Przejdź do zawartości

Tramwaje w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 2a01:111f:b95:8e00:9c2d:2573:b576:ece8 (dyskusja) o 15:53, 14 sty 2017. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Szablon:System tramwajowy infobox Tramwaje w Katowicach – część systemu komunikacji tramwajowej konurbacji górnośląskiej, który funkcjonuje na terenie Katowic od 1896 (początkowo jako siec wąskotorowa, a od 1912 otwarto pierwsze połączenie normalnotorowe). Sieć tramwajowa znajduje się głównie w północnej części miasta i łączy dzielnice: Brynów-Osiedle Zgrzebnioka, Dąb, Koszutka, Osiedle Tysiąclecia, Piotrowice-Ochojec (pętla Brynów), Szopienice-Burowiec, Śródmieście, Wełnowiec-Józefowiec, Załęże i Zawodzie.

Stanowi ona najdłuższy fragment sieci tramwajów konurbacji górnośląskiej, która liczyła w 2007 62,167 km toru pojedynczego[1][a]. Sieć ta należy do Tramwajów Śląskich. Ma ona charakter promienisty z koncentracją na Rynku, skąd linie biegną w czterech kierunkach. Na terenie Katowic zlokalizowana jest zajezdnia Zawodzie, która należy do Rejonu Komunikacyjnego numer 2 Tramwajów Śląskich[2][3].

Historia

Tramwaje na Rynku przedstawione na przedwojennej pocztówce
Konstal 102Na na ulicy 3 Maja (1991)
Fragment wybudowanej w 1994 trasy tramwajowej wzdłuż ul. Gliwickiej w Załężu
Konstal 116Nd na linii wzdłuż ul. Chorzowskiej, zmodernizowanej w 2002

Okres przedwojenny

Początki komunikacji tramwajowej na terenie Katowic sięgają końca XIX w. Wtedy to o koncesję na budowę wąskotorowej linii tramwaju parowego wystąpiła berlińska spółka Kramer & Co. na budowę linii Królewska Huta – Dąb – Katowice – Wełnowiec – Huta Laura, którą spółka uzyskała 23 marca 1896. Pierwszy odcinek, tj. Katowice (na wysokości obecnego ronda gen. Ziętka) – Wełnowiec – Huta Laura oddano do użytku 30 grudnia 1896. Dwa lata później linie zelektryfikowano[4].

W tym samym roku rozpoczęto budowę linii tramwajowej Katowice (Rynek) – Dąb – Królewska Huta (obecnie fragment linii 6, 11 i 19), którą ukończono w sierpniu, a uruchomiono 25 listopada 1898. W 1903 Spółka Kramer & Co. ogłosiła bankructwo i linie tramwajowe przeszły w zarząd spółki Schlesiche Kleinbahn AG. Ona, a także spółka Schikora & Wolff planowała budowę linii Katowice – Załęże – Hajduki. Ostatecznie koncesję na całą, wąskotorową linię Mysłowice – Katowice – Załęże – Świętochłowice – Bytom (dawna trasa linii nr 7) uzyskała do 1899 spółka Oberschlesische Dampfstrassenbahnen AG (ODS). Całą linię Hajduki Górne – Katowice – Załęże – Zawodzie – Szopienice – Mysłowice uruchomiono 31 października 1900. Wybudowano wtedy też zajezdnię w Roździeniu. Cała trasa była jednotorowa i wąskotorowa (785 mm)[4][5].

W 1912 w Katowicach uruchomiono pierwszy na terenie konurbacji górnośląskiej normalnotorowy tramwaj (1435 mm), który łączył Rynek w Katowicach z Parkiem Kościuszki. Na końcu tej linii powstała zajezdnia normalnotorowa. Odcinek ten był częścią niezrealizowanej linii do Ligoty[6][7].

