Jean Calas
Jean Calas (* 19. März 1698 in Lacabarède, (Département Tarn); † 10. März 1762 in Toulouse) weer en franzööschen Protestanten. He is vunwegen siene Religion bi en Justizmoord an’e Siet maakt wurrn. Em is vörsmeten wurrn, he harr sien egen Söhn de Luft afknepen, dormit he nich vun de Hugenotten na de Röömsch-kathoolsche Siet rövergahn konn. Vunwegen den Philosophen Voltaire is de „Calas-Affäär“ in ganz Europa bekannt wurrn.Voltaire hett allerhand över düsse Sake schreven, sünnerlich sien Traité sur la tolérance (1763).
De Anklaag un Dood
[ännern | Bornkood ännern]Wohrschienlich güng de ganze Sake dor mit los, dat Calas seggt hett, sien Söhn weer de Luft afknepen wurrn un so harr he em in sien Huus doot funnen. De Söhn harr up Afkaat studeert, man wiel he en Protestanten weer, dröff he sien Examen nich afleggen. Nu harr he sik sülms uphungen un Sülvstmoord maakt. Sien Vadder woll em dat nich andoon, dat he as en Sülvstmörder inkuhlt wurr un hett dorüm seggt, he harr em doot in sien Huus funnen. Nu hett düsse Vadder en annern mank siene veer Söhns harrt, de weer Kathoolsch wurrn. Dor weer de Vadder böös vergrellt över ween. Dorüm snacken de Lüde un menen nu, ok düsse Söhn harr kathoolsch weern wullt un dor weer de Vadder rein dull wurrn un harr em de Luft afknepen. Nu keem de Polizei un Calas un siene Familie sünd verhöört wurrn. As he nu sä, wie dat würklich ween weer, dor glööv em numms mehr. Vunwegen dat he den Moord an sien Söhn nich togeven wull, dor keem he up de Folter. So hefft se dat denn doch vun em rutkregen, wat se höörn wullen. In sien Pien sä he, he harr sien Söhn woll ümbröcht. As he vun de Folter rutkeem, hett he sien Geständnis stantepee torüchnahmen. Man dat Parlement vun Toulouse hett em schullig spraken un hett em verordeelt to’n Dood. He scholl up dat Rad. Dor hefft se em all Knaken in’t Lief up braken. Achterher is he up’n Brandstapel verbrennt wurrn.
Calas hett vertwiefelt seggt, he weer unschullig, man dat Oordeel is in siene ganze Gruulichkeit utföhrt wurrn. De Söhn, vun den seggt wurrn is, he weer vun sien Vadder an’e Siet bröcht wurrn, is as en kathoolschen Marteler mit en staatsch Gräffnis unner de Eer bröcht wurrn.
Voltaire maakt dor en Affäär vun
[ännern | Bornkood ännern]Voltaire hett toeerst bloß to höörn kregen, wat de offizielle Version weer. Dor keem he in Brass, dat de Vadder sien Söhn bloß vunwegen en annern Gloven an’t Leven woll. Man denn hett en drüdden Söhn vun Calas em de Sake persöönlich verklaart. Dor hett he sik an de Sake ranmaakt un hett dat henkregen, dat de Perzess 1764 noch mol wedder upnahmen wurrn is. 1765 is Calas posthum free spraken wurrn un de Familie hett vun den König 36.000 Francs kregen, vunwegen ehre Smarten un Pien.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Helene Luise Köppel: Die Affäre Calas. Aufbau-TB-Verlag, Berlin 2008, ISBN 978-3-7466-2370-2)
Up Platt is nix över de Sake rutkamen.