Koszysta
Koszysta – grzbiet w Tatrach Wysokich o długości ok. 3 km, odchodzący od przełęczy Krzyżne w kierunku północnym (z lekkim odchyleniem na wschód). Od północnej strony opada do Waksmundzkiej Przełęczy (1418 m) oddzielającej go od Suchego Wierchu Waksmundzkiego. Koszysta oddziela Dolinę Waksmundzką od Doliny Pańszczycy. Jest to najbardziej na północ wysunięty masyw dwutysięczników tatrzańskich. W grani Koszystej w kolejności od południa na północ występują:
- Waksmundzki Wierch, 2186 m
- Wielka Koszysta, 2193 m
- Mała Koszysta, 2014 m.
W skalistej, wschodniej grzędzie Wielkiej Koszystej wznosi się turnia, zwana Waksmundzką Strażnicą, natomiast w południowo-wschodniej grzędzie Małej Koszystej – Czarne Turnie. U podnóża Waskmundzkiego Wierchu w Dolinie Pańszczycy znajduje się kopulasta kulminacja Wielkiej Kopki (1856 m).
Grzbiet schodzi do Waksmundzkiej Równi, a dalej łączy się z grupą Gęsiej Szyi. Zbocza poprzecinane licznymi żlebami i porośnięte lasami. Od strony Waksmundzkiej Doliny, na wysokości Małej Koszystej w zbocza wchodzi dolinka – Świstówka Waksmundzka, nazywana też Zbójnicką. W latach 1914–1918 stała się kryjówką dla dezerterów.
Pierwsze odnotowane wejście: Ludwik Zejszner 3 sierpnia 1838 z grupą osób towarzyszących, podczas pomiarów wysokości za pomocą barometru, zimą: Henryk Bednarski, Józef Lesiecki, Mariusz Zaruski, Stanisław Zdyb 4 marca 1910.
Na Koszystej zachowały się fragmenty pierwostanów lasów świerkowych i limbowych, jest też matecznikiem wielkich ssaków. Dawniej Koszysta była wypasana, wchodziła w skład Hali Waksmundzkiej. Przez turystów odwiedzana była rzadko. Stała się jednym z pierwszych rejonów Tatr, w których zniesiono pasterstwo. W 1932 cały masyw Koszystej wykupiony został bowiem od Uznańskich przez Skarb Państwa, a w 1936 w wyniku starań PTT objęty został ścisłą ochroną. Do tej pory pozostaje obszarem ochrony ścisłej i nie prowadzą przez niego żadne szlaki turystyczne.
Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2009-09-28].