tr 263; Weintraub, tr 326, 330</ref> Victoria cảm thấy "mắc bệnh trong tim" khi nhìn con gái rời Anh để đến Đức; "Điều đó thực sự khiến mẹ rùng mình", bà viết thư cho Vương nữ Victoria (bà thường viết thư định kì cho con gái),<!--8000 bức trong 40 năm--> "khi mẹ nhìn thấy sự hạnh phúc, vui vẻ vô tư của các em gái con, và nghĩ đến việc mẹ phải gả chúng đi – từng đứa từng đứa một."<ref>Hibbert, tr 244</ref> Gần như đúng một năm sau đó, Vương nữ Victoria hạ sinh đứa cháu đầu tiên của Nữ vương, [[Wilhelm II, Hoàng đế Đức|Wilhelm]], người về sau trở thành hoàng đế cuối cùng của nước Đức.

== Những năm góa phụ ==
[[Tập tin:Queen Victoria by JJE Mayall, 1860.png|thumb|phải|250px|Victoria được chụp ảnh bởi [[John Jabez Edwin Mayall|J. J. E. Mayall]], khoảng năm 1860.]]

Tháng 3 năm 1861, mẹ của Victoria qua đời, Victoria ở bên cạnh bà trong giờ phút đó. Sau khi đọc các thư từ mà mẹ để lại, Victoria nhận ra rằng mẹ bà vốn rất thương yêu bà;<ref>Hibbert, tr 267; Longford, tr 118, 290; St. Aubyn, tr 319; Woodham-Smith, tr 412</ref> Bà rất đau lòng, và đổ lỗi cho Conroy và Lehzen vì "thật độc ác" khi li gián bà với mẹ bà.<ref>Hibbert, tr 267; Marshall, tr 152; Woodham-Smith, tr 412</ref> Để chia sẻ với người vợ đang cực kì đau buồn,<ref>Hibbert, tr 265–267; St Aubyn, tr 318; Woodham-Smith, tr 412–413</ref> Albert gánh hết tất cả công việc của bà, dù cho chính ông cũng đang mắc bệnh đau dạ dày mãn tính.<ref>Waller, tr 393; Weintraub, tr 401</ref> Vào tháng 8, Victoria và Albert đến thăm con trai của họ, [[Edward VII|Thân vương xứ Wales]], vốn đang tham dự một cuộc diễn tập quân sự gần Dublin, và dành một vài ngày nghỉ ở [[Killarney]]. Vào tháng 11, Albert nghe phong phanh có tin đồn rằng con trai ông đã ngủ với một đào hát người Ireland.<ref>Hibbert, tr 274; Longford, tr 293; St Aubyn, tr 324; Woodham-Smith, tr 417</ref> Trong nỗi kinh hoàng, Albert đi đến Cambridge, nơi Vương tử đang theo học, để nói chuyện với anh ta.<ref>Longford, tr 293; Marshall, tr 153; Strachey, tr 214</ref> Vào đầu tháng 12, Albert rất không khỏe.<ref>Hibbert, tr 276–279; St Aubyn, tr 325; Woodham-Smith, tr 422–423</ref> Ông bị chẩn đoán là mắc [[Thương hàn|bệnh thương hàn]] bởi [[Sir William Jenner, Nam tước thứ nhất|William Jenner]], và qua đời vào ngày 14 tháng 12 năm 1861. Victoria hoàn toàn suy sụp.<ref>Hibbert, tr 280–292; Marshall, tr 154</ref> Bà cho rằng cái chết của chồng bà là vì lo buồn cho cái thói trăng hoa của Thân vương xứ Wales. Ông đã bị "giết chết bởi một thực tế đáng sợ", bà nói.<ref>Hibbert, tr 299; St Aubyn, tr 346</ref> Bà bắt đầu để tang và mặc đồ đen trong suốt quãng đời còn lại. Bà tránh xuất hiện trước công chúng, và hiếm khi đặt chân lên đường phố trong nhiều năm sau đó.<ref>St Aubyn, tr 343</ref> Cuộc sống ẩn dật này khiến bà có biệt danh "Góa phụ của Windsor".<ref>e.g. Strachey, tr 306</ref>

Việc Victoria tự mình tránh xa công chúng đã làm giảm lòng tin của người dân đối với [[chế độ quân chủ]], và khuyến khích [[chủ nghĩa cộng hòa]] có cơ hội phát triển.<ref>Marshall, tr 170–172; St Aubyn, tr 385</ref> Bà cam đoan sẽ thực hiện đúng những nhiệm vụ của bà trong chính phủ, nhưng lại sống ẩn dật trong các cung điện vương thất của bà—[[Windsor Castle]], [[Osborne House]], và nơi ở tư nhân tại Scotland mà bà và Albert đã mua lại năm [[1847]], [[Lâu đài Balmoral]]. Tháng 3 năm 1864, một người biểu tình bị chặn lại trước cửa [[Cung điện Buckingham]] đã tuyên bố "những cơ ngơi hoa lệ này nên được cho thuê hay bán lại bởi vì hậu quả của sự xuống dốc tàn tạ của chủ nhân nó".<ref>Hibbert, tr 310; Longford, tr 321; St Aubyn, tr 343–344; Waller, tr 404</ref> Cậu của bà, Leopold, viết thư khuyên bà nên xuất hiện trước công chúng. Bà đồng ý đến thăm khu vườn thuộc [[Hiệp hội vườn hoàng gia]] tại [[Kensington]]<!--''The Times'', Thursday, 31 March 1864, tr 9, no. 24834, col. D--> và diễu hành trên đường phố Luân Đôn trên một chiếc xe ngựa.<ref>Hibbert, tr 310; Longford, tr 322</ref>

[[Tập tin:Queen Victoria, photographed by George Washington Wilson (1863).jpg|thumb|trái|230px|Victoria và John Brown tại Balmoral, ảnh chụp bởi [[George Washington Wilson]] khoảng năm 1863]]
Trong những năm 1860, Victoria ngày càng thân cận với một người đầy tớ đến từ [[Scotland]], [[John Brown (đầy tớ)|John Brown]].<ref>Hibbert, tr 323–324; Marshall, tr 168–169; St Aubyn, tr 356–362</ref> Có những tin đồn nhằm có mục đích nói về một mối quan hệ lãng mạn và thậm chí là một cuộc hôn nhân bí mật giữa họ được lưu truyền, và Nữ vương bị gọi là "Mrs. Brown".<ref>Hibbert, tr 321–322; Longford, tr 327–328; Marshall, tr 170</ref> Câu chuyện về mối quan hệ giữa họ được chuyển thể thành một bộ phim công chiếu năm [[1997]] mang tên ''[[Mrs. Brown (phim)|Mrs. Brown]]''. Một bức họa của Sir [[Edwin Henry Landseer]] miêu tả Nữ vương và Brown đã được trưng bày tại [[Học viện hoàng gia]], và Victoria viết một cuốn sách tên ''Leaves from the Journal of Our Life in the Highlands'', nội dung quyển sách đề cập rõ về Brown và Nữ vương đánh giá ông ta rất cao.<ref>Hibbert, tr 329; St Aubyn, tr 361–362</ref>

Palmerston chết năm 1865, và sau một thời gian ngắn nắm quyền của Russell, Derby trở lại cương vị Thủ tướng. Năm 1866, Victoria tham dự [[Phiên Khai mạc Nghị viện]] lần đầu tiên kể từ cái chết của Albert.<ref>Hibbert, tr 311–312; Longford, tr 347; St Aubyn, tr 369</ref> Năm sau, bà ủng hộ việc thông qua [[Đạo luật Cải cách 1867]] tăng gấp đôi số lượng cử tri bằng cách mở rộng quyền bầu cử cho những người công nhân ở thành thị,<ref>St Aubyn, tr 374–375</ref> dù bà không ủng hộ việc bỏ phiếu cho phụ nữ.<ref>Marshall, tr 199; Strachey, tr 299</ref> Derby từ chức năm 1868, bị thay thế bởi [[Benjamin Disraeli]], ông ta tìm cách làm vui lòng Victoria. "Tất cả mọi người đều nịnh hót," ông ta nói, "và khi Bệ hạ nắm quyền lực của hoàng gia, Người nên đặt nói trên một cái xẻng."<ref>Hibbert, tr 318; Longford, tr 401; St Aubyn, tr 427; Strachey, tr 254</ref> Ông ta ca tụng bà với cụm từ "we authors, Ma'am".<ref>[[George Earle Buckle|Buckle, George Earle]]; [[William Flavelle Monypenny|Monypenny, W. F.]] (1910–20) ''The Life of Benjamin Disraeli, Earl of Beaconsfield'', vol. 5, tr 49, trích dẫn trong Strachey, tr 243</ref> Disraeli chỉ nắm quyền có vài tháng, và cuối năm đó đối thủ của ông ta đến từ [[đảng Tự do]], [[William Ewart Gladstone]], được cử làm Thủ tướng. Victoria thấy rằng cách cư xử của Gladstone ít lịch thiệp; khi ông nói với bà, bà được cho là đã từng phàn nàn sau cuộc gặp, như thể bà bị xem là "một cuộc gặp công cộng hơn là gặp một người phụ nữ".<ref>Hibbert, tr 320; Strachey, tr 246–247</ref>