Lata międzywojenne

Po I wojnie światowej i powstaniach śląskich, w 1925 powstała spółka Śląsko-Dąbrowskie Kolejowe Towarzystwo Eksploatacyjne z siedzibą w Katowicach, która rozpoczęła eksploatację sieci tramwajowej po stronie Polski. W latach międzywojennych wzmogły się procesy przekształcenia sieci na terenie Katowic w sieć normalnotorową. Tory na ul. 3 Maja przebudowano w 1926, a dwa lata później (tj. 14 lipca 1928) uruchomiono linię z Szopienic do Sosnowca. Odcinek Szopienice – Mysłowice przebudowano 12 października 1929, natomiast trasę Katowice – Załęże po przebudowie uruchomiono 21 września 1929, a także w tym samym roku (27 listopada) otwarto odcinek Załęże – Hajduki[8]. W 1937 wąskotorowe linie na terenie Katowic pozostawały odcinek Chorzów – Dąb – Wełnowiec – pl. Alfreda – Siemianowice Śląskie/Chorzów Stary[9].

W 1938 na terenie ówczesnych Katowic długość linii tramwajowych normalnotorowych wynosiła 9 920 km, a wąskotorowych 4 765 km. Tramwaje wykonały wówczas pracę przewozową na poziomie 1 186 600 wozokilometrów na liniach normalnotorowych i 266 500 na trasach wąskotorowych na terenie miasta. Przewieziono wówczas 6 381 000 pasażerów na trasach normalnotorowych i 2 450 000 na odcinkach wąskotorowych. Największą frekwencję miały wówczas odcinki: Mysłowice - Katowice - Łagiewniki (3 435 505 pasażerów) oraz Sosnowiec - Katowice - Chorzów (3 275 404 osób w 1938)[10].

Sieć tramwajowa po agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 przeszła w zarząd spółki Schlesische Kleinbahn Aktiengesellschaft. W tym czasie trzykrotnie wzrosła liczba osób korzystających z komunikacji tramwajowej. W 1940 uruchomiono normalnotorowy odcinek Katowice Rynek – Dąb – Chorzów Rynek, a trasę Katowice – Siemianowice rok później. W 1942 na placu Alfreda wybudowano pierwszą na terenie konurbacji pętlę tramwajową[11].

Okres 1945-1989

Po II wojnie światowej, w 1945 sieć tramwajową przymusowo przyporządkowano spółce Koleje Elektryczne Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego, a w 1948 r. związkowi komunalnemu Śląsko-Dąbrowskie Linie Komunikacyjne, przekształcone w 1951 w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Katowicach, które organizowały komunikację tramwajową i autobusową na terenie konurbacji górnośląskiej[9].

Jedyne nowe linie, które powstały w okresie PRL-u to przedłużenie linii z Parku Kościuszki do Brynowa, oddane do użytku 18 września 1947, a także pętla przez obecną ul. św. Jana, uruchomiona 18 września 1949. Na odcinku Katowice – Szopienice w latach 1950-1955 wybudowano drugi tor, a w 1962 zakończono przebudowę linii Katowice – Chorzów i oddano do użytku nową zajezdnię w Zawodziu, która przejęła funkcję zajezdni Park Kościuszki i Szopienice. Na odcinku Katowice Rondo – pętla Słoneczna wraz z pętlą w 1964. dobudowano drugi tor[12][13].

Okres po 1989

Po 1989, wraz z przemianami ustrojowymi nastąpiły przekształcenia w organizacji komunikacji miejskiej na terenie konurbacji górnośląskiej. W 1991 rozdzielono WPK na kilkanaście przedsiębiorstw, w tym Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach, które w 2003 przekształcono w spółkę Tramwaje Śląskie Miasto Katowice są obecnie największym udziałowcem nowej spółki (4 053 327, tj. 34,1% akcji)[12][2].

Mimo niedofinansowania, sieć tramwajową na terenie Katowic systematycznie modernizowano. W latach 90. i na początku XXI w. często towarzyszyła ona przebudowie dróg. Na początku lat 90. XX w., w związku z budową Drogowej Trasy Średnicowej przebudowano linię tramwajową w zakresie od ul. Brackiej do ul. Wiśniowej poza ulicę Gliwicką na wydzielone torowisko. Nowy, dwutorowy odcinek o długości 960 m oddano do użytku 5 września 1994[14]. W latach 2000-2001 częściowo zmodernizowano trasę Katowice – Chorzów Rynek – Bytom, a także wprowadzono do ruchy nowe, niskopodłogowe tramwaje Konstal 116Nd.

