Gagauzi
| Symbole | |
|---|---|
| Szczegółowe artykuły | |
Gagauzi – grupa etniczna pochodzenia tureckiego posługująca się językiem gagauskim z grupy języków tureckich (a na obszarze Autonomii Gagauskiej (Gagauz Yeri) także językiem rosyjskim jako językiem oficjalnym). Zamieszkują Gagauzję w południowej Mołdawii, na Ukrainie, mniej licznie północno-wschodnie tereny Bułgarii, w Rumunii i Kazachstanie. Podawane są bardzo rozbieżne dane co do ich liczebności – od 150 do 235 tysięcy. Na terenie Mołdawii Gagauzi identyfikują się jako oddzielny naród.
Rozmieszczenie Gagauzów:
- Mołdawia – 147 500
- Ukraina – 31 000
- Turcja – 15 000
- Rosja – 11 000
- Bułgaria – 1400
- Rumunia – 1200
- Kazachstan – 1000
Spośród ludów tureckich wyróżnia ich wyznawana religia – prawosławie – według tradycji gagauzkiej warunkiem ich pozostania na terenie Rosji – postawionym przez carycę Katarzynę II – było ich ochrzczenie się. Gagauzi być może są potomkami dawnych plemion Oguzów, Pieczyngów lub też Kumanów, zamieszkujących w średniowieczu stepy nad Morzem Czarnym. Nie jest to jednak pewne. Inne teorie widzą w nich potomków Turków seldżuckich, sturczonych Bułgarów, a nawet Greków. Najliczniejsza obecnie społeczność w Mołdawii to potomkowie emigrantów z przełomu XVIII i XIX wieku, którzy przesiedlili się z obszaru Bułgarii wraz z Bułgarami besarabskimi (zwłaszcza z Dobrudży, okolic Warny, Jambołu i Stambułu).
Ustawa o Specjalnym Statusie Gagauz Yeri umożliwiała początkowo uzyskanie przez Gagauzów suwerenności w przypadku zjednoczenia Republiki Mołdawii z Republiką Rumunii na drodze referendum. Jednakże w roku 2003 zmieniono lakoniczny zapis (111 artykuł) Konstytucji Mołdawii dotyczący Naddniestrza oraz Gagauzji na bardziej szczegółowy, w którym jednak prawo do secesji nie zostało wymienione. w efekcie Gagauzja nie posiada obecnie prawa wyjścia z Republiki Mołdawii. Ta sama procedura miałaby miejsce odnośnie Naddniestrza (wschodni obszar Republiki Mołdawii, nieuznający władz w Kiszyniowie).
W Gagauzji znajdują się tylko trzy miasta: Komrat (rum. Comrat), Ceadîr-Lunga (gag. Çadır Lunga lub Çadır) i Vulcăneşti (gag. Valkaneş), którym podlegają 23 wsie (komuny).