Năm 1870, những người Cộng hòa ở Anh, vốn lên án về sự ẩn dật của Nữ vương, có cơ hội trỗi dậy sau sự kiện [[Đệ Tam Cộng hòa Pháp]] được thành lập.<ref>Longford, tr 381; St Aubyn, tr 385–386; Strachey, tr 248</ref> Họ tổ chức một cuộc mít tinh ở [[Quảng trường Trafalgar]] yêu cầu truất ngôi Victoria, và các đảng viên Cấp tiến diễn thuyết chống lại bà.<ref>St Aubyn, tr 385–386; Strachey, tr 248–250</ref> Tháng 8 và tháng 9 năm 1871, bà bị bệnh nặng với một [[Áp-xe|áp xe]] trong cánh tay, căn bệnh này được [[Joseph Lister, Nam tước Lister thứ nhất|Joseph Lister]] điều trị thành công bằng phương pháp phun loại thuốc khử trùng mới của ông, [[phenol|carbolic acid]].<ref>Longford, tr 385</ref>

Cuối tháng 11 năm 1871, lúc phong trào Cộng hòa lên tới đỉnh cao,<!--ref>Marshall, tr 172; St Aubyn, tr 386</ref--> Thân vương xứ Wales lại mắc bệnh sốt thương hàn, căn bệnh được cho là đã dẫn đến cái chết của cha ông ta, và Victoria lo sợ rằng con bà sẽ không qua khỏi.<ref>Hibbert, tr 343</ref> Khi ngày kỉ niệm 10 năm cái chết của chồng bà đến gần, bệnh tình của con trai bà chuyển biến xấu, và Victoria tiếp tục đau khổ.<ref>Hibbert, tr 343–344; Longford, tr 389; Marshall, tr 173</ref> Cả nước cảm thấy nhẹ nhõm khi Vương tử hết bệnh.<ref>Hibbert, tr 344–345</ref> Mẹ con bà tham gia một cuộc diễu hành quanh Luân Đôn và tổ chức một đại lễ tạ ơn tại [[Nhà thờ chính tòa Thánh Paul, Luân Đôn|Nhà thờ chính tòa Thánh Paul]] ngày 27 tháng 2 năm 1872, và phong trào cộng hòa lắng xuống.<ref>Hibbert, tr 345; Longford, tr 390–391; Marshall, tr 176; St Aubyn, tr 388</ref>

Ngày cuối cùng của tháng 2 năm 1872, hai ngày sau buổi lễ tạ ơn, Arthur O'Connor 17 tuổi (cháu trai lớn của nghị sĩ Cấp tiến người Ireland [[Feargus O'Connor]]) dùng một khẩu súng không nạp đạn bắn vào chiếc xe ngựa mở cửa của Victoria sau khi bà khởi hành đến [[Cung điện Buckingham]]. Brown, người đi cùng Nữ vương, khống chế được anh ta và O'Connor sau đó bị kết án 12 tháng tù giam.<ref>Charles, tr 103; Hibbert, tr 426–427; St Aubyn, tr 388–389</ref> Kết quả của sự kiện này là, Victoria càng khôi phục được lòng tin của công chúng.<ref>Hibbert, tr 427; Marshall, tr 176; St Aubyn, tr 389</ref>

== Nữ hoàng Ấn Độ ==
[[Tập tin:Queen Victoria by Julia Abercromby.jpg|thumb|210px|Bức chân dung ''Nữ hoàng và Victoria của Anh'' của họa sĩ [[Heinrich von Angeli]] năm 1875<ref>St Aubyn, tr 335</ref>]]
Sau [[Khởi nghĩa Ấn Độ 1857]], [[Công ty Đông Ấn Anh]], vốn cai trị phần lớn [[Ấn Độ]], bị tan rã, và tất cả của cải và nền bảo hộ của người Anh lên [[tiểu lục địa Ấn Độ]] được sáp nhập trực tiếp vào [[Đế quốc Anh]]. Nữ vương có một cái nhìn tương đối công bình về cuộc xung đột, và lên án sự tàn bạo của cả hai phía.<ref>Hibbert, tr 249–250; Woodham-Smith, tr 384–385</ref> Bà viết về "cảm giác kinh dị và sự hối tiếc của bà về kết quả của nội chiến đẫm máu này",<ref>Woodham-Smith, tr 386</ref> và được khuyến khích bởi Albert, bà nhấn mạnh thông báo của mình rằng việc chuyển giao quyền lực từ Công ty về cho Chính phủ ''"nên được thể hiện bởi sự rộng lượng, nhân từ và lòng khoan dung tôn giáo"''<ref name=hws>Hibbert, tr 251; Woodham-Smith, tr 386</ref> Theo chỉ thị của bà, một công văn với nội dung đe dọa ''"thủ tiêu tôn giáo và phong tục bản địa"'' được thay thế bởi một công văn đảm bảo [[tự do tôn giáo]].<ref name=hws/>

Trong cuộc [[Tổng tuyển cử Anh, 1874|tuyển cử năm 1874]], Disraeli trở lại nắm quyền. Ông cho thông qua [[Đạo luật Thờ cúng công cộng 1874]], theo đó loại bỏ các nghi thức Công giáo trong phụng vụ của [[giáo hội Anh]] và được Victoria rất ủng hộ.<ref>Hibbert, tr 361; Longford, tr 402; Marshall, tr 180–184; Waller, tr 423</ref> Bà thích những thứ ngắn gọn, đơn giản, và cá nhân bà cảm thấy bà phù hợp với Giáo hội Trưởng lão của Scotland hơn là chế độ giám mục trong Giáo hội Anh.<ref>Hibbert, tr 295–296; Waller, tr 423</ref> Ông cũng thúc đẩy [[Đạo luật danh hiệu hoàng gia]] được thông qua bởi Quốc hội, do đó Victoria được tôn làm ['''Nữ hoàng Ấn Độ'''; ''Empress of India''] từ ngày 1 tháng 5 năm 1876<ref>Hibbert, tr 361; Longford, tr 405–406; Marshall, tr 184; St Aubyn, tr 434; Waller, tr 426</ref>. Danh hiệu mới này được công bố tại [[Delhi Durbar]] ngày 1 tháng 1 năm 1877<ref>Waller, tr 427</ref>. Và trong lịch sử Anh đến hiện tại, Victoria là Nữ quân chủ duy nhất từng thực sự giữ tước xưng [''Nữ hoàng''], trong khi từ [[Mary I của Anh]] đến [[Elizabeth II]] vốn chính xác chỉ là [''Nữ vương'']. Dẫu vậy vì tình trạng hiểu và dịch thuật tại Việt Nam, Elizabeth II cùng vài vị Nữ vương đều bị dịch thành ''Nữ hoàng'', càng khiến danh vị ''Nữ hoàng Ấn Độ'' của Victoria không được gây chú ý.

Ngày 14 tháng 12 năm 1878, kỉ niệm ngày mất của Albert, con gái thứ hai của Victoria, [[Alice của Liên hiệp Anh|Alice]], người được gả cho [[Ludwig IV của Hessen và Rhein|Ludwig của Hessen]], chết vì [[bệnh bạch hầu]] ở [[Darmstadt]]. Victoria chú thích về sự trùng hợp ngẫu nhiên này rằng đó là một cái ngày "gần như không thể tin được và bí ẩn nhất".<ref>Nhật ký của Victoria và những bức thư trích dẫn trong Longford, tr 425</ref> Tháng 5 năm 1879, bà trở thành bà cố (với sự chào đời của [[Feodora của Sachsen-Meiningen]]) và bước qua "sinh nhất thứ 60 tồi tệ". Bà cảm thấy "già đi" khi "mất đi đứa con thân yêu".<ref>Victoria trích dẫn trong Longford, tr 426</ref>

Giữa tháng 4, 1877 và tháng 2, 1878, bà năm lần đe dọa là sẽ thoái vị để buộc Disraeli phải hành động chống lại Nga trong [[Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ (1877–1878)|Chiến tranh Nga-Thổ]], nhưng lời đe dọa của bà không tác động được đến những sự kiện kết thúc chiến tranh và [[Hiệp ước Berlin (1878)|hội nghị Berlin]].<ref>Longford, tr 412–413</ref> Chính sách bành trướng của Disraeli trong vấn đề đối ngoại, được Victoria tán đồng, dẫn tới những cuộc xung đột như [[Chiến tranh Anh-Zulu]] và [[Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ hai]]. "Nếu ''chúng ta'' đều muốn ''duy trì'' vị trí của chúng ta là quyền lực ''số một'' ", bà viết, "chúng ta phải... có ''sự chuẩn bị ''cho'' các cuộc tấn công'' và ''các cuộc chiến'', ''ở bất cứ nơi đâu'' và với ''bất cứ ai'', LIÊN TỤC."<ref>Longford, tr 426</ref> Victoria thấy rằng sự bành trướng của Đế chế Anh là văn minh và nhân từ, nhằm bảo vệ những người dân bản địa khỏi những cuộc xâm lăng khác và những bạo chúa độc ác: "Không phải phong tục của chúng ta là thôn tính nước khác", bà nói, "trừ khi chúng ta có nghĩa vụ và buộc phải làm như thế."<ref>Longford, tr 411</ref> Victoria mất tinh thần khi Disraeli thất bại trong [[Tổng tuyển cử Anh, 1880|cuộc tuyển cử 1880]], và Gladstone trở lại làm tướng.<ref>Hibbert, tr 367–368; Longford, tr 429; Marshall, tr 186; St Aubyn, tr 442–444; Waller, tr 428–429</ref> Khi Disraeli chết vào năm sau, mắt bà mờ đi vì "nước mắt rơi nhanh",<ref>Bức thư của Victoria cho [[Montagu Corry, Nam tước Rowton thứ nhất]], trích dẫn trong Hibbert, tr 369</ref> và cho dựng một tấm bia tưởng niệm "được đặt bởi quân vương và một người bạn rất biết ơn ông, Victoria R.I."<ref>Longford, tr 437</ref>