W lutym 2011 włodarze miast konurbacji górnośląskiej podjęli decyzję o rozpoczęciu projektu „Modernizacja infrastruktury tramwajowej i trolejbusowej w Aglomeracji Górnośląskiej wraz z infrastrukturą towarzyszącą”, w ramach którego ma zostać zmodernizowanych 48 kilometrów torowisk. Na trenie Katowic zaplanowano modernizację następujących odcinków:

Dodatkowo, w ramach przebudowy strefy Rondo-Rynek od 2012 rozpoczęto przebudowę sieci tramwajowej w Śródmieściu – zlikwidowano tory na ul. Pocztowej, dobudowano drugi tor na ul. św. Jana i skręt z tej ulicy w stronę Zawodzia, zlikwidowano skręt z Zawodzia do al. Korfantego i zmodernizowano tory na al. Korfantego na odcinku Rynek – Rondo Ziętka[15].

13 maja 2014 na terenie zajezdni Zawodzie odbyło się uroczyste oddanie do użytku nowych, niskopodłogowych tramwajów Pesa Twist Step 2012N. Wraz z uroczystością odbył się przejazd specjalny dwóch tramwajów do Placu Wolności. Dzień później nowe tramwaje zadebiutowały liniowo na linii 35 Zawodzie Zajezdnia – Katowice Plac Wolności[16].

Linie tramwajowe

Według stanu z 12 grudnia 2016 przez Katowice przebiegało 15 linii tramwajowych. Są to[17]:

Linia Przystanek
początkowy 		Przystanek
końcowy 		Liczba
przystanków 		Miasta Zajezdnia % kursów
niskopodłogowych
0 Katowice Plac Wolności Chorzów Stadion Śląski 13 Katowice, Chorzów Zawodzie 100% [18]
1 Katowice Plac Miarki Gliwice Zajezdnia 51 Katowice, Chorzów, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze, Gliwice Gliwice 0% [19]
6 Katowice Brynów Bytom Szkoła Medyczna Katowice, Chorzów, Bytom Zawodzie 86% [20]
7 Katowice Zawodzie Bytom Plac Sikorskiego 39 Bytom, Świętochłowice, Chorzów, Katowice Stroszek, Zawodzie 39% [21]
11 Katowice Plac Miarki Ruda Śląska Chebzie 30 Ruda Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Katowice Gliwice, Zawodzie 0% [22]
13 Katowice Plac Wolności Siemianowice Plac Skargi 12 Katowice, Siemianowice Śląskie Zawodzie 0% [23]
14 Katowice Brynów Mysłowice Dworzec PKP 33 Katowice, Mysłowice Zawodzie 0% [24]
15 Katowice Plac Wolności Sosnowiec Zagórze 29 Katowice, Sosnowiec Będzin 95% [25]
16 Katowice Brynów Katowice Wełnowiec 18 Katowice Zawodzie 79% [26]
19 Katowice Plac Wolności Bytom Stroszek 42 Katowice, Chorzów, Bytom Stroszek 0% [27]
20 Katowice Szopienice Chorzów Rynek 35 Chorzów, Katowice Zawodzie 55% [28]
23 Chorzów Stadion Śląski Katowice Zawodzie 23 Katowice, Chorzów Zawodzie 0% [29]
33 Chorzów Stadion Śląski Katowice Koszutka Słoneczna 13 Katowice, Chorzów Zawodzie 0% [30]
36 Katowice Brynów Katowice Zawodzie 19 Katowice Zawodzie 0% [31]
43 Chorzów Batory Katowice Koszutka Słoneczna 17 Katowice,Chorzów Zawodzie 0% [32]

Zlikwidowane linie

Linia Odcinek zlikwidowany Rok likwidacji
12 Katowice Plac Alfreda – Chorzów Plac Hutników 2008

Plany rozbudowy sieci

Trasa na osiedle Odrodzenia

26 stycznia 2014 prezydent Katowic Marcin Krupa ogłosił decyzję o budowie przedłużenia linii tramwajowej z pętli Brynów przez Ochojec do osiedla Odrodzenia (do skrzyżowania ul. Bażantów z Armii Krajowej, do planowanej pętli Kostuchna). Inicjatywę powstania tej linii zainicjowano w 2013 wraz z udziałem lokalnych mediów. Według pierwotnych założeń trasa dwutorowej linii ma liczyć 5 kilometrów, a czas przejazdu 10 minut[33][34][35].

