Miron Białoszewski

{{{imię i nazwisko}}}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 4 lip 2017, była oparta na tej wersji.

Miron Białoszewski (ur. 30 czerwca^[1] lub 30 lipca^[2] 1922 w Warszawie, zm. 17 czerwca 1983 tamże) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny.

Życiorys

Urodził się i dorastał w Warszawie w kamienicy przy ul. Leszno 99^[3]. W okresie okupacji zdał maturę na tajnych kompletach w IV Państwowym Gimnazjum Męskim im. Adama Mickiewicza^[4]. Rozpoczął studia polonistyczne na (również tajnym) Uniwersytecie Warszawskim, których jednak nie ukończył.

W 1942 wraz z matką wprowadził się do mieszkania w oficynie kamienicy przy ul. Chłodnej 40, o które wystarał się jego ojciec po wyłączeniu z warszawskiego getta w grudniu 1941 terenu na zachód od ul. Żelaznej^[5]^[6]^[7]. W czasie okupacji prowadził w latach 1942–1944 razem ze Stanisławem Swenem Czachorowskim konspiracyjny Teatr Swena.

W czasie godziny „W” 1 sierpnia 1944 znajdował się na ul. Chłodnej, skąd po kilku dniach wraz z ludnością cywilną uciekającą przed Niemcami atakującymi od strony Woli znalazł się na Starym Mieście. Krótko przed kapitulacją tej dzielnicy przeszedł kanałami z placu Krasińskich na ul. Warecką, a później do Śródmieścia Południowego. Po kapitulacji powstania trafił do obozu w Pruszkowie, skąd wraz z ojcem został wywieziony do obozu tymczasowego w Lamsdorf (obecnie Łambinowice)^[8]. Tam zgłosili się do budowy gazowni w Opolu, skąd uciekli do Częstochowy i wrócili do Warszawy w lutym 1945^[9].

Pracował najpierw na Poczcie Głównej (przy ul. Nowogrodzkiej), potem jako dziennikarz w „Kurierze Codziennym”, „Wieczorze Warszawy” i „Świecie Młodych”. Współpracował także z redakcjami czasopism dziecięcych i młodzieżowych, dla których pisał wiersze i piosenki wraz z Wandą Chotomską.

Należał do tzw. pokolenia „Współczesności”. Wiosną 1955 Białoszewski wraz z Lechem Emfazym Stefańskim i Bogusławem Choińskim założyli tzw. Teatr na Tarczyńskiej, gdzie wystawiał swoje cztery programy sceniczne, zawierające m.in. sztuki Wiwisekcja i Osmędeusze. W inscenizacjach tych brał również udział osobiście (jako aktor) wraz z Ludmiłą Murawską.

Debiutował w krakowskim „Życiu Literackim” w 1955 w ramach Prapremiery pięciu poetów obok wierszy m.in. Herberta, a pierwszy tom jego wierszy, Obroty rzeczy, ukazał się rok później. Następnie wydał tomy poetyckie: Rachunek zachciankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961) oraz Było i było (1965). W tym czasie zdobył duży rozgłos. Dzięki temu i dzięki staraniom wpływowych przyjaciół i protektorów otrzymał mieszkanie przy pl. Dąbrowskiego 7 m. 13, w którym mieszkał w latach 1958–1975 wraz ze swoim życiowym partnerem, malarzem Leszkiem Solińskim^[10]^[11]. Soliński i Białoszewski poznali się w czasach „małopolsko-krakowskich”. Ich związek homoseksualny był powodem wyrzucenia Białoszewskiego w 1953 z redakcji „Świata Młodych” za rzekome naruszenie obyczajów^[12].

Po rozpadzie Teatru na Tarczyńskiej założył w swoim mieszkaniu przy pl. Dąbrowskiego razem z Ludwikiem Heringiem „Teatr Osobny”, który działał do 1963.

W 1970 zasłynął jako prozaik – po wydaniu tomu Pamiętnik z powstania warszawskiego, w którym 23 lat po koszmarach wojennych spisał swe przeżycia powstańcze. Niebawem ukazały się dalsze tomy prozy: Donosy rzeczywistości (1973), Szumy zlepy, ciągi (1976) oraz Zawał (1977).

W 1976 Białoszewski już po raz ostatni zmienił miejsce zamieszkania, przeprowadził się na ul. Lizbońską 2 m. 62 na Saskiej Kępie^[13]. Tam powrócił do poezji, wydał też wówczas nowe tomy wierszy. Impresje z przeprowadzki zostały zawarte w Chamowie.

