Populier

Populier
	Canadapopulier (Populus x canadensis)
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Fabiden
Orde:	Malpighiales
Familie:	Salicaceae (Wilgenfamilie)
	Geslacht
	Populus; L. (1753)
	Schors van Canadapopulier
	Zaden met zaadpluis
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Populier op Wikispecies
Portaal	Biologie

Populier (Populus), ook wel poppel of peppel, is een geslacht van loofbomen uit de wilgenfamilie (Salicaceae).

Beschrijving

De snelgroeiende populieren kunnen tot 40 m hoog worden. De maximale leeftijd van de populier ligt op ongeveer tweehonderd jaar. Voor een goede groei hebben de bomen veel licht nodig.

De bladeren zijn afwisselend geplaatst. Eindknoppen zijn groter dan de zijknoppen. In de herfst kleuren de bladeren goudgeel tot geel. Populieren uit de secties Populus en Aegiros hebben bladstengels die zijdelings afgeplat zijn, zodat ze gemakkelijk heen en weer wiegen in de wind. Evenals wilgen, hebben populieren een krachtige, oppervlakkige en verspreide wortelgroei. Daarom mogen ze niet dicht bij huizen, wegen en leidingen geplant worden. De wortels kunnen door zachte muren en gaatjes in muren groeien. Ook wegen en leidingen kunnen opgedrukt worden door de wortel van de populier. Moderne muren en wegen bieden genoeg weerstand.

Alle populieren behalve Populus lasiocarpa zijn tweehuizig (er zijn aparte mannelijke en vrouwelijke planten). De bloem is een hangend katje dat voor het uitlopen van het blad verschijnt. Mannelijke bloemkatten hebben vele (vijf tot veertig) meeldraden bijeen, de kleur is vaak rood. Ze vallen spoedig af als ze hun werk hebben gedaan (stuifmeel afgeven). Dit geschiedt door windbestuiving.

De vrouwelijke katjes blijven na de bestuiving tot in mei en juni hangen. Dan springt de doosvrucht open en komt het 3 × 1 mm grote zaad vrij. Het is omgeven door donzig pluis en voert ver op de wind mee. Sommige bomen produceren zoveel pluis dat het lijkt of het sneeuwt. Mensen kunnen voor dit pluis allergisch zijn. Lang niet alle pluis bevat een zaadje. Om te ontkiemen heeft het zaad een vochtig kiembed nodig zoals rivieroevers. Een populier wordt vruchtdragend na circa vijftien jaar.

Populieren vormen een belangrijke voedselbron voor rupsen.

Blad van Italiaanse populier
Blad van zwarte balsempopulier
Blad van witte abeel
Blad van P. wilsonii

Hout

Populierenhout is wit tot grijsachtig van kleur. Het wordt voor veel doeleinden gebruikt. In Nederland worden er klompen van gemaakt. In Spanje wordt het hout gebruikt voor het maken van sinaasappelkistjes. Verder wordt populierenhout gebruikt voor kratten, pallets, papier, triplex, kasten en lucifers. Leonardo da Vinci schilderde de Mona Lisa op een paneel van populierenhout. Om het lage gewicht (soortelijke massa) werd het in de middeleeuwen veel gebruikt om pijlen van te maken.

Populierenhout
"Populierenwortelhout" (mappa)

Voorkomen in Nederland en België

Van nature voorkomend in de Benelux zijn de ratelpopulier (Populus tremula) en de zwarte populier (Populus nigra): deze laatste komt echter zeer weinig voor.

Er worden echter op grote schaal populieren aangeplant in allerlei gekweekte vormen, zie het artikel Populierenteelt.

Ziekten en plagen

Populieren kunnen aangetast worden door een vrij groot aantal schimmels, bacteriën en insecten.

