Armitaj fortoj
Armitaj fortoj estas la armita organizaĵo de ŝtato, destinita por ties defendo okaze de elekstera agresio aŭ minaco por ties integreco, kiel rimedo de efektivigo de la ŝtata politiko, ktp.
La Armitaj fortoj de lando estas ĝiaj registar-sponsoritaj defendo-, bataltrupoj, kaj organizoj. Ili kutime konsistas el la militfortoj, la polico kaj en kelkaj ŝtatoj ankaŭ el paramilitfortoj kiel ekzemple milico. Ili ekzistas por kaj eksterlandaj kaj enlandaj politikoj de sia estraro kaj por defendi tiun korpon kaj la nacion kiujn ĝi reprezentas de eksteraj kaj internaj agresemuloj. En larĝa uzokutimo, la esprimoj "armeotrupoj" kaj "militistaro" ofte estas traktitaj sinonime, kvankam en teknika uzokutimo distingo foje estas farita en kiu la armetrupoj aŭ armitaj fortoj de lando povas inkludi kaj ĝian militistaron kaj aliajn milicajn fortojn. Armitaj fortoj estas same kiel la uzado de armeotrupoj por realigi politikajn celojn.
La studo de la uzo de armeotrupoj estas nomita militistiko. Larĝe parolante, tio implikas pripensantan atakon kaj defendon je tri "niveloj": strategio, funkcia arto, kaj taktikoj. Ĉiuj tri niveloj studas la aplikon de la fortouzo por realigi deziratan celon.
Konsisto kaj termina precizeco
Armitaj fortoj povas inkluzivi diversajn specojn de militaj formacioj. Ekzemple Armitaj Fortoj de Rusia Federacio konsistas el teraj trupoj, aerfortoj, marfortoj, kosmaj kaj paraŝutaj trupoj, kaj raketaj fortoj de strategia destino. Armitaj fortoj de Usono inkluzivas terajn trupojn, marfortojn, aerfortojn, maristan infanterion kaj marbordan gardantaron. Eĉ la armitaj fortoj de malgranda Burundo konsistas el du komponantoj — la armeo kaj la ĝendarmaro.
Ne decas konfuzi nociojn armitaj fortoj kaj armeo, kvankam en ĉiutaga parolado ili ofte intermiksiĝas. Ekzemple la oficiala nomo de la armitaj fortoj de Ĉinio estas Popola Liberiga Armeo. Sed reale temas pri tutaĵo de ĉiuj armeoj, brigadoj, regimentoj, flotoj, eskadroj, kaj aliaj militaj formacioj de ĉi tiu ŝtato. Tiel, supremenciita Popola Liberiga Armeo konsistas el: teraj trupoj, aerfortoj, marfortoj kaj la Dua artileria korpuso.
Organizo
En la plej multaj landoj la bazo de la armitaj fortoj estas la militistaro, dividita en bazajn armeajn branĉojn. Tamen, armetrupoj povas inkludi ankaŭ aliajn miliciajn strukturojn. Armea organizo estas la strukturado de la armetrupoj de ŝtato por oferti armean kapablecon postulitan per la nacia naci-defenda politiko. En kelkaj landoj miliciaj fortoj estas inkluditaj en la armetrupoj de nacio, kvankam ne konsiderite armeaj. Armetrupoj kiuj ne estas parto de armeaj aŭ miliciaj organizoj, kiel ekzemple ribelantaj fortoj, ofte imitas armeajn organizojn, aŭ uzas ad hoc strukturojn.
Armea organizo estas hierarkia. La uzo de formaligitaj rangoj en hierarkia strukturo venis en ĝeneraligitan uzon kun la Romia Armeo. En modernaj tempoj, administra kontrolo, kaj administrado de armeaj organizoj estas tipe entreprenita fare de la registaro tra ministerio ene de la strukturo de ŝtatadministrado, ofte konata kiel Militministerio aŭ Sekcio de Milito. Tiuj en victurno administras armitajn servojn kiuj mem komandas batalon, batalsubtenon kaj servo apogas formaciojn kaj unuojn.
Administra kontrolo, administrado kaj administracio
La kutime civila aŭ parte civila administra kontrolo de la nacia armea organizo estas ekzercita en demokratioj fare de elektita politika gvidanto kiel membro de la kabineto de la registaro, kutime konata kiel Defendministro kaj respektive Defendministerio, kvankam reale temas pri Militministerio. En prezidentaj sistemoj, kiel ekzemple Usono, la prezidento estas la ĉefkomandanto, kaj la kabinet-nivela defendministro estas vickomandanto. Subigita al tiu pozicio estas ofte sekretarioj por specifaj gravaj funkciaj sekcioj de la armetrupoj kiel tutaĵo, kiel ekzemple tiuj kiuj disponigas ĝeneralajn helpservojn al la armitaj servoj, inkluzive de siaj subuloj. Krome ekzistas la kapoj de specifaj departementaj agentejoj respondecaj por la zorgo kaj administrado de specifaj kapabloj kaj sciobazitaj servoj kiel ekzemple strategiaj konsiloj, disvolvigitaj taksoj, aŭ defendistiko, kaj dezajno kaj evoluo de teknologioj. Ene de ĉiu departementa agentejo troviĝas administraj branĉoj respondecaj por plia agenteja komerca specialigita laboro.
