Geografia Kenii
Kenia jest krajem położonym w Afryce Wschodniej, nad Oceanem Indyjskim. Na terenie Kenii znajduje się rezerwat narodowy Masai Mara, który jest przedłużeniem tanzańskiego parku narodowego Serengeti.
Kraj znajduje się po obu stronach równika i kształtem jest zbliżony do pięciokąta. Do roku 1963 był kolonią brytyjską, rok później stał się republiką. Początkowo kraj był bogaty i był liderem Afryki w dziedzinie rozwoju. Obecnie jest to jeden z najuboższych krajów świata, gdzie turystyka stanowi główne źródło dochodów budżetu.
Powierzchnia i granice
Powierzchnia kraju - 582 646 km²
Skrajne punkty - południowy 4°40'S, północny 4°37'N, zachodni 34°05'E, wschodni 41°36'E. Przeciętna szerokość kraju wynosi 710 km, a długość 730 km.
Kenia graniczy z następującymi państwami:
- Etiopia - 830 km
- Somalia - 682 km
- Sudan Południowy - 232 km
- Tanzania - 769 km
- Uganda - 933 km
Długość linii brzegowej wynosi 536 km.
Budowa geologiczna i rzeźba
Większość powierzchni Kenii obejmuje północno-wschodnia część krystalicznej Wyżyny Wschodnioafrykańskiej. Na południowym zachodzie kraju wznosi się ona na wysokość 2500 m n.p.m. Są to Mau Hills. Wyżyna ta opada ku północnemu wschodowi do wysokości około 600 m n.p.m. Wyżyna ta rozcięta jest południkowo przez Wielki Rów Wschodni pochodzenia tektonicznego. Ma on na obszarze Kenii szerokość od 50 do 70 km, a głębokość do 900 m. W jego sąsiedztwie znajdują się dwa wielkie masywy wulkaniczne - góra Kenia, będąca najwyższym szczytem kraju, ma wysokość 5 119 m n.p.m. Drugim jest Mount Elgon, leżący na granicy z Ugandą, mający wysokość 4321 m n.p.m.
Kenia jest w większości krajem wyżynnym, gdzie na rzeźbę terenu składają się wspomniane masywy, a także wzniesienia i płaskowyże. Cały obszar, na który składają się wyżyny, oraz płaskowyże położone po obu stronach rowu tektonicznego to Wyżyna Kenijska. Przeciętna wysokość terenu waha się od 1000 do 2000 m n.p.m. Południowa granica kraju przebiega w pobliżu góry Kilimandżaro.
Obszary wyżej wymienione, które są częścią Wyżyny Wschodnioafrykańskiej, pochodzą z prekambru. Są zbudowane z gnejsów, kwarcytów i granitów. Wielki Rów Wschodni uformował się w trzeciorzędzie. Jego powstaniu towarzyszyła silna aktywność wulkaniczna i sejsmiczna. Dziś śladem dawnych okresów, poza samym rowem są źródła termalne i miejscami wydobywający się gaz. Dno rowu, jego obrzeża oraz sąsiadujące z nim masywy i płaskowyże pochodzą z trzeciorzędu. Zbudowane są zaś z wulkanicznych utworów, takich jak bazalty i tufy.
Około jednej czwartej terytorium Kenii to tereny nizinne. Wschodnia część i obszary nadbrzeżne do 200 km w głąb kraju w północnej części i do 50 km na południu to niziny. Nizinne tereny zbudowane są z osadów pochodzących z czwartorzędu. Powierzchnia krystalicznego trzonu Wyżyny Wschodnioafrykańskiej jest wyrównana i lekko falista. Obszary wyżynne i płaskowyże porozcinane są dolinami rzek.
