Przejdź do zawartości

Oganeson

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Cczeslaww (dyskusja | edycje) o 08:41, 9 maj 2017. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 9 maj 2017, była oparta na tej wersji.
Oganesson
tennessine ← oganesson → –
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

oganesson, Og, 118

Grupa, okres, blok

18, 7, p

Masa atomowa

294 u

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Oganesson[a] (Og) – pierwiastek chemiczny z grupy transaktynowców o liczbie atomowej 118. Został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 2002 przez zespół rosyjskich i amerykańskich naukowców ze Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych (JINR) w Dubnej w Rosji. W grudniu 2015 został uznany za jeden z czterech nowych pierwiastków przez IUPAC/IUPAP Joint Working Party (grupę zwoływaną przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej i Międzynarodową Unię Fizyki Czystej i Stosowanej). Formalne nadanie nazwy odbyło się 28 listopada 2016[1][2]. Nazwa kontynuuje tradycję honorowania naukowców, odnosząc się do fizyka Jurija Oganiesiana, który odegrał wiodącą rolę w odkryciu najcięższych pierwiastków układu okresowego. Pierwiastek ten jest jednym z zaledwie dwóch pierwiastków (obok seaborga) nazwanych na cześć osoby żyjącej[3].

Oganesson ma najwyższą liczbę atomową i największą masą atomową spośród wszystkich znanych pierwiastków[potrzebna aktualizacja?]. Jego atomy są wysoce niestabilne. W latach 2002–2005 udało się wykryć jedynie 4 atomy izotopu 294
Og[4]. Choć pozwoliło to na bardzo skromne eksperymentalne zbadanie właściwości pierwiastka i wskazanie związków chemicznych, które może tworzyć, to obliczenia teoretyczne zaowocowały licznymi przewidywaniami, niekiedy zaskakującymi. Przykładowo pierwiastek ten należy do 18 grupy układu okresowego (będąc jej pierwszym sztucznym przedstawicielem), jednak może wykazywać znaczną reaktywność w przeciwieństwie do wszystkich pozostałych gazów szlachetnych. W przeszłości sądzono, że oganesson w warunkach standardowych będzie gazem, jednak obecne przewidywania wskazują na stały stan skupienia w tych warunkach, wynikający z efektów relatywistycznych[5]. W układzie okresowym leży w bloku p, będąc ostatnim pierwiastkiem siódmego okresu.

Historia

 Osobny artykuł: Historia odkryć pierwiastków chemicznych.

Pierwsze spekulacje

Duński fizyk Niels Bohr w 1922 rozrysował własną wersję układu okresowego, w którym umieścił pierwiastek 118 jako siódmy gaz szlachetny[6]. W roku 1965 Aristid von Grosse opublikował swoje przewidywania odnośnie prawdopodobnych właściwości pierwiastka 118 na podstawie ekstrapolacji właściwości znanych pierwiastków. Pomimo że w tym czasie nie powstała jeszcze koncepcja wyspy stabilności, spekulacje von Grossego okazały się zgodne z późniejszymi obliczeniami. Rzeczywiste właściwości chemiczne oganessonu nie zostały jeszcze zbadane i nie wiadomo, czy rzeczywiście zachowuje się jak gaz szlachetny[7].

Nieudane próby syntezy

Pod koniec 1998 polski fizyk Robert Smolańczuk opublikował obliczenia dotyczące fuzji jąder atomowych w celu otrzymywania superciężkich atomów, w tym przyszłego organessonu. Jego wyliczenia sugerowały, że synteza tego pierwiastka może zostać przeprowadzona poprzez fuzję ołowiu i kryptonu w kontrolowanych warunkach[8].

W 1999 badacze w Lawrence Berkeley National Laboratory wykorzystali jego przewidywania i ogłosili odkrycie liwermoru i oganessonu w „Physical Review Letters”[9], po czym bardzo szybko wyniki zostały opisane w „Science”[10]. Badacze stwierdzili, że udało im się przeprowadzić reakcję:

8636Kr + 20882Pb → 293119Og + 10n

W następnym roku musieli odwołać swoje wnioski po tym, jak badacze z innych laboratoriów nie mogli powtórzyć ich rezultatu, podobnie jak samo laboratorium w Berkeley nie potrafiło powtórzyć wyniku[11]. W czerwcu 2002 dyrektor laboratorium ogłosił, że twierdzenie o odkryciu dwóch nowych pierwiastków oparte zostało za danych sfabrykowanych przez głównego autora Wiktora Ninowa[12][13].