== Những năm cuối đời ==
[[Tập tin:Victoria farthing.jpg|thumb|trái|250px|Đồng tiền ''[[Đồng Farthing của Anh|farthing]]'' in hình Victoria, những năm 1884]]
[[Tập tin:1 crown Victoria 1893 dòng cuối.png|thumb|250px|[[Xu bạc]]: 1 crown Victoria, đúc năm 1893 - Đây là dòng crown bạc cuối cùng được đúc dưới thời trị vì của bà]]
[[File:1 dollar Victoria of Hong Kong 1867.jpg|thumb|250px|[[Xu bạc]]: 1 dollar Hong Kong với chân dung Nữ hoàng Victoria đội [[Vương miện Kim cương]] ở mặt trước. Đây được xem là [[đô la thương mại]] sớm nhất của phương Tây xuất hiện ở Viễn Đông]]

Ngày 2 tháng 3 năm 1882, [[Roderick Maclean]], một nhà thơ có tư tưởng bất mãn đã cảm thấy xúc phạm khi Victoria từ chối chấp nhận một trong những tác phẩm của ông ta,<ref>Hibbert, tr 420; St Aubyn, tr 422</ref> bắn vào Nữ vương khi bà đang ngồi xe ngựa rời [[Windsor & Eton Central ga|ga Windsor]]. Hai nam sinh của [[Eton College]] đến đánh ông ta bằng ô dù của họ, cho đến khi ông ta bị cảnh sát cách li.<ref>Hibbert, tr 420; St Aubyn, tr 421</ref> Victoria bị xúc phạm khi ông ta được chứng minh là không có tội với lý do mắc [[bệnh tâm thần]],<ref>Hibbert, tr 420–421; St Aubyn, tr 422; Strachey, tr 278</ref> nhưng lại rất hài lòng với lòng trung thành của mọi người đối với mình mà bà nói rằng "bị bắn là rất đáng khi biết ta được rất nhiều người yêu thương".<ref>Hibbert, tr 427; Longford, tr 446; St Aubyn, tr 421</ref>

Ngày 17 tháng 3 năm 1883, bà bị ngã lầu tại Windsor, làm chân trái của bà bị liệt cho đến tháng 7; bà không bao giờ hoàn toàn hồi phục và bị ám ảnh bởi căn bệnh [[Phong thấp|thấp khớp]] sau đó.<ref>Longford, tr 451–452</ref> Brown qua đời 10 ngày sau tai nạn của bà, và với sự kinh ngạc của quan thư ký riêng, Sir [[Henry Ponsonby]], Victoria bắt đầu viết một cuốn tiểu sử ca tụng Brown.<ref>Longford, tr 454; St Aubyn, tr 425; Hibbert, tr 443</ref> Ponsonby và [[Randall Davidson]], [[Linh mục Windsor]], những người nhìn thấy các bản thảo đầu tiên, đã khuyên Victoria đừng cho công bố, với lý do là nó sẽ làm bùng lên những đồn thổi về chuyện tình cảm.<ref>Hibbert, tr 443–444; St Aubyn, tr 425–426</ref> Bản thảo đã bị hủy.<ref>Hibbert, tr 443–444; Longford, tr 455</ref> Đầu năm 1884, Victoria xuất bản ''More Leaves from a Journal of a Life in the Highlands'', phần tiếp theo của quyển sách mà bà viết trước đây, bà dành riêng nó cho "người phục vụ tận tụy và người bạn trung thành John Brown".<ref>Hibbert, tr 444; St Aubyn, tr 424; Waller, tr 413</ref> Vài ngày sau lễ giỗ đầu của Brown, Victoria nhận được điện tín thông báo rằng con trai út của bà, [[Hoàng tử Leopold, Công tước Albany|Leopold]], đã chết ở [[Cannes]]. Ông là người "thân yêu nhất trong những đứa con thân yêu của Quả nhân", bà than thở.<ref>Longford, tr 461</ref>

Tháng sau, con gái út của Victoria, [[Beatrice của Liên hiệp Anh|Beatrice]], gặp và yêu [[Heinrich xứ Battenberg]] trong đám cưới của cháu ngoại Victoria là [[Victoria của Hessen và Rhein]], với anh trai của Heinrich, [[Louis xứ Battenberg]]. Beatrice và Heinrich dự định kết hôn, nhưng Victoria ban đầu chống đối hôn sự này, bà muốn giữ Beatrice ở nhà để bầu bạn với bà. Sau một năm, bà được đảm bảo là sau khi cưới Heinrich và Beatrice vẫn sẽ sống cùng và chăm sóc bà.<ref>Longford, tr 477–478</ref> Victoria thấy vui mừng khi Gladstone từ chức năm 1885 sau khi ngân quỹ của ông ta sạch sành sanh.<ref>Hibbert, tr 373; St Aubyn, tr 458</ref> Bà nghĩ chính phủ của ông ta là "thứ tệ nhất ta từng thấy", và đổ lỗi cho ông ta về cái chết của of [[Charles George Gordon|tướng Gordon]] ở [[Khartoum]].<ref>Waller, tr 433; xem thêm Hibbert, tr 370–371 và Marshall, tr 191–193</ref> Gladstone được thay thế bởi [[Robert Cecil, Hầu tước Salisbury thứ ba|Lãnh chúa Salisbury]]. Nhưng chính phủ Salisbury chỉ tồn tại có vài tháng, và Victoria buộc phải tái bổ nhiệm, người bà gọi là "hơi điên & và thực sự là một ông lão vô lý".<ref>Hibbert, tr 373; Longford, tr 484</ref> Gladstone cố gắng thông qua [[Dự luật Chính phủ Ireland 1886|một dự luật trao quyền tự trị cho Ireland]], nhưng Victoria vui mừng khi dự luật bị đánh bại.<ref>Hibbert, tr 374; Longford, tr 491; Marshall, tr 196; St Aubyn, tr 460–461</ref> Trong [[Tổng tuyển cử Anh, 1886|cuộc bầu cử tiếp theo]], đảng của Gladstone bị đánh bại bởi Salisbury và chính phủ đổi chủ một lần nữa.

=== Đại lễ Vàng ===
Năm 1887, khắp [[Đế quốc Anh]] tổ chức [[Lễ kỉ niệm vàng của Victoria của Anh]]. Victoria kỉ niệm 50 năm ngày lên ngôi vào ngày 20 tháng 6 với một bữa tiệc có sự tham gia của 50 vị vua và vương thân. Ngày hôm sau, bà tham gia một buổi diễu hành và lễ tạ ơn tại [[Tu viện Westminster]].<ref>{{chú thích|url=http://www.royal.gov.uk/HMTheQueen/TheQueenandspecialanniversaries/HistoryofJubilees/QueenVictoria.aspx|title=Queen Victoria|publisher=Royal Household|accessdate=29 March 2013}}</ref> Vào lúc này, Victoria một lần nữa được quần chúng nồng nhiệt hoan nghênh.<ref>Marshall, tr 210–211; St Aubyn, tr 491–493</ref> Hai ngày sau 23 tháng 6,<ref>Longford, tr 502</ref> bà dùng hai người Hồi giáo đến từ [[Ấn Độ]] làm bồi bàn, một người là [[Abdul Karim (the Munshi)|Abdul Karim]]. Ông sớm được thăng làm "[[Munshi]]": dạy bà [[tiếng Urdu]], và làm nhiệm vụ như một nhân viên.<ref>Hibbert, tr 447–448; Longford, tr 508; St Aubyn, tr 502; Waller, tr 441</ref> Gia đình và thuộc hạ của bà rất kinh hoàng, và cáo buộc Abdul Karim làm gián điệp cho Tổ chức Hồi giáo yêu nước, và xúi giục Nữ vương chống lại đạo Hindu.<ref>Hibbert, tr 448–449</ref> [[Quan giữ ngựa|Quan bạch mã ôn]] [[Frederick Ponsonby, Nam tước Sysonby thứ nhất|Frederick Ponsonby]] (con của Sir Henry) phát hiện rằng Munshi đã ba xạo về nguồn gốc của anh ta, và tường thuật lại cho [[Victor Bruce, Bá tước Elgin thứ 9|Lãnh chúa Elgin]], [[Phó vương Ấn Độ]], "hai tên Munshi chiếm được rất nhiều vị trí giống như John Brown đã từng."<ref>Hibbert, tr 449–451</ref> Victoria bác bỏ khiếu nại của họ, cho đó là thành kiến về [[chủng tộc]].<ref>Hibbert, tr 447; Longford, tr 539; St Aubyn, tr 503; Waller, tr 442</ref> Abdul Karim tiếp tục phục vụ bà cho đến khi ông trở về [[Ấn Độ]] với tiền lương hưu sau khi bà qua đời.<ref>Hibbert, tr 454</ref>
[[Tập tin:Queen Victoria by Bassano.jpg|thumb|250px|Victoria của Anh những năm 1880, trên đầu đội [[Vương miện Kim cương nhỏ của Nữ vương Victoria|Vương miện Kim cương nhỏ]]]]
Con gái lớn của Victoria trở thành Hoàng hậu Đức năm 1888, nhưng bà ta lại góa chồng vào cùng năm đó, và cháu ngoại của Victoria là Wilhelm trở thành Hoàng đế Đức Wilhelm II. Dưới thời Wilhelm, những hi vọng của Victoria và Albert về một [[nước Đức]] tự do đã tiêu tan. Anh ta tin vào [[chế độ chuyên chế]]. Victoria nghĩ rằng anh ta có "trái tim nhỏ bé hay ''Zartgefühl'' [tact] – và... lương tâm & trí tuệ của anh ta đã hoàn toàn wharped {{sic}}".<ref>Hibbert, tr 382</ref>

