Flevum
Flevum was één van de forten (castella) die de Romeinen bouwden ten noorden van de Rijn om hun rijk te verdedigen tegen indringers. Zowel Ptolemaeus die het over 'Phleum' heeft als Tacitus noemen deze vesting maar de exacte ligging is nooit bekend geworden.
Friese opstand
De vesting speelde een belangrijke rol in de opstand van de Friezen in 28. De Friezen waren sinds Drusus belastingplichtig aan de Romeinen en betaalden in de vorm van runderhuiden. De Romeinen gebruikten het leer voor het vervaardigen van hun schilden. Toen een nieuwe bevelhebber, Olennius, de belastingen drastisch verhoogde raakten de Friezen in een onmogelijke situatie. Zij werden gesommeerd om voortaan de (grotere) huiden van oerossen te leveren. Maar oerossen kwamen in die tijd nog maar weinig voor en hun eigen koeien waren van veel kleiner formaat. De Friezen moesten hun vrouwen en kinderen afgeven als slaven.[1] De Friezen kwamen in opstand. Na eerst hun woede te hebben gekoeld op de Romeinse belastinginners - die werden opgehangen - trok een Friese krijgsmacht op naar het kamp van Olennius. Die wist zich echter bijtijds uit te voeten te maken. Met zijn troepen vestigde hij zich in het castellum Flevum.
Onder het uitslaan van oorlogskreten begonnen de Friezen de belegering van het castellum. De Friezen probeerden de vesting te beklimmen met touwen en ladders maar hun poging mislukte. Na een dag van intense strijd besloten de Friezen hun bestorming af te breken. Ze probeerden vervolgens met een vloot Flevum te belegeren. Rome had inmiddels gereageerd en troepen ter versterking naar Germania gestuurd. Toen de Friezen dat hoorden trokken zij zich terug in het woud van Baduhenna. Daar kwam het uiteindelijk tot de Slag van Baduhenna waarbij 900 Romeinen sneuvelden en nog 400 andere Romeinen elkaar doodden.
De locatie van het castellum Flevum is nog steeds niet duidelijk. Groningen, Castricum en Grebbe zijn genoemd als 'kandidaten'. Bij onderhoud aan de Velsertunnel en aanleg van de Wijkertunnel werden resten van twee Romeinse havenforten gevonden. Vondsten van skeletdelen die blijkbaar afkomstig waren geweest van drijvende lijken, een skelet van een Romeins officier onder een stapel veldkeien in een waterput, loden slingerkogels, munten en koolstofdateringen wijzen uit dat havenvesting Velsen I het genoemde castellum Flevum zou kunnen zijn geweest.