Doniesienia o odkryciu

Pierwszy rozpad atomu oganessonu zaobserwował zespół amerykańskich (z Lawrence Livermore National Laboratory) i rosyjskich naukowców w 2002 ze Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej, którym kierował rosyjski fizyk jądrowy Jurij Oganiesian[14]. 9 października 2006 badacze ogłosili[15], że pośrednio wykryli w sumie 3 (a być może 4) jądra oganessonu-294 (jedno lub dwa w 2002[14] i dwa kolejne w 2005). Otrzymano je przez zderzanie atomów kalifornu-249 z jonami wapnia-48[16][17][18][19][20]

24998Cf + 4820Ca → 294118Os + 310n
Rozpad promieniotwórczy izotopu oganesson-294[15]. Na schemacie zamieszczono energie rozpadu i okresy półtrwania poszczególnych izotopów. Ułamek liczby atomów podlegających samorzutnemu rozszczepieniu jądra (SF) zaznaczono kolorem zielonym

W 2011 Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej oceniła wyniki współpracy laboratoriów z Dubnej i Livermore z 2006 i orzekła, że 3 zdarzenia odnotowane dla izotopu o liczbie atomowej 118 mają bardzo dobrą powtarzalność, jednak zaobserwowane reakcje jądrowe nie przebiegają z wytworzeniem żadnego znanego jądra izotopu, przez co doniesienia nie spełniają warunków uznania odkrycia nowego pierwiastka[21].

Z powodu bardzo małego prawdopodobieństwa fuzji jądrowej (przekrój czynny wynosi około 0,3–0,6 pb lub (3–6)×10−41 m²) eksperyment trwał 4 miesiące i użyto w nim 2,5×1010 jonów wapnia, które rozpędzano w stronę próbki kalifornu, by mogło dojść do zdarzenia potrzebnego do otrzymania pierwiastka 118[22]. Niemniej naukowcy byli niemal pewni, że wyniki nie były fałszywie dodatnie, gdyż szansa na przypadkową obserwację takiego zdarzenia szacowana jest na mniejszą niż 1:100 000[23].

W doświadczeniach tych zaobserwowano rozpad alfa 3 atomów. Zaproponowano również czwarty rozpad będący spontanicznym rozpadem jądra. Czas połowicznego rozpadu obliczono na 0,89 ms. Z 294
Og powstaje liwermor (290
Lv) poprzez przemianę alfa. Jako że rozpadowi uległy jedynie 3 jądra atomowe, okres półtrwania wyliczony z ich obserwacji cechuje się znaczną niepewnością: 0,89 +1,07−0,31 ms[15].

284118Og → 290116Lv + 42He

Identyfikacja jądra 294
Og zweryfikowana została przez niezależne wytworzenie przewidywanego produktu rozpadu 290
Lv bezpośrednio poprzez bombardowanie kiuru 245
Cm jonami wapnia 48
Ca:

24596Cm + 4820Ca → 290116Lv + 310n

i sprawdzenie, że rozpad 290
Lv pasuje do łańcucha rozpadu 294
Og. Powstające z rozpadu oganessonu jądro 290
Lv jest bardzo niestabilne i rozpada się w czasie 14 ms z wytworzeniem flerowu 286
Fl, rozpadającego się spontanicznie lub w przemianie α z wytworzeniem koperniku 282
Cn, którego jądro z kolei także podlega spontanicznemu rozpadowi[15].

W modelu zjawiska tunelowego okres połowicznego rozpadu przemiany alfa 294
Og przewidywano na 0,66 +0,23−0,18 ms[24], wartość eksperymentalną opublikowano w 2004[25]. Wyliczenia z makroskopowo-mikroskopowego modelu Muntiana-Hofmana-Patyka-Sobiczewskiego daje nieco mniejszą, ale porównywalną wartość[26].

Potwierdzenie

W grudniu 2015 Joint Working Party Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) i Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP) uznały odkrycie pierwiastka i przypisały jego pierwszeństwo zespołowi z Dubnej i Livermore[27].

Nazwa

Pierwiastek 118 nazwany został na pamiątkę Jurija Cołakowicza Oganiesiana, pioniera odkryć sztucznych pierwiastków

Wykorzystując nomenklaturę nienazwanych pierwiastków Mendelejewa, pierwiastek 118 zwany jest czasami eka-radonem (do lat sześćdziesiątych XX wieku funkcjonowała nazwa eka-emanacja, gdyż radon określano nazwą emanacji)[28]. W 1979 IUPAC przypisała nieodkrytemu jeszcze pierwiastkowi systematyczną zastępczą nazwę ununoctium i związany z nią symbol Uuo[29], rekomendując używanie ich aż do potwierdzonego odkrycia pierwiastka[30]. Choć szeroko używane w społeczności chemików od klas szkolnych do zaawansowanych podręczników, rekomendacje zostały w większości zignorowane przez naukowców pracujących na tym polu, którzy używali określeń pierwiastek 118 lub po prostu 118[31].