Gladstone trở lại nắm quyền sau [[Tổng tuyển cử Anh, 1892|cuộc tuyển cử năm 1892]]; năm đó ông ta 82 tuổi. Victoria phản đối khi Gladstone đề xuất bổ nhiệm đảng viên Cấp tiến [[Henry Labouchère]] vào [[nội các Vương quốc Anh|Nội các]], nên Gladstone đồng ý không bổ nhiệm ông ta.<ref>Hibbert, tr 375; Longford, tr 519</ref> Năm 1894, Gladstone nghỉ hưu, và không hỏi ý kiến vị thủ tướng tiền nhiệm, Victoria đã bổ nhiệm [[Archibald Primrose, Bá tước Rosebery thứ năm|Lãnh chúa Rosebery]] làm Thủ tướng.<ref>Hibbert, tr 376; Longford, tr 530; St Aubyn, tr 515</ref> Chính phủ của ông ta yếu kém, và năm sau lãnh chúa Salisbury lên thay. Salisbury làm thủ tướng trong suốt những năm cuối triều Victoria.<ref>Hibbert, tr 377</ref>

=== Đại lễ Kim cương ===
[[Tập tin:Queen Victoria 60. crownjubilee.jpg|thumb|upright|alt=Seated Victoria in embroidered and lace dress|Victoria trong lễ kỉ niệm kim cương được chụp bởi [[W. & D. Downey]]]]

Ngày 23 tháng 9 năm 1896, Victoria đã vượt qua ông nội của bà [[George III của Anh|George III]] trở thành [[Danh sách quân vương Anh theo thời gian trị vì|quân vương tại vị lâu nhất trong lịch sử Anh, Scotland và Liên hiệp Anh]]. Nữ vương yêu cầu rằng bất kì lễ kỉ niệm nào cũng phải được trì hoãn cho đến năm 1897, trùng với [[Đại lễ Kim cương]] của bà,<ref>Hibbert, tr 456</ref> đó là một lễ hội lớn của [[Đế quốc Anh]] theo gợi ý của Tổng trưởng thuộc địa [[Joseph Chamberlain]].<ref>Longford, tr 546; St Aubyn, tr 545–546</ref> Tất cả các thủ tướng đã từng lãnh đạo chính phủ đều được mời tới Luân Đôn để dự buổi lễ này.<ref>Marshall, tr 206–207, 211; St Aubyn, tr 546–548</ref>

Lễ kỉ niệm Kim cương của Nữ vương vào ngày 22 tháng 6 năm 1897 được đánh dấu bằng một cuộc diễu hành 6 dặm vòng quanh Luân Đôn và bao gồm tất cả quân đội trên khắp đế quốc. Đám rước dừng lại để thực hiện một nghi lễ tạ ơn ngoài trời ở bên ngoài [[Nhà thờ chính tòa Thánh Paul, Luân Đôn|Nhà thờ chính tòa Thánh Paul]], trong suốt lộ trình Victoria ngồi trong chiếc xe ngựa mở của bà, để tránh cho bà khỏi phải leo lên các bậc thang bước vào tòa nhà. Buổi lễ gây ấn tượng bởi các số lượng lớn khán giả và sự thổ lộ cảm xúc của Nữ vương 78 tuổi.<ref>Hibbert, tr 457–458; Marshall, tr 206–207, 211; St Aubyn, tr 546–548</ref>

Victoria đã đến thăm đại lục châu Âu thường xuyên trong những ngày nghỉ. Năm 1889, trong kì nghỉ ở [[Biarritz]], bà trở thành vị quân vương đương vị đầu tiên của Anh đặt chân lên đất [[Tây Ban Nha]] khi bà vượt biên và có một chuyến thăm ngắn.<ref>Hibbert, tr 436; St Aubyn, tr 508</ref> Tháng 4 năm 1900, [[Chiến tranh Boer thứ hai|Chiến tranh Boer lần thứ hai]] không được sự ủng hộ từ đại lục châu Âu và do đó chuyến thăm của bà đến Pháp bị cho là không thích hợp. Thay vào đó, Nữ vương đến Ireland lần đầu tiên vào năm [[1861]], một phần là để ghi nhận những đóng góp của trung đoàn Ireland trong chiến tranh ở [[Nam Phi]].<ref>Hibbert, tr 437–438; Longford, tr 554–555; St Aubyn, tr 555</ref> Tháng 7, Vương tử thứ hai [[Alfred xứ Sachsen‑Coburg và Gotha|Alfred]] ("Affie") chết; "Oh, Chúa ơi! Đứa con tội nghiệp Affie của tôi cũng đã đi xa", bà viết lại trong nhật ký. "Đó là một năm khủng khiếp, không có gì ngoài nỗi buồn và nỗi kinh hoàng, đại khái như vậy."<ref>Longford, tr 558</ref>

=== Tạ thế và Kế tự ===
[[Tập tin:Queen Victoria after Heinrich von Angeli.jpg|thumb|left|200px|[[Nữ vương]] Victoria ở tuổi 80, [[1899]].]]
[[Tập tin:Proclamation - Day of mourning in Toronto for Queen Victoria February 2, 1901.jpg|thumb|upright|[[Poster]] tuyên bố quốc tang ở [[Toronto]] trong ngày [[tang lễ]] của Victoria]]
[[Tập tin:Queen Victoria In Dublin (Rare archive footage from 1900).webm|thumbnail|Tăng lễ Nữ vương Victoria ở [[Dublin]], [[1900]].]]

Theo như tục lệ bà duy trì định kì trong suốt thời gian góa bụa, Victoria trải qua [[Lễ Giáng sinh|Giáng sinh]] năm 1900 tại [[Osborne House]] trên [[Đảo Wight]]. [[Phong thấp|Bệnh thấp khớp]] ở chân khiến bà lại bị què, và thị lực của bà yếu đi nhanh chóng do bệnh [[Cườm khô|đục thể thủy tinh]].<ref>Hibbert, tr 464–466, 488–489; Strachey, tr 308; Waller, tr 442</ref> Vào đầu tháng giêng, bà cảm thấy "yếu ớt và không khỏe",<ref>Tạp chí của Victoria, [[1 tháng 1]] năm [[1901]], trích dẫn trong Hibbert, tr 492; Longford, tr 559 and St Aubyn, tr 592</ref> và giữa tháng 1 bà "buồn ngủ&nbsp;... choáng váng, [và] lú lẫn".<ref>Bác sĩ riêng của bà [[Sir James Reid, Tòng nam tước thứ nhất]], trích dẫn trong Hibbert, tr 492</ref> Nữ vương Victoria tạ thế vào Thứ Ba, 22 tháng 1 năm 1901, vào 6 giờ 30 tối, ở tuổi 81.<ref>Longford, tr 562</ref> Con trai bà và cũng là người kế vị [[Edward VII của Anh|Vua Edward VII]], cùng hoàng trưởng tôn, [[Wilhelm II, Hoàng đế Đức|Hoàng đế Wilhelm II của Đức]], ở cùng bà trên giường bệnh.<ref>Longford, tr 561; St Aubyn, tr 598</ref> Chú chó cưng của bà thuộc giống [[Chó Phốc sóc|Pomerania]], tên Turri, được ẵm lên giường theo yêu cầu cuối cùng của bà.<ref name=ABC>{{chú thích |title=Queen Victoria: A Biographical Companion |author=Helen Rappaport |pages=34–39 |chapter=Animals |isbn=978-1-85109-355-7}}</ref>

Năm 1897, Victoria đã viết công văn hướng dẫn cho việc tổ chức tang lễ của bà<ref name="odnb" /> và trang phục màu trắng được dùng thay vì màu đen.<ref>Hibbert, tr 497; Longford, tr 563</ref> Ngày 25 tháng 1, [[Edward VII của Anh|Edward VII]], Đức hoàng cùng [[Vương tử Arthur, Công tước xứ Connaught và Strathearn|Vương tử Arthur, Công tước xứ Connaught]], cùng nhau nâng di thể của bà đưa vào quan tài.<ref>St Aubyn, tr 598</ref> Bà mặc một chiếc áo màu trắng và đeo khăn che mặt dùng trong lễ cưới.<ref>Longford, tr 563</ref> Một loạt những vật kỉ niệm từ gia đình, bạn bè và những hầu cận được đặt bên cạnh bà trong quan tài, theo di nguyện của bà, bởi các bác sĩ và người phụ trang. Một chiếc áo khoác ngoài mà Albert từng mặc được đặt cạnh bà, với bó bột trên tay ông khi trước, và còn có một lọn tóc của [[John Brown (đầy tớ)|John Brown]], cùng một bức họa ông ta, được đặt trên tay trái bà nhưng được gia đình bà che giấu cẩn thận bằng cách lấp đầy hoa vào vị trí đó.<ref name="odnb" /><ref>Hibbert, tr 498</ref>

