12 maja

12 maja jest 132. (w latach przestępnych 133.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 233 dni.

Kalendarium dzień po dniu

<<	maj 2024					>>
Pn	Wt	Śr	Cz	Pt	So	Nd
29	30	1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31	1	2

Święta

• imieniny obchodzą: Achilles, Domicela, Domicjan, Domicjana, Dominik, Epifaniusz, Flawia, German, Imelda, Jan, Jazon, Joanna, Nawoja, Nereusz, Pankracy, Plautylla, Teodora i Wszemił
• międzynarodowe:
  • Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek (Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Położnych ) (ustanowiony przez WHO)
  • Światowy Dzień Syndromu Chronicznego Zmęczenia i Zaburzeń Immunologicznych (syndrom uznany po raz pierwszy w 1860 przez dr George'a Beard'a)
  • Światowy Dzień Ptaków Wędrownych, (z inicjatywy Cornell Laboratory of Ornithology i Smithsonian Migratory Bird Center; zob. Konwencja Bońska)
• wspomnienia i święta w Kościele katolickim, obchodzą:
  • św. Epifaniusz z Salaminy (biskup)
  • bł. Imelda Lambertini (zakonnica)
  • św. Pankracy (męczennik, jeden z trzech zimnych ogrodników)

Wydarzenia w Polsce

Walki na ulicach Warszawy w trakcie przewrotu majowego – 1926

• 1364 – Kazimierz Wielki wydał przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej.
• 1373 – Ostrołęka otrzymała prawa miejskie, nadane przez księcia mazowieckiego Siemowita III.
• 1651 – powstanie Chmielnickiego: w bitwie pod Kopyczyńcami armia polska dowodzona przez hetmana polnego koronnego Marcina Kalinowskiego pokonała siły kozacko-tatarskie.
• 1706 – z terenu Polski widoczne było całkowite zaćmienie słońca.
• 1817 – w Warszawie otwarto pierwszą w kraju Giełdę Papierów Wartościowych.
• 1834 – Lwów: prapremiera Zemsty Aleksandra Fredry.
• 1906 – założono Teatr Mały w Warszawie.
• 1926 – Józef Piłsudski rozpoczął przewrót majowy.
• 1935 – po śmierci Józefa Piłsudskiego wprowadzono żałobę narodową.
• 1949 – premiera filmu Za wami pójdą inni.
• 1952 – wprowadzono reglamentację cukru i słodyczy (dopuszczając jednocześnie wolną sprzedaż cukru po tzw. cenach komercyjnych).
• 1971 – w Gdańsku urodziły się pięcioraczki.
• 1975 – wprowadzono nowy podział administracyjny kraju, powstało 49 województw.
• 1981 – zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych Solidarność.
• 1983 – milicja zatrzymała na Rynku Starego Miasta w Warszawie Grzegorza Przemyka, który dwa dni później zmarł w wyniku pobicia.
• 1989 – prawnie uznano wyznanie Świadków Jehowy w Polsce.
• 2001 – odsłonięto pomnik Piotra Skargi w Krakowie.
• 2010 – na warszawskiej giełdzie zadebiutowały akcje PZU.

