Normandie
De Normandie [nɔʁ.mɑ̃.ˈdi] is en Region in’n Norden vun Frankriek. To de Normandie höört de Hoochnormandie (Haute-Normandie) an de ünnere Seine in’n Norden vun Paris un na Westen to de Neddernormandie (Basse-Normandie) mit de Halfinsel Cotentin. To de Hoochnormandie höört de franzööschen Départements vun Seine-Maritime un Eure, de Neddernormandie sett sik tohopen ut de Départements Orne, Calvados un Manche.
En besunnere Attrakschoon för Touristen is de Mont Saint Michel.
In de Normandie leevt hüdigendags bi 3,5 Millionen Minschen. De gröttsten Städer sünd Rouen (385.000 Inwahners mit de Vörstäder), Le Havre (247.000 Inwahners), Caen (200.000 Inwahners) un Cherbourg (89.000 Inwahners). Fröher is Rouen Hööftstadt vun de ganze Normandie ween, man vundagen is se bloß noch Hööftstadt vun de Hoochnormandie. De Hööftstadt vun de Neddernormandie is Caen. De Mouvement Normand (Normannsche Bewegen) is en polietsche Organisatschoon, de sik for mehr Unafhängigkeit för de Region insetten deit.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]Antike
[ännern | Bornkood ännern]Twuschen 58 un 51 v. Chr. hett Caesar de Gegend innahmen un hett ehr den Naam „Lugdunensis secunda“ geven. As eerste Städer sünd Constantia, Augusta un Rotomagnus boot wurrn.
Fröh Middelöller
[ännern | Bornkood ännern]In dat 5. Johrhunnert sünd denn de Franken kamen un de ehr König Chlodwig ut dat Huus vun de Merowinger hett in Rouen denn Seet vun en Bischop inricht. In dat 7. un 8. Johrhunnert sünd Kloosters grünnt wurrn in Rouen, Saint-Wandrille un Jumièges. 709 hett de Bischop vun Avranches dat Klooster up den Mont Saint-Michel grünnt. In dat Johr 841 is Rouen vun de Normannen plünnert wurrn. In dat Johr 911 hett Karl III. „de Dummerjan“ vun Frankriek dat Hartogdom an den Wikinger Rollo geven.
Ehren hüdigen Naam hett de Normandie in dat Middelöller kregen. Dor weer dat de Heimaat vun de Normannen. Düt Volk hett sik tohopensett ut inheemsche „Franzosen“ un Wikingers, de dor hentagen weern. Düssen Stamm is dat amenne slumpt, England intonehmen. Spraakforschers hefft, ok mit Hölp vun de Dörpsnaams, de se ünnersöcht hefft, rutfunnen, dat de meisten Wikingers, de dor inwannert weern, ut Däänmark kamen sünd un bloß en lüttjen Deel ut Norwegen.
Hartogdom Normandie
[ännern | Bornkood ännern]Mit de Geschicht vun dat Hartogdom Normandie güng dat los, as Rollo (Gånge Rolf) in den Verdrag vun Saint-Clair-sur-Epte vun den westfränkschen König Karl, „den Dummerjan“, de Normandie to Lehn kregen hett. Rollo weer en Anföhrer vun de Wikingers, de woll ut Norwegen afstammen dö. He harr de Gemarken üm de Seine rüm afbrennt un utplünnert. Nu weer he in den westfränkschen „Staat“ inbunnen un scholl de Normandie verdeffendeern gegen annere Wikingers, de vun buten na dat Land tokamen döen. So keek he nich mehr na dat fränksche Binnenland, man na de See. Vun en Fiend is he to en Fründ maakt wurrn. Rollo hett en Herrscherhuus grünnt, dat tominnst vun de düütsche Forschung den Naam „de Rolloniden“ kregen hett.
Willem I. weer Hartog vun de Normandie un stamm vun Rollo af. In dat Johr 1066 hett he dor in slumpt, över den Kanol to setten un England intonehmen. Dor hett he den Binaam „de Eroverer“ vun kregen. In England hett he sik to’n König krönen laten. Bit 1087, un denn wedder vun 1106 bit 1144 un vun 1154 bit 1204, weer de Normandie en Deel vun England. In’n Hunnertjöhrigen Krieg (1337-1453) weer se vun 1346- 1360 un denn noch mol vun 1415 – 1450 vun engelsche Truppen besett.
