Gorzanów
| wieś | |
 Zamek w Gorzanowie | |
| Państwo | dolnośląskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
941[1] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-521 |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0851330 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
Gorzanów (niem. Grafenort[2]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.
Podział administracyjny
W latach 1945-1954 siedziba gminy Gorzanów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
Początki Gorzanowa sięgają XII wieku, kiedy istniał tu gród obronny[3]. Na początku XIV wieku powstał tu zamek królewski, który został zniszczony w roku 1470 na skutek walk mieszczan wrocławskich z królem czeskim Jerzym z Podiebradów[3]. W XIV wieku były tu: szkoła, parafia, piekarnia, młyn wodny i kuźnica[3]. W czasie wojny trzydziestoletniej obu protestanckim właścicielom wsi skonfiskowano majątki, kilka lat później Gorzanów kupił hrabia von Annaberg[3]. Trzydzieści lat później wieś kupił Jan von Herberstein, którego rodzina posiadała Gorzanów aż do XX wieku[3]. Wiek XIX to okres dynamicznego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i turystycznego wsi[3]. W Gorzanowie działały wtedy: szkoła, młyny wodne, tartaki i browar[3]. Na udostępnionym do zwiedzania zamku istniał zawodowy teatr, a we wsi była lokalna sekcja Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego[3].
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:
- zespół zamkowy, z 1570 r., przebudowany w latach 1653-1657[4] i w XIX w.:
- zamek w Gorzanowie – monumentalny, renesansowy zespół zamkowy z XVI-XVII wieku
- ściana kurtynowa południowa
- ściana kurtynowa północna
- ściana kurtynowa zachodnia
- park
- zabudowania gospodarcze
- oficyna mieszkalno-gospodarcza
- oficyna, ul. Podzamcze 7/8
- oficyna-browar, ul. Podzamcze 12
- zespół kościoła parafialnego:
- kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny, zabytkowy. Pierwsze wzmianki o grodzie warownym i kościele pochodzą z II połowy XIV wieku. Do roku 1546 współwłaścicielami Gorzanowa były rodziny Raczynów i Muszynów. W roku 1657, za sprawą rodziny ówczesnego właściciela wsi, hrabiego Jana Fryderyka Herbersteina, na miejscu spalonego kościoła wzniesiono nowy, w stylu renesansowym, zaprojektowany przez Lorenza Nicelliego i Andrei Carovego; ze starego kościoła zachowano gotyckie prezbiterium. W roku 1658 bp von Hornau konsekrował nową świątynię, która była jeszcze przebudowywana w XVIII wieku w stylu barokowym. Kościół jest orientowany, jednonawowy, posiada wieżę a ołtarz główny, datowany w przybliżeniu na 1770 r., został prawdopodobnie wykonany przez Michała Ignacego Klahra[5].
- kaplica pw. Pana Jezusa, z XVIII w.
- kaplica cmentarna "Memento mori", z XVIII w.
- kaplica pw. św. Barbary, z XVIII w.
- ogrodzenie z bramami
- kaplica odpustowa pw. św. Antoniego Padewskiego zbudowana w pierwszej połowie XVIII w. na Górze Dębowej
- dwór Muszyn, przy ul. Bystrzyckiej 8 z 1571 roku, przebudowany w 1821 roku
- dwór Raczyn, ul. Polna, z 1573 roku, przebudowany w XX w.
- dom przy ul. Bystrzyckiej 1 z połowy XVIII w., przebudowany w XIX wieku
- dom przy ul. Kłodzkiej 1, z XIX w.[6].
Filia Groß-Rosen
W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[7]. Trzymani tu więźniowie pracowali w okolicznych zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych[3].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ a b c d e f g h i Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 328, 329. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 108
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62-63. [dostęp 7 sierpnia 2012].
- ↑ Abraham Kajzer: Za drutami śmierci. Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen: 2013.
Bibliografia
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie |
|
| Przysiółki wsi | |
| Kolonie | |
| Osady | |
| Pozostałe miejscowości |