Klimat
Cała Kenia leży w strefie klimatu podrównikowego. Większość państwa znajduje się pod wpływem jego suchej odmiany, tylko południowo-zachodnia część jest wilgotna. Ten skrawek kraju cechuje się długą, półroczną porą deszczową i dużymi opadami. Średnio jest to 1500 mm rocznie, a w pobliżu Jeziora Wiktorii opady wynoszą około 2000 mm. Dosyć wilgotna jest strefa nabrzeżna, zwłaszcza samo wybrzeże Oceanu Indyjskiego. Średnie opady w ciągu roku wynoszą około 1000 mm. Występują tam dwie pory deszczowe. Pierwsza w marcu i kwietniu, a druga we wrześniu i październiku. Na północ i północny wschód od Jeziora Wiktorii klimat staje się coraz bardziej suchy. Na północnym wschodzie opady maleją do około 300 mm rocznie. Tereny na zachodzie są nieco wilgotniejsze - około 500 mm rocznie.
Generalnie temperatury są wysokie. Obszary poniżej 1000 m n.p.m. charakteryzują się średnimi temperaturami rocznymi powyżej 22 °C. W czasie pory suchej, zwłaszcza bezpośrednio przed nastaniem opadów, jest upalnie, powyżej 30 °C. Po deszczach ochładza się, by po kilku tygodniach powietrze znów zaczęło się nagrzewać. Najgoręcej jest na wschodzie, na wybrzeżu. Średnio jest to od 24 °C w marcu do 28 °C w lipcu. Temperatury obniżają się w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim, co jest związane z wysokością nad poziomem morza. W górach i na płaskowyżach występują piętra klimatyczne. Temperatury obniżają się do 14-18 °C. Nad Jeziorem Wiktorii temperatury ponownie rosną, osiągając wartość od 22 do 24 °C.
W najwyższych partiach gór (Kenia i Elgon) jest zimno, temperatury przez cały rok nie osiągają wartości 10 °C. Często zdarzają się przymrozki, wyższe partie gór pokryte są śniegiem. Granica wiecznego śniegu występuje na wysokości 4500 m n.p.m. Szczyt Kenii miejscami jest pokryty niewielkimi lodowcami.
Wody
Sieć wód jest zróżnicowana, co jest spowodowane ukształtowanie terenu i klimatem. W Kenii występują trzy zlewiska wód. Wschodnia część należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Z wyżyn spływają dwie główne rzeki o stałym charakterze wód - są to Tana i Galana. Dopływy tych dwóch rzek wysychają w porze suchej. Południowo-zachodnia część Wyżyny Kenijskiej odwadniana jest do Jezioro Wiktorii. Oznacza to, że za pośrednictwem Nilu, rzeki płynące z tego obszaru należą do zlewiska Morza Śródziemnego. Obszary na północny i na północnym wschodzie oraz wnętrze Wielkiego Rowu Wschodniego są bezodpływowe. Na obszarach tych leży Jezioro Rudolfa i jezioro Natron oraz bagna Lorian.
Północno-wschodnia część Jeziora Wiktorii należy do Kenii, a zatoka Witnam wcina się głęboko w terytorium Kenii. Wielki Rów Wschodni jest wypełniony szeregiem jezior, w większości słonowodnych. Jednym z nich i największym jest wyżej wspomniane Jezioro Rudolfa, jest ono położone na granicy z Etiopią. Natron jest zaś jeziorem granicznym z Tanzanią. Jeziora Magadi i Baringo są słodkowodne.
Gleby
Kenijskie gleby cechują się dużą żyznością, a co za tym idzie - przydatnością rolniczą. Mimo to grunty orne zajmują jedynie 3% powierzchni kraju. W rejonie Wielkiego Rowu Wschodniego i na otaczających go płaskowyżach lawowych oraz na stokach gór Elgon i Kenia uformowały się żyzne czerwonoziemy - nitosole. Dużą przydatnością dla rolnictwa cechują się także czarne tropikalne gleby - wertisole. Te zaś pokrywają obszary nad Jeziorem Wiktorii. W dolinie Tany można spotkać fluwisole, które także są żyzne. Reszta kraju, czyli obszary wschodnie i północno-wschodnie, oraz północne, są pokryte nieurodzajnymi glebami. Wschodnia cześć jest zdominowana przez gleby ferralitowe. Północno-wschodnie tereny, które mają półpustynny charakter, są pokryte yernosolami i sołonczakami. Północną część Wielkiego Rowu Wschodniego reprezentują takie gleby jak szare kserosole i gleby inicjalne - regosole. Oba rodzaje gleb mają niewielki poziom żyzności i są nieprzydatne dla rolnictwa.
