Jerzy Feliks Szymański

Jerzy Feliks Szymański

Jan Konarski (w ZWZ-AK)
Jean Sandor
krypt. Dr Borkowski

Boga, Łom, Konarski, TW Pucz, TW Bober

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	27 września 1909 Włocławek albo Chocim
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1995 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1932–1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Armia Krajowa, NIE
Jednostki	4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej, 6 Pułk Ułanów Kaniowskich, Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, 1 Pułk Strzelców Konnych (II RP), Kombinowana Brygada Kawalerii, KG ZWZ w Paryżu, Referat Generalna Gubernia „Arkadiusz” Wydziału Wywiadu Ofensywnego Oddziału II sztabu KG AK, Podobwód „Sławbor” Obwodu Śródmieście AK
Stanowiska	dowódca plutonu, emisariusz, szef referatu, szef sztabu NIE, oficer operacyjny, zastępca i szef sztabu Podobwodu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, bitwa pod Tomaszowem Lubelskim, powstanie warszawskie, powstanie antykomunistyczne w Polsce 1944–1953
Późniejsza praca	inspektor w Szefostwie Służby Opieki nad Żołnierzami Sztabu Naczelnego Wodza
Odznaczenia

Jerzy Feliks Szymański vel Jan Konarski (w ZWZ-AK) vel Jean Sandor, krypt. Dr Borkowski, pseud.: „Boga”, „Łom”, „Konarski”, TW „Pucz”, TW „Bober” (ur. 27 września 1909 we Włocławku lub w Chocimiu, zm. 21 lutego 1995 w Londynie) – oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, podpułkownik dyplomowany kawalerii, cichociemny.

Życiorys

Zdał maturę w Warszawie w 1926 roku. Później, do 1929 roku studiował historię kultur na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Bukareszcie. Studiów nie ukończył. Wrócił do Polski na przełomie 1929/1930. Należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu (1930–1932), następnie służył kolejno w: 4 pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej (jako dowódca plutonu), 6 pułku Ułanów Kaniowskich (1935–1938, dowódca plutonu przeciwpancernego), w Oddziale II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (w dyspozycji szefa oddziału).

We wrześniu 1939 roku służył w 1 pułku strzelców konnych (od 6 września), następnie (od 14 września) w Grupie Kawalerii płk. Tadeusza Komorowskiego z Garwolina w składzie Kombinowanej Brygady Kawalerii. Brał udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, w czasie której był 25 września kontuzjowany i dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce przekroczył 14 października granicę polsko-węgierską i w listopadzie dotarł do Francji. Spotkał się w Paryżu z gen. Władysławem Sikorskim i od tego momentu wielokrotnie był wysyłany do Polski w charakterze emisariusza Naczelnego Wodza. W okresie listopad 1939 roku – marzec 1940 roku był w Polsce 3 razy. W drodze powrotnej przywoził pocztę do Paryża m.in. od gen. Stefana Roweckiego. 19 grudnia 1939 roku został zaprzysiężony w Komendzie Głównej ZWZ w Paryżu. Pracował w komórce łącznikowej w Paryżu i w biurze gen. Kazimierza Sosnkowskiego.

W czerwcu 1940 roku po kapitulacji Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w komórce planowania Oddziału III Sztabu Naczelnego Wodza. Był inicjatorem i organizatorem stworzenia ośrodka szkolenia cichociemnych w Briggens, a następnie w Audley End. Opracowywał instrukcje dla cichociemnych i uczył ich m.in. na kursie OKDAW (Polska Szkoła Wywiadu pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej). Od 5 grudnia 1942 roku został skierowany na stanowisko zastępcy (i p.o.) szefa bazy Naczelnego Wodza „Alex” w Kairze. Prowadził nabór na cichociemnych, podróżował m.in. do Iraku, rozmawiał m.in. z gen. Władysławem Andersem. 20 lutego 1943 roku wrócił do Szkocji. Po ukończeniu kursu w Wyższej Szkole Wojennej (III Kurs na Obczyźnie) został oficerem dyplomowanym.

