Neofala

La neolengua, nuevalengua o nuevahabla (Newspeak n'inglés) ye una llingua artística qu'apaez na novela 1984, de George Orwell.

A la fin d'esta novela apaez un apéndiz tituláu Los principios de la neolengua onde s'espliquen los principios básicos de la mesma. La neolengua nun ye más qu'una versión desaxeradamente simplificada del inglés (anque nes traducciones de la obra suelse simplificar l'idioma al que se traduz pa evitar tracamundiu), y ye unu de les pilastres básiques del réxime totalitariu del Partíu. L'oxetivu de crear tal llingua yera sustituyir a la viejalengua (Oldspeak), esto ye, lo que pal llector sería l'inglés actual, p'asina apoderar el pensamientu de los miembros del Partíu y faer invidables otres formes de pensamientu contraries a los principios del Ingsoc (lo que nel llibru conozse como "crime del pensamientu", "crimental" o "ideadelito/ideacrimen", dependiendo del traductor del llibru). Por casu, pa evitar que la población deseye o piense na llibertá, esaníciense los significaos ensin deseyar de la palabra, de forma qu'el mesmu conceutu de llibertá política o intelectual dexe d'esistir nes mentes de los falantes.

Estructura

El vocabulariu amenorgar al mínimu, hasta tal puntu que pallabres como malu convertir en nobueno (nel orixinal inglés, ungood), y tarrecible convertir en doblemásnobueno (doubleplusungood nel orixinal). Ello ye que un bon falante de neolengua ye aquel que precisa menos variedá de pallabres pa espresar una idea.

El vocabulariu estremar en trés partes:

• Vocabulariu A: pallabres d'usu común (comer, beber, árbol). En casi tolos casos les pallabres d'esti grupu coinciden cola viejalengua. Con estes pallabres podríen espresase tolos pensamientos senciellos que nun tuvieren conteníu filosófico nin políticu.
• Vocabulariu B: pallabres construyíes con fines políticos, coles mires de dirixir y controlar el pensamientu del falante. Como exemplos tenemos buensexo (goodsex) que significa castidá, o bienpensadamente (goodthinkwise), que significa de manera ortodoxa. Otres pallabres son más difíciles de traducir al llinguaxe común, como por casu doblepensar (vease'l significáu nel apartáu delles pallabres peculiares).
• Vocabulariu C: compuestu puramente de pallabres científiques y técniques, pero redefiníes de manera que tuvieren desprovistes de significaos "potencialmente peligrosos".

La gramática encontar en dos característiques:

• Cualquier palabra puede cumplir cualquier función na frase, esto ye, una mesma palabra puede utilizase como verbu, axetivu, sustantivu, etc. Ye difícil faer daqué asina en castellán, pola mesma estructura de la llingua, pero non tantu n'inglés.
• Regularidá absoluta, de cuenta que tolos verbos en pasáu acabaríen en -ed (terminación inglesa), tolos plurales acabaríen en -s, etc.

Usu

Winston Smith, el protagonista, trabaya nel Ministeriu de la Verdá y nos sos informes de trabayu diarios (que consisten en manipoliar la información p'afaer el pasáu a los intereses del Partíu) apaez siempres la neolengua. Un exemplu qu'apaez na obra ye'l siguiente (na traducción española), anque s'alvierte al llector de que se trata más bien d'una xíriga embrivida que s'utilizaba nel Ministeriu de la Verdá pa comunicación interna:

Times 3.12.83 referente ordendía gh doblemásnobueno refs nopersonas reescribir completu someter antesarchivar

La información sobre la orde del día del Gran Hermanu en The Times del 3 d'avientu de 1983 ye absolutamente insatisfactoria y refierse a les persones inesistentes. Volvelo a escribir por completu y someter el borrador a l'autoridá cimera antes d'archivar

Anque la neolengua ta presente en tola novela, nengún personaxe diz una frase completa en neolengua, tan solo delles pallabres sueltes. Ello ye que productu de la lóxica esquiciada de poder del Partíu, el qu'un ciudadanu pudiera tener demasiao remangu nel usu d'esta llingua —como de cualesquier otra de les ferramientes de poder del Partíu—, podía implicar tamién qu'acabara siendo acusáu de cometer un crime de pensamientu. Como s'acaba de señalar, inclusive los informes del Ministeriu de la Verdá nun tán realmente en neolengua, sinón nuna xíriga con pallabres neolingüísticas.

A lo llargo de la novela, apaez más como un proyectu en desenvolvimientu que como una realidá social, con una función asemeyada a la del llatín mientres la Edá Media (nel sentíu de llingua culta). La idea xeneral ye que la neolengua sustituya a la viejalengua escontra l'añu 2050. Según Syme —unu de los personaxes—, aquel día tola lliteratura sería traducida a neolengua, y los orixinales en viejalengua, ideológicamente "peligrosos", seríen destruyíos. Los personaxes nun falen en neolengua ente ellos, anque de cutiu utilicen términos sueltos y falen sobre l'idioma. Coméntase que los principales artículos del The Times tán escritos en neolengua, lo cual suxure que non tolos artículos utilizar. Nuna ocasión dizse que los líderes más respetaos suelen dar discursos utilizando munches pallabres nesti idioma. Sicasí, sí apaez como llingua de trabayu.