Avantaĝoj kaj kostoj
La evidenta avantaĝo al lando en konservado de armetrupoj estas en disponigado de protekto de eksterlandaj minacoj kaj de interna konflikto. En la lastaj jardekoj armeopersonaro ankaŭ estis utiligita kiel akutburĝaj subtenroloj en post-katastrofaj situacioj. Aliflanke, ili ankaŭ povas vundi socion per okupiĝado kaj malutila (aŭ simple malsukcesa) militado. Elspezo pri scienco kaj teknologio por evoluigi armilojn kaj sistemoj foje produktas flankavantaĝojn, kvankam kelkaj asertas ke pli grandaj avantaĝoj povis veni de la abandono de la detruemo por iri al nur plibonigo de la vivo.[1]
La armitaj fortoj de nacio aŭ ŝtato povas esti organizitaj kiel konstantaj fortoj (aŭ regula armeo), kio priskribas profesian armeon kies ununura profesio estas prepariĝi por luktado. Kontraste estas ankaŭ civilaj armeoj. Civila armeo estas funkciigita nur laŭ mezuro de la bezono. Ties avantaĝo kuŝas je ties kosto ne tiom alta por la socio. La malavantaĝo estas ke civila armeo troviĝas malpli trejnita kaj organizita. Historie la profesiaj armeoj kutime venkas kontraŭ civilaj armeoj laŭ nombro de bataloj.
Meza punkto inter ambaŭ sistemoj postulas kadrojn de estroj komponitajn de suboficiroj profesiaj kaj oficiroj kiuj agadas kiel skeleto aŭ strukturo por pli granda forto. En milittempo tiu strukturo kompletiĝas per rekrutoj kaj rezervistoj (eks-soldatoj kiuj sin proponas kontraŭ malgranda salajro por esti trejnita eventuale sub la kadro de militestroj por elteni siajn militkapablojn netuŝite), kiuj kunformas la unuon de milita tempo. Por la registaroj kiuj uzas tiun sistemon, tio produktas ekvilibron inter avantaĝoj kaj malavantaĝoj de ĉiu sistemo organizada kaj permesas la formadon de gigantaj armeoj (laŭ milionoj de militistoj), necesaj en modernaj militoj grandskalaj.
La troa investado en armitaj fortoj povas elĉerpi socion pro eluzadon de forto de laboro (vivoj) kaj de materialo (riĉo), okazigante gravan efikon sur la vivnivelo de la civiluloj. Se oni plilongigas dum multe da tempo la militan konflikton (aŭ la investado en elteno de fortaj armitaj fortoj) tio povas rezulti en malpliigita priserĉado kaj disvolvigo por civiluloj, kio degradus la kapablon de la socio por plibonigi sian infrastrukturon. Tiu manko de disvolvigo siavice tuŝas la militistaron cirkle. La Sovetunio estis ekzemplo moderne tipa de tiu problemo pro sia militinvado de Afganio (1978-1992), kaj komence de la 21a jarcento ankaŭ Usono espertis la samajn kondiĉojn por suferi la saman fenomenon pro sia partopreno en la Invado de Irako de 2003.
Armitaj servoj
En la plej multaj landoj la armitaj armetrupoj estas dividitaj en tri aŭ kvar armitajn servojn (ankaŭ nomitaj branĉoj): armeo, mararmeo, kaj aerarmeo.
Multaj landoj havas varion en la norma modelo de tri aŭ kvar bazaj armitaj servoj. Kelkaj nacioj ankaŭ organizas siajn marsoldatojn, fakistajn rotojn aŭ strategiajn misil fortojn kiel sendependaj armitaj servoj. La marborda gardistaro de nacio ankaŭ povas esti sendependa armita servo de ĝia militistaro, kvankam en multaj nacioj la marborda gardistaro estas policoj aŭ simila agentejo. Kelkaj landoj havas neniun mararmeon, pro geografiaj, sociaj aŭ politikaj kialoj.
En grandaj armetrupoj la kulturo inter la malsamaj armitaj servoj de la armetrupoj povas esti tre malsama.
La plej multaj pli malgrandaj landoj havas ununuran organizon kiu ampleksas ĉion armean dungite fare de la lando koncernita. Triamondaj armeoj emas konsisti ĉefe el infanterio, dum unuamondaj armeoj emas havi pli grandajn unuojn kun multekosta ekipaĵo kaj nur frakcio de personaro en infanteritrupoj.
Estas inde fari mencion de la esprimo komuna forto. En okcidentaj militistoj, komuna forto estas difinita kiel unuo aŭ formacio konsistanta el reprezentado de batalpotenco de du aŭ pli da filioj de la militistaro.