De bekendste schimmels zijn populierenroest van het geslacht (Melampsora), met name Melampsora larici-populina en schimmels van het geslacht Marssonina. Van Melampsora larici-populina komen vijf fysio's voor, E1, E2, E3, E4 en E5. Een andere bladziekte is bladvlekkenziekte (Marssonina brunnea), waarbij op de bladeren olijfgroene of bruinzwarte vlekken ontstaan.

Bacteriekanker (Xanthomonas populi) vormt bastkankers op de stam en takken, waarbij takken afsterven.

Van belang zijnde insecten zijn de wilgenhoutrups, de horzelvlinder, de grote en kleine populierenboktor en de populierenglasvlinder.

Soorten en rassen

Het geslacht Populus wordt traditioneel onderverdeeld in zes secties op basis van blad- en bloemkenmerken.^[1] Deze indeling werd in 2004 nog eens bevestigd, evenals het vermoeden van netwerkevolutie en introgressie tussen de secties. Soorten gevormd door hybridisatie kunnen in verschillende secties geplaatst worden.^[2] Bastaardvorming is nog steeds veelvoorkomend in het geslacht, ook tussen de verschillende secties.^[3]

Sectie Populus of Leuce (in circumpolaire, subarctische en koele gebieden; zuidelijker: slechts in bergstreken).
- Subsectie Albidae – abelen
  - Populus alba – Witte abeel
- Subsectie Trepidae – tril of ratelpopulieren
  - Populus adenopoda
  - Populus davidiana
  - Populus grandidentata – Grofgetande populier
  - Populus sieboldii
  - Populus tremula – Ratelpopulier
  - Populus tremuloides – Amerikaanse ratelpopulier

Sectie Aigeiros – zwarte populieren (gematigde gebieden in Europa, Noord-Amerika en Azië)
- Populus nigra – Zwarte populier (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Populus plaatsen)
- Populus afghanica
- Populus deltoides – Amerikaanse zwarte populier
- Populus fremontii

Sectie Tacamahaca – balsempopulieren (in koele en gematigde gebieden van Noord-Amerika en Azië)
- Populus angustifolia – Smalbladige populier
- Populus balsamifera - Ontariopopulier
- Populus cathayana
- Populus koreana
- Populus laurifolia – Laurierpopulier
- Populus maximowiczii – Koreaanse balsempopulier
- Populus simonii – Chinese balsempopulier
- Populus suaveolens
- Populus szechuanica (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Aigeiros plaatsen).
- Populus trichocarpa – Zwarte balsempopulier
- Populus tristis (Hier geplaatst op grond van kern-DNA; chloroplast-DNA zou het in de sectie Aigeiros plaatsen)..
- Populus yunnanensis

Sectie Leucoides – grootbladige populieren (in warme en gematigde gebieden van oostelijk Noord-Amerika en Oost-Azië)
- Populus heterophylla – Hartbladige populier
- Populus lasiocarpa – Ruwvruchtige populier
- Populus wilsonii – Wilsonpopulier

Sectie Turanga (subtropische tot tropische gebieden in Zuidwest-Azië, Oost-Afrika)
- Populus euphratica
- Populus ilicifolia

Sectie Abaso (tropisch en subtropisch Mexico)
- Populus guzmanantlensis
- Populus mexicana

Kruisingen ^[4]

Balsemhybriden - zwarte balsempopulieren

Betreft kruisingen tussen populierensoorten uit de sectie Aigeiros (zwarte populieren) en de sectie Tacamahaca (balsempopulieren):