Planowany przebieg linii będzie ostatecznie ustalony po konsultacjach społecznych. Koszt tej inwestycji planowany jest na 90 mln złotych, a planowany termin otwarcia to lata 2018-19[33][34].

13 marca 2015 Tramwaje Śląskie ogłosiły przetarg na opracowanie studium przedprojektowego dla budowy omawianej linii tramwajowej wraz z utworzeniem centrum przesiadkowego w Kostuchnie. Opracowanie te ma m.in. przedstawić charakterystykę każdego z proponowanych wariantów trasy, w tym przewidywaną długości linii, lokalizację i liczbę przystanków, orientacyjną liczbę pasażerów oraz przewidywany czas przejazdu na tle uwarunkowań geograficznych, zagospodarowania terenu i infrastruktury technicznej. Termin wykonania studium to koniec lipca 2015[36].

10 czerwca 2015 prezydent Katowic Marcin Krupa zaprezentował wyniki konsultacji społecznych w sprawie budowy nowej linii, które trwały od 13 do 24 kwietnia. Spośród osób biorących udział w badaniach 29% respondentów było przeciwnych budowie omawianej linii tramwajowej, przede wszystkim ze względu na brak zgody na naruszenie istniejącej infrastruktury drogowej, a także możliwe obniżenie komfortu życia. Większość osób głosujących w ankiecie wykazała zainteresowanie budową linii tramwajowej, wskazując poszczególne warianty przebiegu linii, lecz głosy te rozłożyły się w miarę równomiernie[37][38].

Osiedle Bażantowo przy skrzyżowaniu ul. Armii Krajowej i Bażantów – miejsce planowanej pętli Kostuchna

2 września 2015 ogłoszono wybrany do realizacji wariant trasy. Trasę wybrano w oparciu o wyniki konsultacji z mieszkańcami, a także studium przedprojektowe, w którym przeanalizowano poszczególne warianty tras m.in. pod względem analizy ruchu (w tym szacunkowej liczbie pasażerów) czy kwestii technicznych i finansowych powstania trasy[39].

Przebieg proponowanej trasy: Brynów Kolejowa – Ochojec Leśna – Ochojec Szenwalda – Ochojec Centrum Medyczne – Ochojec Kryniczna – Odrodzenia Łętowskiego – Odrodzenia Kościół – Kostuchna Bażantowo P+R – Armii Krajowej Pętla

Planowana trasa ma mieć 5,2 km długości, szacunkowy czas przejazdu na trasie Rynek-Kostuchna ma wynieść do 22 minut, a łączny koszt inwestycji ma wynieść ok. 110 mln złotych, z czego część ma zostać sfinansowana z funduszy unijnych. W planowanym wariancie w bliskim zasięgu linii mieszka około 10 tys. osób, a może obsłużyć średnio 4000 pasażerów na dobę. Ponadto poprzez poprowadzenie jej poza ścisłą zabudowę nie zachodzi konieczność większych wyburzeń. Linia ta ma zostać wybudowana w formie specustawy drogowej, co skróci czas realizacji inwestycji o około 1-2 lata[39][40].

13 listopada 2015 Urząd Miasta poinformował, że wzdłuż torów tramwajowych zostanie zaprojektowana droga oraz ścieżka rowerowa. Miasto w pierwszej kolejności planuje budowę ścieżki rowerowej wzdłuż torowiska tramwajowego, natomiast budowa drogi rozpocznie się w perspektywie kilkunastu lat, gdy będzie taka potrzeba[41]. Planowana budowa trasy drogowej spotkała się ze sprzeciwem mieszkańców południowej części miasta. Mieszkańcy argumentują swój protest m.in. koniecznością wycinki dużej części Lasu Ochojeckiego (w tym w rezerwacie), a obawą przed odcięciem mieszkańców Ochojca i Osiedla Odrodzenia od terenów leśnych, a także wzrostem zanieczyszczenia powietrza i hałasu z powodu wzrostu natężenia samochodów[42][43].