Những trang sức đặt bên Victoria bao gồm nhẫn cưới của mẹ John Brown, được Brown trao cho bà năm 1883.<ref name="odnb">[[Colin Matthew|Matthew, H. C. G.]]; Reynolds, K. D. (2004; online edition October 2009) [http://www.oxforddnb.com/view/article/36652 "Victoria (1819–1901)"], ''Oxford Dictionary of National Biography'', Oxford University Press, {{doi|10.1093/ref:odnb/36652}}, truy cập 18 October 2010 (subscription required for online access)</ref> Tang lễ của bà được tổ chức vào thứ bảy, 2 tháng 2, tại [[Nhà nguyện Thánh George, Lâu đài Windsor]], và sau hai ngày quan tài được quàn tại đó, bà được chôn cất bên cạnh Vương tế Albert trong [[Frogmore#Royal Mausoleum %28or %27Frogmore Mausoleum%27%29|Frogmore Mausoleum]] thuộc [[Đại Công viên Windsor]].<ref>Longford, tr 565; St Aubyn, tr 600</ref>

Với thời gian cai trị là 63 năm, 7 tháng và 2 ngày, có thể nói Victoria của Anh là [[Danh sách quân vương Anh theo thời gian cai trị|vị quân vương Anh trị vì lâu nhất]] trong lịch sử cho đến thời điểm ấy. Tuy nhiên, vị trí ''"'''trị vì lâu nhất'''"'' tính về quân chủ nói chung hay nữ quân chủ nói riêng đã bị soán, khi cháu sơ của bà là Nữ vương [[Elizabeth II]] phá kỉ lục này vào ngày [[9 tháng 9]] năm [[2015]].<ref>{{chú thích báo|last1=Gander|first1=Kashmira|title=Queen Elizabeth II to become Britain's longest reigning monarch, surpassing Queen Victoria|url=http://www.independent.co.uk/news/people/queen-elizabeth-ii-to-become-britains-longest-reigning-monarch-surpassing-queen-victoria-10473729.html|accessdate=9 September 2015|work=[[The Daily Telegraph]]|date=26 August 2015}}</ref> Bà là vị [[Quân chủ Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|quân vương Anh]] cuối cùng của [[Vương tộc Hannover|Vương tộc Hanover]]. Con trai và người kế tự của bà Edward VII thuộc về [[Vương tộc Sachsen-Coburg và Gotha|Vương tộc Saxe-Coburg và Gotha]] tính theo họ của cha ông, [[Albrecht xứ Sachsen-Coburg và Gotha|Albrecht]].

== Di sản ==
{{See also|Mô tả văn hóa của Victoria của Anh}}
[[Tập tin:Her Majesty's Gracious Smile by Charles Knight.JPG|thumb|left|222px|Victoria lừa phỉnh.<ref>"Khi Victoria của Anh lừa phỉnh", ''Daily Mail'', [[19 tháng 4]] năm [[1996]]</ref> Lời nhận xét "Chúng ta không lừa phỉnh" là được quy cho bà nhưng không có bằng chứng trực tiếp cho thấy bà từng nói như vậy,<ref name="odnb" /><ref>[[Roger Fulford|Fulford, Roger]] (1967) "Victoria", ''Collier's Encyclopedia'', United States: Crowell, Collier and Macmillan Inc., vol. 23, tr 127</ref> bà cũng phủ nhận chuyện này.<ref>[[Mike Ashley (writer)|Ashley, Mike]] (1998) ''British Monarchs'', Luân Đôn: Robinson, ISBN 1-84119-096-9, tr 690</ref>]]
Theo như một trong những người viết tiểu sử của bà, Giles St Aubyn, Victoria viết hơn 2,500 từ mỗi ngày từ sau khi bà trưởng thành.<ref>Hibbert, tr xv; St Aubyn, tr 340</ref> Từ tháng 7 năm 1832 cho đến trước cái chết của mình, bà vẫn tỉ mỉ viết [[Nhật ký của Victoria của Anh|nhật ký]], tổng cộng lên đến 122 quyển.<ref>St Aubyn, tr 30; Woodham-Smith, tr 87</ref> Sau cái chết của Victoria, con gái út của bà, [[Công chúa Beatrice của Vương quốc Anh|Vương nữ Beatrice]], được bổ nhiệm làm người bảo quản văn chương của bà. Beatrice chép và biên tập nhật ký từ quãng thời gian Victoria lên ngôi trở đi, và đốt các nguyên bản trong quá trình này.<ref>Hibbert, tr 503–504; St Aubyn, tr 30; Woodham-Smith, tr 88, 436–437</ref> Dù cho sự hủy diệt này, phần nhiều nội dung nhất ký vẫn còn tồn tại. Song song với những bản sao của Beatrice, [[Reginald Brett, Tử tước Esher thứ hai|Lãnh chúa Esher]] đã chép phần từ 1832 đến 1861 trước khi Beatrice tiêu hủy chúng.<ref>Hibbert, tr 503</ref> Một phần của những thư từ của Victoria' đã được xuất bản thành các quyển và được chỉnh sửa bởi [[A. C. Benson]], [[Hector Bolitho]], [[George Earle Buckle]], Huân tước Esher, [[Roger Fulford]], và [[Richard Hough]] cùng nhiều người khác.<ref>Hibbert, tr 503–504; St Aubyn, tr 624</ref>

Victoria có dáng vẻ bề ngoài không mấy dễ thương — bà mập mạp, không nhã nhặn và cao không tới 5 feet — nhưng bà thành công khi tạo dựng một hình ảnh đẹp trước công chúng.<ref>Hibbert, tr 61–62; Longford, tr 89, 253; St Aubyn, tr 48, 63–64</ref> Bà từng bị mất lòng dân trong những năm đầu góa bụa, nhưng lại nhận được sự yêu mến trong những năm 1880 và 1890, khi bà được coi là một người mẹ nhân từ của đế chế.<ref>Marshall, tr 210; Waller, tr 419, 434–435, 443</ref> Chỉ sau khi những cuốn nhật ký và những lá thư của bà xuất hiện đem đến cho bà ảnh hưởng lên chính trị và nổi tiếng trước mắt công chúng.<ref name="odnb" /><ref>Waller, tr 439</ref> Những người viết tiểu sử của Victoria đã được viết rất nhiều khi những nguồn sơ cấp luôn có sẵn, chẳng hạn như tác phẩm của [[Lytton Strachey]], ''Queen Victoria'' năm [[1921]], đã trở nên lỗi thời.<ref>St Aubyn, tr 624</ref> Những bản tiểu sử được viết bởi [[Elizabeth Pakenham, Nữ Bá tước Longford|Elizabeth Longford]] và [[Cecil Woodham-Smith]], ra đời tương ứng vào các năm 1964 và 1972, thì vẫn được phổ biến rộng rãi.<ref>Hibbert, tr 504; St Aubyn, tr 623</ref> Họ, và những người khác, kết luận rằng Victoria là một người đa cảm, ngoan cố, trung thực và thẳng thắn.<ref>e.g. Hibbert, tr 352; Strachey, tr 304; Woodham-Smith, tr 431</ref> Trong triều đại của Victoria, quá trình hình thành của chế độ [[quân chủ lập hiến]] hiện đại ở Anh tiếp tục. Việc cải cách hệ thống bầu cử làm tăng quyền lực của [[Hạ Nghị viện Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Hạ viện]] lấn át [[Thượng viện]] và quốc vương.<ref>Waller, tr 429</ref> Năm 1867, [[Walter Bagehot]] viết rằng quốc vương chỉ còn có "quyền nêu ý kiến để tham khảo, quyền khuyến khích, và quyền cảnh báo".<ref>Bagehot, Walter (1867) ''The English Constitution'', Luân Đôn:Chapman và Hall, tr 103</ref> Khi ngai vàng của Victoria trở thành một biểu tượng hơn là quyền lực chính trị, nó là một khuôn mẫu về đạo đức và các giá trị gia đình, trái ngược hẳn với những vụ bê bối tình ái, tài chính và scandal cá nhân của nhiều thành viên gia tộc Hanover trước kia từng ngự trị trên ngai vàng. Khái niệm "chế độ quân chủ gia đình", mà tầng lớp trung lưu đang phát triển có thể đồng cảm, đã được kiên cố hóa.<ref>St Aubyn, tr 602–603; Strachey, tr 303–304; Waller, tr 366, 372, 434</ref>
[[Tập tin:Victoria Memorial Kolkata panorama.jpg|thumb|250px|[[Đài tưởng niệm Victoria (Ấn Độ)|Đài tưởng niệm Victoria]] ở [[Kolkata]], [[Ấn Độ]].]]
Quan hệ giữa Victoria với các vương thất và hoàng thất Châu Âu mang đến cho bà biệt danh ['''Người bà của Châu Âu'''; ''The grandmother of Europe'']<ref>Erickson, Carolly (1997) ''Her Little Majesty: The Life of Queen Victoria'', New York: Simon & Schuster, ISBN 0-7432-3657-2</ref> Victoria và Albert có [[Cháu của Victoria và Albert|42 cháu nội ngoại]], trong đó 34 người sống qua tuổi trưởng thành. Những hậu duệ của họ bao gồm [[Elizabeth II]], [[Philippos của Hy Lạp và Đan Mạch, Công tước xứ Edinburgh|Vương tế Philippos, Công tước Edinburgh]], [[Harald V của Na Uy]], [[Carl XVI Gustaf của Thụy Điển]], [[Margrethe II của Đan Mạch]], và [[Felipe VI của Tây Ban Nha]].

