Dekomunizacja
.JPG?lang=pl)
Dekomunizacja – postulat zgłaszany przez antykomunistyczne ugrupowania polityczne, stowarzyszenia obywatelskie[2] zmiany systemowe w państwach postkomunistycznych (Niemcy[3], Polska, Litwa[4], Estonia[5], Czechy[6], Słowacja[7], Węgry[8], Ukraina[9], Rosja[10])[11].
Zmiany systemowe
Jednym z elementów dekomunizacji było systemowe zerwanie z komunistyczną przeszłością poprzez rozliczenie polityczne, historyczne i prawne komunistów, oraz ustawowy zakaz sprawowania funkcji publicznych (posłów, sędziów, urzędników instytucji publicznych, managerów wyższego szczebla spółek skarbu państwa, niekiedy dziennikarzy[12]), przez pracowników i współpracowników (w tym tajnych), służb bezpieczeństwa zwalczających demokratyczną opozycję i wspólnoty religijne[13][14][15][16].
Dekomunizacja w Polsce
Dekomunizacja nazw ulic
Innym elementem jest ustawowa regulacja dotycząca likwidacji nazw i symboli komunistycznych z przestrzeni publicznej, tzw. dekomunizacja ulic i placów[17][18][19]. Dekomunizacja nazw ulic w Polsce przebiegała dwuetapowo. W pierwszych latach po obaleniu komunizmu nowe władze samorządowe spontanicznie pod wpływem opinii publicznej przywracały przedwojenne nazwy ulic. Niezdekomunizowane w tamtych czasach nazwy ulic, patroni instytucji publicznych itp. zostały objęte „Ustawą Sejmu z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej”[20] Po wejściu w życie ustawy samorządy miały rok na wprowadzenie zmian. Najczęściej ogłaszały wtedy konsultacje społeczne w celu wybrania nowej powszechnie akceptowanej nazwy lub patrona[21][22][23][24][25]. Tryb zmiany nazw ulic zapisany w ustawie nie wymuszał zmiany dokumentów do czasu ich wygaśnięcia[26].
- ↑ Zmiana nazwy ulicy O. Lange w Tomaszowie Maz. Kilkadziesiąt propozycji mieszkańców, Polska Press, http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/zmiana-nazwy-ulicy-o-lange-w-tomaszowie-maz-kilkadziesiat,4001999,art,t,id,tm.html.
- ↑ Będzie zmiana nazwy ulicy O. Lange. Ruszają miejskie konsultacje, Polska Press, http://tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl/artykul/bedzie-zmiana-nazwy-ulicy-o-lange-ruszaja-miejskie,3969195,artgal,t,id,tm.html.
- ↑ „Dekomunizacja” instytucji politycznych, Ehrhart Neubert, Ośrodek Myśli Politycznych, http://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=105.
- ↑ Lithuanian ban on Soviet symbols, BBC News, 17 Jun 2008, http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7459976.stm.
- ↑ Estonian International Commission for Investigation of Crimes Against Humanity, Wikipedia in English, https://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_International_Commission_for_Investigation_of_Crimes_Against_Humanity.
- ↑ Úřad dokumentace a vyšetřování zločinů komunismu, Deutsch Wikiepdia, https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%9A%C5%99ad_dokumentace_a_vy%C5%A1et%C5%99ov%C3%A1n%C3%AD_zlo%C4%8Din%C5%AF_komunismu.
- ↑ Matej Medvecký, Jerguš Sivoš, Peter Jašek – Following the Footsteps of Iron Felix. The State security in Slovakia 1945 – 1989, Bratislava: Ústav pamäti národa, 2014.
- ↑ The Institute for the History of the 1956 Hungarian Revolution, http://www.hsozkult.de/webreview/id/rezwww-20.
- ↑ Institute for the Investigation of Communist Crimes in Romania, Wikipedia in English, https://en.wikipedia.org/wiki/Institute_for_the_Investigation_of_Communist_Crimes_in_Romania.
- ↑ Decommunization in Russia. Wikipedia in English, https://en.wikipedia.org/wiki/Decommunization_in_Russia.