Przed odwołaniem odkrycia w 2002 badacze z Berkeley chcieli nazwać pierwiastek ghiorsium (Gh), honorując tym samym Alberta Ghiorso, wiodącego członka zespołu badawczego[32].

Rosyjscy odkrywcy donieśli o swej syntezie w 2006. Zgodnie z rekomendacjami IUPAC odkrywcy nowego pierwiastka mają prawo zasugerować dla niego nazwę[33]. W 2007 szef instytutu podał, że zespół rozważa dwie nazwy dla nowego pierwiastka: flyorium na pamiątkę Gieorgija Nikołajewicza Florowa, założyciela laboratorium badawczego w Dubnej, oraz moskovium w związku z obwodem moskiewskim, na terenie którego leży Dubna[34]. Stwierdził również, że choć pierwiastek odkryty został dzięki współpracy z Amerykanami, którzy zapewnili niezbędny kaliforn, pierwiastek powinien słusznie zostać nazwany na cześć Rosji, gdyż Laboratorium Reakcji Jądrowych im. G.N. Florowa było w jego opinii jedynym obiektem świata, gdzie można było osiągnąć taki rezultat[35]. Nazwy te zaproponowano później dla pierwiastka 114 (flerow) i 116 (ostatecznie zamiast moscovium[36] został nazwany liwermorem[37], nazwę moscovium zaproponowano w końcu z sukcesem dla pierwiastka 115[3]).

Tradycyjnie nazwy gazów szlachetnych kończą się na „-on”. Wyjątek stanowi hel – w czasie jego odkrycia nie wiedziano jeszcze, że zalicza się on do gazów szlachetnych. Zalecenia IUPAC obowiązujące w momencie odkrycia wymagają jednak, by naukowe nazwy nowych pierwiastków kończyły się na „-ium”[33]. Prowizoryczna nazwa ununoctium spełniała tę konwencję, a nowe rekomendacje IUPAC opublikowane w 2016 rekomendują z kolei końcówkę „-on” dla nowych członków grupy 18, bez względu na to, czy pierwiastek będzie miał charakter chemiczny gazu szlachetnego czy nie[38].

W czerwcu 2016 IUPAC ogłosiło, że planuje nadać nowemu pierwiastkowi nazwę oganesson (symbol Og), honorując rosyjskiego fizyka jądrowego Jurija Oganiesiana. Nazwa stała się oficjalna 28 listopada 2016[3].

Właściwości

Stabilność i izotopy

Oganesson (118) leży nieco powyżej zaznaczonej białym kolorem wyspy stabilności, w związku z czym jego jądro jest nieco bardziej stabilne, niż można by przewidywać

Stabilność jądra w znacznym stopniu maleje ze wzrostem liczby atomowej po plutonie, najcięższym z naturalnie występujących pierwiastków, wobec czego wszystkie izotopy o liczbie atomowej powyżej 101 (mendelew) szybko rozpadają się radioaktywnie (wyjątek stanowi dubn-268). Żaden pierwiastek o liczbie atomowej powyżej 82 (po ołowiu) nie ma stabilnych izotopów[39]. Niemniej z powodu nie całkiem zrozumianych jeszcze przyczyn, stabilność jąder wzrasta nieznacznie wokół liczb atomowych od 110 (darmsztadt) do 114 (flerow), co w fizyce jądrowej określane jest jako wyspa stabilności (choć autor tej hipotezy, Glenn Seaborg proponuje możliwe przyczyny tego zjawiska)[40]. Oganesson jest radioaktywny. Jego czas połowicznego rozpadu wydaje się być mniejszy od milisekundy, jednak jest to czas i tak dłuższy, niż wynikało z niektórych przewidywań[24][41]. Wspiera to więc pogląd na istnienie wyspy stabilności[42].

Wyliczenia z wykorzystaniem modelu tunelowania kwantowego przewidują istnienie kilku bogatych w neutrony izotopów organessonu rozpadających się w przemianie α z okresem połowicznego rozpadu bliskim 1 ms[43][44].