Tweete Weltkrieg
[ännern | Bornkood ännern]In’n Tweeten Weltkrieg stünnen düütsche Truppen in dat Land. An de Küst vun de Hoochnormandie sünd de westlichen Allieerten bi ehre Invaschoon anlannt. Dor is dat denn ok to en blodige Slacht kamen, de ünner den Naam Operation Overlord bekannt wurrn is. Se güng an’n 6. Juni 1944 los, as 6.400 Fohrtüüch anlannt sünd. Düsse Dag hett den Naam D-Day wegkregen. Besunners Caen hett bi de Gefechten oorntlich wat afkregen. To Enne weer de Slacht an’n 12. September 1944, as Le Havre free kamen is.
Hartöög vun de Normandie
[ännern | Bornkood ännern]- 911–927: Rollo, Graaf vun Rouen, Jarl bi de Normannen
- 927–942: Willem I. Langswert (Guillaume Longue Épée), Graaf vun Rouen, Jarl bi de Normannen († 942).
- 943–996: Richard I., Graaf vun Rouen, Jarl vun de Normannen, nimmt den Titel vun en Hartog vun de Normandie an († 996).
- 996–1026: Richard II., Hartog vun de Normandie († 1026).
- 1026–1027: Richard III., Hartog vun de Normandie († 1027).
- 1027–1035: Robert I. de Staatsche (le Magnifique), Hartog vun de Normandie († 1035).
- 1035–1087: Wilhelm I. de Eroverer (William the Conquerer, Guillaume le Conquérant), Hartog vun de Normandie, König Willem I. vun England
- 1087–1106: Robert II. Kortbüx, Hartog vun de Normandie.
- 1106–1135: Hinrich I. Beauclerc, Hartog vun de Normandie, König vun England
- 1135–1137: Stephan vun Blois (Étienne), Graaf vun Boulogne un Mortain, König vun England
- 1137–1144: Eustach vun Blois, Stephan sien Söhn
- 1144–1150: Gottfried Plantagenet, Graaf vun Anjou un Maine, Hartog vun de Normandie, Söhn vun Fulko V. un Swiegersöhn vun Hinrich I.
- 1150–1153: Hinrich II., Graaf von Anjou un Maine, König vun England
- 1153–1156: Willem († 1156), Hinrichs II. sien Söhn
- 1156–1189: Hinrich II., to’n tweeten Mol
- 1168–1183: Hinrich III., Hinrich III. sien Söhn
- 1189–1199: Richard I. Löwenhart (Lionheart, Cœur-de-Lion), König vun England, Graaf vun Anjou un Maine, Hartog vun Aquitanien.
- 1199–1204: Johann (John Lackland, Jean Sans Terre), König vun England
1204 hett Frankriek de Delen vun de Normandie, de up’n Kontinent liggen doot, innahmen. Bloß de Kanalinseln sünd bit up düssen Dag bi de Königen vun England bleven. Ünner dat Huus Valois is de Normandie fökener den Arven vun’n Throon oder en vun den König siene Söhns tospraken wurrn.
- 1332–1350: Johann vun Valois, Hartog vun de Normandie, öllsten Söhn vun Philipp VI., as Johann II. 1350 König vun Frankriek
- 1355–1364: Karl vun Valois, Hartog vun de Normandie, Söhn vun Johann II., Dauphin vun Viennois 1349, as Karl V. 1364 König vun Frankriek;
Twuschen 1418 un 1450 weer de Normandie in de Hannen vun de engelschen Königen Hinrich V. un Hinrich VI..
- 1465–1469: Karl vun Valois, Hartog vun Berry (1461), letzten würklichen Hartog vun de Normandie (1465), jüngsten Broder vun Ludwigs XI.
1469 keem dat Hartogdom in’n Tuusch gegen de Guyenne an König Ludwig XI.
- 1785–1789: Ludwig I., Titularhartog vun de Normandie, jüngeren Söhn vun König Ludwig XVI..
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- D. Strauch: Normannen. In Reallexikon der germanischen Altertumskunde Bd. 21 (Berlin 2002) S. 365–381.
- Dominique Auzias: Normandie, Nouvelles Éditions Université, 2005, ISBN 2-7469-1263-5
- Michel de Boüard: Histoire de la Normandie, Privat, Toulouse, 2001, ISBN 2-7089-1707-2
- Serge Gleizes: Christian Sarramon, Philippe Delerm, L’art de vivre en Normandie, Flammarion, 2004, ISBN 2-08-201254-9
- Charles Brisson, René Herval, A Lepilleur: Légendes et récits de Normandie, Ancre de Marine, 2004. 120 p, ISBN 2-84141-188-5