Anemi

Anemi (gresk αναιμία, anemía, "utan blod") er eit nivå på raude blodlekamar og/eller hemoglobin som er lågare enn normalt. Ein rekner òg som anemi om hemoglobinet har mindre evne til å frakte oksygen.

Dette gjer at lekamen får mindre oksygen enn han treng. Teikn på dette er bleik hud (usikkert) og slimhinnar (sikkert), at en er mykje trøtt, har mindre yteevne, dårlegare konsentrasjonsevne, hjarteklapp, hovudverk, blir svimmel og kan bli kortposten ved anstrenging. I tillegg kan det kome symptom frå sjukdommen som ligg til grunn for anemien. Anemi er aldri ein sjølvstendig diagnose, men altid symptom på ein annan tilstand.

Typar anemiar

Patofysiologisk kan me dela anemiane inn i dei som kjem av auka forbruk av raude blodlekamar (og nokre andre orsaker) og dei som kjem av endra produksjon av raude blodlekamar i beinmargen. Denne lista er ikkje fullstendig.

Anemi på grunn av auka forbruk av blodlekamar (regenerativ anemi)
- Akutte og kroniske blødningar (utan jernmangel)
- Hemolytisk anemi

Korpuskulær (orsak i blodlekamen)

Defektar i membranen til blodlekamen: Sfærocytose, Elliptocytose
Enzymdefektar: Glucose-6-PDH-mangel, Pyrovatkinasemangel
Paroxysmal nattleg Hematuri

Ekstrakorpuskulære (orsak utanfor blodlekamen)

Immunhemolyse (øydelegging orsaka av immunreaksjon, til dømes Rhesus-immunisering hjå nyfødde)
Mekaniske orsaker
Forgiftingar (til dømes cyanid og karbonmonoksid)

Hyperspleni (forstørra milt)
Infeksjonar

Anemi på grunn av feil i framveksten av blodlekamar
- Forstyrring i hemoglobinsyntesen
  - Jarnmangel
  - Hemoglobinopatiar: Thalassemi, Sigdcelleameni
- Stamcellefeil
  - Aplastisk anemi
  - Myelodysplastisk syndrom
- Nedsett beinmargsfunksjon
  - Tumor
  - Malignt lymfom
  - Leukemi
  - Fibrose
- Renal anemi (orsaka av mangel på erythropoetin
- Mangel på vitamin B12 eller folat (vitamin B9)
- Juvenil reumatoid artritt/systemisk lupus erythematosus

Diagnostikk av anemi

(dette er ei ufullstendig liste)

Basisprøvar: Utstryk, Hemoglobin, tal på raude blodlekamar, hematokritt, tal på retikulocyttar, tal på kvite blodkroppar m/ differesialtelling, tal på blodplatar, ferritin
Hemolyse: Haptoglobin, LD, bilirubin
Mangeltilstandar: Jernstatus (s-jern, TIBC, eventuelt jarnbelastning), Vitamin B12, folat i serum/fullblod, malabsorbsjonsutredning
Eventuelt beinmargsundersøking (leukemi, beinmargssvikt)
Eventuelt infeksjonsutreidning.

Sjå òg

Polycytemi (ufysiologisk mange raude blodlekamar)
Leukocytopeni (sjukeleg få kvite blodlekamar)
Trombocytopeni (sjukeleg få blodplater)

Kjelde