Obliczenia teoretyczne związane z syntezą i dotyczące czasów półtrwania innych izotopów wykazały, że mogą istnieć nieco stabilniejsze izotopy od zsyntetyzowanego 294
Og, przy czym najprawdopodobniej są to 293
Og, 295
Og, 296
Og, 297
Og, 298
Og, 300
Og and 302
Og[24][45]. Z izotopów tych największe prawdopodobieństwo na posiadanie jąder o długim czasie połowicznego rozpadu ma 297
Og[24][45], wobec czego to na tym izotopie mogą się skupić przyszłe badania. Niektóre izotopy zawierające znacznie więcej neutronów (ulokowane około 313
Og), również mogą mieć jądra o długim czasie półtrwania[46].

Obliczone właściwości atomowe i fizyczne

Oganesson należy do grupy 18, której pierwiastki cechują się zerową wartościowością. Są zazwyczaj niereaktywne w większości reakcji chemicznych, co jest spowodowane zapełnieniem powłoki walencyjnej (zawierającej 8 elektronów). Mają więc konfigurację o minimalnej energii, w której ich zewnętrzne elektrony są silnie związane[47]. Przypuszcza się, że oganesson będzie miał podobnie zapełnioną powłokę walencyjną o konfiguracji elektronowej 7s27p6[5].

W efekcie przewidywać można, że właściwościami fizycznymi i chemicznymi oganesson będzie przypominać inne pierwiastki swojej grupy (szczególnie radon, leżący nad nim w układzie okresowym)[48]. Zgodnie z zasadą okresowości, oganesson powinien być nieco bardziej reaktywny od radonu, jednak obliczenia teoretyczne wykazały, że może on być nawet znacznie bardziej reaktywny[49]. Poza znacznie większą do radonu reaktywnością, oganesson może być nawet bardziej reaktywny od flerowu czy koperniku[5]. Przyczyną znacznie zwiększonej reaktywności tego pierwiastka względem radonu jest destabilizacja energetyczna i zwiększenie rozmiarów ostatniej zapełnionej podpowłoki 7p. Precyzyjniej, poprzez m.in. sprzężenie spinowo-orbitalne pomiędzy elektronami 7p i biernymi elektronami 7s2 dochodzi do zjawiska, w którym konfiguracja 7s27p2 flerowu jest na tyle stabilizowana, że można uważać ją za powłokę zapełnioną, tym samym zwiększenie liczby elektronów w atomie oganessonu będzie prowadziło do zmniejszenia jego stabilności[5]. Obliczono również, że oganesson, w przeciwieństwie do innych gazów szlachetnych, będzie wiązał elektron z uwolnieniem energii (będzie miał dodatnie powinowactwo elektronowe)[50][51], choć wprowadzenie poprawek kwantowo-elektrodynamicznych zmniejsza to powinowactwo dla jonu Og−
 o 9% (co wskazuje, że uwzględnienie tego rodzaju poprawek w przypadku superciężkich pierwiastków jest istotne). Przyczyną wysokiego powinowactwa jest stabilizacja poziomu energetycznego 8s wynikająca z efektów relatywistycznych[52].

Podejrzewa się, że oganesson wykazywał będzie jak dotychczas najwyższą polaryzowalność ze wszystkich znanych pierwiastków układu okresowego leżących przed nim (prawie dwukrotnie taką jak radon)[5]. Poprzez ekstrapolację danych dla innych gazów szlachetnych, jego temperaturę wrzenia szacuje się na 320–380 K[5]. Wartość ta różni się znacznie od wcześniejszych oszacowań podających 263 K[53] bądź 247 K[54]. Nawet biorąc pod uwagę dużą niepewność tych obliczeń, wydaje się bardzo mało prawdopodobne, by oganesson w warunkach standardowych był gazem[5]. Z kolei zakres stanu ciekłego jest dla innych gazów szlachetnych bardzo wąski, między 2 i 9 K, wobec czego w warunkach standardowych pierwiastek ten powinien być ciałem stałym. Gdyby jednak oganesson w warunkach standardowych był gazem, to stanowiłby jedną z najgęstszych substancji gazowych w tych warunkach (nawet gdyby występował w postaci cząsteczek monoatomowych jak inne helowce).

Z powodu bardzo dużej polaryzowalności, oganesson podejrzewa się o niezwykle małą energię jonizacji (podobną do ołowiu, w przypadku któego wynosi ona 70% jej wartości dla radonu[55], i znacznie mniejszą od wartości dla flerowu[56]) i standardowy stan skondensowany[5].

Przewidywane związki

Tetrafluorek ksenonu (z lewej) cechuje się płaską cząsteczką, natomiast podejrzewa się , że tetrafluorek oganessonu (OgF
4, z prawej) byłby cząsteczką tetraedryczną

Dotychczas nie udało się zsyntetyzować żadnych związków oganessonu, choć obliczenia teoretyczne prowadzi się od 1964[28]. Przewiduje się, że jeśli energia jonizacji będzie zbyt duża, trudno będzie utlenić oganesson, wobec czego jego najwyższym stopniem utlenienia będzie zerowy (tak jak u innych gazów szlachetnych)[57]. Niemniej wydaje się, że nie będzie miało to miejsca w przypadku oganessonu[7].