Zmarł 17 czerwca 1983 po kolejnym zawale serca. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 163, rząd I, miejsce 5)^[14].

Dorobek literacki

Po każdym tytule i roku wydania podany jest w kwadratowym nawiasie numer tomu wydawanych od 1987 przez PIW Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego, w którym znalazły się utwory pierwotnie opublikowane w danej książce.

Tomy poetyckie:

Obroty rzeczy (Warszawa: PIW 1956) [1]
Rachunek zachciankowy (Warszawa: PIW 1959) [1]
Mylne wzruszenia (Warszawa: PIW 1961) [1]
Było i było (Warszawa: PIW 1965) [1]
Wiersze (Warszawa: PIW 1976) [7]
Poezje wybrane (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976) [7]
Miron Białoszewski [w serii Poeci Polscy] (Warszawa: Czytelnik 1977) [7]
Odczepić się (Warszawa: PIW 1978) [7]
Wiersze wybrane i dobrane (Warszawa: Czytelnik 1980) [7]
Trzydzieści lat wierszy (Warszawa: PIW 1982) [7]
Oho (Warszawa: PIW 1985) [10]

Tom dramatów:

Teatr Osobny: 1955–1963 (Warszawa: PIW 1971) [2]

Tomy wierszy i prozy:

Rozkurz (Warszawa: PIW 1980) [8]
Stara proza. Nowe wiersze (Warszawa: Czytelnik 1984) [9, 10]
Obmapywanie Europy. Aaameryka. Ostatnie wiersze (Warszawa: PIW 1988 – pośmiertnie) [9, 10]

Tomy prozatorskie:

Pamiętnik z powstania warszawskiego (Warszawa: PIW 1970) [3]
Donosy rzeczywistości (Warszawa: PIW 1973) [4]
Szumy, zlepy, ciągi (Warszawa: PIW 1976) [5]
Zawał (Warszawa: PIW 1977) [6]
Przepowiadanie sobie (Warszawa: PIW 1981) [9]
Konstancin (Warszawa: PIW 1991 – pośmiertnie) [9]
Chamowo (Warszawa: PIW 2009 – pośmiertnie) [11]
Tajny dziennik (Kraków: Znak 2012 – pośmiertnie)
Proza stojąca, proza lecąca (Warszawa: PIW 2015 – pośmiertnie) [12]

Utwory zebrane:

Tom 1: Obroty rzeczy. Rachunek zachciankowy. Mylne wzruszenia. Było i było, Państwowy Instytut Wydawniczy, ISBN 978-83-64822-30-8
Tom 2: Teatr osobny, wyd. 2 PIW, Warszawa 2015, ISBN 978-83-64822-28-5
Tom 3: Pamiętnik z powstania warszawskiego, wyd. 2, PIW, Warszawa 2014, ISBN 978-83-06-03364-9
Tom 4: Donosy rzeczywistości , wyd. 2, PIW, Warszawa 2013, ISBN 978-83-06-03355-7
Tom 5: Szumy, zlepy, ciągi, wyd. 2, PIW, Warszawa 2014, ISBN 978-83-06-03358-8
Tom 6: Zawał, wyd. 2 PIW, Warszawa 2014, ISBN 978-83-06033-63-2
Tom 7: Odczepić się i inne wiersze, wyd. 2 PIW, Warszawa 2016, ISBN 978-83-64822-42-1
Tom 8: Rozkurz, wyd. 2 PIW, Warszawa 2015, ISBN 978-83-64822-29-2
Tom 9: Małe i większe prozy, wyd. 2 PIW, Warszawa 2017, ISBN 978-83-64822-91-9
Tom 10: "Oho" i inne wiersze, PIW, Warszawa 2017, ISBN 978-83-06-03375-5
Tom 11: Chamowo, PIW, Warszawa 2009, ISBN 978-83-06032-26-0
Tom 12: Proza stojąca, proza lecąca, PIW, Warszawa 2015, ISBN 978-83-64822-04-9
Tom 13: Polot nad niskimi sferami, PIW, Warszawa 2017, ISBN 978-83-64822-73-5

Upamiętnienie

Imię Mirona Białoszewskiego noszą ulice w Częstochowie, Garwolinie, Gdańsku i Wrocławiu^[15].
Tablica upamiętniająca Teatr na Tarczyńskiej przy ul. Tarczyńskiej 11 w Warszawie odsłonięta w 1999^[16].
Tablica pamiątkowa przy ul. Poznańskiej 37 w Warszawie^[17].
W październiku 2012 obiektowi miejskiemu zlokalizowanemu pomiędzy ul. Marszałkowską a placem Jana Henryka Dąbrowskiego nadano nazwę Dreptak Mirona Białoszewskiego^[18]
W czerwcu 2013 na placu Dąbrowskiego, w pobliżu budynku pod nr 7, w którym mieszkał Miron Białoszewski, odsłonięto rzeźbę w kształcie ławki – Miroławkę. Została ono wykonana z drewna pochodzącego z rosnącej w tym miejscu do 2010 topoli, którą poeta widział z okna i opisał m.in. w Szumach, zlepach, ciągach^[19].

