Brouweri-je
Ne brouweri-je is n bedrief dat bier of sake brouwt. Brouweri-jen wödden vrögger mangsmaol evestigd in de buurte van nen bron van geskikt water, woarmet et bier of sake ebrouwen wodden, moar noo wödt veulal behandeld leidingwater gebruukt. Doarnoast bunt goode vervoerslienen neudig um de dreuge tooveugingen noar de brouweri-je te brengen (mout, hop en riest) en et gebrouwde bier of sake te vervoeren noar de plaatse van bestemming.
Bi-j Jizake möt der gebruuk wödden emaakt van zowal plaatselek verbouwde riest as ok lokoal water.
In Nederlaand waren brouweri-jen eurspronkelek vestigd in staedn en darpen. Zo was de Amstel-brouweri-j vestigd in Amsterdam-Oost, en de Heineken-brouweri-je in Old-Zuud. Umdat dee brouweri-jen in de staedn völ aoverlast vereurzoakten in de vörm van stank, en geluudshinder deur et vervoer, wödden zie in völle gevallen verhuusd noar plaatsen woar zie neet zo völle oaverlast vereurzaakten. Zo is de Amstel-brouweri-je, noa et soamengoan met Heineken, verhuusd noar Zeuterwolde. Ok de Heineken-brouweri-je uut Old-Zuud hebt ze later verplaatst.
In Vloanderen was brouwen anvankelek eerder ne ambachteleke warkzoamheid, dee noast n laandbouwbedrief wodden uut-evoerd. Elk darp had zowat ziene eigen brouweri-je(n). Bi-j de industrialisasie konden sommigen zich handhaven en deur uutbreiding uutgreujen tot ne groten brouweri-je, zoas "Grimbergen" of Hoegaarden. De meesten gingen wier vort, of wödden opgekoch deur fabrieksbrouweri-jen. Enkelen blaeven in bedrief, moar eerder as folklore of vri-jetiedsbestaeding, zoas de brouweri-je van Kerkom. Ok et bierbrouwen deur kloosters kent doar ne lange tradisie.
As oldste brouweri-je ter waeld geldt de Bayerische Staatsbrauerei Weihenstephan (Freising-Weihenstephan) dee vanof 1040 besteet. De oldste kloosterbrouweri-je (vanof 1050) is evestigd in et klooster Weltenburg. Beiden bunt in Duutslaand.
In België mössen noa den Eersten Waeldoorlog völle brouweri-jen de deuren sluuten umdat al et Kopper van de brouwkettels wödden in-enommen.
In 1907 waren der nog 3.387 brouweri-jen in België, in 2001 waren dit nog moar nen gooden 100, woarvan rundumme 20 in Wallonië.