6 kwietnia 2016 władze Katowic poinformowały o korekcie i zatwierdzeniu docelowego przebiegu linii tramwajowej. Zdecydowano się o przesunięciu toru przy ul. Glebowej, Jagodowej i Jarzębinowej dalej od zabudowy mieszkaniowej, wzdłuż torów kolejowych ze względu na protesty pobliskich mieszkańców. Dodatkowo zapewniono, że nowa linia nie przekroczy terenów rezerwatu Ochojec, a dodatkowo ma być ona jednym z elementów planowanych inwestycji komunikacyjnych w południowej części Katowic[44].

20 września 2016 Miasto Katowice wraz z Tramwajami Śląskimi ogłosiło przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej dla planowanej linii tramwajowej od Pętli Brynów do Pętli Kostuchna wraz z infrastrukturą towarzyszącą, ścieżką rowerową i węzłem przesiadkowym Kostuchna. W przetargu wpłynęło łącznie 8 ofert, a 1 grudnia wygrała go firma Sweco, która na wykonanie prac projektowych ma 22 miesięcy[45][46].

  1. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie zaj
    BŁĄD PRZYPISÓW
  1. ↑ Soczówka 2012b ↓, s. 61.
  2. ↑ a b Tramwaje Śląskie S.A.. www.tram-silesia.pl. [dostęp 2014-04-23]. (pol.).
  3. ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. , 2012. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja. Miasto Katowice. (pol.). 
  4. ↑ a b Nadolski 2012 ↓, s. 707.
  5. ↑ Halor 2010 ↓, s. 47.
  6. ↑ Soczówka 2012a ↓, s. 58.
  7. ↑ Nadolski 2012 ↓, s. 709.
  8. ↑ Halor 2010 ↓, s. 50.
  9. ↑ a b Soczówka 2012a ↓, s. 61.
  10. ↑ Tab. 108. Ruch tramwajowy; Tab. 109 Ruch osobowy na poszczególnych liniach. „Rocznik Statystyczny Katowic. Rok 1938”, s. 52, 1939. Urząd Statystyczny Miasta Katowic. (pol.). 
  11. ↑ Nadolski 2012 ↓, s. 710.
  12. ↑ a b Nadolski 2012 ↓, s. 711.
  13. ↑ Soczówka 2012a ↓, s. 62.
  14. ↑ Halor 2010 ↓, s. 52.
  15. ↑ Justyna Przybytek: Przebudowa Rondo-Rynek w Katowicach: Prace wreszcie ruszą!. slaskie.naszemiasto.pl, 2012-01-11. [dostęp 2014-04-23]. (pol.).
  16. ↑ Przemysław Jedlecki: "Pyjter" poświęcony. Nowe tramwaje w końcu wyjechały na tory. [w:] Gazeta.pl Katowice [on-line]. katowice.gazeta.pl, 2014-05-13. [dostęp 2014-05-13]. (pol.).
  17. ↑ Wybór linii. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2015-05-01]. (pol.).
  18. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 0, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  19. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 1, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  20. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 6, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  21. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 7, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  22. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 11, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  23. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 13, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  24. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 14, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  25. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 15, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  26. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 16, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  27. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 19, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  28. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 20, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  29. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 23, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  30. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 33, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  31. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 34, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  32. ↑ Trasa linii, tramwaj nr 43, KZK GOP. rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
