Vuursjtèè

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Vuursjtèè is 'ne sedimentaere kiezelsjtèè of silex, dae zich in kriet gevörmd haat. 't Is 'ne glaasechtige, mae helle sjtèè dae zich in holtes, m.n. in gegrave geng van zieëkreefte vormde in 'n proces dat verkiezeling genumd wert. 't Kiezelzuur dat aafgesjèjje wert bie o.m. 't vergoeë van de weke dele van zieëiegele vervong 't kriet dör 'ne greujkern va kiezel oeëroond d'r knol greujde en va binne ömmer helder waoërt. D'r poreuze, witte krietechtige boetekaant is 't jongste dèèl van d'r vuursjtèè. Wie de vörming va vuursjtèè zjuus verlöpt is nog neet gewete.

Bekènde Limburgse geoloog

M.W. Felder is 'ne Limburgse geoloog en 'ne internationaal erkaande expert op 't terrein va vuursjtèè.

Veendplaatsje

Es gèng erosie haat plaatsjgevonge vindt me silex in de vörm va knolle in 't kriet truuk in horizontaal baanke, zoewie in de ENCI-groeve of in de vertikaal mergelwande langs 't Albertkanaal. Mètstens is 't ömringende kriet evvel in d'r loop van d'r tied opgelost en voetgesjpeuld en bleef d'r silex achter. De kleur kan variëre va gael, broen, gries, broengriezig, wie d'r vuursjtèè va Rule, wit, witblauwig of zelfs zjwart.

Prehistorie

In d'r sjtèèntied waoërt va silex getuug gemakd. Vuursjtèè is helder wie sjtaol. In d'r owwe sjtèèntied hoof me mèt 'ne klopsjtèè 't övvertollige aaf van d'r kern, dae 't werktuug waoërt, zoewie 't voesbiel. In d'r jongere sjteentied hoof me mèt 'ne klopsjtèè of 'n sjtuk hertehaoën de klinge, dit zeunt fieng sjtökskes sjerpe vuursjtèè, aaf van d'r kern en makde daomèt 't getuug, zoewie sjpeerpeunte, pielpeunte, dolkpeunte of metspeunte.

Oontginning va vuursjtèè

Vuursjtèè waoërt mètstens bie daagboew oontgonne, mèt de Levalloistechniek. Langs baeëke en in hellinge loge ze vör 't oprape. In Riekelt vindt me evvel 'n vuursjtèèmien, de aodste mien va Nederland.