Woordladder

Ten minste één Wikipediagebruiker vindt dat de onderstaande inhoud, of een gedeelte daarvan, samengevoegd zou moeten worden met Woordketting, of dat er een duidelijkere afbakening tussen deze artikelen dient te worden gemaakt (bekijk voorstel).

Lewis Carroll

Het letterwisselspel, ook woordladder of doubletten genoemd, is een woordspel, waarbij het, anders dan bij andere woordspelen, niet de bedoeling is een nog onbekend woord te vinden, maar een (zo kort mogelijke) route te ontdekken waarlangs het ene woord kan worden omgezet in een ander woord.

Het letterwisselspel is in 1877 bedacht door Lewis Carroll, de schrijver van Alice in Wonderland. Hij schreef de regels op in 1878 en publiceerde vanaf 1879 artikelen in het tijdschrift Vanity Fair. Later dat jaar werden de regels gepubliceerd in het boek Doublets, a word-puzzle, by Lewis Carroll. In die tijd werden er ook openbare competities gehouden in het vinden van doubletten.

Nog een doublet (nu in vijf stappen): aap ↔ lap ↔ las ↔ les ↔ lens ↔ mens

Spelregels

Vanuit een beginwoord probeer je via een aantal tussenstappen naar een vooraf opgegeven ander woord te springen door telkens één letter te veranderen, weg te halen of toe te voegen. Elke tussenstap moet een bestaand woord zijn van minstens drie letters. Vervoeging van een werkwoord of verbuiging van een naamwoord is daarbij toegestaan.

Van 'tafel' kun je naar 'stoel' met de volgende stappen: tafel ↔ takel ↔ taken ↔ teken ↔ teen ↔ steen ↔ steel ↔ stoel.

Een tweetal woorden dat op deze wijze stapsgewijs in elkaar kan worden omgezet heet een doublet. Het paar (tafel, stoel) uit het bovenstaande voorbeeld is dus een doublet.

Onderwijs

De laatste variant van de woordketting, die in het basisonderwijs gebruikt wordt bij het taalonderwijs, is een letterwisselspel. Terwijl de andere varianten van de woordketting gebruikt worden om in de lagere groepen de woordenschat te vergroten en de spelling te verbeteren, komt bij het letterwisselspel in groep 8 door vervoeging en verbuiging van woorden ook de grammatica aan de orde. Een voorbeeld: om van 'hiel' naar 'voet' te gaan worden de onvoltooid verleden tijd van het werkwoord vallen en de gebiedende wijs van het werkwoord voelen als tussenstappen gebruikt. De woordketting is dan: hiel ↔ viel ↔ voel ↔ voet.

Niet alleen op de basisschool, maar ook in het hoger onderwijs blijkt het letterwisselspel goed bruikbaar. Zo gebruikt de universiteit van Gent het letterwisselspel (daar 'woordketting' genoemd) in haar programmeercursus, ditmaal niet om de taalvaardigheid, maar om de vaardigheid in programmeren te bevorderen.

Ontspanning

Het letterwisselspel is geschikt als gezelschapsspel. De competities, die in de tijd van Caroll werden gehouden, zijn een voorbeeld daarvan. De winnaar van het spel is dan wie het minste aantal stappen nodig heeft. Ook kan worden afgesproken, dat wie het snelst de verbinding heeft gelegd, gewonnen heeft. Het kan ook zonder medespelers gespeeld worden en dienen als tijdverdrijf.

Bronnen, noten en/of referenties