  33. ↑ a b Przemysław Jedlecki: Prezydent Katowic: Do 2019 będzie tramwaj na południe. Koszt to 90 mln zł. katowice.gazeta.pl, 2015-01-26. [dostęp 2015-01-26]. (pol.).
  34. ↑ a b Szybki tramwaj Katowice - Kostuchna. Trasa 5 km z prędkością 60 km/h. [w:] Dziennik Zachodni [on-line]. www.dziennikzachodni.pl, 2015-01-26. [dostęp 2015-01-26]. (pol.).
  35. ↑ Tramwaj na południe. www.katowice.eu, 2015-01-26. [dostęp 2015-01-26]. (pol.).
  36. ↑ Tramwaje Śląskie S.A.: II/238/2015. Opracowanie studium przedprojektowego dla zadania pn.: „Skomunikowanie południowych dzielnic Katowic z centrum miasta i Aglomeracji poprzez budowę linii tramwajowej oraz utworzenie centrum przesiadkowego na terenie dzielnicy Kostuchna w Katowicach.. www.tram-silesia.pl. [dostęp 2015-04-04]. (pol.).
  37. ↑ Urząd Miasta Katowice. Raport z badania ankietowego dot. preferencji mieszkańców wobec szybkiej linii tramwajowej na południe Katowic przeprowadzonego przez Urząd Miasta Katowice w trakcie trwania akcji informacyjnej Tramwaj Odrodzenie w dniach 13 -24 kwietnia 20L5 r. , 2015-05. Katowice. (pol.). 
  38. ↑ Justyna Przybytek: Katowiczanie podzieleni ws. przebiegu Tramwaju Odrodzenie. Zdecyduje studium. [w:] Dziennik Zachodni [on-line]. www.dziennikzachodni.pl, 2015-06-10. [dostęp 2015-06-10]. (pol.).
  39. ↑ a b Tramwaj Odrodzenie. Trasa została wybrana. www.katowice.eu, 2015-09-02. [dostęp 2015-11-20]. (pol.).
  40. ↑ Justyna Przybytek: Tramwaj Odrodzenie: Trasa na południe Katowic wybrana! Linia ma mieć 5,2 km. www.dziennikzachodni.pl, 2015-09-02. [dostęp 2015-11-20]. (pol.).
  41. ↑ Przemysław Jedlecki: Tramwaj na południe. Wzdłuż torów Katowice zaprojektują też... drogę dla samochodów. katowice.wyborcza.pl, 2015-11-13. [dostęp 2015-11-15].
  42. ↑ Przemysław Jedlecki: Katowiczanie będą protestować przeciwko "autostradzie przez las". katowice.gazeta.pl, 2015-11-20. [dostęp 2015-11-20]. (pol.).
  43. ↑ NASZ LAS KATOWICE. www.naszlas.katowice.pl. [dostęp 2015-11-20]. (pol.).
  44. ↑ Justyna Przybytek: Tramwaj na południe Katowice ma trasę! To ostateczny przebieg nowej linii. katowice.naszemiasto.pl, 2016-04-06. [dostęp 2016-04-06]. (pol.).
  45. ↑ Urząd Miasta Katowice: Zamówienie publiczne: Wykonanie usług w zakresie opracowania dokumentacji projektowej w ramach zadania inwestycyjnego pn.: "Rozbudowa układu drogowego wraz z budową linii tramwajowej od Pętli Brynów do Pętli Kostuchna. bip.katowice.eu, 2016-09-20. [dostęp 2016-12-10]. (pol.).
  46. ↑ Tramwaj na południe. Aktualności. katowice.eu/tramwaj-odrodzenie. [dostęp 2016-12-10]. (pol.).

Bibliografia

  • Jakub Halor. Linia 7 Katowice – Świętochłowice – Bytom cz. 1 - historia linii. „Świat kolei”. 7, s. 46-53, 2010. Łódź. EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. (pol.). .
  • Przemysław Nadolski: Transport. W: Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.): Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 703-717.
  • Andrzej Soczówka. Zarys historii komunikacji tramwajowej na obszarze konurbacji katowickiej. „Acta Geographica Silesiana”. 11, s. 57-70, 2012. Sosnowiec-Będzin. Uniwersytet Śląski Wydział Nauk o Ziemi, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego. ISSN 1897-5100. (pol.). 
  • Andrzej Soczówka: Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej. Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 2012, seria: Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego nr 76. na książce ISBN 978-83-6144-31-6. ISBN 978-83-61644-31-6.
Systemy tramwajowe w Polsce
Funkcjonujące
1435 mm
1000 mm
900 mm
Zlikwidowane
Niezrealizowane
Szybkie tramwaje


 

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tramwaje_w_Katowicach&oldid=48178765”