Przejdź do zawartości

Epigonizm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 83.23.192.201 (dyskusja) o 13:48, 2 kwi 2020. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Epigonizm (z łac. epigonus „pogrobowiec”) – nietwórcze, bierne naśladowanie dawniejszych wzorców kulturalnych, intelektualnych i artystycznych, połączone z ich konwencjonalizacją – szczególnie w sytuacji, gdy wzorce te zostały zakwestionowane lub przezwyciężone. Epigonizm występuje zwłaszcza na przełomie epok literackich, gdy zjawiska nowatorskie współistnieją z dawnymi.

Słowo „epigon” określa imitatora dawnych idei, następcę lub twórcę drugorzędnego[1]. Określenie to jest obarczone negatywnym ładunkiem wartościującym[1].

Przykłady

W literaturze powszechnej za epigoński uznaje się np. dramat klasycystyczny wieku XVIII (Wolter). W literaturze polskiej występował on zwłaszcza w pierwszych dziesięcioleciach pozytywizmu (skonwencjonalizowaną i archaiczną już estetykę romantyzmu reprezentowali w tym okresie Syrokomla, Adam Asnyk, Kornel Ujejski, Teodor Tomasz Jeż, Deotyma, Felicjan Faleński).

Zdarza się, że pewne okresy i prądy literackie uznawane w pewnych epokach za epigońskie i pozbawione większych wartości literackich zostają zrehabilitowane całkowicie lub w pewnym stopniu – w literaturze polskiej przykładami tego stanu rzeczy mogą być literatura czasów saskich oraz tzw. pseudoklasycyzm warszawski (obecnie nazywany klasycyzmem warszawskim).

Istnieją też przypadki, gdy literatura uznawana w swoich czasach za epigońską zostaje następnie uznana za nowatorską – było tak np. z twórczością Witkacego i Leśmiana, uważanych dawniej za epigonów Młodej Polski.

Zdarzają się też sytuacje, gdy wzorce dawne istnieją obok nowych, te dawne nie mają jednak charakteru epigońskiego – było tak w okresie Młodej Polski, w którym nadal w pełni sił twórczych działali pisarze pozytywistyczni, a pisarze młodszych pokoleń (np. Maria Konopnicka) twórczo kontynuowali ich dokonania.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Roman Musil, Vojtěch Lahoda, Západočeská galerie v Plzni, Kubismus 1910-1925: kubismus ve sbírkách Západočeské galerie v Plzni, Západočeská Galerie, 2009, s. 27, ISBN 978-80-86415-67-3 (cz.).