[[Tập tin:Victoria Memorial London.JPG|trái|180px|thumb|[[Đài tưởng niệm Victoria (Luân Đôn)|Đài tưởng niệm]] đặt trước [[Cung điện Buckingham]].]]
Con trai út của Victoria, [[Vương tử Leopold, Công tước xứ Albany|Leopold]], chết do [[chứng máu khó đông B|chứng máu khó đông]] và hai trong số các con gái của bà, [[Alice của Liên hiệp Anh|Alice]] và [[Beatrice của Liên hiệp Anh|Beatrice]], mang gen nhiễm bệnh. Căn bệnh vương tộc này có nguồn gốc từ Victoria ảnh hưởng đến hậu duệ của bà, [[Aleksey Nikolayevich (Romanov)|Thái tử Aleksey của Nga]], [[Alfonso Pío của Tây Ban Nha|Alfonso, Thân vương xứ Asturias]], và Vương tử [[Gonzalo của Tây Ban Nha]].<ref>Rogaev, Evgeny I. ''et al''. (2009) [http://www.sciencemag.org/content/326/5954/817.abstract "Genotype Analysis Identifies the Cause of the 'Royal Disease'"], ''Science'', vol. 326, no. 5954, tr 817, {{doi|10.1126/science.1180660}}, retrieved 13 October 2010</ref> Sự hiện diện của căn bệnh này trong cơ thể hậu duệ của Victoria, nhưng không có ở tổ tiên bà, dẫn đến [[Tính hợp pháp của Nữ vương Victoria|mối hoài nghi rằng người cha thực sự của bà không phải là Công tước xứ Kent]] vì ông không mắc bệnh.<ref>Potts và Potts, tr 55–65, trích dẫn trong Hibbert tr. 217; Packard, tr 42–43</ref>

Không có bằng chứng về bệnh máu khó đông trong các thể hệ nhà mẹ Victoria, và người mang mầm bệnh nếu là nam thì người đó chắc chắn mắc bệnh, và khó sống lâu; thậm chí nếu một người đàn ông sống sót thì ông ta cũng bị di chứng nặng.<ref>[[Steve Jones (người viết tiểu sử)|Jones, Steve]] (1996) ''In the Blood'', [[BBC]] documentary</ref> Cũng rất có thể đột biến xảy ra một cách tự nhiên vì cha (nếu là thật) của Victoria đã quá 50 khi vợ ông mang thai và chứng máu khó đông xuất hiện thường xuyên ở những đứa trẻ chào đời khi cha chúng đã quá già.<ref>[[Victor A. McKusick|McKusick, Victor A.]] (1965) "The Royal Hemophilia", ''Scientific American'', vol. 213, tr 91; [[Steve Jones (biologist)|Jones, Steve]] (1993) ''The Language of the Genes'', Luân Đôn: HarperCollins, ISBN 0-00-255020-2, tr 69; Jones, Steve (1996) ''In The Blood: God, Genes and Destiny'', Luân Đôn: HarperCollins, ISBN 0-00-255511-5, tr 270; Rushton, Alan R. (2008) ''Royal Maladies: Inherited Diseases in the Royal Houses of Europe'', Victoria, British Columbia: Trafford, ISBN 1-4251-6810-8, tr 31–32</ref> Nguyên nhân đột biến tự phát chiếm {{Phân số||1|3}} số trường hợp bệnh.<ref>{{chú thích|url=http://www.hemophilia.org/Bleeding-Disorders/Types-of-Bleeding-Disorders/Hemophilia-B|title=Hemophilia B|publisher=National Hemophilia Foundation|accessdate=29 March 2015}}</ref>

[[A. N. Wilson]] cho rằng cha của Victoria không thể là công tước xứ Kent vì hai lý do:
# Sự xuất hiện đột ngột của [[Chứng ưa chảy máu|chứng máu khó đông]] trong các hậu duệ của Victoria. Bệnh này không tồn tại trong vương tộc trước đây.
# Sự biến mất đột ngột của chứng [[porphyria]] trên hậu duệ của Victoria. Theo Wilson, bệnh này rất phổ biến trong vương thất trước thời Victoria nhưng sau thời bà thì không.<ref>A. N. Wilson, '' The Victoria '' (Hutchinson, 2002). ISBN 0-09-179421-8, trang 25</ref>

Trên thế giới, có những địa danh và đài tưởng niệm dành riêng cho bà, đặc biệt là trong [[Khối Thịnh vượng chung]]. [[Danh sách những địa điểm được đặt tên theo Victoria của Anh|Những địa điểm được đặt tên theo tên của bà]] bao gồm [[Victoria, Seychelles|thủ đô Seychelles]], [[Hồ Victoria|hồ rộng nhất châu Phi]], [[Thác Victoria]], [[Victoria, Gozo|thủ đô Gozo]] và [[Victoria Lines]] ở Malta, thủ đô [[Columbia thuộc Anh]] và [[Saskatchewan]] ([[Regina, Saskatchewan|Regina]]), và hai bang của Australia ([[Victoria (Australia)|Victoria]] và [[Queensland]]).

[[Bội tinh Victoria]] được giới thiệu năm 1856 và dùng để tưởng thưởng cho những anh hùng trong giai đoạn [[Chiến tranh Crimea|Chiến tranh Krym]], và nó vẫn là giải thưởng cao nhất ở Anh, [[Bội tinh Victoria (Canada)|Canada]], [[Bội tinh Victoria ở Australia|Australia]] và [[Bội tinh Victoria cho New Zealand|New Zealand]] cho những hành động dũng cảm. [[Ngày Victoria (Canada)|Ngày Victoria]] là một ngày nghỉ lễ ở Canada và [[ngày Victoria (Scotland)|ngày lễ công cộng ở một số vùng thuộc Scotland]] được tổ chức vào ngày thứ hai cuối cùng trước ngày 24 tháng 5 (ngày sinh của Victoria).

== Danh hiệu, huy hiệu ==
[[Tập tin:Queen Victoria, by W. Warman after Thomas Sully.jpg|nhỏ|Tranh chân dung Victoria bởi W. Warman và Thomas Sully]]

=== Danh hiệu ===
* '''24 tháng 5 năm 1819&nbsp;– 20 tháng 6 năm 1837''': Vương tôn nữ Alexandrina Victoria xứ Kent ''Điện hạ''
* '''20 tháng 6 năm 1837&nbsp;– 22 tháng 1 năm 1901''': Nữ vương ''Bệ hạ''

Vào cuối đời, danh hiệu đầy đủ của Nữ vương là: ['''Victoria Bệ hạ, bởi Ân điển của Chúa, Nữ vương của Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland, Người Bảo vệ Đức tin, Nữ hoàng Ấn Độ''']<ref name="1900 Whitaker's" />

=== Huy hiệu ===

{| border="0" align="center" width="50%"
|-
!width=50% |[[Tập tin:Coat of Arms of the United Kingdom (1837-1952).svg|center|200px]]
!width=50% |[[Tập tin:Coat of Arms of the United Kingdom in Scotland (1837-1952).svg|center|200px]]
|-
|<center>Huy hiệu vương thất (ngoài lãnh thổ Scotland)</center>
|<center>Huy hiệu vương thất (ở Scotland)</center>
|}

