Ecuador
Nagsasabtan: 2°00′S 77°30′W / 2.000°S 77.500°W
Republika ti Ecuador República del Ecuador (Espaniol) | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: | |
| Nailian a kanta: Salve, Oh Patria (Espaniol) Kablaawan, Oh Pagilian | |
.svg?lang=ilo) | |
| Kapitolio | Quito 00°9′S 78°21′W / 0.150°S 78.350°W |
| Kadakkelan a siudad | Guayaquil |
| Opisial a sasao | Espaniol |
| Mabigbig a rehional a sasao | Kichwa (Quichua), Shuar ken dagiti dadduma "ket opisialda a maus-usar para kadagiti indihenio a tattao"[1] |
| Grupgrupo ti etniko () |
|
| Nagan dagiti umili | Ecuadoriano |
| Gobierno | Unitario a presidensial a batay-linteg a republika |
| Guillermo Lasso | |
| Alfredo Borrero | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya | |
• Nairangarang | Agosto 10, 1809 |
• manipud iti Espania | Mayo 24, 1822 |
• manipud iti Gran Colombia | Mayo 13, 1830 |
• Binigbigan babaen ti Espania | Pebrero 16, 1840[2] |
| Septiembre 28, 2008 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 283,560 km2 (109,480 sq mi)a (Maika-73) |
• Danum (%) | 5 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2015 | 16,144,000[3] (Maika-65) |
• Senso idi 2010 | 14,483,499[4] |
• Densidad | 58.95/km2 (152.7/sq mi) (Maika-151) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2016 |
• Dagup | $194.845-bilion[5] |
• Tunggal maysa a tao | $11,788[5] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2016 |
• Dagup | $109.759-bilion[5] (Maika-64) |
• Tunggal maysa a tao | $6,640[5] |
| Gini (2014) |  45.4[6]kalalainganna |
| HDI (2015) |  0.739[7]nangato · Maika-89 |
| Kuarta | Doliar ti Estados Unidosb (USD) |
| Sona ti oras | UTC−5 / −6 (ECT / GALT) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +593 |
| Kodigo ti ISO 3166 | EC |
| TLD ti internet | .ec |
| |
Ti Ecuador (Espaniol: [ekwaˈðor]) (Quechua: Ikwadur), opisial a ti Republika ti Ecuador (Espaniol: República del Ecuador, a literal a maipatarus a kas ti "Republika iti Ekuador"; Quechua: Ikwadur Ripuwlika), ket ti representatibo a demokratiko a republika iti akin-amianan a laud nga Abagatan nga Amerika, a bineddengan babaen ti Colombia iti amianan, ti Peru iti daya ken abagatan, ken ti Taaw Pasipiko iti laud. Ti Ecuador ket mangiraman pay iti Is-isla Galápagos iti Pasipiko iti agarup a 1,000 a kilometro (620 mi) iti laud ti nangruna a daga.
Ti agdama nga aldaw nga Ecuador ket pagtaengan idi dagiti nadumadumaa na grupo ti Amerindiano a nain-inut a nainkorporado iti Imperio nga Inca idi las-ud ti maika-15 a siglo. Ti teritorio ket kinolonisado babaen ti Espania idi las-ud ti maika-16 a siglo, ken nakagun-od iti wayawaya idi 1820 a kas parte ti Gran Colombia, a nakalaanna met iti bukodna a kinaturay idi 1830. Ti legado dagiti dua nga imperio ket maipaltiing iti kinadumaduma ti populasion ti etniko ti Ecuador, a kaaduan dagiti 15.2 a riwriw a tattao ket dagiti mestiso, ken sarunuen babaen ti adu a minorida a Europeano, Amerindiano, ken dagiti kaputotan ti Aprikano.
Ti Espaniol ket ti opisial a pagsasao babaen ti kaaduan iti populasion, ngem mabigbigan pay dagiti 13 nga Amerindiano a pagsasao, mairaman ti Quichua ken Shuar. Ti kapitolio a siudad ket ti Quito, bayat a ti kadakkelan a siudad ket ti Guayaquil. Iti pannakaipaltiing iti nabaknang a tawid iti kultura ti pagilian, ti historikal a sentro ti Quito ket nairangarang idi 1978 a kas Lugar a Tawid ti Lubong ti UNESCO.[8][9] Ti Cuenca, ti maikatlo a kadakkelan a siudad, ket nairangarang pay idi 1999 a kas Lugar a Twid iti Lubong a kas maysa a nasayaat a wadan iti naplano, iti estilo nga Espaniol a kolonial a siudad iti Kaamerikaan.[10]
Ti Ecuador ket addaan iti agrangrang-ay nga ekonomia a nakaro nga agdepdepende kadagiti tagilako, a kas ti lana ken dagiti produkto ti agrikultura. Ti pagilian ket naidasig a kas agpakatengnga ti matgedan a pagilian. Ti Ecuador ket maysa a demokratiko a presidensial a republika. Ti baro a batay-linteg ti 2008 ket ti immuna iti lubong a mangbigbig ti legado a maipatungpal a Karbengan ti Katutubo, wenno karbengan ti ekosistema.[11] Ti Ecuador ket ammo pay iti nabaknang nga ekolohiana, a mangsangsangaili kadagiti endemiko a mula ken ayup, a kas dagiti adda idiay Is-isla Galápagos. Daytoy ket maysa kadagiti 17 a megadibersio a pagpagilian iti lubong.[12][13]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "Constitución Política de la República del Ecuador". Naala idi Septiembre 13, 2014.