Wydarzenia na świecie

•   254 – Stefan I został papieżem.
•   919 – Frankowie, Alamanowie, Bawarowie, Turyngowie i Sasi wybrali na króla wschodniofrankijskiego Henryka Saskiego.
• 1191 – w trakcie wyprawy krzyżowej król Anglii Ryszard Lwie Serce poślubił w cypryjskim Limassol Berengarię, córkę króla Nawarry Sancho VI.
• 1559 – papież Paweł IV wydał bullę Super Universas, regulującą strukturę administracyjną Kościoła katolickiego w okręgu burgundzkim Rzeszy Niemieckiej, na terenie którego leżą dzisiaj: Holandia, Belgia i Luksemburg.
• 1649 – VI wojna wenecko-turecka: zwycięstwo floty weneckiej w bitwie pod Foça.
• 1652 – kampania Cromwella w Irlandii: zakończyło się oblężenie Galway.
• 1743 – koronacja Marii Teresy na królową Czech (po odzyskaniu Moraw i Czech przez wojska austriacko-węgierskie).
• 1797 – Napoleon Bonaparte zakończył 1070-letni okres niepodległości Wenecji.
• 1834 – Berno: powstała tajna organizacja republikańsko-demokratyczna "Młoda Polska", jej założycielem był Joachim Lelewel.
• 1863 – Rasoherina została królową Madagaskaru.
• 1870 – weszła w życie Ustawa o Manitobie.
• 1881 – Tunezja stała się protektoratem Francji.
• 1886 – po procesie w Lipsku Józef Ignacy Kraszewski został skazany na trzy i pół roku twierdzy za szpiegostwo na rzecz Francji.
• 1926 – Lincoln Ellsworth, Roald Amundsen i Umberto Nobile przelecieli sterowcem Norge nad biegunem północnym.
• 1940 – II wojna światowa: rozpoczęła się Bitwa o Afsluitdijk.
• 1942 – II wojna światowa: skapitulowały resztki broniących się wojsk amerykańskich na wyspie Mindanao.
• 1945 – Wernher von Braun wraz ze współpracownikami poddał się wojskom amerykańskim.
• 1949 – zakończyła się radziecka blokada Berlina.
• 1965 – radziecka sonda Łuna 5 rozbiła się o powierzchnię Księżyca.
• 1965 – RFN nawiązał stosunki dyplomatyczne z Izraelem.
• 1982 – uzbrojony w bagnet duchowny próbował dokonać zamachu na papieża Jana Pawła II podczas jego pobytu w Fátimie.
• 1992 – Himalaje: zaginęła polska alpinistka Wanda Rutkiewicz, jej ciała nie odnaleziono.
• 1994 – Armenia i Azerbejdżan podpisały rozejm w konflikcie o Górski Karabach.
• 1994 – premiera filmu Trzy kolory. Czerwony.
• 1995 – premiera filmu Karmazynowy przypływ.
• 2003 – Rijad: 26 osób zginęło w zamachu bombowym dokonanym przez Al-Kaidę.
• 2006 – Sri Lanka: siły rządowe pokonały Tamilskich Tygrysów w bitwie morskiej pod Pedro Point.
• 2007 – w finale Konkursu Piosenki Eurowizji 2007 zwyciężyła serbska wokalistka Marija Šerifović.
• 2008 – Chiny: trzęsienie ziemi w prowincji Syczuan pochłonęło co najmniej 50 tys. ofiar.
• 2009 – Gjorge Iwanow został prezydentem Macedonii.