Obliczenia dotyczące cząsteczki dwuatomowej Og
2 wskazały wiązanie przypominające z grubsza Hg
2, z energią dysocjacji wynoszącą 6 kJ/mol (mniej więcej czterokrotnie większą od Rn
2). Ponadto, wyliczona długość wiązania była mniejsza od długości wiązania w cząsteczce Rn
2 o 0,16 Å, co wskazuje na silne oddziaływanie tworzące wiązanie. Z drugiej strony OgH+
 wykazuje energię dysocjacji (innymi słowy powinowactwo oganessonu do protonu) mniejsze niż RnH+
[5].

Przewidywane wiązanie między oganessonem a wodorem w OgH byłoby bardzo słabe, należałoby by je nawet rozpatrywać raczej jako czyste oddziaływanie van der Waalsa niż jako rzeczywiste wiązanie chemiczne. Z drugiej strony oganesson wydaje się być zdolny do wiązania się stabilniej z pierwiastkami wysoce elektroujemnymi, niż przykładowo kopernik czy flerow[55]. Przewiduje się stabilne stopnie utlenienia +2 i +4 w formie fluorków OgF
2 i OgF
4[58]. Stopień utlenienia +6 byłby już mniej stabilny z powodu silnego związania podpowłoki 7p1/2[7], co jest efektem tego samego sprzężenia spinowo-orbitalnego, które czyni ten pierwiastek niezwykle reaktywnym. Przykładowo wykazano, że reakcja oganessonu z fluorem (F
2) z wytworzeniem OgF
2 wydzieliłaby energię 106 kcal/mol, z której około 46 kcal/mol wynikałoby właśnie z tego oddziaływania. Dla porównania sprzężenie spinowo-orbitalne podobnej cząsteczki RnF
2 odpowiada za około 10 kcal/mol z energii tworzenia wynoszącej 49 kcal/mol[55]. To samo oddziaływanie stabilizuje tetraedryczną geometrię Td OgF
4, w odróżnieniu od płaskiej D4h XeF
4[58]. Wiązanie Og−F najprawdopodobniej będzie wykazywało charakter w większym stopniu jonowy niż kowalencyjny, czyniąc fluorki oganessonu nielotnymi[49][59]. Przewiduje się częściowo jonowy charakter OgF
2 z powodu znacznej elektrododatniości oganessonu[60]. W odróżnieniu od innych gazów szlachetnych (może z wyjątkiem ksenonu i radonu)[61][62] przewiduje się wystarczającą elektrododatniość oganessonu[60] dla tworzeniu wiązania Og−Cl w chlorkach[49].

