Kariatide

Kariatiden (enkelvoud: kariatide, ook Caryatide) zijn vrouwenbeelden die gebruikt worden als pilaren of pilasters. Kariatide is een samengesteld Grieks woord dat letterlijk "priesteres uit Karyae" betekent.

Toepassing

De Kariatiden van het Erechtheion

Kariatiden in de gevel van de Winkel van Sinkel in Utrecht

Ze werden in de oudheid gebruikt in de Egyptische en Griekse architectuur. De kariatiden van het Erechtheion zijn verreweg het bekendst. Dit zijn zes gebeeldhouwde vrouwelijke figuren die als zuilen worden gebruikt. Zij zijn opgebouwd volgens de contraposthouding die hen een zekere dynamiek meegeven nl met een steunbeen en een speelbeen. Dit geeft ook een ander uitzicht aan de bedekkende kledij. De bekleding van het steunbeen heeft het uitzicht van de cannelures van een tempelzuil.

Het is een veel gebruikt motief in de architectuur van de Renaissance en die van de 18e en 19e eeuw. Een bekend 19e-eeuws gebouw met kariatiden in de voorgevel is de Winkel van Sinkel in Utrecht.

Wanneer mannelijke beelden in deze functie worden gebruikt, worden ze atlanten genoemd.

Origine

Kariatide met ouroboros, de eeuwige cirkel

Bij Vitruvius vinden we de volgende verklaring voor de origine van de kariatiden:

In de oorlog van de Grieken tegen de Perzen steunden de bewoners van Karyae, de Karyanen genaamd, de Perzen. Toen de Grieken uiteindelijk de oorlog tegen de Perzen gewonnen hadden, werden de Karyanen daarvoor gestraft. De Karyaanse mannen werden gedood, en de vrouwen werden tot slaaf gemaakt. De vrouwen moesten voor straf een 'eeuwige' last dragen.

Trivia

• In Groningen werden in 2009 delen van kariatiden opgegraven

· ·

Architectonische aspecten Griekse tempelbouw

Mediabestanden

Zie de categorie Caryatids van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.