Jan van den Dale
| Jan van den Dale | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Geboren | ca. 1460, Diest | |||
| Overleden | 1522, Brussel | |||
| Beroep(en) | Kunstschilder, rederijker | |||
| ||||
Jan van den Dale (Diest, ca. 1460 - Brussel, 1522) was een Zuid-Nederlands rederijker en schilder. Rond 1494 werd hij vermeld als poorter van de stad Brussel. In 1498 werd hij medeoprichter van de broederschap van Onze Lieve Vrouwe van de Zeven Weeën (ook: Smarten) en was toen reeds lid van de rederijkerskamers De Violette en de Mariacrans. Nadat De Violette fuseerde met De Leliebroeders werd hij dichter ("factor") van deze kamer. Van den Dale was eveneens stadsdichter van Brussel, waarin hij de in 1517 overleden Jan Smeken, proost van de broederschap van OLV van de Zeven Weeën, was opgevolgd.
Twee werken genoten enige bekendheid: De Stove gaat over het gezin en wie daarin de baas moet zijn, en De ure van der Doot, waarin hij in een visioen de onherroepelijkheid van de dood beschrijft. Zijn ander werk is grotendeels verloren gegaan. Bewaard bleven nog de ode een Lof Hostie en het gedicht Lieve Heere verleent my patientie. Als bewijs van het hoge aanzien als dichter dat Van den Dale genoot in zijn tijd en daarna wordt vaak aangehaald dat hij van Philips de Schone bij the gelegenheid van een prijsvraag een gouden ring, die met een kostbare diamant bezet was, had ontvangen. Het is niet zeker of dit verhaal op de waarheid berust. Het is voorts opmerkelijk dat hij in Antwerpen bijzondere erkenning genoot. In de voorrede tot ‘De Spelen van Sinne’, verschenen te Antwerpen in 1562, werd hij een ‘fameus Retoricien’ genoemd werd. Dit boek is ook de eerste bron over het verhaal van het winnen van de gouden ring. Hij werd omtrent deze tijd ook vernoemd door de Italiaanse biograaf Lodovico Guicciardini die in die tijd in Antwerpen verbleef. Guicciardini schreef in zijn ‘Descrittione di tutti i Paesi Bassi’, te Antwerpen verschenen in 1567, het volgende over van den Dale: ‘Giovanni di Dale buono scultore ed elegante poeta’. De eerste uitgave van van den Dale's gedicht ‘De Stoue’ werd te Antwerpen gedrukt door Vorsterman in 1528.
Jan van den Dale was gehuwd met Liesbeth vander Coutere en had met haar negen kinderen.
Het schilderwerk van Van den Dale is nagenoeg onbekend. Een bron meldt dat hij rond 1506 aan het hoofd heeft gestaan van het schildersambacht. In de kapel van Onze Lieve Vrouwe van Blindekens in Brugge bevindt zich een beeldengroep, die door Van den Dale zou zijn bewerkt. Toeschrijving van ander (schilder)werk aan hem blijft onzeker.
Gekend werk van Jan van den Dale
- De ure van der doot (± 1516)
- Lof hostie god leuende vleysch en bloit
- De stoue (1528)
- Twee kleinere gedichten