== Con cái ==
{{See also|Hậu duệ của Victoria của Anh|Hậu duệ của Victoria của Anh và vua Christian IX}}
[[Tập tin:Franz Xaver Winterhalter Family of Queen Victoria.jpg|thumb|center|650px|Gia đình của Victoria năm [[1846]] bởi [[Franz Xaver Winterhalter]]. Từ trái qua phải: Vương tử [[Alfred xứ Sachsen‑Coburg và Gotha|Alfred]] và [[Edward VII của Anh|Thân vương xứ Wales]]; Nữ vương và [[Albrecht xứ Sachsen-Coburg và Gotha|Vương tế Albert]]; các Vương nữ [[Alice của Liên hiệp Anh|Alice]], [[Helena của Liên hiệp Anh|Helena]] và [[Victoria, Vương nữ Vương thất|Victoria]]]]
{| class="wikitable sortable"
|-
! style="width: 30%;" | Tên !! style="width: 10%;" | Sinh !! style="width:10%;" | Mất !! Vợ chồng và con cái<ref name="1900 Whitaker's">''[[Whitaker's Almanack]]'' (1900) Facsimile Reprint 1998, Luân Đôn: Stationery Office, ISBN 0-11-702247-0, tr 86</ref><ref>''[[Whitaker's Almanack]]'' (1993) Concise Edition, Luân Đôn: J. Whitaker and Sons, ISBN 0-85021-232-4, tr 134–136</ref>
|- style="background: #fff8f8;"
| [[Victoria, Vương nữ Vương thất]] 
(về sau là Hoàng hậu Đức và Vương hậu Phổ)
| align="center" | <span style="display:none">1840</span>21 tháng 11 năm 1840 || align="center" | <span style="display:none">1901</span>5 tháng 8 năm 1901 || bgcolor="#f8f8ff" | Kết hôn năm 1858 với [[Friedrich III, Hoàng đế Đức|Friedrich Wilhelm của Phổ]] (về sau là Friedrich III, Hoàng đế Đức và Quốc vương Phổ) (1831 – 1888); 
4 con trai, 4 con gái (bao gồm [[Wilhelm II, Hoàng đế Đức|Wilhelm II, Hoàng đế Đức và Vua của Phổ]] cùng [[Sophie của Phổ|Sophie, Vương hậu Hi Lạp]])
|- style="background: #f8f8ff;"
| [[Edward VII của Anh|Albert Edward, Thân vương xứ Wales<br>]](về sau là Edward VII) || align="center" | <span style="display:none">1841</span>9 tháng 11 năm 1841 || align="center" | <span style="display:none">1910</span>6 tháng 5 năm 1910 || bgcolor="#fff8f8" | Kết hôn năm 1863 với [[Alexandra của Đan Mạch]] (1844 – 1925);<br>3 con trai, 3 con gái (bao gồm [[George V của Anh|Vua George V]] và [[Maud của Liên hiệp Anh|Maud, Vương hậu Na Uy]])
|- style="background: #fff8f8;"
|[[Alice của Liên hiệp Anh|Vương nữ Alice]] 
(về sau là Đại Công tước phu nhân của Hesse và Rhine)
| align="center" |<span style="display:none">1843</span>25 tháng 4 năm 1843 || align="center" | <span style="display:none">1878</span>14 tháng 12 năm 1878 || bgcolor="#f8f8ff" | Kết hôn năm 1862 với [[Ludwig IV của Hessen và Rhein]] (1837 – 1892); 2 con trai, 5 con gái (bao gồm [[Alix của Hessen và Rhein]], Hoàng hậu Nga)
|- style="background: #f8f8ff;"
| [[Alfred xứ Sachsen‑Coburg và Gotha|Vương tử Alfred, Công tước xứ Sachsen-Coburg và Gotha]]|| align="center" | <span style="display:none">1844</span>6 tháng 8 năm 1844 || align="center" | <span style="display:none">1900</span>31 tháng 7 năm 1900 || bgcolor="#fff8f8" | Kết hôn năm 1874 với [[Mariya Aleksandrovna của Nga]] (1853 – 1920);<br>2 con trai (1 chết lưu), bốn con gái (bao gồm [[Marie của Sachsen-Coburg và Gotha|Marie, Vương hậu Romania]])
|- style="background: #fff8f8;"
| [[Helena của Liên hiệp Anh|Vương nữ Helena]]|| align="center" | <span style="display:none">1846</span>25 tháng 5 năm 1846 || align="center" | <span style="display:none">1923</span>9 tháng 6 năm 1923 || bgcolor="#f8f8ff" | Kết hôn năm 1866 với [[Christian xứ Schleswig-Holstein]] (1831 – 1917);<br>4 con trai (1 người chết lưu), hai con gái
|- style="background: #fff8f8;"
|[[Louise của Liên hiệp Anh|Vương nữ Louise<br>]](về sau là Công tước phu nhân xứ Argyll)|| align="center" |<span style="display:none">1848</span>18 tháng 3 năm 1848 || align="center" | <span style="display:none">1939</span>3 tháng 12 năm 1939 || bgcolor="#f8f8ff" | Kết hôn năm 1871 với [[John Campbell, Công tước thứ 9 xứ Argyll|John Campbell]] ([[1845]] – [[1914]]), Hầu tước xứ Lorne, ''về sau là'' [[Công tước Argyll|Công tước xứ Argyll]] thứ 9;<br>không có con
|- style="background: #f8f8ff;"
|[[Vương tử Arthur, Công tước xứ Connaught và Strathearn|Vương tử Arthur, Công tước xứ Connaught và Strathearn<br>]]|| align="center" |<span style="display:none">1850</span>1 tháng 5 năm 1850 || align="center" | <span style="display:none">1942</span>16 tháng 1 năm 1942 || bgcolor="#fff8f8" | Kết hôn năm 1879, với [[Luise Margareta của Phổ]] (1860 – 1917);<br>1 con trai, hai con gái
|- style="background: #f8f8ff;"
| [[Vương tử Leopold, Công tước xứ Albany]] || align="center" | <span style="display:none">1853</span>7 tháng 4 năm 1853 || align="center" | <span style="display:none">1884</span>28 tháng 3 năm 1884 || bgcolor="#fff8f8" | Kết hôn năm 1882, với [[Helen xứ Waldeck và Pyrmont]] ([[1861]] – [[1922]]);<br>1 con trai, 1 con gái
|- style="background: #fff8f8;"
| [[Beatrice của Liên hiệp Anh|Vương nữ Beatrice]]|| align="center" | <span style="display:none">1857</span>14 tháng 4 năm 1857 || align="center" | <span style="display:none">1944</span> 26 tháng 10 năm 1944 || bgcolor="#f8f8ff" | Kết hôn năm 1885, với [[Heinrich xứ Battenberg]] (1858 – 1896); <br>3 con trai, 1 con gái (bao gồm [[Victoria Eugenie của Battenberg|Victoria Eugenie, Vương hậu Tây Ban Nha]])
|}

== Tổ tiên ==
{{ahnentafel top|Gia phả của Victoria I của Liên hiep Anh|width=100%|collapsed=yes}}
{{ahnentafel-compact5
|style=font-size: 90%; line-height: 110%; background-color: transparent; margin:auto;|border=1
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0;
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|1= 1. '''{{Màu sắc|Blue|Victoria I của Liê hiệp Anh}}'''
|2= 2. [[Vương tử Edward, Công tước xứ Kent và Strathearn|Edward của Liên hiệp Anh]]
|3= 3. [[Victoire xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]
|4= 4. [[George III của Anh|George III của Liên hiệp Anh]]
|5= 5. [[Charlotte xứ Mecklenburg-Strelitz]]
|6= 6. [[Franz I xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]
|7= 7. [[Augusta Reuß xứ Ebersdorf]]
|8= 8. [[Frederick, Thân vương xứ Wales|Frederick của Đại Anh]]
|9= 9. [[Augusta xứ Sachsen-Gotha-Altenburg]]
|10= 10. [[Karl Ludwig xứ Mecklenburg]]
|11= 11. [[Elisabeth Albertine xứ Sachsen-Hildburghausen]]
|12= 12. [[Ernst Friedrich xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]
|13= 13. [[Sophie Antoinette xứ Braunschweig-Wolfenbüttel]]
|14= 14. [[Heinrich XXIV Reuß xứ Ebersdorf]]
|15= 15. [[Karoline Ernestine xứ Erbach-Schönberg]]
|16= 16. [[George II của Anh|George II của Đại Anh]]
|17= 17. [[Caroline xứ Ansbach]]
|18= 18. [[Friedrich II xứ Sachsen-Gotha-Altenburg]]
|19= 19. [[Magdalena Augusta xứ Anhalt-Zerbst]]
|20= 20. [[Adolf Friedrich II xứ Mecklenburg-Strelitz]]
|21= 21. [[Christiane Emilie xứ Schwarzburg-Sondershausen]]
|22= 22. [[Ernst Friedrich I xứ Sachsen-Hildburghausen]]
|23= 23. [[Sophia Albertine xứ Erbach-Erbach]]
|24= 24. [[Franz Josias xứ Sachsen-Coburg-Saalfeld]]
|25= 25. [[Anna Sophia xứ Schwarzburg-Rudolstadt]]
|26= 26. [[Ferdinand Albrecht II xứ Braunschweig-Wolfenbüttel]]
|27= 27. [[Antoinette Amalie xứ Braunschweig-Wolfenbüttel]]
|28= 28. [[Heinrich XXIX Reuß xứ Ebersdorf]]
|29= 29. [[Sophie Theodora xứ Castell-Remlingen]]
|30= 30. [[Georg August xứ Erbach-Schönberg]]
|31= 31. [[Ferdinande Henriette xứ Stolberg-Gedern]]}}
{{ahnentafel bottom}}

== Chú thích và tham khảo ==
{{tham khảo|30em}}

===Tham khảo===
{{refbegin}}
* Charles, Barrie (2012) ''Kill the Queen! The Eight Assassination Attempts on Queen Victoria'', Stroud: Amberley Publishing, ISBN 978-1-4456-0457-2
* [[Christopher Hibbert|Hibbert, Christopher]] (2000) ''Queen Victoria: A Personal History'', Luân Đôn: HarperCollins, ISBN 0-00-638843-4
* [[Elizabeth Pakenham, Countess of Longford|Longford, Elizabeth]] (1964) ''Victoria R.I.'', Luân Đôn: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 0-297-17001-5
* Marshall, Dorothy (1972) ''The Life and Times of Queen Victoria'', Luân Đôn: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 0-297-83166-6 [1992 reprint]
* Packard, Jerrold M. (1998) ''Victoria's Daughters'', New York: St. Martin's Press, ISBN 0-312-24496-7
* [[Malcolm Potts|Potts, D. M.]]; Potts, W. T. W. (1995) ''Queen Victoria's Gene: Haemophilia and the Royal Family'', Stroud: Alan Sutton, ISBN 0-7509-1199-9
* St Aubyn, Giles (1991) ''Queen Victoria: A Portrait'', Luân Đôn: Sinclair-Stevenson, ISBN 1-85619-086-2
* [[Lytton Strachey|Strachey, Lytton]] (1921) ''Queen Victoria'', Luân Đôn: Chatto and Windus [https://archive.org/details/queenvictoria01265gut online edition]
* Waller, Maureen (2006) ''Sovereign Ladies: The Six Reigning Queens of England'', Luân Đôn: John Murray, ISBN 0-7195-6628-2
* [[Stanley Weintraub|Weintraub, Stanley]] (1997) ''Albert: Uncrowned King'', Luân Đôn: John Murray, ISBN 0-7195-5756-9
* [[Cecil Woodham-Smith|Woodham-Smith, Cecil]] (1972) ''Queen Victoria: Her Life and Times 1819–1861'', Luân Đôn: Hamish Hamilton, ISBN 0-241-02200-2
{{refend}}

