Naar inhoud springen

Serafijn

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Bertrand77 (overleg | bijdragen) op 14 jan 2017 om 16:32. (→Serafim als woestijnbewoners)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Voor het gelijknamige bier, zie Serafijn (bier).
Het visioen van Jesaja 6 in de Lutherbijbel van 1534

Een seraf of serafijn (Hebreeuws: שָׂרָף śārāf, "(de) brandende") is een hemels wezen dat voorkomt in de Hebreeuwse Bijbel en het Nag Hammadi-boek Oorsprong van de Wereld.

Sinds Pseudo-Dionysius worden serafs in het christendom geïnterpreteerd als een type engel, qua positie ondergeschikt aan de aartsengel, maar hoger dan de cherub.[1]

Etymologie

De Hebreeuwse aanduiding שָׂרָף śārāf (meervoud śərāfîm) is afgeleid van het werkwoord שׂרף śāraf, "(ver)branden". Ze heeft betrekking op de zwarthalscobra, in Egypte de brilslang (Egyptisch wr.t "de grote" of i‘r.t "de opstijgende"), die in de steensnijderskunst met twee vleugels werd afgebeeld en al vanaf het 2e millennium v.Chr. verbreid was als beschermgenius. In de Judese zegelkunst van de 9e en 8e eeuw v.Chr., die het motief van Egypte overnam, worden de cobra's meestal met vier vleugels afgebeeld. De uitgespreide vleugels van de serafim / brilslangen beschermen vaak de op het zegel gegraveerde naam van de bezitter ervan.[2] Pas later werden de serafim als engelen geïnterpreteerd.[3]

Serafim in de Hebreeuwse Bijbel

Serafim als woestijnbewoners

In Numeri 21:6 worden slangen genoemd met de bijnaam śārāf, "giftige slang" die als richtwerktuigen van JHWH worden gebruikt. Deze naam kon aan aanduiding zijn voor de werking van hun gif, namelijk dat ze niet alleen door een beet maar ook door spuiten toepasten en daarmee een stekende pijn veroorzaakten. Op voorbede van Mozes beval JHWH hen een seraf te maken waarvan de aanblik genezend werkte.[4] 2 Koningen 18:4 zinspeelt op deze overlevering, wanneer daar de in Numeri 21:9 gemaakte bronzen slang met de zogenoemde Koperslang (Nehustan) wordt gelijkgesteld. Ook Deuteronomium 8:15 heeft gevaarlijke woestijnslangen voor ogen.

Vliegende serafim

Ook met de in Jesaja 14:29 en 30:6 genoemde vliegende seraf, śārāf mə‘ôfef kunnen slangen worden bedoeld, maar merk de stijging op slang - adder - vliegende seraf ("vliegensvlugge cobra").[5] De verwijzing naar vliegen valt op.[6] Misschien handelt het hier ook om de buitengewoon giftige zwarthalscobra, waarvan het gif al werkt door het aanraken van het lichaam. Deze slang zou in staat zijn bomen in te springen en dan van boom naar boom voort te bewegen, wat de voorstelling van kunnen vliegen kan hebben veroorzaakt.[7] Anderen denken aan een fabelwezen uit de woestijn, waarover volksverhalen verhaalden.[8]

Serafim in Jesaja 6

In het troonvisioen in Jesaja 6:1-4 wordt over serafim gesproken die de Trisagion roepen, wat de tempel en de hele aarde vult. Keel[2] interpreteert deze wezens als gevleugelde brilslangen; Morenz / Schorch[9] daarentegen zien er griffioenen in met de functie van troonwachter. De serafim hebben in Jesaja geen vier maar zes vleugels en zijn dus van een extra paar vleugels voorzien. Met iedere keer twee vleugels bedekken ze hun aangezicht en voeten, met twee vleugels zweven ze voor de troon van JHWH. Minimaal één van hen beschikt over een menselijke stem en handen.[10] Uit deze beschrijving mag echter niet worden opgemaakt dat de serafim een mensengestalte zouden hebben. Zoals talrijke afbeeldingen laten zien, kunnen numineuze slangenwezens voortdurend met menselijke lichaamsdelen worden uitgerust.[2]

De betekenis van deze sfinx-achtige wezens is omstreden. Waar Keel[2] van mening is dat door de brilslangen de heiligheid van JHWH tot in het onmetelijke wordt verhoogd, ziet Hartenstein er eerder - al klaargemaakte - richtwerktuigen in voor het zeer aanstaande Oordeel. In deze betekenis visualiseren ze in zekere mate de "goddelijke gerechtstoorn ..., die aanstaande is, om te „ontbranden“".[11]

Serafim in het Nieuwe Testament

Serafijnen in het rood in dit schilderij van Francesco Botticini

Serafim worden in het Nieuwe Testament niet genoemd. Er is geen consensus welke niet verder aangeduide wezens de Trisagion in Openbaring 4:7,8 uitspreken. De omschrijving van hun uiterlijk in vers 7 duidt op cherubs, maar hun zes vleugels in vers 8 op serafim.

Serafijnen in Nag Hammadi

De serafijnen worden ook in Nag Hammadi genoemd, onder andere in de Oorsprong van de Wereld 105:

En op die troon schiep Sabaoth nog andere slangvormige engelen, 'serafijnen' genaamd, die hem voortdurend bejubelden.

Serafijnen in de Kunst

Volgens de indeling van de hemel zoals deze in de 4e eeuw na Christus werd ontwikkeld in Syrië, waren de serafijnen de engelen die het dichts bij god stonden. Ze werden afgebeeld met zes rode vleugels in de eerste triade rondom God.[12]

Zie de categorie Seraphim van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Serafijn&oldid=48399966"