  1. ↑ a b Nazwa w języku angielskim z uwagi na brak polskiego odpowiednika zatwierdzonego przez Polskie Towarzystwo Chemiczne. W mediach pojawiła się nazwa oganeson[63].
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „uwagi”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. ↑ IUPAC Announces the Names of the Elements 113, 115, 117, and 118 [online], International Union of Pure and Applied Chemistry, 30 listopada 2016 [dostęp 2016-12-01] (ang.).
  2. ↑ Nicholas St. Fleur, Four New Names Officially Added to the Periodic Table of Elements [online], New York Times, 1 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-01] (ang.).
  3. ↑ a b c IUPAC is Naming The Four New Elements Nihonium, Moscovium, Tennessine, And Oganesson [online], International Union of Pure and Applied Chemistry, 8 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-08] (ang.).
  4. ↑ Alex Stone, 99. Element 118 Debuts On the Periodic Table, [w:] The Top 6 Physics Stories of 2006 [online], Discover Magazine, 7 stycznia 2007, s. 2 [dostęp 2008-01-18] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i Clinton S. Nash, Atomic and Molecular Properties of Elements 112, 114, and 118, „Journal of Physical Chemistry A”, 109 (15), 2005, s. 3493–3500, DOI: 10.1021/jp050736o, PMID: 16833687 (ang.).
  6. ↑ Mark R. Leach, The Internet Database of Periodic Tables [online] [dostęp 2016-07-08] (ang.).
  7. ↑ a b c Burkhard Fricke, Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties, „Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry”, 21, 1975, s. 89–144, DOI: 10.1007/BFb0116498 (ang.).
  8. ↑ Robert Smolanczuk, Production mechanism of superheavy nuclei in cold fusion reactions, „Physical Review C”, 59 (5), 1999, s. 2634–2639, DOI: 10.1103/PhysRevC.59.2634, Bibcode: 1999PhRvC..59.2634S.
  9. ↑ Viktor Ninov, Observation of Superheavy Nuclei Produced in the Reaction of Krypton-86 with Lead-208, „Physical Review Letters”, 83 (6), 1999, s. 1104–1107, DOI: 10.1103/PhysRevLett.83.1104, Bibcode: 1999PhRvL..83.1104N.
  10. ↑ R.F. Service, Berkeley Crew Bags Element 118, „Science”, 284 (5421), 1999, s. 1751, DOI: 10.1126/science.284.5421.1751.
  11. ↑ Public Affairs Department, Results of element 118 experiment retracted [online], Berkeley Lab, 21 lipca 2001 [dostęp 2008-01-18].
  12. ↑ R. Dalton, Misconduct: The stars who fell to Earth, „Nature”, 420 (6917), 2002, s. 728–729, DOI: 10.1038/420728a, PMID: 12490902, Bibcode: 2002Natur.420..728D.
  13. ↑ Element 118 disappears two years after it was discovered [online], Physicsworld.com [dostęp 2012-04-02] (ang.).
  14. ↑ a b Yu.Ts. Oganessian i inni, Results from the first 249Cf+48Ca experiment, „Communication of the Joint Institute for Nuclear Research”, D7-2002-287, 2002 (ang.).
  15. ↑ a b c d Yu.Ts. Oganessian i inni, Synthesis of the isotopes of elements 118 and 116 in the 249Cf and 245Cm+48Ca fusion reactions, „Physical Review C”, 74 (4), 2006, s. 044602, DOI: 10.1103/PhysRevC.74.044602, Bibcode: 2006PhRvC..74d4602O (ang.).
  16. ↑ Anne M. Stark, Livermore scientists team with Russia to discover element 118 [online], Lawrence Livermore National Laboratory, 3 grudnia 2006 [dostęp 2008-01-18] (ang.).
  17. ↑ Yuri Oganessian, Synthesis and decay properties of superheavy elements, „Pure and Applied Chemistry”, 78 (5), 2006, s. 889–904, DOI: 10.1351/pac200678050889 (ang.).
  18. ↑ Katharine Sanderson, Heaviest element made – again, Nature News, 17 października 2006, DOI: 10.1038/news061016-4 (ang.).
  19. ↑ Phil Schewe, Ben Stein, Davide Castelvecchi, Elements 116 and 118 Are Discovered, [w:] Physics News Update [online], American Institute of Physics, 17 października 2006 [dostęp 2008-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-01] (ang.).
  20. ↑ Rick Weiss, Scientists Announce Creation of Atomic Element, the Heaviest Yet [online], Washington Post, 2006 [dostęp 2008-01-18] (ang.).
  21. ↑ Robert C. Barber i inni, Discovery of the elements with atomic numbers greater than or equal to 113 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 83 (7), 2011, s. 1, DOI: 10.1351/PAC-REP-10-05-01 (ang.).
  22. ↑ Ununoctium [online], WebElements Periodic Table [dostęp 2007-12-09] (ang.).