Kruising	Balsemhybride
Populus deltoides × Populus trichocarpa	Populus x generosa (Henry), Varianten: 'Barn' en 'Donk'.
Populus deltoides. x Populus suaveolens	Populus x petrowskiana (R.I. Schröd. ex Regel)
Populus trichocarpa × Populus deltoides	Populus 'Beaupré' en Populus 'Boelare'
Populus laurifolia x Populus nigra 'Italica'	Populus × berolinensis (Siberische balsempopulier)
Populus maximowiczii × Populus × berolinensis	Populus 'Geneva' en Populus 'Oxford'
Populus maximowiczii × Populus nigra	Populus 'Rochester'
Populus maximowiczii × Populus trichocarpa	Populus 'Androscoggin'
Populus angustifolia x Populus deltoides	Populus x acuminata (Rydb.)
Populus angustifolia × Populus fremontii	Populus x hinckleyana (Correll)
Populus angustifolia × Populus balsamifera	Populus x brayshawii (B. Boivin)
Populus balsamifera x Populus deltoides	Populus x jackii (Sarg.)
Populus balsamifera x Populus trichocarpa	Populus x hastata {Dode}
Populus fremontii x Populus trichocarpa	Populus x parryi (Sarg.)

Overige kruisingen:

Kruising	Hybride
Populus alba × Populus tremula	Populus × canescens (Grauwe abeel)
Populus alba x Populus tremuloides	Populus x heimburgeri (B. Boivin)
Populus alba × Populus grandidentata	Populus x rouleauiana (B. Boivin)
Populus alba x Populus adenopoda	Populus x tomentosa (Carrière)
Populus fremontii x Populus nigra	Populus x inopina (Eckenw.)
Populus nigra × Populus deltoides	Populus × canadensis (Canadapopulier)
Populus x canadensis x Populus balsamifera	Populus x rollandii (Rouleau)
Populus grandidentata × Populus tremuloides	Populus x smithii (B. Boivin)

Kweekvormen

Populus alba 'Raket'
Populus canescens 'De Moffart'
Populus canescens 'Witte van Haemstede'
Populus canescens 'Limbricht'
Populus 'Androscoggin'
Populus 'Barn'
Populus 'Donk'
Populus 'Dorskamp'
Populus 'Flevo'
Populus 'Florence Biondi'
Populus 'Fritsii Pauley'
Populus 'Marilandica'
Populus nigra 'Italica'
Populus nigra 'Vereecken'
Populus nigra 'Woltersen'
Populus 'Oxford'
Populus 'Robusta'
Populus 'Robusta Zeeland'
Populus 'Rochester'
Populus 'Spijk'
Populus simonii fastigiata

Externe links

Populus in de Flora of China
Populus in de Flora of Pakistan
Populus in de Flora of Missouri
(en) Populus in de NCBI Taxonomy Browser
informatie over het hout (populieren)^{[dode link]} in het Houtvademecum

Noten:

↑ Eckenwalder, J.E. (1996). Biology of Populus and its implications for management and conservation. NRC Research Press, National Research Council of Canada, Ottawa, "Systematics and evolution of Populus". ISBN 9780660165066.
↑ Hamzeh, M., & Dayanandan, S. (2004). Phylogeny of Populus (Salicaceae) based on nucleotide sequences of chloroplast TRNT-TRNF region and nuclear rDNA. American Journal of Botany 91: 1398–1408; Online beschikbaar
↑ Eckenwalder, J.E. (2001). Poplar culture in North America. NRC Research Press, Ottawa, "Key to species and main crosses", 325–330. ISBN 978-0-660-18145-5.
↑ ITIS

[rushforth-1] Eckenwalder, J.E. (1996). Biology of Populus and its implications for management and conservation. NRC Research Press, National Research Council of Canada, Ottawa, "Systematics and evolution of Populus". ISBN 9780660165066.

[hamzeh-2] Hamzeh, M., & Dayanandan, S. (2004). Phylogeny of Populus (Salicaceae) based on nucleotide sequences of chloroplast TRNT-TRNF region and nuclear rDNA. American Journal of Botany 91: 1398–1408; Online beschikbaar

[rdm-3] Eckenwalder, J.E. (2001). Poplar culture in North America. NRC Research Press, Ottawa, "Key to species and main crosses", 325–330. ISBN 978-0-660-18145-5.

[4] ITIS

[1]

[2]

[3]

[4]