Anseres Capitolini

Henricus Paulus Motte anno 1889 anseres Capitolinos pinxit

Anseres Capitolini, qui in Capitolino monte degebant partes maioris momenti in historia Romanorum et mythologia agunt.

Argumentum

Historia anserum Capitolinorum ad quintum saeculum a.Chr.n. refertur, ad tempora prima Rei publicae. Regibus Etruscis expulsis res publica instituta erat, sed urbs Roma [adhuc vulnerabilis fuit. Legenda bene nota narrat Romam anno 753 a.C.n. a fratribus geminis Romulo et Remo conditam esse, qui a lupa nutriebantur. Locus erat periculis expositus, cum exercitus confoederatorum populorum Latinorum et alii insidias parabant.

Dicuntur septem anseres Iunoni, tutelari deae, sacros vitas Romanorum servavisse. Namque nocte incepti Gallorum insidiosi, hostium irruptionem auscultaverunt et clamore ingressuros hostes annuntiaverunt.

Quod clamor excitavit consularem Marcum Manlium, qui statim ad arma convocavit et defensionem moderabatur. Per audaciam defensorum Romanorum, impetus repulsus est et Roma ab oppugnatione servata est.

Bestiae autem in heroes conversae symbolum vigilantiae ac promptitudinis factae sunt. Magnam venerationem adeptae sunt et saeculorum decursu in operibus artis et in depictionibus historicis saepe repraesentabantur. Legenda eorum per saecula protracta pars Romani patrimonii culturalis fiebat; festum agitur die 3 Augusti. Hodie in colle adhuc anseres invenire possis, quasi posteritatem illorum. Ita nexus cum historia Romana vivus colitur.

Fortasse historiuncula nos monet, ut etiam parvae creaturae historiam mundanam mutare possit. Quarum spiritum nos hortantur ut ipsi pericula prohibere et communitatem defendere iuvemus.

Versio compendiaria scholastica

Ecce Caroli Francisci Lhomond, magistri linguae Latinae saeculi XVIII, narratio:

In summum saxum evaserunt tanto silentio ut non solum custodes fallerent, sed ne canes quidem, sollicitum animal, excitarent. Anseres non fefellere, quibus in summa inopia Romani abstinuerant, quia aves erant Iunoni sacrae; quae res Romanis saluti fuit. Namque clangore anserum alarumque crepitu excitus, Manlius, vir bello egregius, ceteros ad arma vocans, Gallos ascendentes deiecit. Unde mos iste incessit ut solemni pompa canis in furca suffixus feratur; anser vero velut triumphans in lectica gestetur.

Bibliographia

• Nicholas M. Horsfall: From History to Legend: M. Manlius and the Geese, 1987