- ↑ Lustracja w krajach Europy Środkowej i państwach bałtyckich, Ośrodek Studiów Wschodnich, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/raport-osw/2009-03-15/lustracja-w-krajach-europy-srodkowej-i-panstwach-baltyckich.
- ↑ J. Lichocka: W mediach publicznych nie mogą pracować byli esbecy i współpracownicy służb PRL, Radio Maryja, http://www.radiomaryja.pl/informacje/j-lichocka-mediach-publicznych-moga-pracowac-byli-esbecy-wspolpracownicy-sluzb-prl/.
- ↑ Węgry zmieniają konstytucję, Gość Niedzielny, http://gosc.pl/doc/1482754.Wegry-zmieniaja-konstytucje.
- ↑ Trials, Purges and History Lessons, Timothy Ash, Decommunization.org, http://www.decommunization.org/English/Decommunization.htm.
- ↑ Ten myths about decommunization in Ukraine, EuroMaidanpress.com, http://euromaidanpress.com/2015/06/18/ten-myths-about-decommunization-in-ukraine/.
- ↑ Aparat represji wobec Kościoła w latach 1944–1956. Terytorium obecnej diecezji sandomierskiej, Instytut Pamięci Narodwej, https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/13094,Aparat-represji-wobec-Kosciola-w-latach-19441956-Terytorium-obecnej-diecezji-san.html.
- ↑ Polskę czeka dalsza dekomunizacja ulic, Onet.pl, http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/polske-czeka-dalsza-dekomunizacja-ulic/fp5b38.
- ↑ Behind the New Legislation to Decommunize Ukraine, Foreign Affairs, https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2015-04-28/kievs-purge.
- ↑ Kultura i Społeczeństwo, 2015 nr 2 : „Ukraina przed przełomem 2014 roku i po”.
- ↑ Internetowy System Aktów Prawnych Sejmu RP, http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160000744.
- ↑ Konsultacje społeczne – zmiana nazw ulic, Miasto i Gmina Cedynia, http://www.cedynia.pl/um/478-konsultacje-spoleczne-zmiana-nazw-ulic.
- ↑ Konsultacje społeczne w sprawie zmian nazw ulic podlegających „dekomunizacji”, Oficjalny serwis miasta Jastrzębie-Zdrój, http://www.konsultacje.jastrzebie.pl/consultations/show?id=109.
- ↑ Ustawa dekomunizacyjna. Które ulice do zmiany nazwy?, Głos Wielkopolski, http://www.gloswielkopolski.pl/wiadomosci/poznan/a/ustawa-dekomunizacyjna-ktore-ulice-do-zmiany-nazwy,10658287/.
- ↑ Zmiana nazw ulic i obowiązki gmin, Infor.pl, http://samorzad.infor.pl/temat_dnia/387271,Zmiana-nazw-ulic-i-obowiazki-gmin.html.
- ↑ Wojewoda: Trzeba zmienić nazwy stu ulic na Dolnym Śląsku, Gazeta Wrocławska, http://www.gazetawroclawska.pl/wiadomosci/a/wojewoda-trzeba-zmienic-nazwy-stu-ulic-na-dolnym-slasku,10591796/.
- ↑ Dekomunizacja nazw ulic bez konieczności wymiany dokumentów, Gazeta Prawna, http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/976939,dekomunizacja-nazw-ulic-wymiana-dokumentow.html.
Bibliografia
- W poszukiwaniu paradygmatu transformacji / pod red. Jadwigi Staniszkis, Instytut Studiów Politycznych PAN, 1994
- Ewelina Targosz, Dekomunizacja Albanii – lustracja, wymiar sprawiedliwości i pomoc UE, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014
- Jennifer A. Yoder, „From East Germans to Germans?: The New Postcommunist Elites”, ISBN 0-8223-2372-9,, s. 95–97, 1999
- Michael Mandelbaum, „Post-Communism: Four Perspectives”, Council on Foreign Relations ISBN 0876091869, 1996
Linki zewnętrzne
- Bronisław Wildstein, „Całe zło lustracji” – Fragment książki Dekomunizacja, której nie było, Ośrodek Myśli Politycznej i Księgarnia Akademicka, Kraków 2000