Diversaj unuoj
.jpg?lang=eo)
Ofte, minimume ĉe la eŭropaj kaj nordamerikaj militistoj, oni nomas diverse la konstruojn de militistaraj komandoj, formacioj kaj unuoj.
En armea kunteksto, komando estas kolekto de unuoj kaj formacioj sub la kontrolo de ununura oficiro. Kvankam dum la Dua Mondmilito komando ankaŭ estis nomo donita al batalgrupo en la usona armeo, ĝenerale ĝi estas administra kaj strategia ĉefsidejo kiu estas respondeca al la nacia registaro aŭ al la nacia armea ĉefsidejo. Ĝi ne estas nekutima por la servoj de nacio kaj konsistas el sia propra komando (kiel ekzemple terkompono, aerkompono, ŝipkompono kaj kuracista kompono en la Belga Armeo), sed tio ne malhelpas la ekziston de komandoj kiuj ne estas serv-bazitaj.
Formacio estas sinteza armea organizo kiu inkludas miksaĵon de integraj kaj funkcie ligitaj sub-unuoj, kaj estas kutime batal-kapabla. Formacio estas difinita fare de la Usona Sekcio de Defendo kiel "du aŭ pli da aviadiloj, ŝipoj, aŭ unuoj daŭrigantaj kune sub komandanto".[2] Ekzemplo de formacioj inkludas: sekcioj, brigadoj, batalionoj, flankoj, ktp. Formacio ankaŭ povas rilati al la fizika aranĝo aŭ aranĝo de soldatoj kaj armiloj.[3] Ekzemploj de formacio en tia uzokutimo inkludas: pakfronto, panzerkeilo, sturmtegmenta formacio, ktp.
Tipa unuo estas homogena armea organizo kiu inkludas servistaron ĉefe de ununura fako de servo, aŭ branĉo de servo, kaj ĝiaj administraj kaj komandfunkcioj estas memstaraj. Ĉiu trupo malĉefa al alia unuo estas konsiderita ĝia sub-unua aŭ negrava trupo. Ĝi ne estas nekutima por unuo kaj formacio esti uzita sinonime, kvankam formacio malofte estas uzita ĉar malgrandaj trupoj ŝatas taĉmenton aŭ roton. Aliaj ekzemploj de unuoj estas: sekcioj, brigadoj, batalionoj, ktp.
Malsamaj armetrupoj, kaj eĉ malsamaj branĉoj de servo de la armetrupoj, povas uzi la saman nomon por indiki malsamajn specojn de organizoj. Ekzemplo estas la "eskadro". En la plej multaj mararmeoj eskadro estas formado de pluraj ŝipoj; en la plej multaj aerarmeoj ĝi estas unuo; en la usona armeo ĝi estas batalion-granda kavaleritrupo; kaj en ŝtatkomunumaj armeoj eskadro estas firm-granda sub-unuo.
Diversaj armitaj fortoj laŭ landoj
- de Belorusio:
- Armitaj Fortoj de Respubliko de Belorusio
- de Brazilo:
- Brazila Mararmeo
- de Britio:
- Royal Air Force
- de Butano:
- Butana Reĝa Armeo
- de Estonio:
- Armitaj fortoj de Estonio
- de Francio:
- Fremdula Legio
- de Germanio:
- Luftwaffe
- Bundeswehr
- de Hispanio:
- Ter-Armeo de Hispanio
- Mar-Armeo de Hispanio
- Aer-Armeo de Hispanio
- de Kanado:
- Kanada armeo
- de Kolombio:
- Kolombia armeo
- de Latvio:
- Armeo de Latvio
- de Laoso:
- Laosa Reĝa Armeo
- de Norda Koreio:
- Korea Popola Armeo
- de Pakistano:
- Pakistana Aerarmeo
- de Pollando:
- Naciaj Armitaj Fortoj de Pollando
- Asocio de Armita Batalado
- de Rusio:
- Armitaj Fortoj de Rusia Federacio
- de Svisio:
- Svisa Armeo
- de Usono:
- Usona armeo
- Usona mararmeo
- Usona terarmeo
- Marista infanterio de Usono
- Uniformitaj servoj de Usono
Historiaj
- Otomana armeo
- Kaiserjäger de Aŭstrio-Hungario
- Reichswehr de Vajmara Respubliko
- Wehrmacht de Nazia Germanio
- Japana imperia armeo
- Latva legio
- Latvaj fusilistoj
- Ruĝa Armeo de Sovetunio
- Sovetaj Aerfortoj de Sovetunio
- Ĉeĥoslovaka armeo
- Popola Liberiga Armeo de Ĉinio
- Armeo de la Respubliko de Ĉinio de Tajvano
Vidu ankaŭ
Notoj
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-07-28. Alirita 2014-06-08 .
- ↑ United States Department of Defense, DOD Dictionary Arkivigite je 2008-12-23 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ Shorter Oxford English Dictionary