Przejdź do zawartości

Ustrój polityczny Słowacji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez KarolJakubiec (dyskusja | edycje) o 06:53, 15 lip 2008. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Ustrój i polityka Słowacji
Ustrój
Organy władzy
Finanse i kontrola
Samorząd

zobacz też: partie polityczne Słowacji

Słowacja jest republiką z parlamentarno-gabinetowym systemem rządów. Władzę ustawodawczą dzierży jednoizbowy parlament, władzę wykonawczą - prezydent oraz rząd, a sądowniczą - niezawisłe sądy. Słowacka konstytucja została uchwalona 1 września 1992 roku.

Rada Narodowa

 Osobny artykuł: Rada Narodowa (Słowacja).

Rada Narodowa (słow. Národná rada Slovenskej republiky, w skrócie: Národná rada) to jednoizbowy parlament, w skład którego wchodzi 150 posłów, wyłanianych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych i w głosowaniu tajnym na czteroletnią kadencję. Głosy są przeliczane na mandaty proporcjonalnie metodą Hagenbacha-Bischofa (czyli zmodyfikowaną metodą d'Hondta) pomiędzy partie, które uzyskały co najmniej 5% głosów w skali kraju. Czynne prawo wyborcze posiadają osoby powyżej 18 roku życia, a bierne - powyżej 21 roku życia.

Przed przystąpieniem do sprawowania mandatu poseł zobowiązany jest złożyć następujące ślubowanie:

Słowacki: Sľubujem na svoju česť a svedomie vernosť Slovenskej republike. Svoje povinnosti budem plniť v záujme jej občanov. Budem dodržiavať ústavu a ostatné zákony a pracovať tak, aby sa uvádzali do života.
Polski: Uroczyście ślubuję wierność Republice Słowackiej. Swe zobowiązania będę pełnić w interesie wszystkich obywateli. Będę przestrzegać Konstytucji i wszystkich innych praw i będę wkładać wysiłek w ich wprowadzenie w codziennym życiu.

W konstytucji Słowacji Rada Narodowa jest wymieniana wcześniej niż prezydent i rząd, co odzwierciedla jej pozycję ustrojową. Jest to jedyny organ państwowy spełniający funkcje ustrojodawcze i legislacyjne. Posiada bardzo szerokie uprawnienia. Najważniejsze z nich to:

  • stanowienie najwyższych aktów prawnych,
  • prawo odwołania prezydenta z urzędu,
  • wyrażanie zgody na ratyfikację umów międzynarodowych, których wykonanie wymaga podjęcia ustawy,
  • uchwalanie budżetu,
  • przedstawianie prezydentowi kandydatur na sędziów Sądu Konstytucyjnego,
  • wyrażanie rządowi wotum zaufania,
  • egzekwowanie odpowiedzialności politycznej rządu, poprzez instrument wotum nieufności.

Ostatnie wybory parlamentarne odbyły się 17 czerwca 2006 roku.

Podział mandatów

Prezydent

Prezydent Słowacji jest wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję, z prawem jednej reelekcji. Kandydatów zgłasza przewodniczącemu Rady Narodowej grupa min. 15 posłów lub 15 000 obywateli, nie później niż 21 dnia przed dniem wyborów. Kandydat musi mieć najpóźniej w dniu wyborów ukończone 40 lat.

Wybory prezydenckie odbywają się w ciągu ostatnich 60 dni kadencji urzędującego prezydenta. W przypadku nastąpienia wakatu, Przewodniczący Rady Narodowej zarządza wybory w ciągu 7 dni po tym fakcie, przy czym powinny odbyć się w terminie 60 dni po nastąpieniu wakatu.

Prezydent, obejmując urząd, składa na ręce Prezesa Sądu Konstytucyjnego wobec Rady Narodowej następującą przysięgę:

Słowacki: Sľubujem na svoju česť a svedomie vernosť Slovenskej republike. Budem dbať o blaho slovenského národa, národnostných menšín a etnických skupín žijúcich v Slovenskej republike. Svoje povinnosti budem vykonávať v záujme občanov a zachovávať i obhajovať ústavu a ostatné zákony.
Polski: Uroczyście ślubuję wierność Republice Słowackiej. Będę bronić dobrobytu Słowaków i członków mniejszości narodowych i grup etnicznych mieszkających w Republice Słowackiej. Swe zobowiązania będę pełnić w interesie wszystkich obywateli oraz będę dochowywać i bronić Konstytucji i innych praw.

Prezydent w słowackim systemie ustrojowym posiada bardzo ograniczone kompetencje, pełni więc tylko rolę czynnika stabilizującego. Do czasu wprowadzenia 14 stycznia 1999 roku poprawki do konstytucji, wybierany był przez Radę Narodową, która mogła go odwołać. Obecnie Rada może odwołać prezydenta większością 3/5 głosów, wymagana jest jednak zgoda społeczeństwa, wyrażona w referendum.

Prezydent:

  • Jest przedstawicielem Republiki Słowackiej w stosunkach międzynarodowych - prowadzi negocjacje i ratyfikuje umowy międzynarodowe.
  • Mianuje i odwołuje ambasadorów.
  • Mianuje premiera, a na jego wniosek poszczególnych ministrów.
  • Ma prawo weta wobec ustaw uchwalonych przez Radę Narodową, ale nie posiada prawa inicjatywy ustawodawczej.
  • Otwiera sesję Rady Narodowej.
  • Może rozwiązać Radę Narodową, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od chwili wyborów parlamentarnych nie przyjmie ona deklaracji programowej rządu.
  • Ma prawo rozpisywania referendum.

W przypadku aktów prawnych wydawanych przez prezydenta nie jest wymagana kontrasygnata premiera.

Prezydenci Słowacji:

  • lata 1939 - 1945
  1. Józef Tiso (p.o.) (14 marca 1939 – 26 października 1939)
  2. Józef Tiso (26 października 1939 - kwiecień 1945)
  • od 1993 roku
  1. Vladimír Mečiar (p.o.) (1 stycznia 1993 – 2 marca 1993)
  2. Michal Kováč (2 marca 1993 – 2 marca 1998)
  3. Vladimír Mečiar i od 14 lipca także Ivan Gašparovič (obaj p.o.) (2 marca 1998 – 30 października 1998)
  4. Mikuláš Dzurinda i Jozef Migaš (obaj p.o.) (30 października 1998 – 15 czerwca 1999)
  5. Rudolf Schuster (15 czerwca 1999 – 15 czerwca 2004)
  6. Ivan Gašparovič (15 czerwca 2004 - 15 czerwca 2009)

Rząd

Rząd (słow. Vláda Slovenskej republiky) jest najwyższym organem władzy wykonawczej na Słowacji.

Składa się z premiera, który kieruje jego pracami, ministrów i wicepremierów,. Premier mianowany jest przez prezydenta, a na wniosek premiera głowa państwa powołuje również ministrów. Premier jest zobowiązywany przedstawić w ciągu 30 dni od dnia powołania deklarację programową Radzie Narodowej, która udziela rządowi wotum zaufania.

Premier i ministrowie składają prezydentowi następującą przysięgę:

Słowacki: Sľubujem na svoju česť a svedomie vernosť Slovenskej republike. Svoje povinnosti budem plniť v záujme občanov. Budem zachovávať ústavu a ostatné zákony a pracovať tak, aby sa uvádzali do života.
Polski: Uroczyście ślubuję wierność Republice Słowackiej. Swe zobowiązania będę pełnić w interesie wszystkich obywateli. Będę przestrzegać Konstytucji i innych praw i będę starać się zapewnić ich spełnienie.

Rząd przyjmuje projekty ustaw, wyznacza kierunki swej polityki i realizuje je, przyznaje odszkodowania za nadużycia władz administracyjnych oraz przyjmuje umowy międzynarodowe. Do rządu należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego (domniemanie kompetencji).

Za swą działalność rząd odpowiedzialny jest przed Radą Narodową. Może ona wyrazić wotum nieufności wobec całego składu rządu lub tylko jednego ministra.

Plik:Slovakia Goverment 2002.jpg
Rząd słowacki w 2002 roku
  • Premierzy Słowacji 1939-1945:
  1. Józef Tiso (14 marca 1939 – 17 października 1939)
  2. Vojtech Tuka (27 października 1939 – 5 września 1944)
  3. Štefan Tiso (5 września 1944 – 4 kwietnia 1945)
  • Socjalistyczna Republika Słowacji (1969-1992; 1990-1992 - Republika Słowacka):
  1. Štefan Sádovský (2 stycznia 1969 – 5 maja 1969)
  2. Peter Colotka (5 maja 1969 – 12 października 1988)
  3. Ivan Knotek (13 października 1988 - 22 czerwca 1989)
  4. Pavel Hrivnák (23 czerwca 1989 – 8 grudnia 1989)
  5. Milan Čič (10 grudnia 1989 – 27 czerwca 1990)
  6. Vladimír Mečiar (27 czerwca 1990 – 6 maja 1991)
  7. Ján Čarnogurský (6 maja 1991 – 24 czerwca 1992)
  8. Vladimír Mečiar (24 czerwca 1992 – 31 grudnia 1992) – rzeczywiście do 14 marca 1994
  • od 1993 roku:
  1. Vladimír Mečiar (1 stycznia 1993-14 marca 1994)
  2. Jozef Moravčík (16 marca 1994- 13 grudnia 1994)
  3. Vladimír Mečiar (13 grudnia 1994 – 29 grudnia 1998)
  4. Mikuláš Dzurinda (30 grudnia 1998 - 4 lipca 2006)
  5. Robert Fico (od 4 lipca 2006 roku)

Sąd Konstytucyjny

Jest to organ orzekający o zgodności ustaw z konstytucją, jak również rozporządzeń rządu, powszechnie obowiązujących przepisów prawnych ministerstw i innych centralnych organów administracji z konstytucją, ustawami konstytucyjnymi i ustawami oraz z umowami międzynarodowymi ogłoszonymi w sposób przewidziany dla ogłaszania ustaw.

Sąd składa się z 13 sędziów, których mianuje prezydent spośród kandydatów przedstawionych mu przez parlament. Kandydat musi mieć co najmniej 40 lat oraz przynajmniej 15-letni staż w zawodzie.

System partyjny

Na Słowacji, podobnie jak w większości krajów europejskich, istnieje system wielopartyjny.

Partie reprezentowane w Radzie Narodowej

Pozostałe partie

Partie historyczne

Linki zewnętrzne

Szablon:Ustroje polityczne Europa

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ustrój_polityczny_Słowacji&oldid=13328216”