Zobacz też

Miron Białoszewski czyta "Osmendeuszy"

Miron Białoszewski – Spotkanie na ASP w Warszawie

↑ Alicja Szałagan, Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, tom 1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 143.
↑ Stanisław Burkot, Miron Białoszewski, Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne, 1992, s. 24 i 147.
↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 22. ISBN 978-83-89603-73-9.
↑ Olgierd Budrewicz: Zdumiewająca Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1968, s. 294.
↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 5, 12. ISBN 978-83-06-03127-0.
↑ Igor Piotrowski: Alef. Ulica Chłodna jako pustka i złudzenie [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 38. ISBN 978-83-89603-73-9.
↑ Paweł E. Weszpiński, Mapa 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 200. ISBN 978-83-06-03127-0.
↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 205. ISBN 978-83-06-03127-0.
↑ WYTRĄCIĆ MACZUGĘ – Witryna Czasopism.pl
↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 19. ISBN 978-83-89603-73-9.
↑ Miron Białoszewski – listy od poety
↑ Paweł Gawlik: Warszawa Mirona Białoszewskiego: Chcę się wyprowadzić z tych mrówek. wyborcza.pl, 2016-03-11. [dostęp 13 marca 2016].
↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 17. ISBN 978-83-89603-73-9.
↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 18. ISBN 978-83-89603-73-9.
↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 308. ISBN 83-912463-4-5.
↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 233. ISBN 83-912463-4-5.
↑ Uchwała nr XLV/1210/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 18 października 2012 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 7306 [on-line]. edziennik.mazowieckie.pl, 6 listopada 2012. [dostęp 2017-01-13].
↑ Marta Chodorska, Tomasz Chodorski: Warszawa 2013. Najciekawsze realizacje roku. Warszawa: Wydawnictwo Horn, 2014, s. 73. ISBN 978-83-932396-4-1.

Bibliografia

Stanisław Barańczak: Język poetycki Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
Stanisław Burkot: Miron Białoszewski. Warszawa: 1982.
Jacek Kopciński: Gramatyka i mistyka. Wprowadzenie w teatralna "osobność" Mirona Białoszewskiego. 1997.

Linki zewnętrzne

Dokładane treści (fragmenty dziennika)

[1] Alicja Szałagan, Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, tom 1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 143.

[2] Stanisław Burkot, Miron Białoszewski, Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne, 1992, s. 24 i 147.

[3] Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 22. ISBN 978-83-89603-73-9.

[4] Olgierd Budrewicz: Zdumiewająca Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1968, s. 294.

[5] Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 5, 12. ISBN 978-83-06-03127-0.

[6] Igor Piotrowski: Alef. Ulica Chłodna jako pustka i złudzenie [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 38. ISBN 978-83-89603-73-9.

[7] Paweł E. Weszpiński, Mapa 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.

[8] Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 200. ISBN 978-83-06-03127-0.

[9] Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 205. ISBN 978-83-06-03127-0.

[10] WYTRĄCIĆ MACZUGĘ – Witryna Czasopism.pl

[11] Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 19. ISBN 978-83-89603-73-9.

[12] Miron Białoszewski – listy od poety

[13] Paweł Gawlik: Warszawa Mirona Białoszewskiego: Chcę się wyprowadzić z tych mrówek. wyborcza.pl, 2016-03-11. [dostęp 13 marca 2016].

[14] Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 17. ISBN 978-83-89603-73-9.

[15] Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 18. ISBN 978-83-89603-73-9.

[16] Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 308. ISBN 83-912463-4-5.

[17] Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 233. ISBN 83-912463-4-5.

[18] Uchwała nr XLV/1210/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 18 października 2012 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 7306 [on-line]. edziennik.mazowieckie.pl, 6 listopada 2012. [dostęp 2017-01-13].

[19] Marta Chodorska, Tomasz Chodorski: Warszawa 2013. Najciekawsze realizacje roku. Warszawa: Wydawnictwo Horn, 2014, s. 73. ISBN 978-83-932396-4-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]