Urodzili się

• 1496 – Gustaw I Waza, król Szwecji (zm. 1560)
• 1590 – Cosimo II de' Medici, Wielki Książę Toskanii (zm. 1621)
• 1663 – Magnus Stenbock, szwedzki dowódca wojskowy, feldmarszałek (zm. 1717)
• 1670 – August II Mocny, król Polski (zm. 1733)
• 1802 – Henri Lacordaire, francuski dominikanin (zm. 1861)
• 1803 – Justus von Liebig, niemiecki chemik (zm. 1873)
• 1805 – Jan Nepomucen Bobrowicz, polski kompozytor, gitarzysta i wydawca (zm. 1881)
• 1820 – Florence Nightingale, angielska pielęgniarka, działaczka społeczna (zm. 1910)
• 1828 – Dante Gabriel Rossetti, angielski pisarz (zm. 1882)
• 1845 – Gabriel Fauré, francuski kompozytor, organista (zm. 1924)
• 1851 – Samuel Dickstein, polski matematyk (zm. 1939)
• 1880 – Lincoln Ellsworth, amerykański lotnik, badacz polarny (zm. 1951)
• 1892 – Fritz Kortner, austriacki reżyser (zm. 1970)
• 1895 – William Francis Giauque, amerykański fizykochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1982)
• 1895 – Jiddu Krishnamurti, indyjski filozof (zm. 1986)
• 1897 – Henryk Modrzewski, polski aktor (zm. 1965)
• 1902 – Zofia Gomułkowa, polska działaczka komunistyczna, pierwsza dama (zm. 1986)
• 1907 – Katharine Hepburn, amerykańska aktorka (zm. 2003)
• 1910 – Dorothy Crowfoot-Hodgkin, brytyjska chemik (zm. 1994)
• 1910 – Johan Ferrier, surinamski polityk, prezydent Surinamu (zm. 2010)
• 1910 – Giulietta Simionato, włoska śpiewaczka operowa (mezzosopran) (zm. 2010)
• 1913 – Jamelão, brazylijski muzyk (zm. 2008)
• 1915 – Brat Roger, szwajcarski duchowny ewangelicki, założyciel wspólnoty z Taizé (zm. 2005)
• 1916 – Stanisław Panek, polski antropolog (zm. 1999)
• 1918 – Julius Rosenberg, amerykański szpieg (zm. 1953)
• 1920 – Irena Anders, polska artystka rewiowa, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii. Druga żona Gen. Władysława Andersa
• 1920 – Stanisław Grzelak, polski kolarz szosowy, zwycięzca Tour de Pologne
• 1920 – Paweł Wildstein, polski wojskowy, działacz społeczności żydowskiej (zm. 2008)
• 1921 – Joseph Beuys, niemiecki rzeźbiarz (zm. 1986)
• 1921 – Farley Mowat, kanadyjski pisarz
• 1924 – Michele Greco, włoski boss mafijny, skazany na dożywocie (zm. 2008)
• 1925 – Luis Molowny, hiszpański piłkarz, reprezentant Hiszpanii, trener piłkarski (zm. 2010)
• 1925 – Frank Pierson, amerykański scenarzysta, reżyser filmowy, laureat Oscara
• 1926 – Lucyna Frąckiewicz, polska ekonomistka, profesor i rektor Akademii Ekonomicznej w Katowicach (zm. 2009)
• 1928 – Burt Bacharach, amerykański kompozytor
• 1929 – Leszek Jezierski, polski piłkarz, reprezentant Polski (zm. 2008)
• 1932 – Umberto Bindi, włoski piosenkarz i kompozytor (zm. 2002)
• 1933 – Zofia Kucówna, polska aktorka
• 1935 – Przemysław Wojciechowski, działacz turystyki i pracownik ruchu turystyczno-krajoznawczego w Łodzi. (zm. 1994)
• 1937 – George Carlin, amerykański aktor i komik, laureat nagrody Grammy (zm. 2008)
• 1938 – Andrzej J. Jaroszewicz, polski operator filmowy
• 1940 – Norman Whitfield, amerykański kompozytor, producent (zm. 2008)
• 1944 – Chris Patten, brytyjski polityk
• 1948 – Adam Ziemianin, polski poeta
• 1953 – Wojciech Ziemiański, polski aktor
• 1962 – April Grace, amerykańska aktorka
• 1962 – Gregory Harold Johnson, amerykański astronauta
• 1962 – Emilio Estevez, amerykański aktor
• 1964 – Przemysław Gosiewski, polski polityk (zm. 2010)
• 1966 – Stephen Baldwin, amerykański aktor
• 1967 – Grzegorz Kowalczyk, polski aktor
• 1968 – Jacek Braciak, polski aktor
• 1968 – Tony Hawk, amerykański skater
• 1971 – Jamie Luner, amerykańska aktorka
• 1973 – Marzena Zając, polska aktorka
• 1974 – Yadhira Carrillo, meksykańska aktorka występująca w telenowelach
• 1977 – Michał Marten, polski raper, członek zespołu Kaliber 44 znany pod pseudonimem Joka
• 1977 – Graeme Dott, szkocki snookerzysta
• 1978 – Lidia Kopania, polska piosenkarka pop
• 1979 – Aaron Yoo, amerykański aktor azjatyckiego pochodzenia
• 1981 – Samuel Palmer, polski aktor telewizyjny i piosenkarz
• 1983 – Alicja Bachleda-Curuś, polska aktorka, piosenkarka
• 1984 – Allison Jones, amerykańska niepełnosprawna narciarka alpejska i kolarka
• 1995 – Luke Benward, amerykański aktor

