Tilaka
 |
Tilaka (lub pundraka) - w hinduizmie jest to znak na ciele, głównie na czole, przeważnie z glinki lub papki sandałowej, pozwalający odróznić tradycję, do której należy właściciel tilaka. Glina niezbędna do wykonania tilaka wydobywana jest ze świętej rzeki lub jeziora.
Tilakiem (lub bindi) nazywa się też namalowaną lub przyklejoną kropkę noszoną na czole przez kobietę. Jest to znak, że taka osoba znajduje się pod opieką mężczyzny. Dotyczy to zarówno żon, jak i córek. Zgodnie z tradycją systemu warnaśrama, kobieta powinna mieć zapewnioną ochronę przez całe swoje życie.
Wisznuizm
W wisznuizmie tilaka ma kształt pionowo zorientowanej, wąskiej litery "U" połączonej u swojej podstawy z kształtem przypominającym odwróconą kroplę. Ma kolor od bladożółtego do jasnobrązowego. Wyznawcy Śri sampradaji malują jeszcze pomiędzy dwoma białymi lub jasnożółtymi liniami trzecią, w kolorze czerwonym. Tilaka maluje się w 12 miejscach ciała: na środku czoła i u nasady nosa, na brzuchu (po lewej i prawej stronie oraz na środku), na środku klatki piersiowej, na przełyku, na górze i dole ramion obu rąk.
W zaleności od sampradaji znaczenie tilaka może być rozmaite i może być tłumaczone jako np:
- odbicie stopy Kyszny oraz listka ulubionej jego rośliny - tulasi
- wyrażone liniami tilaka ściany świątyni Radha-Kryszny, którzy w tilaku reprezentowani są przez miejsce pomiędzy liniami
- Brahma i Śiwa (linie) oraz siedziba Wisznu (przestrzeń między liniami) i Lakszmi (środkowa, czerwona linia)
- Rama i Lakszmana (skrajne linie) z Sitą (środkowa, czerwona linia) i Hanumanem ("kropla" u nasady nosa)
Śiwaizm
W śiwaizmie tilaka przybiera formę trzech białych, poziomych, równoległych pasków.
Zobacz też: glosariusz hinduizmu