=== Những nguồn chính được công bố===
* [[A. C. Benson|Benson, A.C.]]; [[Reginald Brett, Tử tước Esher thứ hai|Esher, Viscount]] (editors, 1907) ''The Letters of Queen Victoria: A Selection of Her Majesty's Correspondence Between the Years 1837 and 1861'', Luân Đôn: John Murray
* [[Hector Bolitho|Bolitho, Hector]] (editor, 1938) ''Letters of Queen Victoria from the Archives of the House of Brandenburg-Prussia'', Luân Đôn: Thornton Butterworth
* [[George Earle Buckle|Buckle, George Earle]] (editor, 1926) ''The Letters of Queen Victoria, 2nd Series 1862–1885'', Luân Đôn: John Murray
* Buckle, George Earle (editor, 1930) ''The Letters of Queen Victoria, 3rd Series 1886–1901'', Luân Đôn: John Murray
* Connell, Brian (1962) ''Regina v. Palmerston: The Correspondence between Queen Victoria and her Foreign and Prime Minister, 1837–1865'', Luân Đôn: Evans Brothers
* Duff, David (editor, 1968) ''Victoria in the Highlands: The Personal Journal of Her Majesty Queen Victoria'', Luân Đôn: Muller
* Dyson, Hope; Tennyson, Charles (editors, 1969) ''Dear and Honoured Lady: The Correspondence between Queen Victoria and Alfred Tennyson'', Luân Đôn: Macmillan
* Esher, Viscount (editor, 1912) ''The Girlhood of Queen Victoria: A Selection from Her Majesty's Diaries, 1832–40'', Luân Đôn: John Murray
* [[Roger Fulford|Fulford, Roger]] (editor, 1964) ''Dearest Child: Letters Between Queen Victoria and the Princess Royal, 1858–61'', Luân Đôn: Evans Brothers
* Fulford, Roger (editor, 1968) ''Dearest Mama: Letters Between Queen Victoria and the Crown Princess of Prussia, 1861–64'', Luân Đôn: Evans Brothers
* Fulford, Roger (editor, 1971) ''Beloved Mama: Private Correspondence of Queen Victoria and the German Crown Princess, 1878–85'', Luân Đôn: Evans Brothers
* Fulford, Roger (editor, 1971) ''Your Dear Letter: Private Correspondence of Queen Victoria and the Crown Princess of Prussia, 1863–71'', Luân Đôn: Evans Brothers
* Fulford, Roger (editor, 1976) ''Darling Child: Private Correspondence of Queen Victoria and the German Crown Princess of Prussia, 1871–78'', Luân Đôn: Evans Brothers
* [[Christopher Hibbert|Hibbert, Christopher]] (editor, 1984) ''Queen Victoria in Her Letters and Journals'', Luân Đôn: John Murray, ISBN 0-7195-4107-7
* [[Richard Hough|Hough, Richard]] (editor, 1975) ''Advice to a Grand-daughter: Letters from Queen Victoria to Princess Victoria of Hesse'', Luân Đôn: Heinemann, ISBN 0-434-34861-9
* Jagow, Kurt (editor, 1938) ''Letters of the Prince Consort 1831–61'', Luân Đôn: John Murray
* [[Raymond Mortimer|Mortimer, Raymond]] (editor, 1961) ''Queen Victoria: Leaves from a Journal'', New York: Farrar, Straus & Cudahy
* [[Frederick Ponsonby, 1st Baron Sysonby|Ponsonby, Sir Frederick]] (editor, 1930) ''Letters of the Empress Frederick'', Luân Đôn: Macmillan
* Ramm, Agatha (editor, 1990) ''Beloved and Darling Child: Last Letters between Queen Victoria and Her Eldest Daughter, 1886–1901'', Stroud: Sutton Publishing, ISBN 978-0-86299-880-6
* Victoria, Queen (1868) ''Leaves from the Journal of Our Life in the Highlands from 1848 to 1861'', Luân Đôn: Smith, Elder
* Victoria, Queen (1884) ''More Leaves from the Journal of Our Life in the Highlands from 1862 to 1882'', Luân Đôn: Smith, Elder

== Xem thêm ==
* Arnstein, Walter L. (2003) ''Queen Victoria'', New York: Palgrave Macmillan, ISBN 978-0-333-63806-4
* [[Juliet Gardiner|Gardiner, Juliet]] (1997) ''Queen Victoria'', Luân Đôn: Collins and Brown, ISBN 978-1-85585-469-7
* Lyden, Anne M. (2014) ''A Royal Passion: Queen Victoria and Photography'', Los Angeles: Getty Publications, ISBN 978-1-60606-155-8
* Weintraub, Stanley (1987) ''Victoria: Biography of a Queen'', Luân Đôn: HarperCollins, ISBN 978-0-04-923084-2
* Wilson, A. N. (2014) ''Victoria: A Life'', Luân Đôn: Atlantic Books, ISBN 978-1-84887-956-0

== Liên kết ngoài ==
{{Spoken Wikipedia|En-Queen Victoria-article.ogg|20 July 2014}}
{{sisterlinks|n=no|d=Q9439|wikt=no|b=no|voy=no|v=no|mw=no|m=no|species=no|s=Author:Queen Victoria}}
* {{NRA|P29321}}
* [http://viewfinder.english-heritage.org.uk/search/results.aspx?index=0&mainQuery=Queen%20Victoria&searchType=all&form=basic&theme=ROYALTY&county=&district=&placeName= Historical Images related to Victoria] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120405225022/http://viewfinder.english-heritage.org.uk/search/results.aspx?index=0&mainQuery=Queen%20Victoria&searchType=all&form=basic&theme=ROYALTY&county=&district=&placeName= |date=2012-04-05 }} at [[English Heritage]]
* {{npg name|id=04634|name=Queen Victoria}}
* [http://www.queenvictoriasjournals.org/home.do Queen Victoria's Journals], online from the Royal Archive and [[Bodleian Library]]
* {{Gutenberg author | id=Victoria,+Queen+of+Great+Britain}}
* {{Internet Archive author |sname=Queen Victoria}}
* {{Librivox author |id=3622}}

{{S-start}}
{{S-hou|[[Vương tộc Hannover]]|24 tháng 5|1819|22 tháng 1|1901|[[Nhà Welf]]}}
{{S-reg}}
{{S-bef|before=[[William IV của Anh|William IV]]}}
{{S-ttl|title=[[Danh sách quân chủ Liên hiệp Anh|Nữ vương Liên hiệp Anh]]|years=20 tháng 6 năm 1837&nbsp;– 22 tháng 1 năm 1901}}
{{S-aft|rows=2|after=[[Edward VII của Anh|Edward VII]]}}
{{s-break}}
{{s-vac|last=[[Bahadur Shah II]]|as=[[Danh sách hoàng đế Mughal|Hoàng đế Mughal]]}}
{{S-ttl|title=[[Hoàng đế Ấn Độ|Nữ hoàng Ấn Độ]]|years=1 tháng 5 năm 1876&nbsp;– 22 tháng 11 năm 1901}}
{{S-end}}

{{Quân chủ Anh}}
{{Quân chủ Liên hiệp Anh}}
{{Vương nữ Liên hiệp Anh}}
{{Vương nữ Hannover}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Victoria của Anh| ]]
[[Thể loại:Nữ vương Anh]]
[[Thể loại:Nữ hoàng Ấn Độ]]
[[Thể loại:Hoàng đế Ấn Độ]]
[[Thể loại:Nữ hoàng và Hoàng hậu Ấn Độ]]
[[Thể loại:Vương nữ Liên hiệp Anh]]
[[Thể loại:Vương nữ Hannover]]
[[Thể loại:Vương nữ Anh]]
[[Thể loại:Vương nữ Scotland]]
[[Thể loại:Vương tộc Hannover]]
[[Thể loại:Nữ vương]]
[[Thể loại:Nữ hoàng]]
[[Thể loại:Vương nữ]]
[[Thể loại:Vương tộc Saxe-Coburg và Gotha (Anh)]]
[[Thể loại:Công tử phi Sachsen-Coburg và Gotha]]
[[Thể loại:Sinh năm 1819]]
[[Thể loại:Mất năm 1901]]
[[Thể loại:Người đứng đầu New Zealand]]
[[Thể loại:Quân vương Tin Lành]]
[[Thể loại:Phụ nữ thời Victoria]]
[[Thể loại:Người Kensington]]
[[Thể loại:Người viết nhật ký]]
[[Thể loại:Người sáng lập trường học và trường cao đẳng ở Anh]]
[[Thể loại:Người nhận Huân chương Hoàng gia Kamehameha I]]
[[Thể loại:Người liên quan đến trường Cao đẳng Quốc gia Hoàng gia dành cho người mù]]
{{DEFAULTSORT:Victoria_I_của_Liên_hiệp_Anh}}