Delles pallabres peculiares

Equí indíquense los términos utilizaos na traducción española; ente paréntesis apaecen los términos utilizaos pol orixinal n'inglés.

• Caracrimen o Caradelito (facecrime), cara con una espresión impropia (como por casu amosase incrédulu ante l'anunciu d'una victoria), lo cual ta escorríu pola llei.
• Doblepensar (doublethink), habilidá de caltener na cabeza dos pensamientos contradictorios, unu realista y opuestu a la doctrina del Partíu, y otru moldiáu y acordies con ésti, de manera que la forma d'actuar, el comportamientu y el mesmu pensamientu sía congruente colo que dictamine'l Partíu, independientemente de les demás idees qu'haya na mente.
• Negroblanco (blackwhite), aplicada a un enemigu referir a'l costume d'afirmar descaradamente que lo negro ye blancu (contradiciendo la evidencia, que ye aquello que'l Partíu prescribió), ente que si referir a un miembru del Partíu significa afirmar de bona gana que lo negro ye blancu, cuando'l Partíu asina lu indique.
• Paracrimen (crimestop), facultá d'atayar casi instintivamente tou pensamientu peligrosu que pueda surdir na mente.
• Vidapropia (ownlife), individualismu y escentricidá.
• Patolengua o Patohabla (duckspeak). Nel apéndiz a 1984 Orwell esplica:

A la fin de cuentes, esperábase que toos emitieren pallabres dende la larinxe ensin que participaren n'absolutu los centros del celebru. Esti propósitu almitir con toa fuercia na palabra patolengua de la Neolengua, que significaba “glayar como un coríu”. Igual qu'otres pallabres del vocabulariu B, patolengua tenía un significáu ambivalente. Siempres y cuando les opiniones que se patolenguaran fueren lleales, yera una allabancia, asina que cuando'l Times referir a un orador del Partíu como un patolenguado doblemásbueno dedicába-y un templáu y apreciáu aponderamientu.

La neolengua y el mundu real

La idea de neolengua como forma de falar pa controlar y definir el pensamientu de la población con intereses políticos foi y sigue siendo una tema d'actualidá y d'interés moral. Ello ye que Orwell tomó como modelu pal so neolengua el llinguaxe utilizáu pola propaganda totalitaria nazi y soviética del momentu y tan solo tuvo qu'imaxinar cuál podría ser l'enclín d'esti usu políticu del idioma. Un documentu ilustrativu al respeutu sería'l llibru de Victor Klemperer LTI: la Llingua del Tercer Reich.

Munches persones ven nel llinguaxe políticamente correctu un exemplu claru de neolengua nel mundu real. Por casu, en Brasil hubo bastante discutiniu cuando'l expresidente Luiz Inácio Lula da Silva propunxo una llista de pallabres prohibíes» en política . Per otra parte, Noam Chomsky faló en delles ocasiones de cómo'l llinguaxe utilizáu pol gobiernu de los Estaos Xuníos conduz a situaciones idéntiques a los fines qu'escuerre la neolengua de Orwell, faciendo qu'en numberoses ocasiones sía imposible esponer puntos de vista opuestos a la política estauxunidense.

Referencies

Bibliografía

• "Newspeak Dictionary". Cons. 21 Abril 2006. ("The Newspeak Dictionary has movéi." Nueva URL.)
• Burgess, Anthony. Nineteen Eighty-Five. Boston: Little Brown & Co, 1978. ISBN 0-316-11651-3.
• Green, Jonathon. Newspeak: a dictionary of jargon. Londres, Boston: Routledge y Kegan Paul, 1985, 1984. ISBN 0-7102-0673-9.
• "Find in a library: Newspeak: A dictionary of Jargon", por Jonathon Green. Cons. 21 Abril 2006.
• Klemperer, Victor. LTI - Lingua Tertii Imperii: Notizbuch eines Philologen.. Orixinal n'alemán.
• Klemperer, Victor y Watt, Roderick H. LTI - Lingua Tertii Imperii: A Philologist's Notebook. Lewiston: Y. Esmornien Press, 1997. ISBN 0-7734-8681-X. An annotated edition of Victor Klemperer's LTI, Notizbuch eines Philologen con notes n'inglés y un comentariu de Roderick H. Watt.
• Klemperer, Victor y Brady, Martin (tr.). The language of the Third Reich: LTI - Lingua Tertii Imperii: A Philologist's Notebook. Londres, R.O.; Nuevu Brunswick, NJ: Athlone Press, 2000. ISBN 0-485-11526-3 . Trad. de Martin Brady.
• Young, John Wesley. Totalitarian Language: Orwell's Newspeak and Its Nazi and Communist Antecedents. Charlottesville: University Press of Virginia, 1991. ISBN 0-8139-1324-1.