Został przerzucony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w ramach operacji „Weller 15” dowodzonej przez kpt. naw. Władysława Krywdę. Ekipa została zrzucona na placówkę odbiorczą „Obraz” 12 km na południowy wschód od Tłuszcza. Przy lądowaniu złamał nogę. Pozostawał w dyspozycji dowódcy AK gen. Komorowskiego i delegata rządu Jana Stanisława Jankowskiego. Od 1 czerwca 1944 roku był szefem Referatu Generalna Gubernia „Arkadiusz” Wydziału Wywiadu Ofensywnego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej AK. W drugiej połowie lipca 1944 roku został mianowany szefem sztabu planowanej organizacji NIE, mającej działać na terenach zajętych przez Armię Czerwoną.

W czasie powstania warszawskiego współorganizował dowództwo Podobwodu Śródmieście Południowe. Walczył w nim jako oficer operacyjny, a od 28 sierpnia był zastępcą i szefem sztabu Podobwodu „Sławbor”. Po upadku powstania wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną. Przebywał kolejno w obozach w Ożarowie, Stalagu w Lamsdorf, Oflagu II C Woldenberg (należał tam do konspiracji obozowej). Po pobycie w kolejnych kilku oflagach 30 stycznia uciekł, jednak już 1 lutego został złapany. Trafił do małego obozu Lichterfelde koło Berlina, skąd 10 marca uciekł w czasie bombardowania. 22 kwietnia 1945 roku zameldował się w Poselstwie RP w Sztokholmie. 2 maja zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza.

Został inspektorem w Szefostwie Służby Opieki nad Żołnierzami Sztabu Naczelnego Wodza. Nieoficjalnie organizował nową partię „Niepodległość i Demokracja” (NiD). Pracował w PKPR na stanowisku doradczo-łącznikowym przy Inspektorze Generalnym PKPR. Podał się do dymisji 1 czerwca 1951 roku.

Mieszkał w Londynie. Pracował w fabryce szklanych kontenerów, a od 1960 roku w Société Générale de Haute Katanga jako kierownik transportu. Później przewoził pieniądze w firmie ochroniarskiej Securicor. Od 1966 roku był zatrudniony w Fundacji „Veritas”, a od 1968 roku – w „Guardian-Royal Exchange”.

Według dokumentów IPN w 1971 roku został zwerbowany przez Wydział X Departamentu I MSW, w 1976 roku został przejęty przez Wydział XI tego Departamentu. Przekazywał systematycznie wartościowe informacje dotyczące m.in. antypolskiej działalności emigracji londyńskiej, powiązań między emigracją a „opozycją” w kraju oraz programu i koncepcji działania grup „opozycyjnych” w Polsce. Za przekazywane informacje był wynagradzany w wysokości 100 funtów miesięcznie – plus zwrot wydatków na realizację zadań. Współpraca ta trwała do 1983 roku, a prawdopodobnie także do 1989 roku.

W 2017 ukazała się książka pt. Losy skoczka autorstwa Jerzego Feliksa Szymańskiego.

Awanse

• podporucznik – 15 sierpnia 1932 roku
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 roku
• rotmistrz – 3 maja 1940 roku
• major – ze starszeństwem z dniem 17 kwietnia 1944 roku
• podpułkownik – 10 stycznia 1951 roku.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (1988)

Życie rodzinne

Był synem Feliksa Jerzego, inżyniera, i Anny z domu Różyckiej. W 1940 roku ożenił się z Bogną Łomowską (1919–1983), posługującą się nazwiskiem Seymour-Szymańska. Mieli córkę Marzenę Seymour (1941–1973).

Bibliografia

• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 421. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 208–209.
• Szymański Jerzy. W: Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „ostoja”, 2011, s. 214–220. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Krzysztof A. Tochman: Szymański Jerzy Feliks. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności, 2015, s. 169–171. ISBN 978-83-63352-37-0.
• Jerzy Feliks Szymański: Losy skoczka. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN, 2017, s. 1. ISBN 978-83-7705-931-9.