- ^ España (Enero 1, 1841). "Tratado de paz y amistad celebrado entre España y la República del Ecuador: en 16 de febrero de 1840". en la Imprenta Nacional – babaen ti Google Books.
- ^ "United Nations World population prospects"(PDF) 2015 revision
- ^ "Ecuadorian census held on November 28, 2010". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi September 30, 2014. Naala idi Septiembre 13, 2014.
- ^ a b c d "Ecuador". International Monetary Fund.
- ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi Nobiembre 9, 2016.
- ^ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Naala idi Disiembre 14, 2015.
- ^ "City of Quito". UNESCO. Naala idi Hunio 26, 2010.
- ^ "Statistics of income tax for Ecuador Cities". sri.gob.ec. Disiembre 31, 2008. Naala idi Disiembre 31, 2008.
- ^ "Historic Centre of Santa Ana de los Ríos de Cuenca". UNESCO. Disiembre 2, 1999. Naala idi Hunio 26, 2010.
- ^ "Ecuador Adopts New Constitution – With CELDF RIGHTS of NATURE Language". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Oktubre 3, 2008. Naala idi Septiembre 30, 2008., Community Environmental Legal Defense Fund. Naala idi Septiembre 7, 2009.
- ^ "South America Banks on Regional Strategy to Safeguard Quarter of Earth's Biodiversity". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Oktubre 11, 2007. Naala idi Hulio 26, 2012., Conservation.org (Septiembre 16, 2003).
- ^ "Oficialmente Ecuador es el país de las orquídeas- Noticias de Cuenca – Azuay – Ecuador – Eltiempo de Cuenca". Naala idi Septiembre 13, 2014.
Adu pay a mabasbasa
[urnosen | urnosen ti taudan]- Ades, H. and Graham, M. (2010) The Rough Guide to Ecuador, Rough Guides
- Becker, M. (2008) Indians and Leftists in the Making of Ecuador's Modern Indigenous Movements, Duke University Press Books
- Becker, M. and Clark, A. K. (2007) Highland Indians and the State in Modern Ecuador, University of Pittsburgh Press
- Blakenship, J. (2005) Cañar: A Year in the Highlands of Ecuador, University of Texas Press
- Brown, J. and Smith, J. (2009) Moon Guidebook: Ecuador and the Galápagos Islands, Avalon Travel Publishing
- Crowder, N. (2009) Culture Shock! Ecuador: A Survival Guide to Customs and Etiquette, Marshall Cavendish Corporation
- Gerlach, A. (2003) Indians, Oil, and Politics: A Recent History of Ecuador, SR Books
- Handelsman, M. H. (2008) Culture and Customs of Ecuador, Greenwood
- Hurtado, O. (2010) Portrait of a Nation: Culture and Progress in Ecuador, Madison Books
- O'Connor, E. (2007) Gender, Indian, Nation: The Contradictions of Making Ecuador, 1830–1925, University of Arizona Press
- Pineo, R. (2007) Ecuador and the United States: Useful Strangers, University of Georgia Press
- Roos, W. and Van Renterghem, O. (2000) Ecuador in Focus: A Guide to the People, Politics, and Culture, Latin America Bureau
- Sawyer, S. (2004) Crude Chronicles: Indigenous Politics, Multinational Oil, and Neoliberalism in Ecuador, Duke University Press Books
- Striffler, S. (2001) In the Shadows of State and Capital: The United Fruit Company, Popular Struggle, and Agrarian Restructuring in Ecuador – 1900–1995, Duke University Press Books
- Torre, C. de la and Striffler, S. (2008) The Ecuador Reader: History, Culture, Politics, Duke University Press Books
- Various (2010) Insight Guidebook: Ecuador & Galápagos, Insight Guides
- Various (2009) Lonely Planet Guide: Ecuador & the Galápagos Islands, Lonely Planet
- Whitten, N. E. (2011) Histories of the Present: People and Power in Ecuador, University of Illinois Press
- Whitten, N. E. (2003) Millennial Ecuador: Critical Essays on Cultural Transformations and Social Dynamics, University Of Iowa Press
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Ecuador iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Ecuador manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Ecuador a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Ecuador iti Curlie (iti Ingles)
- Ecuador Naiyarkibo 2008-06-07 iti Wayback Machine iti UCB Libraries GovPubs
- Bariweswes ti Ecuador manipud iti BBC News
Wikimedia Atlas iti Ecuador
Heograpiko a datos a mainaig iti Ecuador iti OpenStreetMap
| Dagiti naturay nga estado |
|  | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dagiti agkamkammatalek | ||||||
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dagiti patakder ti panagsukisok ti arte | |
| Dagiti sientipiko a database | |
| Dadduma | |
- Ecuador
- Dagiti pagilian a nagbeddengan ti Taaw Pasipiko
- Dagiti dati a kolonia ti Espania
- Dagiti estado a kameng ti GPAP
- Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Pagpagilian ti Abagatan nga Amerika
- Pagpagilian ti Komunidad ti Andes
- Dagiti republika
- Dagiti pagilian ti Abagatan nga Amerika
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Espaniol
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1830
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian