Musa Aman

Tuan Yang Terutama
Tun Datuk Seri Panglima Haji
Musa Aman
S.M.N. P.S.M. S.P.D.K. D.G.S.M. D.A. S.P.M.B. J.P.
Tuan Yang Terutama ; Tun Datuk Seri Panglima Haji Musa Aman S.M.N. P.S.M. S.P.D.K. D.G.S.M. D.A. S.P.M.B. J.P.
موسى أمان‎
Yang di-Pertua Negeri Sabah ke-11
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 1 Januari 2025 ; (3 hari)
Dilantik oleh	Sultan Ibrahim
Ketua Menteri	Hajiji Noor
Didahului oleh	Juhar Mahiruddin
Ketua Menteri Sabah
	Dalam jawatan; 27 Mac 2003 – 12 Mei 2018 ; (15 tahun, 1 bulan dan 15 hari)
Gabenor	Ahmadshah Abdullah ; (2003–2010) ; Juhar Mahiruddin ; (2011–2018)
Timbalan	Wences Angang ; (2003–2004) ; Tham Nyip Shen ; (2003–2004) ; Lajim Ukin ; (2003–2004) ; Joseph Pairin Kitingan ; (2004–2018) ; Chong Kah Kiat ; (2004–2007) ; Yahya Hussin ; (2004–2018) ; Raymond Tan Shu Kiah ; (2007–2018) ; Jeffrey Kitingan ; (11–12 Mei 2018) ; Hajiji Noor ; (11–12 Mei 2018) ; Masidi Manjun ; (11–12 Mei 2018)
Didahului oleh	Chong Kah Kiat
Digantikan oleh	Shafie Apdal
Ahli Dewan Undangan Negeri Sabah; bagi Sungai Sibuga
	Dalam jawatan; 19 Februari 1994 – 26 September 2020 ; (26 tahun, 7 bulan dan 7 hari)
Didahului oleh	Thien Fui Yun (PBS)
Digantikan oleh	Mohamad Hamsan Awang Supain ; (BN–UMNO)
Majoriti	3,708 (1994) ; 4,034 (1999) ; 6,670 (2004) ; 7,657 (2008) ; 11,569 (2013) ; 2,184 (2018)
Peranan Menteri (Sabah)
1999–2002	Menteri di Jabatan Ketua Menteri
2002–2018	Menteri Kewangan
Parti yang diwakili dalam Dewan Undangan Negeri Sabah
1994–2020	Barisan Nasional
Maklumat peribadi
Lahir	Musa bin Aman; 30 Mac 1951 (umur 73); Beaufort, Borneo Utara (kini Sabah, Malaysia)
Kerakyatan	Malaysia
Parti politik	Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO) ; (–1990) ; Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu Sabah (Sabah UMNO) ; (sejak 1990)
Gabungan politik; lain	Barisan Nasional (BN) ; (sejak 1990)
Pasangan	Faridah Tussin
Pertalian	Mohd Arifin Mohd Arif (Menantu) ; Anifah Aman (adik lelaki) ; Annuar Ayub (anak saudara)
Anak	4 (Termasuk Yamani Hafez Musa)
Tempat belajar	Universiti Teknologi MARA (BBA) ; Edith Cowan University (MBA))
Tandatangan

Tuan Yang Terutama Tun Datuk Seri Panglima Haji Musa Aman (Jawi: موسى أمان; lahir 30 Mac 1951) atau lebih dikenali secara ringkas sebagai Tun Musa Aman ialah seorang pesara ahli politik dan bekas Ketua Menteri di Malaysia yang berasal dari Beaufort, Sabah Borneo. Beliau adalah salah satu bekas Ketua Menteri Sabah yang dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah. Tun Musa Aman telah dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah ke-11 berkuatkuasa serta-merta pada 1 Januari 2025. ^[1] Tun Musa Aman telah diberi penghormatan Panglima Besar Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun oleh Yang di-Pertuan Agong Malaysia pada 17 Disember 2024. Beliau mengangkat sumpah sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah pada tarikh 1 Januari 2025, dalam jam 10.00 pagi waktu Malaysia.

Maklumat tambahan

Beliau merupakan pengerusi Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) di Sabah tetapi telah meletak jawatan sebagai Pengerusi Perhubungan UMNO-Sabah selepas kejatuhan UMNO di Sabah pada tahun 2018. Selepas perletakkan jawatan oleh Tan Sri Musa Aman, Jawatan pengerusi UMNO telah diberikan kepada Datuk Bung Moktar Radin dari Parlimen Kinabatangan. Pada Pilihan raya negeri Sabah 2020, Tan Sri Musa Aman disahkan tidak akan bertanding atas mana-mana kerusi ADUN di Sabah kerana dikatakan ingin memberi peluang kepada pemimpin-pemimpin lain serta Parti-Parti lain untuk memegang jawatan Ketua Menteri Sabah dan menyandang kerajaan baru di Sabah.

Kehidupan awal

Ibu Musa ialah berbangsa Dusun dari Daerah Keningau, manakala nenek moyangnya melalui susur galur bapanya berketurunan campuran Melayu Brunei dan Pakistan dari Daerah Beaufort. Beliau mendapat pendidikan rendah di sekolah rendah Anglikan St. Paul, Beaufort dan kemudiannya menghadiri Kolej Sabah dan Sekolah Menengah All Saints, kedua-duanya di Kota Kinabalu untuk pendidikan menengahnya. Beliau melanjutkan pelajaran ke peringkat tinggi di Universiti Teknologi Mara atau UiTM (dahulunya dikenali sebagai Institut Teknologi Mara, ITM) untuk ijazah sarjana muda dalam Pentadbiran Perniagaan dan meneruskan pengajiannya untuk mendapatkan Sarjana Pentadbiran Perniagaan (MBA) dari Universiti Edith Cowan, Perth, Australia.

Beliau meminati dunia perniagaan sejak zaman sekolah rendah lagi. Pada tahun 1973, beliau meneruskan minat perniagaannya di Sandakan. Beliau kemudiannya meletakkan Syarikat Musman Holdings Sdn Bhd di bawah pengawasannya dan merupakan pengerusi City Finance Berhad dari 1983 hingga 1995. Beliau kemudiannya menjadi ketua eksekutif Innoprise Corporation pada 1995 dan juga pengerusi Sabah Softwood Berhad (di bawah Innoprise Corporation) pada tahun yang sama.

Kerjaya

Beliau pernah dilantik sebagai Konsul Kehormat di Bangladesh. Beliau yang sebelum ini bekerja sebagai pegawai bank pernah dilantik sebagai Pengarah Eksekutif City Finance Berhad {Julai 1983 - April 1995), Pengerusi dan Ketua Eksekutif Innoprise Corporation (ICSB). Selain itu, beliau juga dilantik sebagai Pengarah Sinora, Innoprise International Incorporated, dan Pengerusi Sabah Softwoods Berhad.^[2] .

Keluarga

Beliau berkahwin dengan Puan Sri Hajah Faridah binti Haji Tussin dan dikurniakan 4 orang anak. Di antara anak-anaknya termasuklah Mohammed Hayssam dan Hazem.^[3]

Sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah

Pada tarikh 17 Disember 2024, Musa Aman telah diberi penghormatan Panglima Besar Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun oleh Yang di-Pertuan Agong Malaysia dan diiktiraf terus oleh YDPA Malaysia Sultan Ibrahim ibni Almarhum Sultan Iskandar sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah (Governor Sabah) ke-11, berkuatkuasa pada 1 Januari 2025, beliau telah dilantik untuk menjadi Governor ke-11 Sabah atas sebab pengalaman beliau memimpin Sabah dalam tempoh masa yang panjang dan rekod sebagai Ketua Menteri pertama yang paling lama berkhidmat dalam sejarah Sabah.^[4]

Tun Musa Aman, berumur 73 tahun, dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah mengikut Perkara 1 Perlembagaan Negeri Sabah, bagi tempoh empat tahun bermula 1 Januari 2025 hingga 31 Disember 2028. Pelantikan Musa adalah bagi menggantikan Tun Juhar Mahiruddin yang akan menamatkan tempoh perkhidmatan pada 31 Disember ini, selepas menyandang jawatan itu selama empat penggal bermula 1 Januari 2011.^[5] Istiadat tersebut turut disaksikan Perdana Menteri ke-10 (PMX), Datuk Seri Anwar Ibrahim; Timbalan Perdana Menteri, Datuk Seri Fadillah Yusof dan Ketua Menteri Sabah ke-16, Datuk Seri Hajiji Noor.^[6] Hadir sama pada istiadat itu ialah Yang Dipertua Dewan Negara, Datuk Awang Bemee Awang Ali Basah; Yang Dipertua Dewan Rakyat, Tan Sri Johari Abdul; Menteri Pembangunan Usahawan dan Koperasi, Datuk Ewon Benedick; Menteri Perdagangan Dalam Negeri dan Kos Sara Hidup, Datuk Armizan Mohd Ali dan Ketua Setiausaha Negara, Tan Sri Shamsul Azri Abu Bakar. Tun Musa Aman, yang merupakan anak jati Beaufort yang terletak kira-kira 97 km ke selatan Kota Kinabalu, dilahirkan pada 30 Mac 1951. Beliau berkelulusan Ijazah Sarjana Pengurusan Perniagaan daripada Edith Cowan University, Australia. Beliau mengangkat sumpah sebagai Ketua Menteri Sabah Ke-14 pada 27 Mac 2003, menggantikan Tan Sri Chong Kah Kiat dan memegang jawatan itu selama lima penggal sehingga 12 Mei 2018, menjadikannya Ketua Menteri Sabah yang pertama paling lama memegang jawatan tersebut. Selain berkhidmat sebagai Ketua Menteri, Musa yang merupakan Ahli Dewan Undangan Negeri Sungai Sibuga selama enam penggal (1994-2020) juga pernah memegang pelbagai jawatan penting, termasuk Menteri Kewangan Sabah, Menteri di Jabatan Ketua Menteri Sabah, dan Konsul Kehormat Malaysia di Bangladesh.^[7]

