Józef Stanisław Sapieha
| biskup tytularny Diocezarei[2][3] | ||
.jpg?lang=pl)
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku |
Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie | |
| biskup koadiutor wileński | ||
| Okres sprawowania |
1737 – 1754 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat | ||
| Nominacja biskupia | ||
| Sakra biskupia | ||
Józef Julian Stanisław Sapieha herbu Lis (ur. 16 stycznia 1708 w Gdańsku, zm. 4 grudnia 1754[4] w Wilnie) – biskup koadiutor wileński, duchowny referendarz wielki litewski od 1737 roku, kanonik gnieźnieński w latach 1728-1732, kanonik warszawski w 1730 roku, archidiakon żmudzki w 1733 roku, biskup diocezareński w 1737 roku, prepozyt trocki w 1739 roku[5].
Syn Aleksandra Pawła, i Marii Krystyny de Béthune, córki Franciszka Gastona de Béthune, siostrzenicy królowej Marii Kazimiery.
Jego braćmi byli Kazimierz Leon i Michał Antoni. Jego ojcem chrzestnym był Stanisław Leszczyński.
Do 1727 r. uczył się w kolegium jezuickim w Braniewie, następnie w Warszawie. W tymże roku otrzymał święcenia niższe. 18 kwietnia 1729 wyświęcono go na subdiakona, powierzając 5 marca 1730 archidiakonat żmudzki. 14 kwietnia 1732 otrzymał święcenia diakonatu, a 8 maja tegoż roku – kapłańskie.
Podczas elekcji 1733 r. poparł Stanisława Leszczyńskiego, przy którego boku pozostał do abdykacji w 1736 r., wyjeżdżając za nim do Gdańska i Królewca. Nadane mu biskupstwo kamienieckie nie zostało w związku z abdykacją uznane przez Rzym. Dzięki wsparciu kanclerza Jana Fryderyka Sapiehy został przyjęty w 1736 r. na dworze Augusta III, od którego otrzymał koaudiutorię biskupstwa wileńskiego.
W 1740 r. uzyskał z bratem Michałem Antonim zgodę na opiekę nad małoletnimi bratankami Aleksandrem Michałem i Michałem Ksawerym, co spowodowało znacznie większe niż do tej pory zaangażowanie Józefa Stanisława w życie polityczne. W latach 1740-1742 brał czynny udział w sporach majątkowych z rodem Radziwiłłów. Sprawy te ciągnęły się z różnym natężeniem przez następnych kilka lat, praktycznie do pełnoletności Aleksandra Michała.
W 1746 r. sprzeciwił się odbieraniu na siłę cerkwi prawosławnym jako reperkusji na prześladowania katolików na Smoleńszczyźnie będącej już pod panowaniem rosyjskim. Po wielkim pożarze Wilna w 1748 r. sporządził w 1748-1749 nowy plan miasta, mający zapobiec na przyszłość podobnym wypadkom. Plan nie został zrealizowany ze względu na uchylanie się magistratu, zakonów i ziemstwa od ponoszenia kosztów. W 1753 r. ufundował teleskop dla Akademii Wileńskiej.
Zmarł 4 grudnia 1754 w Wilnie. Został pochowany w tamtejszej katedrze.
- ↑ Krzysztof R. Prokop, Sakry i suksceja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, Rocznik Teologii Katolickiej t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 239.
- ↑ Jan Kurczewski, Kościół zamkowy czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Nakład i Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno 1908, s. 323.
- ↑ a b Prokop, 2006, s. 216.
- ↑ Prokop, 2006, s. 217.
- ↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba. Kórnik 1994, s. 238.
Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, s. 24.
- Biskup Józef Julian Sapieha (ang.)