Dinsdag
Dinsdag is een van de zeven dagen van de week volgens de gregoriaanse kalender. Het is de dag die op de maandag volgt.
Romeins voorbeeld
De Romeinen hadden de gewoonte de zeven dagen van de week naar hun goden te noemen. Hun dinsdag heette Martis dies, wat in het Frans tot mardi werd en in het Italiaans Martedì. De Martis dies was de dag van de oorlogsgod Mars.
De Germanen namen die gewoonte over maar gebruikten hun eigen goden als bron voor de namen van de dagen.
Dingsdag
Een andere mogelijkheid is dat de Nederlandse naam dinsdag genoemd is naar de 'dingen' zoals vroegere voorlopers van rechtsgedingen of rechtszaken genoemd werden. In het Middelnederlands heet de dag dinxdach of dinxendach. Maarten Luther heeft in zijn Bijbelvertaling een variant hiervan gebruikt en in het Standaardduits populair gemaakt (Dienstag tegenover het Zuid-Duitse Ziestag).
Verschuiving van T naar D en omgekeerd
De mogelijkheid bestaat tevens dat de naam werd afgeleid van disdag die op zijn beurt terug te brengen is tot *tiwas-daga, dewelke door de veel voorkomende vervanging van de t door d en omgekeerd (zoals degel omgezet naar tegel of Torniacum omgezet naar Doornik). De kans bestaat dat de vorm disdag naar dinsdag werd omgezet via disendag (onder invloed van sonnendach en manendach).
Týr, Tīw en Ziu
In andere germaanse talen is de naam voor dinsdag vaak afgeleid van de Germaanse god van het recht Týr of Tiwaz en die hebben dan ook geen -n- in de naam. Voorbeelden:
- Oudnoords tysdagr van Týr (tegenwoordig tirsdag in het Bokmål en tysdag in het Nynorsk)
- In het hedendaags Zweeds tisdag genoemd naar de god Týr en het vroegzweeds Ti
- Oudengels tīwesdæg van Tīw (tegenwoordig tuesday)
- Oudhoogduits zīestag van een gereconstrueerde vorm *Ziu
Aan de Germaanse god Tīwaz (in de Noordse mythologie Týr), die gewoonlijk als equivalent van Mars optreedt, herinneren plaatselijke benamingen als Diessendag, Dijssendag (in het zuidwesten van het Nederlandse taalgebied).
Ares
In Beieren spreekt men van Er(ch)tag, wat gedeeltelijk uit het Grieks is overgenomen (Arēos hēméra, naar de Griekse oorlogsgod Ares). De Griekse god Ares beschouwde men als het equivalent van Týr, Ziu en Mars.
Belangrijke dinsdagen
- In Nederland is het jaarlijks op de derde dinsdag van september Prinsjesdag.
- Dinsdag 6 juni 1944 - D-day, de dag van de landing in Normandië van de geallieerde troepen.
- Dinsdag 5 september 1944 - de dag waarop veel Nederlanders ten onrechte dachten dat de bevrijding was begonnen - staat bekend als Dolle Dinsdag
- Dinsdag 11 september 2001, de dag van de terroristische aanslagen in New York en Washington.
- Sinds Microsoft elke tweede dinsdag van de maand patches voor zijn producten uitbrengt staat deze dag bekend als Patch Tuesday, door sommige systeembeheerders ook wel Black Tuesday genoemd.