  23. ↑ Mitch Jacoby, Element 118 Detected, With Confidence [online], Chemical & Engineering News, 17 października 2006 [dostęp 2008-10-18] (ang.).
  24. ↑ a b c d Roy P. Chowdhury, C. Samanta, D.N. Basu, α decay half-lives of new superheavy elements, „Physical Review C”, 73, 2006, s. 014612, DOI: 10.1103/PhysRevC.73.014612, Bibcode: 2006PhRvC..73a4612C, arXiv:nucl-th/0507054.
  25. ↑ Yu. Ts. Oganessian i inni, Measurements of cross sections and decay properties of the isotopes of elements 112, 114, and 116 produced in the fusion reactions 233,238U, 242Pu, and 248Cm+48Ca, „Physical Review C”, 70 (6), 2004, s. 064609, DOI: 10.1103/PhysRevC.70.064609, Bibcode: 2004PhRvC..70f4609O (ang.).
  26. ↑ C. Samanta, R.P. Chowdhury, D.N. Basu, Predictions of alpha decay half-lives of heavy and superheavy elements, „Nuclear Physics A”, 789, 2007, s. 142–154, DOI: 10.1016/j.nuclphysa.2007.04.001, Bibcode: 2007NuPhA.789..142S, arXiv:nucl-th/0703086 (ang.).
  27. ↑ Discovery and Assignment of Elements with Atomic Numbers 113, 115, 117 and 118 [online], International Union of Pure and Applied Chemistry, 30 grudnia 2015 [dostęp 2017-04-01] (ang.).
  28. ↑ a b A.V. Grosse, Some physical and chemical properties of element 118 (Eka-Em) and element 86 (Em), „Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry”, 27 (3), 1965, s. 509–519, DOI: 10.1016/0022-1902(65)80255-X.
  29. ↑ J. Chatt, Recommendations for the Naming of Elements of Atomic Numbers Greater than 100, „Pure and Applied Chemistry”, 51 (2), 1979, s. 381–384, DOI: 10.1351/pac197951020381 (ang.).
  30. ↑ M.E. Wieser, Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 78 (11), 2006, s. 2051–2066, DOI: 10.1351/pac200678112051 (ang.).
  31. ↑ Transactinides and the future elements, [w:] Darleane C. Hoffman, Diana M. Lee, Valeria Pershina, The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements, wyd. 3, Dordrecht: Springer Science+Business Media, 2006, ISBN 1-4020-3555-1 (ang.).
  32. ↑ Discovery of New Elements Makes Front Page News [online], Berkeley Lab Research Review, 1999 [dostęp 2008-01-18] (ang.).
  33. ↑ a b W.H. Koppenol, Naming of new elements (IUPAC Recommendations 2002), „Pure and Applied Chemistry”, 74 (5), 2002, s. 787, DOI: 10.1351/pac200274050787 (ang.).
  34. ↑ Erika Niedowski, New chemical elements discovered in Russia’s Science City [online], 12 lutego 2007 [dostęp 2008-02-09] (ang.).
  35. ↑ Ася Емельянова, 118-й элемент назовут по-русски [online], Вести.ru, 17 grudnia 2006 [dostęp 2008-01-18] (ros.).
  36. ↑ Российские физики предложат назвать 116 химический элемент московием [online], РИА Новости, 26 marca 2011 [dostęp 2011-05-08] (ros.).
  37. ↑ News: Start of the Name Approval Process for the Elements of Atomic Number 114 and 116 [online], International Union of Pure and Applied Chemistry [dostęp 2011-12-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-23] (ang.).
  38. ↑ Willem H. Koppenol i inni, How to name new chemical elements (IUPAC Recommendations 2016), „Pure and Applied Chemistry”, 88 (4), 2016, DOI: 10.1515/pac-2015-0802 (ang.).
  39. ↑ Pierre de Marcillac i inni, Experimental detection of α-particles from the radioactive decay of natural bismuth, „Nature”, 422 (6934), 2003, s. 876–878, DOI: 10.1038/nature01541, PMID: 12712201, Bibcode: 2003Natur.422..876D.
  40. ↑ Glenn D. Considine, Peter H. Kulik, Van Nostrand’s Scientific Encyclopedia, wyd. 9, Wiley-Interscience, 2002, ISBN 978-0-471-33230-5, OCLC 223349096.
  41. ↑ Yu. Ts. Oganessian, Heaviest nuclei from 48Ca-induced reactions, „Journal of Physics G: Nuclear and Particle Physics”, 34 (4), 2007, R165–R242, DOI: 10.1088/0954-3899/34/4/R01, Bibcode: 2007JPhG...34..165O.
  42. ↑ Andrea Lu, New Element Isolated Only Briefly [online], The Daily Californian, 18 października 2006 [dostęp 2008-01-18].
  43. ↑ Roy P. Chowdhury, C. Samanta, D.N. Basu, Search for long lived heaviest nuclei beyond the valley of stability, „Physical Review C”, 77 (4), 2008, s. 044603, DOI: 10.1103/PhysRevC.77.044603, Bibcode: 2008PhRvC..77d4603C.
  44. ↑ R.P. Chowdhury, C. Samanta, D.N. Basu, Nuclear half-lives for α -radioactivity of elements with 100 ≤ Z ≤ 130, „Atomic Data and Nuclear Data Tables”, 94 (6), 2008, s. 781–806, DOI: 10.1016/j.adt.2008.01.003, Bibcode: 2008ADNDT..94..781C.