Politik

Beliau mula aktif sebagai seorang ahli politik sekitar tahun 1980 melalui parti USNO. Beliau pernah dilantik sebagai Bendahari UMNO Sabah pada 23 Mac 1991 selepas UMNO mengembangkan sayapnya ke Sabah. Pada 16 Mac 1992, beliau dilantik memegang jawatan Bendahari Barisan Nasional Sabah. Pada 20 Mac 1999, beliau dilantik sebagai Menteri di Jabatan Ketua Menteri Sabah. Kemudian pada 27 Mac 2001, beliau dilantik sebagai Menteri Kewangan Sabah. Pada 27 Mac 2003, beliau mengangkat sumpah sebagai Ketua Menteri Sabah yang ke-14. Kerjaya beliau sebagai Ketua Menteri Sabah berakhir pada 12 Mei 2018 apabila Datuk Seri Haji Mohd. Shafie bin Haji Apdal yang merupakan Presiden Warisan mendakwa memiliki 35 ADUN yang menyokong beliau dan telah mengangkat sumpah sebagai Ketua Menteri Sabah yang ke-15 pada 12 Mei 2018 pukul 9.15 Malam di depan Yang di-Pertua Negeri Juhar Mahiruddin di Istana Negeri.^[8], ^[9]

Keputusan pilihanraya

**Dewan Undangan Negeri Sabah**^[10]^[11]^[12]^[13]
Tahun	Kawasan pilihan raya		Undian	Peratusan		Undian	Peratusan	Undi dibuang	Majoriti	Keluar mengundi
1990	Sugut	Musa Aman (USNO)	1,207	35.54%	Jublee Zen (PBS)	1,666	49.06%	3,396	459	69.62%
					Ronald Kiandee (AKAR)	231	6.80%
					Abdul Rahman Atang (BERJAYA)	114	3.36%
					Julius Niyo (PRS)	71	2.09%
1994	Sungai Sibuga	Musa Aman (UMNO)	8,211	64.05%	Thim Fun Yun (PBS)	4,503	35.13%	13,031	3,708	65.29%
					Hamid Jan (BERSEKUTU)	63	0.49%
					Satiman Taman (SETIA)	42	0.33%
1999		Musa Aman (UMNO)	7,927	55.53%	Ramli Noordin (PBS)	3,893	27.28%	14,578	4,034	64.07%
					Musa Jala (BERSEKUTU)	2,166	15.17%
					Isnain Amat (SETIA)	289	2.02%
2004		Musa Aman (UMNO)	8,668	78.22%	Lue Sue Seng (BEBAS)	1,998	18.03%	11,351	6,670	64.51%
2004		Musa Aman (UMNO)	8,668	78.22%	Abdul Gani Kosui (PAS)	415	3.75%	11,351	6,670	64.51%
2008		Musa Aman (UMNO)	8,961	71.92%	Ahmad Thamrin Mohd Jaini (PKR)	2,913	23.37%	14,494	7,658	68.06%
					Gusniah Diong (BEBAS)	295	2.37%
					Osman Enting (BERSEKUTU)	291	2.34%
2013		Musa Aman (UMNO)	16,637	74.32%	Irawanshah Mustapa (PKR)	5,068	22.64%	22,800	11,569	81.60%
					A.M. Jaffar Juana (SAPP)	265	1.18%
					Mohd Roslan Yussof (STAR)	215	0.96%
					Mohd Arshad Abdul (BEBAS)	201	0.90%
2018		Musa Aman (UMNO)	14,503	53.59%	Asmara Abdul Rahman (WARISAN)	12,319	45.52%	27,752	2,184	78.30%
2018		Musa Aman (UMNO)	14,503	53.59%	Osman Enting (PKS)	241	0.89%	27,752	2,184	78.30%

Penghormatan

Kehormatan Malaysia

Malaysia :
- Panglima Besar Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) – Tun (2024) ^[14]
- Komander Darjah Yang Mulia Setia Mahkota Malaysia (PSM) – Tan Sri (2017) ^[15]
- Tanda Kehormatan Johan Mangku Negara (JMN) (1996) ^[15]
Melaka :
- Panglima Besar Darjah Gemilang Seri Melaka (DGSM) – Datuk Seri (2003) ^[16]
Sabah :
- Panglima Besar Seri Panglima Darjah Kinabalu (SPDK) – Datuk Seri Panglima (2006)
- Komander Panglima Gemilang Darjah Kinabalu (PGDK) – Datuk (1994)^[15]
Sarawak :
- Komander kesatria Datuk Amar Bintang Kenyalang (DA) – Datuk Amar (2004)