Zmarli

• 1003 – Sylwester II, papież (ur. ok. 945)
• 1012 – Sergiusz IV, papież (ur. ? )
• 1182 – Waldemar I Wielki, król Danii (ur. 1131)
• 1420 – Elżbieta Pilecka, królowa Polski żona Władysława Jagiełły (ur. ok. 1372)
• 1588 – Peter Monau, niemiecki humanista z Wrocławia, lekarz, autor pierwszej pracy doktorskiej z zakresu stomatologii (ur. 1551)
• 1684 – Edme Mariotte, francuski fizyk, ksiądz (ur. 1620)
• 1700 – John Dryden, angielski poeta (ur. 1631)
• 1871 – Anselme Payen, francuski chemik (ur. 1795)
• 1884 – Bedřich Smetana, czeski kompozytor (ur. 1824)
• 1884 – Charles Wurtz, francuski chemik (ur. 1817)
• 1887 – Jean Baptiste Boussingault, francuski chemik i agronom (ur. 1802)
• 1907 – Joris-Karl Huysmans, francuski pisarz (ur. 1848)
• 1916 – James Connolly, irlandzki działacz narodowościowy i robotniczy (ur. 1868)
• 1925 – Amy Lowell, amerykańska poetka (ur. 1874)
• 1925 – Wilhelm Kloske, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej (ur. 1852)
• 1935 – Józef Piłsudski, polski polityk, marszałek Polski, Naczelnik Państwa, minister spraw wojskowych, premier Polski (ur. 1867)
• 1948 – Stanisław Kasznica, ostatni komendant Narodowych Sił Zbrojnych (stracony) (ur. 1908)
• 1963 – Aiden Wilson Tozer, amerykański pastor, autor książek chrześcijańskich (ur. 1897)
• 1965 – Roger Vailland, francuski pisarz (ur. 1907)
• 1966 – Anna Langfus, francuska pisarka pochodzenia polskiego, laureatka Nagrody Goncourtów (ur. 1920)
• 1966 – Ludwik Hieronim Morstin, polski pisarz, tłumacz (ur. 1886)
• 1967 – Stanisław Osiecki, polski polityk, minister (ur. 1875)
• 1970 – Nelly Sachs, niemiecka poetka, laureatka Nagrody Nobla (ur. 1891)
• 1970 – Władysław Anders, polski generał, polityk emigracyjny (ur. 1892)
• 1984 – Antoni Komendo-Borowski, polski piłkarz, reprezentant Polski (ur. 1912)
• 1985 – Jean Dubuffet, francuski malarz (ur. 1901)
• 1985 – Bohdan Wodiczko, polski dyrygent (ur. 1911)
• 1987 – James Jesus Angleton, amerykański funkcjonariusz CIA (ur. 1917)
• 1988 – Czesław Grenda, polski działacz ochrony przyrody (ur. 1920)
• 1992 – (lub 13 maja) Wanda Rutkiewicz, polska alpinistka i himalaistka (ur. 1943)
• 1995 – Giorgio Belladonna, włoski brydżysta
• 1997 – Wacław Dec, polski ginekolog i położnik (ur. 1931)
• 1999 – Jerzy Stroba, polski duchowny katolicki, arcybiskup poznański (ur. 1919)
• 2000 – Władysław Miziołek, polski biskup katolicki, ekumenista (ur. 1914)
• 2001 – Marian Knast, polski generał dywizji LWP (ur. 1923)
• 2004 – John LaPorta, amerykański klarnecista jazzowy, kompozytor (ur. 1920)
• 2005 – Zdzisław Gierwatowski, polski piłkarz, trener piłkarski, uczestnik powstania warszawskiego (ur. 1920)
• 2007 – Kai Johansen, duński piłkarz, reprezentant Danii (ur. 1940)
• 2008 – Robert Rauschenberg, amerykański artysta, pionier pop-artu (ur. 1925)
• 2008 – Irena Sendler, polska działaczka społeczna, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata (ur. 1910)