  45. ↑ a b G. Royer, K. Zbiri, C. Bonilla, Entrance channels and alpha decay half-lives of the heaviest elements, „Nuclear Physics A”, 3–4, 730, 2004, s. 355–376, DOI: 10.1016/j.nuclphysa.2003.11.010, Bibcode: 2004NuPhA.730..355R, arXiv:nucl-th/0410048.
  46. ↑ S.B. Duarte i inni, Half-life predictions for decay modes of superheavy nuclei, „Journal of Physics G: Nuclear and Particle Physics”, 30 (10), 2004, s. 1487–1494, DOI: 10.1088/0954-3899/30/10/014, Bibcode: 2004JPhG...30.1487D.
  47. ↑ Richard F.W. Bader, An Introduction to the Electronic Structure of Atoms and Molecules [online], McMaster University [dostęp 2008-01-18] (ang.).
  48. ↑ Ununoctium (Uuo) – Chemical properties, Health and Environmental effects, Lenntech [dostęp 2008-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-16] (ang.).
  49. ↑ a b c Uzi Kaldor, Stephen Wilson, Theoretical Chemistry and Physics of Heavy and Superheavy Elements, Springer, 2003, s. 105, ISBN 1-4020-1371-X (ang.).
  50. ↑ Igor Goidenko i inni, QED corrections to the binding energy of the eka-radon (Z=118) negative ion, „Physical Review A”, 67 (2), 2003, 020102(R), DOI: 10.1103/PhysRevA.67.020102, Bibcode: 2003PhRvA..67b0102G (ang.).
  51. ↑ Ephraim Eliav i inni, Element 118: The First Rare Gas with an Electron Affinity, „Physical Review Letters”, 77 (27), 1996, s. 5350–5352, DOI: 10.1103/PhysRevLett.77.5350, PMID: 10062781, Bibcode: 1996PhRvL..77.5350E (ang.).
  52. ↑ Arie Landau i inni, Benchmark calculations of electron affinities of the alkali atoms sodium to eka-francium (element 119), „Journal of Chemical Physics”, 115 (6), 2001, s. 2389–2392, DOI: 10.1063/1.1386413, Bibcode: 2001JChPh.115.2389L.
  53. ↑ Glenn Theodore Seaborg, Modern Alchemy, World Scientific, 1994, s. 172, ISBN 981-02-1440-5 (ang.).
  54. ↑ N. Takahashi, Boiling points of the superheavy elements 117 and 118, „Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry”, 251 (2), 2002, s. 299–301, DOI: 10.1023/A:1014880730282.
  55. ↑ a b c Young-Kyu Han i inni, Spin–orbit effects on the transactinide p-block element monohydrides MH (M=element 113–118), „Journal of Chemical Physics”, 112 (6), 2000, s. 2684, DOI: 10.1063/1.480842, Bibcode: 2000JChPh.112.2684H (ang.).
  56. ↑ Clinton S. Nash, Bruce E. Bursten, Spin-Orbit Effects, VSEPR Theory, and the Electronic Structures of Heavy and Superheavy Group IVA Hydrides and Group VIIIA Tetrafluorides. A Partial Role Reversal for Elements 114 and 118, „Journal of Physical Chemistry A”, 1999 (3), 1999, s. 402–410, DOI: 10.1021/jp982735k.
  57. ↑ Ununoctium: Binary Compounds [online], WebElements Periodic Table [dostęp 2008-01-18].
  58. ↑ a b Young-Kyu Han, Yoon Sup Lee, Structures of RgFn (Rg = Xe, Rn, and Element 118. n = 2, 4.) Calculated by Two-component Spin-Orbit Methods. A Spin-Orbit Induced Isomer of (118)F4, „Journal of Physical Chemistry A”, 103 (8), 1999, s. 1104–1108, DOI: 10.1021/jp983665k.
  59. ↑ Kenneth S. Pitzer, Fluorides of radon and element 118, „Journal of the Chemical Society, Chemical Communications” (18), 1975, s. 760–761, DOI: 10.1039/C3975000760b.
  60. ↑ a b Glenn Theodore Seaborg, Transuranium element (chemical element) [online], Encyclopædia Britannica, [ok. 2006] [dostęp 2010-03-16].
  61. ↑ 张青莲, 《无机化学丛书》第一卷：稀有气体、氢、碱金属, Beijing: Science Press, 1991, P72, ISBN 7-03-002238-6 (chiń.).
  62. ↑ Davide M. Proserpio, Roald Hoffmann, Kenneth C. Janda, The xenon-chlorine conundrum: van der Waals complex or linear molecule?, „Journal of the American Chemical Society”, 113 (19), 1991, s. 7184, DOI: 10.1021/ja00019a014.
  63. ↑ Nowe nazwy dla nowych pierwiastków [online], Wyborcza.pl, 9 czerwca 2016 [dostęp 2016-12-01].
p • d • e
Układ okresowy pierwiastków
1 2   3[i] 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn ✱  
  ✱ Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs ...[ii]  
Metale alkaliczne Metale ziem
alkalicznych 		Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości
nieznane
  1. ↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
  2. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oganeson&oldid=49304386”