Flora
Szata roślinna jest bardzo zróżnicowana. W Kenii występują co najmniej dwa podstawowe typy sawann. Wysokotrawiaste, choć rzadko porośnięte sawanny występują na południu i na południowym zachodzie kraju. Góry są porośnięte wysokogórską roślinnością tropikalną, w tym górskimi lasami. Większość tych lasów zrzuca liście w porze suchej. Suche sawanny pokrywają dość duży procent powierzchni kraju, często występując na obszarach półpustynnych. Północne i północno-wschodnie terytoria Kenii reprezentują skrajnie suche odmiany sawann. Ogólnie cała północna, a nawet środkowa część kraju to mozaika suchych sawann i miejscami terenów sahelskich. Jedynie wybrzeże pokryte jest wiecznie zielonymi lasami tropikalnymi, a miejscami występują namorzyny. W górach występują piętra roślinne. Można tam spotkać m.in. gaje bambusowe, a wysoko w górach roślinność afroalpejską.
Pod względem gatunkowym roślinność kenijska jest bardzo zbliżona do roślinności tanzańskiej czy też ugandyjskiej. Powszechnymi gatunkami drzew są akacje, rosnące przeważnie na sawannach. Wyróżnia się około 40 gatunków tych drzew, których charakterystyczną cechą są długie kolce. Na sawannach występują także baobaby. Powszechne, zwłaszcza na wybrzeżu, są palmy, które rosną także w lasach tropikalnych. Palmy występują także w miastach, jako sztucznie nasadzane drzewa, pełniące rolę zieleni miejskiej. Lasy tropikalne są zdominowane przez eukaliptusy i hebanowce. Obszary suche pokrywają sukulenty, głównie aloesy i agawy.
Fauna
Kenia jest krajem bardzo znanym na świecie pod względem bogactwa gatunkowego zwierząt. Kenijskie sawanny reprezentują szeroki wachlarz afrykańskich zwierząt. W kraju łącznie żyje 309 gatunków ssaków i 1 067 gatunków ptaków. Do najbardziej znanych ssaków należą wielkie koty. Należą do nich gepard, lampart i lew. Duże ssaki roślinożerne reprezentują słonie, bawoły i nosorożce. Do mniejszych gatunków warto zaliczyć powszechnie występujące ssaki kopytne, takie jak antylopy czy gazele. Powszechnie występują także hieny, szakale i wiele gatunków drobnych zwierząt. Wśród ptaków powszechnymi gatunkami są sępy, strusie i flamingi.
Ochrona przyrody
Pomimo dużej różnorodności gatunkowej wiele gatunków zwierząt jest zagrożonych wyginięciem. Przyczyną jest działalność człowieka, pod różnymi postaciami. Główną przyczyną są polowania safari, urządzane od czasów kolonialnych. Obecną przyczyną jest kłusownictwo, z którym rząd Kenii walczy od wielu lat.
Kraj dokłada wszelkich starań na rzecz ochrony przyrody. Kenia szczyci się dużą liczbą obszarów chronionych. Około 6%, czyli ponad 30 tysięcy km² powierzchni kraju, to parki i rezerwaty. W Kenii istnieje 36 parków narodowych, a jednym z najbardziej znanych jest Masai Mara w południowo-zachodniej części kraju. W parku tym występują takie zwierzęta jak antylopy, lwy i lamparty. Park Narodowy Jeziora Nakuru jest niezwykłym parkiem, bo stanowi największe na świecie skupisko flamingów. Rząd Kenii uznał swoje parki za jedne z największych bogactw biosfery. Jednym z ewenementów prawnych jest fakt, że zabicie dzikiego zwierzęcia jest nielegalne nawet wtedy, gdy te atakowało człowieka. Niestety, władzom trudno jest utrzymywać ład prawny. W kraju wciąż zmorą pozostają gangi polujące na słonie.
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia Geograficzna Świata: Afryka, Wydawnictwo OPRES, Kraków 1997, ISBN 83-85909-21-4
Linki zewnętrzne
- http://www.szyszki.com.pl/kenia/kenia.htm - strona www o roślinności w Kenii i Tanzanii.
.svg?lang=pl)